Alþýðublaðið - 15.02.1995, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 15. FEBRÚAR 1995
MM6UDID
20872. tölublað
Hverfisgötu 8-10 Reykjavík Sími 625566
Útgefandi Alprent
Ritstjórar Hrafn Jökulsson
Sigurður Tómas Björgvinsson
Fréttastjóri Stefán Hrafn Hagalín
Umbrot Gagarín hf.
Prentun Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 625566
Fax 629244
Áskriftarverð kr. 1.550 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
Vilja menn lægra
matvælaverð?
í Morgunblaðinu í gær var haft eftir fulltrúa á þingi Verka-
mannaflokksins norska að landamæri Svíþjóðar og Noregs séu
að verða einsog langt afgreiðsluborð þarsem Norðmenn eru í
hlutverki kaupandans. í kjölfar aðildar Svíþjóðar að Evrópu-
sambandinu hefur verð á matvörum lækkað stórlega, og því
þyrpast norskir neytendur yfír landamærin. Dæmi er tekið af
hefðbundnum jólamat norskra frænda okkar, rifjasteik, sem
kostaði 700 krónur kílóið í Noregi en 150 krónur í Svíþjóð.
Það er engin tíðindi fyrir þá sem til þekkja, að vöruverð lækki
til mikilla muna við aðild að ESB. Alþýðuflokksmenn hafa
bent á, að matvælaverð á Islandi muni lækka um 35 til 40%
strax frá fyrsta degi aðildar. Reiknað hefur verið út að beinn
spamaður íslenskra neytenda af ESB-aðild gæti numið fímm
og hálfum milljarði á ári. Hér er um að ræða 22 þúsund krónur
á hvem einstakling, eða 88 þúsund á hveija fjögurra manna
íjölskyldu í landinu. í Austurríki, sem formlega gekk í ESB um
áramótin, var snöggtum lægra matvælaverð en á íslandi. Nú
segja austurrísk dagblöð að matvara hafi ífá áramótum lækkað
um að minnsta kosti 20%. Þannig ber allt að sama bmnni: Að-
ild að ESB er ávísun á aukinn kaupmátt og betri lífskjör.
Thorbjöm Jagland, formaður norska Verkamannaflokksins,
segir að Norðmenn verði áfram að ræða Evrópusambandsmál-
ið þrátt fyrir að aðild hafi verið hafnað í þjóðaratkvæðagreiðsl-
unni í nóvember, Noregur geti „ekki bara tekið sér frí frá ESB-
umræðunni“ svo notuð séu orðin sem höfð vom eftir Jagland í
Morgunblaðinu í gær. íslenskir stjómmálamenn geta heldur
ekki „tekið sér frí“ frá málinu með því að segja að það sé „ekki
á dagskrá". Nýjasta skoðanakönnunin um þessi efni sýnir ótví-
rætt að ESB-málið er á dagskránni hjá almenningi. Meðal kjós-
enda allra flokka er vemlegur vilji fyrir því, að látið verði á það
reyna með aðildarumsókn hvaða samningum ísland getur náð.
Það hlýtur að vera forystumönnum Sjálfstæðisflokksins nokk-
urt áhyggjuefni að helmingur kjósenda flokksins vill að ísland
sæki um aðild. Almennir sjálfstæðismenn hafa semsagt ekki
látið segja sér að málið sé einfaldlega ekki til umræðu.
Alþýðuflokksmenn mörkuðu þáttaskil í íslenskum stjórnmál-
um, þegar samþykkt var samhljóða á aukaflokksþingi í byrjun
mánaðarins að sækja ætti um aðild að Evrópusambandinu. í
kosningabaráttunni munu andstæðingar Alþýðuflokksins
magna upp mikinn hræðsluáróður vegna ESB-málsins. Þar
munu væntanlega mörg gullkomin falla, rétt einsog þegar aftur-
haldsöfl íslenskra stjómmála börðust gegn aðild íslands að evr-
ópska efnahagssvæðinu.
Alþýðuflokksmenn eiga auðvelt með að hrekja öfugmælavís-
ur hræðslubandalagsins. Staðreyndimar tala ským máli, einsog
Norðmenn em nú að komast að raun um. Jafnframt þarf að
koma því vel og rækilega til skila, að umsókn jafngildir ekki
aðild að ESB. Við eigum að láta á það reyna hvaða samningum
við getum náð, og síðan leggja niðurstöðuna í dóm þjóðarinnar.
Afstaða formanns Framsóknarflokksins er óneitanlega býsna
hjákátleg: Hann er svo sannfærður um að ekki sé hægt að ná
góðum samningum, að honum finnst ekki taka því að sækja um
aðild.
Fyrir kjósendur hlýtur að vera efamál, hvort það tekur því að
kjósa þá stjómmálamenn sem ekki hafa til að bera meiri metn-
að en orð Halldórs Ásgrímssonar era til marks um.
Rökstólar
„Ágúst tryggði sér efsta sæti á lista Þjóðvaka á Reykjanesi með því að fá
12 atkvæði á fundi á laugardaginn var. Hin postullega atkvæðatala Ág-
ústs er áreiðanlega gott veganesti í kosningabaráttu fyrir „hreyfingu
fólksins". Og sjálfsagt er hagfræðingurinn búinn að reikna út að hann
hefur á bakvið sig hvorki meira né minna en einn þrjúhundruðasta þess
atkvæðamagns sem hinn skelfilegi Guðmundur Árni fékk í 1. sæti í próf-
kjöri á dögunum."
Smælinginn á krossinum
Um helgina bárust þau tíðindi að
Jóhanna Sigurðardóttir hefði látið
samþykkja prófessor Ágúst Einars-
son í efsta sæti lista Þjóðvaka í
Reykjanesi. í biblíulegum skilningi
verður það því dr. Ágúst sem situr
Heilagri Jóhönnu til hægri handar í
baráttunni fyrir bættum kjörum
smælingjanna. Prófessorinn er vel
þekktur fyrir áhuga sinn á því að
breyta eignaskiptingunni í þjóðfélag-
inu, þannig að þetta eru auðvitað góð
tíðindi fyrir þá sem eiga um sárast að
binda.
Nýir flokkar þurfa ferskar og ný-
stárlegar hugmyndir og þar kemur
greindarlegt höfuð hagfræðiprófess-
orsins í góðar þarfir. Ágúst Einarsson
hefur nefnilega talsvert nýstárlega
skoðun á því, hveijir eni hinir raun-
verulegu smælingjar á Islandi. Hann
er þeirrar skoðunar, að á Islandi séu
engir jafh illa staddir og stórútgerðar-
mennimir, sem hann telur beijast í
fjárhagslegum bökkum. Þessum
mönnum vill Ágúst Einarsson að
Þjóðvakinn leggi sitt lið. Sjálfur er
hann sægreifi, og reynsluheimur sæ-
greifans hefur sjálfsagt kennt honum
hvað það er að vera sársnauður
kvótasölumaður.
Eftir harðar deil-
ur á landsfundi
Þjóðvakans varð
stuðningur við
stefnu sægreifanna
til allrar lukku ofa-
ná. Þeim ætti því að
vera borgið í ffam-
tíðinni. Að vísu Ágúst Einarsson
voru þar líka stadd-
ir einhveijir frekjuhundar, sem ekki
skildu hin hagffæðilegu rök prófess-
orsins fyrir nauðsyn þess að breyta
eignaskiptingunni frekar sægreifun-
um í vil. En þeirra beið hlutskipti
hins fallna engils, sem var vísað úr
Himnariki: Ágúst lét sem betur fer
reka þá úr flokknum!
Nú er þess eins að bíða að Heilög
Jóhanna fari um landið og boði hið
nýja fagnaðarerindi Þjóðvaka, og þá
væntanlega með prófessor Agúst í
hlutverki erkiengilsins Gabríels.
Meðan hann blakar vængjum hins
frelsaða mun Kristján Ragnarsson
líklega halla sér makindalega aftur í
hægindastólnum á skrifstofu sinni í
höfuðstöðvum LÍU í Garðastræti og
stynja værðarlega fyrir hönd smæl-
ingjanna á krossinum:
„Það erfullkomnað!“
Óþekkti
embættismaðurinn
I dálitlu porti milli Lækjargötu og
Pósthússtrætis er höggmynd sem
heitir Minnismerki óþekkta embœtt-
ismannsins, og er eftir Magnús
Tómasson. Höggmyndin er af
ffakkaklæddum manni með skjala-
tösku sem arkar ábúðarfullur á vit
mikilvægs fundar. Nú er það svo, að
Magnús lét hjá líða að koma manns-
mynd á effi hluta styttunnar og hefúr
jafnan neitað staðfastlega að upplýsa
hver fyrirmynd hans var. Nýlega var
sett ffam sú kenning að það væri eng-
inn annar en hinn geðþekki prófessor
Atburðir dagsins
1923 Ingibjörg H. Bjamason tekur
sæti á Alþingi, fyrst kvenna. 1933
ítalskur anarkisti gerir misheppnaða
tilraun til að ráða Franklin D. Roose-
velt Bandaríkjaforseta af dögum.
1978 Muhammed Ali tapar heims-
meistaratitlinum í hnefaleikum til
Leon Spinks í 15 lotu keppni í Las
Vegas.
Basl dagsins
Örbirgðin lék mig hart eins og
marga aðra listamenn, og ég leið
skort, oft dögum saman, stundum
svo vikum og mánuðum skipti; og í
fleiri ár átti ég við basl að búa. Og þó
ég hefði hraustan og sterkbyggðan
líkama, tærðist hann þó svo af lang-
vinnum sulti, að ég var farinn að
minna sjálfan mig á myndir, sem ég
hafði séð af einhveijum hungurskját-
um í fjarlægum löndum.
Einar Jónsson myndhöggvari; Minningar.
„Enginn maður,
hvorki fyrr né síðar,
hefur sýnt ríkissjóði
eins ástríðuþrunginn
trúnað og Ágúst Ein-
arsson. Viðskiptum
hans og láglaunafólks
lauk allajafna með
því að það hrökklað-
ist af fundi, og mátti
prísa sig sælt yfir því
að hafa ekki lœkkaö
stórkostlega
í launum.“
af Seltjamamesi sem varð Magnúsi
þvílíkur innblástur. Ágúst hefur
nefnilega unnið ýmis þrekvirki í
þágu ríkisins, og átti sannarlega skil-
ið að sér væri reist stytta. Einn at-
hyglisverðasti þátturinn í lífsstarfi
hans fólst nefnilega í formennsku í
samninganefnd ríkisins.
Nú er það svo, að fjármálaráðherr-
ar etja jafnan fram í samningum
þeim mönnum sem síst em líklegir til
að gefa tommu eftir í viðureign við
heimtufreka launþega. Forystumenn
opinberra starfsmanna eiga minning-
ar um margt möppudýrið sem þannig
hefur verið óbifandi brjóstvöm ríkis-
valdsins. En allir verða þeir víst ein-
sog liðlegir sunnudagaskólapiltar í
samanburði við prófessor Ágúst.
Fyirum viðsemjendur hans hafa riij-
að upp hrollvekjandi sögur af því
hvemig Ágúst sat og horfði ijarræn-
um augum útí buskann meðan hann
setti allar kröfur rakleilt í pappírstæt-
arann. Enginn maður, hvorki fyrr né
síðar, hefur sýnt ríkissjóði eins
ástríðuþmnginn trúnað og Ágúst
Einarsson. Viðskiptum hans og lág-
launafólks lauk allajafna með því að
það hrökklaðist af fundi, og mátti
prísa sig sælt yfir því að hafa ekki
Uekkað stórkostiega í launum.
Ástir ósamlyndra hjóna
Ágúst Einarsson er ekki einhamur
og hefur víða knúið dyra í sálardrep-
andi ieit að tilgangi lífsins. Þannig
hefur enginn maður gengið jafnoft í
og úr Alþýðuflokknum - enda virðist
það ráðast af því hvom megin pró-
fessorinn fer framúr á morgnana
hvort hann gengur í flokkinn eða úr
honum þann daginn. Einhveijum
þykir þetta eflaust dæmi um óvenju-
lega hentistefnu og tækifæris-
mennsku í pólitík: en það er nú öðm
nær, segir prófessorinn, og hann ber
gott skyn á slíka hluti.
Hinu er ekki að leyna, að þarsem
ástir hans og Alþýðuflokksins em
stundum í algem lágmarki hefur Ág-
úst stundum leitað á mið pólitískra
skyndikynna einsog stundum gerist
hjá þeim sem ekki búa í vellukkuðu
hjónabandi. Ágúst varþannig einarð-
ur fylgismaður Bandalags jafnaðar-
Afmælisbörn dagsins
Galileo Galilei ítalskur stærð-
fræðingur og stjamfræðingur, 1564.
Lúðvík XV veiklundaður Frakka-
kóngur, sem átti mikinn þátt í hnign-
un konungdæmisins, 1710. Jeremy
Bentham breskur heimspekingur,
frumkvöðull nytjastefnunnar sem
svoerkölluð, 1748.
Annálsbrot dagsins
Sá drengur Eysteinn Jónsson í
Næfurholti á Rangárvöllum sló sinn
föður. Af honum vom höggnir 2
fingumir, fékk þar að auki húðiát
eptir alþingisdómi. Faðirinn gaf ekki
sakir á, og meðkenndi, að hann hefði
að nokkm leyti reitt hann til reiði, því
fékk hann ekki meiri refsing.
Fitjaannáll, 1657.
Málsháttur dagsins
Tak ei grásleppu með gullneti.
manna á sfnum tíma, og vitaskuld
fylgdi hann Jóhönnu fyrstur manna
úr Alþýðuflokknum.
Aðdragandinn að síðustu úrsögn
Ágústs var ærið sögulegur. Hann
hafði um nokkurra mánaða skeið
krafist afsagnar Guðmundar Árna
Stefánssonar heilbrigðisráðherra,
og sparaði hvergi stóryrði í fjölmiðl-
um um þau mál. Málefni varafor-
manns Alþýðuflokksins lögðust svo
mjög á sinni Ágústs, að ýmsum
fannst orðið gustukamál að Guð-
mundur Ámi segði af sér svo doktor-
inn gæti aftur einbeitt sér að velferð
þjóðarinnar. Nú skulum við svosem
ekkert um það segja, hvort það var
einber manngæska Guðmundar Áma
í garð Ágústs sem að lokum leiddi til
þess að hann sagði af sér ráðherra-
dómi. En þegar Guðmundur Ámi lét
af embætti sýndi Ágúst enn og aftur
sni 1 ldartilþrif í pólitískri röksemda-
færslu: Hann sagði sig samstundis úr
Alþýðuflokknum!
Á spjöld sögunnar
Ágúst Einarsson er þannig smám-
saman að festa sig í sessi sem Is-
landsmeistari í pólitiskum loftfim-
leikum. Og hann er rétt að byrja.
Orð dagsins
Vatnið rennur af háum fjöllum
eftir hvössu grjóti.
Illt er að leggja ást við þann,
sem enga leggur á móti.
Fomt viðlag.
Skák dagsins
Rússneski stórmeistarinn Nei var
einn af aðstoðarmönnum Spasskys í
heimsmeistaraeinvíginu í Reykjavík
Hann tryggði sér efsta sæti á lista
Þjóðvaka á Reykjanesi með því að fá
12 atkvæði á fundi á laugardaginn
var. Hin postullega atkvæðatala Ág-
ústs er áfeiðanlega gott veganesti í
kosningabaráttu fyrir ,Jireyfingu
fólksins". Og sjálfsagt er hagfræð-
ingurinn búinn að reikna út að hann
hefur á bakvið sig hvorki meira né
minna en einn þijúhundruðasta þess
atkvæðamagns sem hinn skelfilegi
Guðmundur Ámi fékk í 1. sæti í
prófkjöri á dögunum. Svona er sem-
sagt þetta grasrótarlýðræði í praxís.
Að vísu er komið á daginn að það
gleymdist einhvemveginn að bjóða
öllum liðsmönnum Þjóðvaka á fund-
inn þarsem framboðslistinn var
ákveðinn. Og það er auðvitað einber
tilviljun, að þeir sem þannig gleymd-
ust em óvart ,Jcverúlantamir“ sem
ekki undu við lýðræðið hans Ágústs
á hinum glæsilega landsfundi um
daginn.
En nú berast þær ffegnir að
óánægðir liðsmenn Þjóðvaka á
Reykjanesi íhugi sérframboð! Ef sú
verður raunin, er ljóst að Ágúst mun
hljóta varanlegan sess á spjöldum
sögunnar - það er að segja í Heims-
metabók Guinness.
1972. Nei þessi var traustur tappi en
hélt sig alla tíð í hæfilegri íjarlægð
frá æðstu metorðum. I skák dagsins
er Nei grátt leikinn af Mikael Tal.
Töframaðurinn frá Ríga þarf aðeins
einn leik til að knýja hann til upp-
gjafar. Hvað gerir hvítur?
1. I)xf8+H Auðvitað. Nei þurfti
ekki að sjá meira: 1. ... Kxf8 2.
Rd7+ og hvíta staðan er kolunnin.
Dagatal 15. febrúar