Alþýðublaðið - 21.02.1995, Síða 5

f ÞRIÐJUDAGUR 21. FEBRÚAR 1995
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5

jsjálfsævisögu aldarinnar,
rar, eftir Jóhannes Birkiland
mér, hvað snerti skilning á ástandi
mínu, sem alltaf fór versnandi.
Aldrei var mér kennt að sitja hest,
eins og manni sómdi. Mér var bók-
staflega aldrei kennt neitt af foður
mínum! Ég bara elti hann á röndum,
eins og drepið hefir verið á, megnið
af tímanum líkt og tryggur hundur,
ekki eins og ég væri sonur hans
(sjálfstæð mannvera)!
Glötunarbrautin
Síðasta þrepið niður að gjárbarmi
æfilangrar glötunar var stigið á degi
fermingarinnar.
Tveir vinnumenn voru á heimilinu
svo siðspilltir, að háski getur talizt
gagnvart hrifnæmu bami. Breytni
annars þeirra var svo svívirðileg, að
lýsing á slíku er alls ekki prenthæf.
Hvað framferði hins áhrærir, þá
vænti ég þess, að koma megi þannig
orðum að því, að ekki stórhneykslan-
legt þyki. Hann nauðgaði mér milli
tveggja þúfna.
Sveitamenningin
Brennivín var mjög um hönd haft
en tóbak þó enn meira, því að notkun
þess var frá morgni til kvölds alla
daga. Þeir sem tuggðu tóbak, spýttu
á gólfið, og það gat að líta stórar
hlussur af tóbakshrákum „skreyta"
gólfið allt, á öllum tímum sólar-
hringsins. Þegar menn lágu útaf í
rúmum sínum tuggðu þeir hvaða
ákafast og spýttu í samræmi við það.
Voru þeir ekki venjulega að hafa fyr-
ir því að lyfta höfðunum frá koddun-
um, hvað þá rísa upp í rúmunum,
heldur réði þá hending ein, hvort
hrákinn lenti í hvert sinn á einhveij-
um, er leið átti eftir gólfinu einmitt í
það sinni, eða á rúmunum eða
veggnum hinum megin eða á gólf-
inu.
Frá því að ég fyrst man eftir mér
að kalla, var ég ekki látinn þvo mér
innan klæða, og leið svo langt fram
yfir tvítugsaldur, að ég gerði þetta
aldrei.
Áiögin
Þrjár ekkjur dvöldu að stórbýli
föður míns um hríð. Tveimur þeirra
stríddi ég og kvaldi þær á marga
lund, brigzlaði þeim um örbirgð og
eymd og þar fram eftir götunum.
Hvorug þeirra var greind. Þær
„lögðu á mig“, samkvæmt þeirra
eigin orðum, að ég yrði ógæfumaður
alla æfi, yrði ennfremur að endur-
minnast með kvalræði, hvílíka
vonzku ég hefði auðsýnt þeim.
Minna mátti það ekki kosta!
Lesefnid
Á árunum frá fimmtán til átján ára
aldurs las ég allar ástasögur, sem ég
gat náð til. I blöðum, sem bárust að
þessu ólánsheimili, var fjöldi af hríf-
andi ástasögum neðanmáls.
Menntabrautin
Dag nokkum að haustlagi - var ég
þá meir en átján ára að aldri - til-
kynnti faðir minn, að nú ætti skóla-
nám mitt að heijast. En það var ekki
sóknarpresturinn í sveitinni, er átti að
verða kennarinn, heldur geðbilaður
prestur, búsettur skammt frá sjó,
nokkm norðar en í miðri sýslunni.
Það getur enginn vafi á því leikið, að
faðir minn fór þannig að þessu af
spamaðarástæðum.
Ég óttaðist, að ég myndi falla við
inntökuprófið í Menntaskólann.
Hræðslan við þetta óx hröðum skref-
um, er nær því dró, og meðan á því
stóð, var ég sem í leiðslu, þmnginn
ofboðslegum ótta, skjálfandi á bein-
unum... Ég fór þessa eftirminnilegu
för til höfuðstaðarins með gömlum
dalli fram og aftur, og mun hún hafa
tekið hálfan mánuð og tvo eða þrjá
daga betur. Aldrei hafði ég hægðir
allan þann tíma, enda neytti ég að
kalla einskis - „svalt heilu hungr-
inu“.
Bakkus
Mér þykir ekki ósennilegt, að fað-
ir minn hafi boðið mér að bragða
brennivín, næstum í vöggu.
En mér nægði ekki á sínum tíma
að reykja tóbak af monti, ég varð líka
að drekka mig blindfullan af monti
til þess að komast upp á hæsta
frægðartindinn! Um 4 ára skeið fór
ég á fyllirí sjálfum mér „til dýrðar!"
- Miklu síðar þreif ég í hálmstrá of-
drykkjunnar vegna óbærilegs and-
legs sársauka og misþyrminga
minna hreinu tilfinninga!
I Vesturheimi
Á hinn löngu ferð yfir meira en
helming af Canada var ég ærið
þrunginn kvíða. Ég óskaði þess öllu
fremur, að sú ferð tæki aldrei enda.
Á jámbrautarlestinni frá Quebeck
til Winnipeg reyndi strákur frá Sauð-
árkróki að varpa mér út úr henni, er
hún rann áfram með fullum hraða.
Mér tókst með naumindum að
sleppa úr þeim lífsháska. Hann gerð-
ist síðar hermaður og hefir ef til vill
orðið manndrápari á vígvöllunum í
Heimsstyijöldinni fyrri, en um það
veit ég ekki, þvf að mér er ókunnugt
um það, hvort hann drakk sig úr her-
þjónustu eins og sumir léku sér að,
eða ekki.
Já, hví skyldi ég ekki geta orðið
forseti Bandaríkjanna? Hver gat sagt
um það, á hvaða leið ég var? Ef til
vill kynnu Bandaríkjamenn að meta
mína „miklu hæfileika" og gæti þá
svo farið, að þeir lyftu mér upp í
veldisstól þjóðarinnar! Raunar hafði
maður nokkur fallið þrisvar við for-
setakjör, þrátt fyrir mælsku sína, en
það kom ti! af því, að hann var
Demókrati. Ég ætlaði að verða
Repúblikani.
Skömmu eftir að ég fór að ganga í
bamaskóla [í Bandaríkjunum, þá var
Jóhannes 24 ára] og fyrr er getið,
lenti ég í dýrlegu og allt of fágætu
fyrir mig - æfintýri í sambandi við
ekkju, 32 ára að aldri, er ég hafði
raunar ekkert kynnzt að kalla. í
hjónabandi hafði henni orðið nokk-
urra bama auðið. Var það elzta,
drengur, um það bil á fermingaraldri.
Talið er, að hún hafi „f fyllingu tím-
ans“ alið ntér son. Ég var með öllu
kjarklaus (einurðarlaus) í þessu tilliti
eins og bæði fyrr og síðar. En ég
þurfti á alls engum kjarki - alls engri
einurð - að halda, því að hún auð-
veldaði mér allar framkvæmdir, er
nauðsynlegar vom til þess, að þetta
gæti tekizt. Djörfung hennar og
ágæta frumkvæði á ég það að þakka,
að ég var orðinn faðir, að því er full-
yrt var og sannað þótti, um það bil 25
ára að aldri. Ekki gat ég talizt kom-
ungur, þegar þessi góða kona opnaði
mér leið til lífsins. En bindindi, hvað
þetta snerti, yfir tuttugu og átta ára
skeið þar á eftir hefir reynzt ærið
óhollt og heilsuspillandi!
Þó að einhver eða einhverjir hefðu
haft holdleg samskipti af ekkjunni
unt svipað leyti og ég, er það engin
sönnun gegn því, að ég sé faðir
drengs þess, er hún gekk með og ól.
í allmargar vikur eftir að vetur
gekk í garð, flæktist ég gangandi um
byggðina í mittisdjúpum snjó og
frosthörkum, hálfkalinn á höndum
og fótum, innkulsa stundum dag frá
degi, þar eð yfirfrakka átti ég engan
og fötin, sem ég bar, vom snjáð og
slitin, þunn og ærið skjóllítil.
I þunnum og lélegum jakkafötum
varð ég oft að híma kvöld eftir kvöld
á einhveiju götuhomi - í frosti, sem
gat orðið allt að eða yfir 40 stig á
Celcius - þar sem mest líkindi vom
til þess, í það og það skipti, að ein-
hvem bæri að, er óhætt væri að biðja
um nokkur cent fyrir næturgistingu.
Landslög bönnuðu betl.
Ég hélt ótrauður áfram á glötunar-
brautinni í ríki letidraumanna! Tók
ég að safna áskrifendum meðal Vest-
ur- íslendinga (Vancouver að skáld-
sögu, er ég enn hafði alls ekki samið.
Af því leiðinlega, er ég varð að
sæta í Vesturheimi vegna löður-
mennsku minnar, er lögregluþjóns-
starf mitt það, sem get minnzt með
mestum viðbjóði. Þó stóð það bara
einn dag.
Ógurlegasta yfirsjónin
Það var ógurleg yfirsjón af Islend-
ingum að gefa mér ekki kost á því að
veita stóm verzlunar- eða iðnfyrir-
tæki forstöðu. Islendingar hafa misst
af því tækifæri að vita með hvílíkum
ágætum ég hefði getað framkvæmt
ábyrgðarmikil störf. í stað forstjóra
er ég mesta olnbogabam þessarar
stórauðugu þjóðar.
Ef...
Aleinn hefi stundum flutt ræður,
sem vom svo þmngnar mælsku, að
vakið hefðu furðu og aðdáun, hefði
nokkur hlýtt á þær. I viðurvist ann-
arra hefir mér vafizt tunga um tönn
sakir feimni.
Uppeldid
Ég hefi að vísu ekki orðið brjál-
semi að bráð, en sálarlíf mitt hefir
orðið fyrir tmflun í bemsku og æsku
- sérhvert þróunar- og þroskastig
farið forgörðum vegna skakks upp-
eldis.
Þjáningin
Ég hefi þjáðst andlega næstum
alla mína æfi. Ég hefi þjáðst af ótta,
af sjálfsásökunum, af eftirsjá hins
liðna, af ástarþrá og söknuði. Frá því
ég var fjömtíu og íjögurra ára, unz
ég var orðinn íjömtíu og átta ára að
aldri - ljögur ár samfleytt - var ég á
valdi algerrar örvæntingar, vegna
þess að ást minni, hreinni, heil-
brigðri, heilsteyptri, var hræðilega
misboðið. Ég var féflettur, pfndur og
kvalinn.
Ameríski draumurinn
I Los Angeles var ég strandaður í
rúm tvö ár. Það, sem dró mig þang-
að, vom draumórar um að verða
„filmstjama". Svipaðir draumórar
höfðu dregið þúsundir manna og
kvenna þangað. Lentu flestar þessar
manneskjur í eymd og volæði.
Ástarógæfan
Að því rak að ég stóð á mikilvæg-
ustu vegamótum allrar minnar ævi.
Ég skildi þetta þó ekki, enda hefði þá
ella betur farið! 17 ára stúlka,
ómenntuð en góð, var það síðasta
tækifæri, sem mér hefur hlotnazt,
til þess að geta notið æskuástar í
hjónabandi. En það virðist - og
hefur oft virzt - svo sem uppeldið
hafi lagt vitsmuni mfna í dróma
næstum æfilangt! Af því að ég
missti mína eigin œsku með öllu,
hef ég eðlilega þráð ást ungrar
stúlku í hjúskap, sameiningu sálar
og líkama ungrar stúlku og mín,
en hef ekki kunnað að velja rétt,
sem gerði gœfumuninn! Samtímis
því, sem ég átti kost á ást umget-
innar ungrar stúlku, tók ég að dá
álíka unga stúlku, greinda að vísu
(og það einmitt glapti mér sýn og
orsakaði það, að ég fór villur veg-
ar), en meingallaða, skakkt feðr-
aða, falska og undirförula.
Fjársjódurinn
Þegar ég kom aftur frá Vestur-
heimi var ég með í fórum mínum
fjölda af handritum, sem átti að heita
að væru samin á ensku - og voru það
að vísu að nafninu til! Svo mikið mat
ég þetta rusl (fá fullgerð handrit, flest
brot), að ég leigði stórt hólf í neðan-
jarðar-hvelfingum Landsbanka Is-
lands um átta ára skeið.
1944
Við, ég og eiginkona mín, greidd-
um atkvæði gegn sambandsslitum
og stofnun lýðveldis á Islandi (áttum
2 atkvæði af 8 slíkum f allri sýsl-
unni), ekki af því að okkur stæði ekki
alveg á sama um það, hvort íslend-
ingar stofnuðu lýðveldi „handa sér“
eða ekki, heldur sem mótmæli af
okkar hálfu gegn lýðveldisstofnun-
inni.
Hin hatada gröf
Sú hætta er yfirvofandi, að harð-
stjórinn mikli, Nikotin konungur,
verði mér mjög brátt að bana, vegna
ofnautnar reyktóbaks 22 ár æfi
minnar og ofnautnar neftóbaks, er ég
nota sem munntóbak, síðustu 13 árin
af lífi mínu, nú að telja. Hann knýr
mig áfram á helgöngunni miklu!
Þess vegna má gera ráð fyrir því, að —^
það geti orðið hann, sem hrekur ntig
löngu fyrir aldur ffarn ofan í (af mér
sjálfum) hataða íslenzka gröf!
7/ FÉLAG JÁRNIÐNAÐARMANNA
v Adalfundur
Aðalfundur Félags járniðnaðarmanna verður haldinn
laugardaginn 25. febrúar 1995, kl. 13:30, að Suðurlands-
braut 30, 4. hæð.
(1) Kl. 13:00 hefstfundur með netagerðarmönnum
þar sem reikningar Nótar verða afgreiddir.
(2) Aðalfundur Félags járniðnaðarmanna hefst kl. 13:30.
Dagskrá:
Venjuleg aðalfundarstörf.
Breytingar á reglugerðum sjóða.
Samningarnir.
Ath. Reikningar félagsins liggja frammi á skrifstofunni
milli kl. 15:00 og 18:00 fimmtudag 23. og föstudag 24.
febrúar nk.
Kaffiveitingar.
Mætið stundvíslega.
Stjórnin.
Aðaltölur:

Vinningstölur
VINNINGAR FJÖLDI VINNiNGA UPPHÆÐ Á HVERN VINNING
n 2 2.442.850
3 +4af5 123.590
ES4afs 115 7.410
H 3af 5 4.339 450
f