Alþýðublaðið - 04.04.1995, Blaðsíða 8

8
U n
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ALÞINGISKOSNINGAR 1995
afnaðarmenn
Evrópu-
sambands-
aðild
Ungir jafnaðarmenn vilja að strax eft-
ir kosningar verði sótt um aðild að Evr-
ópusambandinu svo samningaviðræður
geti hafist. í þeim verði það okkar skil-
yrði að við höfum sjálf vald yfir þeim
auðlindum sem við byggjum afkomu
okkar á. Yfírgnæfandi líkur eru á að
hægt væri að ná þessu fram í aðildar-
viðræðum. Til að gulltryggja yfirráð
þjóðarinnar yfir auðlindum hafsins er
rétt að festa sameign þjóðarinnar yfir
henni í stjórnarskrá.
Grunnurinn að þessari stefnu ungra
jafnaðarmanna var lagður þegar árið
1990 og varð hreyfingin þannig lang-
fyrst íslenskra stjórnmálasamtaka til að
sýna kjark og segja opinberlega fullum
fetum að Evrópusambandsaðild væri
það skref sem íslandi væri heilladrjú-
gast að stíga með framtíðarhagsmuni
þjóðarinnar í huga.
Við þekkjum hin efnahagslegu rök
fyrir því að innganga í Evrópusamband-
ið er æskileg. Matvælaverð íslenskra
heimila myndi lækka um tugi prósenta,
við fengjum tollfrjálsan aðgang að okk-
ar mikilvægustu mörkuðum með allar
íslenskar afurðir og sá stöðugleiki sem
fylgir aðild að Evrópusambandinu yrði
ómetanlegur hvati fyrir erlenda fjárfest-
ingu hérlendis. Afleiðing inngöngu yrði
því bættur hagur neytenda, ijölbreyttara
atvinnulíf og minna atvinnuleysi.
Aætlað er, samkvæmt staðfestum
niðurstöðum Hagfræðistofnunar Há-
skóla íslands, að matvælaverð á íslandi
muni lækka á bilinu 35 til 40 prósent.
Verð til framleiðenda landbúnaðaraf-
urða mun þannig lækka en hagur bænda
mun ekki versna. Ef tekið er mið af
samningum Svía og Finna við ESB, iná
áætla að bændur fengju sérstaka styrki
upp á 4 til 7 milljarða. Aðild að Evr-
ópusambandinu er þannig lífskjaramál.
Mikilvægar er þó að full aðild er eina
leiðin til að hafa teljandi áhrif á það
sem fram fer í Evrópusambandinu.
Landfræðileg lega okkar og menningar-
og efnahagsleg tengsl við Evrópusam-
bandsríki krefst þess að við tökum virk-
an þátt í samstaifi Evrópuþjóða. Við
sættum okkur ekki við að vera skipað á
varamannabekk.
Það er stór ákvörðun að segja já við
spurningunni um aðildarumsókn. Enn
stærri og afdrifaríkari ákvörðun er að
segja kannski seinna. Ferillinn frá
ákvörðun um aðildarumsókn fram að
inngöngu er langur og tímafrekur, við
verðum því að vera framsýn og sækja
um aðild nú á meðan tækifæri gefst.
Ungir jafnaðarmenn benda á að skoð-
anakannanir sýna að meirihluti þjóðar-
innar er sammála stefnu jafnaðar-
manna; almenningur vill sækja um að-
ild. Evrópustefna jafnaðarmanna er lið-
ur í þeirri baráttu okkar að tryggja ís-
lenskri alþýðu sambærileg lífskjör og
velferðarríki Evrópu bjóða þegnum sín-
um.
Nær 70% af útflutningi þjóðarinnar
fer til landa ESB. Jöfn staða okkar og
keppinauta okkar á þessum mikilvæga
markaði getur haft úrslitaáhrif á þróun
íslensks efnahagslífs. Við viljum skipa
íslendingum í öndvegi, en ekki að þeir
verði homrekur í heimi 21. aldarinnar.
Andstæðingar Evrópusambandsaðild-
ar ættu að hafa það hugfast að það eru
ekki ákveðnir flokkar, ríkisstjómir eða
stjómmálamenn sem segja til um hvort
við göngum þama inn eða ekki: Það er
almenningur sem tekur ákvörðun um
Evrópusambandsaðild í fullkomlega
lýðræðislegri þjóðaratkvæðagreiðslu að
loknum samningaviðræðum.
Sjálfsvald
Ungir jafnaðarmenn viðurkenna
hvorki það að áhrif einstaklingsins ein-
skorðist við hlutverk neytandans sem
velur með því að kaupa og selja, né
heldur að hans réttur sé einungis sá að
reyna að hafa áhrif á ákvarðanir sem
eru að lokum teknar af öðmm. Því töl-
um við um vald einstaklingsins yfir
sjálfum sér, um sjálfsvald.
Það að þurfa sífellt að gera kröfu á
hendur einhvers annars um það sem
stendur mönnum næst, firrir menn vit-
undinni um samfélagslega ábyrgð allra
einstaklinga. Vitundinni um að við
byggjum fyrst og fremst samfélag
manna, sem eiga að heita frjálsir. Þetta
samfélag frjálsra manna verður að snú-
ast um það að einstaklingar sýni fmm-
kvæði, taki sig saman og geri út um
samfélagsleg málefni á lýðræðislegan
hátt í sínum hópi.
Allar ákvarðanir skulu teknar á
lægsta mögulega stjórnsýslustigi. Hvort
heldur það er einstaklingurinn sjálfur,
tveir eða fleiri. Með þessu er ekki átt
við að ríkisvaldið sé óþarft. Þvert á
móti. Hins vegar hefur starfssvið hins
opinbera, sem oft er ranglega tekið sem
hinn eini samþykkti vettvangur fyrir
sameiginlegar ákvarðanir einstakling-
anna, með tímanum orðið allt of um-
fangsmikið.
Með sjálfsvaldi er átt við að borgar-
inn fái réttindi sín á ný og geti haft vald
yfir eigin lífi í samráði við aðra. Þetta er
spurning um valddreifíngu. Beint lýð-
ræði verður að koma í stað fulltrúalýð-
ræðis sem frekast er unnt. Þannig og
einungis þannig má tryggja bein áhrif
einstaklingsins á velferðina.
Menntun
Menntun eykur þroska og þekkingu
einstaklingsins og gerir hann hæfari til
að taka þátt í lýðræðisþjóðfélagi, þar
sem hann hefur bæði réttindi og skyld-
ur. Allir eiga að hafa sama rétt til þátt-
töku í samfélaginu. Menntastefna má
því ekki mismuna fólki, hvorki eftir
efnahag, búsetu, kyni né uppruna. Öll-
um skal gefínn kostur á fyrsta flokks
menntun.
Lífskjör 21. aldar markast öðru frem-
ur af menntun og tæknikunnáttu. Þess-
vegna þarf að auka framlög til mennta-
mála á öllum skólastigum. Við höfum
einfaldlega ekki efni á að svelta mennt-
un og mannvit. Tryggja þarf sömu gæði
skólastarfs hér á landi og hjá keppinaut-
um okkar.
Aðeins með því að setja menntun,
vísindi og rannsóknir í öndvegi geta ís-
lendingar tryggt vænlega efnahagsþró-
un í framtíðinni. Nú virðist sem við sé-
um að komast út úr lengstu efnahags-
lægð í sögu lýðveldisins en batinn er
hægfara og blikur eru á lofti um hvort
hann verði viðvarandi. Því er nauðsyn-
legt er að taka á óhagræði í framleiðsl-
unni, svo sem í landbúnaði og sjávarút-
vegi og efla okkar helstu auðlind, fólkið
í landinu.
Þjóðfélagið á að bera kostnað af
menntakerfinu þar sem menntun stuðlar
að bættum hag alls samfélagsins. Ekki
skulu innheimt skólagjöld sem fyrr eða
síðar leiða af sér misrétti til náms.
Fjárframlög til menntastofnana skal
miða við fastar viðmiðunarreglur sem
gilda til lengri tíma svo forðast sé
ómarkviss og tilviljunarkennd vinnu-
brögð við útdeilingu fjármagns. Taka
þarf tillit til fjölda námsmanna og eðli
kennslunnar við mótun slíkra reglna.
Rekstur skóla skal vera á sem lægstu
stjómsýslustigi sem frekast er unnt.
Sveitarfélög og jafnvel smærri einingar
eiga að sjá um forskóla og grunnskóla.
Smæð sveitarfélaga veldur því að ríki
verður að hafa umsjón með framhalds-
og háskólum um sinn. Sveitarfélög eða
ríki geta falið einkaaðilum eða samtök-
um rekstur skóla í þeirra umboði, svo
framarlega sem þeir fullnægi þeim
menntunar- og ábyrgðarkröfum sem
löggjafínn setur og að ekki verði inn-
heimt sérstök skólagjöld til rekstrar.
Skólinn verður að taka mið af um-
hverfinu og atvinnulífinu. Atvinnulífið
verður líka að taka tillit til fólksins og
nýta mannauðinn sem ailra best.
Námsleiðir í verk- og starfsmenntun
þurfa að vera sveigjanlegar. Auka þaif
hlut verk- og starfsmenntunar og gera
endurntenntun hærra undir höfði en nú
er. Hafist verði handa um að fjölga
námsleiðum og í samvinnu við verka-
lýðshreyfinguna og atvinnurekendur.
Gefa þaif nemendum framhaldsskóla
og á háskólastigi kost á að stunda sum-
amám með það að markmiði að flýta
námi sínu.
Núgildandi lög um Lánasjóð ís-
lenskra námsmanna uppfylla ekki kröf-
una um jafnrétti til menntunar. Helstu
gallar laganna eru eftirágreiðslur lána
og of hátt tekjuviðmið endurgreiðslna.
Skilgreina þarf hlutverk nemendafé-
laga innan skólakerfisins betur og upp-
lýsa nemendur um þann rétt sem þeir
eiga að hafa innan þess. Aldrei má
gleymast að skólinn er ekki fyrir kenn-
ara, foreldra, né stjórnmálamenn. Hann
er fyrir nemendur. Því er bráðnauðsyn-
legt að vald nemenda um stjómun og
skipulag skóla verði aukið til mikilla
muna.