Alþýðublaðið - 27.04.1995, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 27. APRÍL 1995
4
S k o ð a n
MUBUÐID
20909. tölublað
Hverfisgötu 8-10 Reykjavík Sími 625566
Útgefandi Alprent
Ritstjórar Hrafn Jökulsson
Sigurður Tómas Björgvinsson
Fréttastjóri Stefán Hrafn Hagalín
Umbrot Gagarín hf.
Prentun Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 625566
Fax 629244
Áskriftarverð kr. 1.550 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
Já, hvað varð um
Yestfírðinga?
Morgunblaðið auglýsti í forystugrein í gær eftir þingmönnum
Sjálfstæðisflokksins á Vestfjörðum. Einar K. Guðfínnsson og
Einar Oddur Kristjánsson fóru mikinn fyrir kosningar og gáfu
út afdráttarlausar yfírlýsingar um að þeir styddu ekki ríkisstjóm
sem ekki gerði grundvallarbreytingar á sjávarútvegsstefnunni.
Morgunblaðið vekur athygli á því, að í stjómarsáttmála nýrr-
ar ríkisstjómar er „ekki að finna nokkur þau ákvæði um breyt-
ingar á fiskveiðistefnu, sem uppfyllt geta þær kröfur, sem fram-
bjóðendur Sjálfstæðisflokksins í Vestfjarðakjördæmi gerðu í
þessum efnum fyrir kosningar." Þetta em orð að sönnu: kröfur
Vestfirðinga vom í öllum meginatriðum hunsaðar. En þing-
mennimir segja ekki múkk. Málgleði þeirra virðist með öllu
þorrin - enda var einfaldlega valtað yfir þá.
Sjálfstæðismenn á Vestfjörðum sögðu fyrir kosningar að þeir
vildu ekki í ríkisstjóm með Framsóknarflokknum, enda borð-
liggjandi að sá flokkur mun ekki taka þátt í knýjandi uppstokk-
un í sjávarútvegsmálum. Og Einar Oddur sagði í fjölmiðlum að
því aðeins styddi hann Þorstein Pálsson áfram sem sjávarút-
vegsráðherra að stefnubreyting yrði gerð. Nú er búið að leiða
hina kjamyrtu sjálfstæðismenn að vestan inn í framsóknaríjós-
ið, Þorsteinn situr áfram í sjávarútvegsráðuneytinu - og stefnan
er óbreytt. Er nema von að Morgunblaðið auglýsi eftir Vestfirð-
ingum?
Óneitanlega er það dapurlegt hlutskipti vaskra stjómmála-
manna að enda í auglýsingu um óskilamuni.
Og hvar eru
sjálfstæðar konur?
í fremur dauflegri - en að sönnu vel heppnaðri - kosninga-
baráttu Sjálfstæðisflokksins bar talsvert á „sjálfstæðum kon-
um“. Áróðri „sjálfstæðra kvenna“ var einkum beint gegn
Kvennalistanum, og margvísleg rök færð fyrir því að konur
gætu komist til áhrifa eftir gamalgrónum leiðum. Miklu púðri
var eytt til að sannfæra kjósendur um að konur hefðu mikil og
vaxandi ítök í Sjálfstæðisflokknum.
IVið þurfum framsækna og samheldna ríkisstjórn, sem er í takt við tímann.
Við höfum ekkert með afturhaldsstjórn að gera sem ekki skynjar breytt þjóðfélag
og breytt alþjóðlegt umhverfi.
Verkefni nýrrar stjórnar
Dagur á Akureyri f'jallar um
nýju ríkisstjórnina í forystugrein.
Þar segir:
Nýrri ríkisstjóm Sjálfstæðisflokks
og Framsóknarflokks bíða mörg erfið
verkefni. Fyrsta verkefnið er að koma
í veg fyrir að vextir hækki upp úr öllu
valdi, en greinilegt er að vaxandi
þrýstingur er á vaxtastigið. A fyrstu
starfsdögum ríkisstjómarinnar þarf af
festu að taka á þessu máli, því fátt er
jafn mikilvægt og að halda vöxtunum
á því stigi að bæði atvinnulífið og
heimilin ráði við það. Handaflsað-
gerðir til þess að keyra vextina niður
ó n a r m i ð
duga skammt í ffjálsu hagkerfi. Mik-
ilvirkast er að skapa efnahagslífinu
það umhverfi að vextimir hafi ekki
tilhneigingu til þess að hækka. Mikill
hallarekstur ríkissjóðs ár eftir ár þrýst-
ir vöxtunum upp og því er það sér-
stakt ánægjuefni að ríkisstjómar-
flokkamir hafa sett sér markmið að ná
•jafnvægi í ríkisfjármálunum á kjör-
tímabilinu. Þetta var að vísu líka
ásetningur síðustu ríkisstjómar og all-
ir vita árangurinn, en margt bendir til
þess að miðað við horfúr í efnahags-
lífinu ætti nýrri ríkisstjóm að takast
betur upp í baráttunni við ríkissjóðs-
hallann.
Ríkisstjómin hefur lagt fram
stefnuyfirlýsingu, nokkuð almennt
orðaða eins og títt er um slík plögg.
En þar er ýmislegt allrar athygli vert.
Til dæmis er ánægjulegt að kveðið er
á um endurskoðun á banndagakerfi
krókabáta og ætlunin er að rétta hlut
bátaflotans á aflamarki sem harðast
hefur orðið úti vegna minnkandi
þorskafla. Rætt er um að lánstími hús-
næðislána verði breytilegur og sér-
stök áhersla lögð á að hjálpa ungu
fólki að eignast sína fyrstu íbúð. Þá
ber að fagna þeim ásetningi ríkis-
stjómarinnar að færa húsnæðislána-
kerfið frá Húsnæðisstofnun yfir í
bankakeifið. Fleira athyglisvert í
stefnuyfirlýsingunni mætti nefna, til
dæmis ákvæðið um að tryggja jafnara
vægi atkvæða milli kjördæma, jafna
aðstöðumun þar sem ríkið stundar at-
vinnurekstur í samkeppni við einka-
aðila og áherslan á að breyta ríkis-
bönkunum í hlutafélög.
Fyrirfram verður ríkisstjóm Sjálf-
stæðisflokks og Framsóknarflokks
ekki dæmd af stefnuyfirlýsingunni.
Þessi ríkisstjóm á sína hveitibrauðs-
daga eins og aðrar ríkisstjómir, hún
verður að fá tækifæri til
þess að vinna sín verk,
hún verður dæmd af verkunum. Hins
vegar bendir stefhuyfirlýsingin til
þess að Davíð og Halldór ætli sér að
afsanna þá kenningu að ríkisstjómir
þessara flokka séu ríkisstjómir kyrr-
stöðu og þessi ásetningur formann-
anna er ánægjulegur. Við þurfúm
ffamsækna og samheldna ríkisstjóm,
sem er í takt við tímann. Við höfum
ekkert með afturhaldsstjóm að gera
sem ekki skynjar breytt þjóðfélag og
breytt alþjóðlegt umhverfi.
Herinn heím
f Morgunblaðinu í gær birtist af-
ar athyglisvert viðtal Steingríms
Sigurgeirssonar við breska fræði-
manninn Christopher Coker. Co-
ker segir að eðii Atlantshafsbanda-
lagsins muni breytast verulega á
síðustu ánun, svo og samskipti
Bandaríkjanna og Evrópu. Við
grípum niður í viðtalið.
Það er einungis spuming um örfá
ár áður en bandarísku hermennimir [í
Evrópu] hverfa heim. Clinton-stjóm-
in hefúr slegið þessari ákvörðun á
ffest en vegna hins mikla kostnaðar
verður það ekki hægt mikið lengur.
Enginn virðist hafa hugmynd um
hvert er hlutverk NATO og allra síst
þeir er starfa í höfuðstöðvunum í
Brussel. Það má þó ekki gleyma því
að Bandaríkin eiga ennþá öryggis-
hagsmuna að gæta í Evrópu þar sem
Rússland er enn kjamorkuveldi og
eina ríkið sem getur tortímt Banda-
ríkjunum á hálffi klukkustund, líkt og
yfirmaður bandaríska heraflans orð-
aði það í fyrra.
Samskipú Rússlands og Bandaríkj-
anna munu þó, að ég tel, í auknum
mæli þróast út í tvíhliða samskipú,
sem Evrópa fær ekki að skipta sér af.
Ég held að við séum að horfa ffam á
endalok allsheijar öryggissamstarfs
Evrópu og Bandaríkjanna og að í stað
þess muni tvihliða samskipú og
samningar taka við. Hið fjölþjóðlega
eðli Atlantshafsbandalagsins er að
hverfa mjög hratt.“
Coker segir þó að ekki megi setja
samasemmerki milli NATO og hinn-
ar sameiginlegu herstjómar. „Banda-
lagið sjálft er eldra en sameiginlega
herstjómin þar sem fyrstu bandarísku
sveitimar komu ekki úl Evrópu fyrr
en 1951. Ég held að við eigum eftir að
sjá fram á afturhvarf úl þess sem
bandalagið var við stofnun árið 1949,
það er að í samstarfinu felist eins kon-
ar diplómatísk trygging fyrir Evrópu
en að stöðugt dragi úr hinni sameigin-
legu herstjóm. NATO yrði því fyrst
og ffemst pólitískt bandalag, tíkt og
ætlunin var í upphafi, en ekki hemað-
arlegt. Það var einungis vegna Kóreu-
strfðsins og aukins ótta við Sovétríkin
að Bandaríkin komu herafla fyrir í
Evrópu. Að mínu maú er affurhvarf
til 1949 ekki bara líklegt heldur æski-
legt.“
Coker segir að eina ástæða þess, að
Bandaríkin em enn með mikið herlið
í Evrópu, sé að það auðveldi aðgerðir
í Mið- Austurlöndum. Yfirmenn í
vamarmálaráðuneyti Bandaríkjanna
hiki ekki við að segja það hreint út.
Þeir geú einungis réttlætt þessi fjárút-
gjöld fyrir þinginu með þeim rökum
að herliðinu sé fyrst og ffemst ætlað
að grípa úl aðgerða í Mið- Austur-
löndum.
Átök milli Evrópu og Banda-
ríkjanna
Coker dregur upp heldur dökka
framtíðarmynd af samskiptum
Evrópu og Bandaríkjanna í náinni
framtíð.
Coker segir að í Bandaríkjunum
séu sérffæðingar nú farnir að ræða op-
inskátt möguleikann á því að til alvar-
legra átaka komi milli Bandaríkjanna
og Evrópu á fyrri hluta næstu aldar.
Þá séu menn ekki að velta fyrir sér
hemaðarátökum heldur viðskipta-
stríði, sem gæú orðið mjög harðv-
ítugt. Bandaríkjamenn em famir að
leggja áherslu á að Evrópa geú ekki
gengið út ffá góðum samskiptum við
Bandaríkin sem vísum og að ef ekki
verði komið úl móts við kröfúr þeirra
í ffamtíðar viðskiptaviðræðum gæú
það reynst Evrópu mjög dýrkeypt.
Coker segist ekki telja raunhæff að
ætla að hugmyndir manna á borð við
Henry Kissinger, fymim utanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna, um við-
skiptabandalag þjóðanna við Aúants-
hafið - eins konar TAFTA (Trans
Atlanúc Free Trade Area) - verði að
veruleika, ekki síst þar sem að þær
séu á skjön við meginstrauma Évr-
ópusamstarfsins. „Evrópusamstarfið
er í hættu. Jacques Delors lýsú því yf-
ir er hann lét af störfum sem forseú
framkvæmdastjómarinnar að Evrópa
þyrffi á nýrri hugmynd að halda til að
fylkja sér um. Besta hugmyndin væri
líklega að effia úl viðskiptastríðs við
Bandaríkin, þar væri kominn óvinur,
sem hægt væri að sameinast gegn.“
Daqatal 27. a
Reyndin er því miður önnur. Jóna Valgerður Kristjánsdóttir,
fyrrum þingkona Kvennalistans, segir í grein í DV í gær: „Af
25 þingmönnum Sjálfstæðisflokksins eru fjórar konur, ná-
kvæmlega það sama og síðast. Hvar eru nú hinar sjálfstæðu
konur í Sjálfstæðisflokknum? Eru þær ánægðar?"
Sjálfstæðismenn fundu ekkert pláss í nýrri ríkisstjóm fýrir
„sjálfstæða konu“, og reyndar hefur hlutur þeirra rýmað þar-
sem Ólafur G. Einarsson sest í stól forseta Alþingis. í Alþýðu-
blaðinu í fyrradag kveðst Jóhanna Vilhjálmsdóttir, einn af for-
kólfum „sjálfstæðra kvenna“, mjög sátt við stöðu kvenna innan
Sjálfstæðisflokksins. Henni líst nefnilega svo Ijómandi vel á
ríkisstjómina. Og þá skiptir náttúrlega ekki höfuðmáli, að mati
„sjálfstæðra kvenna“, þótt þar séu eintómir karlar af hálfu Sjálf-
stæðisflokksins. Trúlega er lítilþægni af þessu tagi helsta
ástæða þess að konur innan Sjálfstæðisflokksins - og annarra
flokka - hafa ekki náð meiri árangri en raun ber vitni.
Atburðir dagsins
1521 Portúgalski landkönnuðurinn Ma-
gellan drepinn af eyjarskeggjum á Mact-
an á Filipseyjum. 1882 Bandanska skáld-
ið og rithöfundurinn Ralph Waldo Emer-
son deyr, 78 ára gamall. 1977 Önnur gos-
hrina Kröfluelda hófst en stóð aðeins í
þijá daga. 1984 Útvarpsstöð í Bandaríkj-
unum efnir til „Helgi án Michael Jack-
son“ eftir að stórsúmið hafði tröllriðið
íjölmiðlum undangengið ár.
Afmælisbörn dagsins
Edward Gibbon enskur sagnfræðingur
og höfundur sex binda verks um sögu
Rómvetja, 1737. Mary Wollstonecraft
enskur rithöfundur og kvenréttindakona,
1759. Samuel Morse höfundur stafrófs-
ins sem við hann er kenndur, 1791.
Ulysses S. Grant herforingi í bandarísku
borgarastyijöldinni og 18. forseú lands-
ins, 1822.
Annálsbrot dagsins
Á hvítasunnukveld varð sér maður að
skaða á Amarstapa, með því móti, að
hann hljóp út í sjóinn þar í lendingunni
(kallað Stórastöð) þar úl uppflotaði, sökk
og dó, og var síðan upp kræktur með
stjaka af skipi. Orsök var það til sú, að
sögn, að hann hefði skuldaður [þjóf-
kenndur] verið fyrir lítið prjónles, sem
hann gefið hafði fyrir hálft pund tóbaks;
meðgekk, að því stolið hefði, gekk síðan
til þessa verks.
Grímsstaðaannáll, 1740.
Málsháttur dagsins
Ekki er gaman að guðspjöllunum, sagði
kerling, enginn er í þeim bardaginn.
Palladómur dagsins
Ekki var hann mikið lesinn, hvorki í inn-
Iendum eða erlendum bókmenntum, til
þess hafði hann ekki tíma, en hann var
furðu fljótur að úleinka sér efni og ein-
kenni bókar, þótt hann aðeins renndi yfir
hana augum. Gagntýnandi var Magnús
svo skarpur, að við höfum tæplega átt
hans jafningja, en sá var ljóður stundum á
gagnrýni hans, að hlutleysi naut sín ekki
til fulls vegna pólitískra öfga.
Magnús „Stormur" Magnússon um
Magnús Ásgeirsson.
Orð dagsins
Ég er breyskur, veit ég víst,
villustigu kanna,
um í lijarta alltafbrýzj
eldur freistinganna.
Steindór Sigurðsson.
Skák dagsins
Gríski stórmeistarinn Kotronias virðist
vera að ná undirtökum í skák við stiga-
lágan Vouidis á meistaramóti Grikklands
1992. Svartur hrókur er í voða, auk peðs
en Vouldis bregst snöfurlega við og
tryggir jafntefli. Hvemig?
1. ... bxa3! 2. Bxf8 axb2 3. Hbl c3! 4.
Hxc3 Ba2 5. Hc3 Hxe3 Hér slíðruðu
Grikkir vopnin enda komin upp stein-
dauð jafnteflisstaða.