Alþýðublaðið - 28.04.1995, Blaðsíða 4

ALÞYÐUBLAÐIÐ
HELGIN 28. APRÍL -1. MAÍ1995
■ Gudmundur J. Guðmundsson man tímana tvenna.
Hann hefur starfað fyrir verkalýðshreyfinguna í yfir 40 ár og Jakob Bjarnar Grétarsson fékk hann til að
horfa yfir sviðið. Það sem fyrir augu ber eru rjúkandi rústir einar - dauði, slappleiki og ótti
rr
Engin
húrrahrópa
rr
Það var þungt hljóðið í Guðmundi
J. Guðmundssyni, formanni Dags-
brúnar, þegar Alþýðubladið hafði
samband við hann í tilefni 1. maf
1995. „Eg er ákaflega svartsýnn á
ástandið," segir hann. „f fyrsta lagi þá
finnst mér verkalýðshreyfmgin ákaf-
lega lítið framsækin. Mér finnst hún
slöpp. Ég er ekki frá því að hluti af
þessum slappleika sé vegna þess að
einstök félög, og það ískyggilega
mörg, em að koðna niður. Þau em
eiginlega bara að falla inn í kerfið og
verða einn þáttur í því. Þau skortir allt
fmmkvæði og sjálfstæði. Þetta er
meira og minna farið að færast yfir á
hendur Alþýðusambandsins. Það er
nú ekki örlátt á bensín til aksturs ef
þeir hafa þá nokkuð bensín. Alþýðu-
sambandið er ákaflega slappt líka.“
Fólk kjarklaust vegna at-
vinnuleysisins
Guðmundur J. segir atvinnuleysið
eitthvcrt það mesta böl sem einn þjóð
getur staðið frammi fyrir. „Meginor-
sök slappleikans er atvinnuleysið sem
leggst á fólk. Það skapar ekki, eins og
það ætti að gera, harðvítug viðbrögð
eða nógu harðvítuga gagnsókn.
Menn em að velkjast með þetta og
þetta mikið atvinnuleysi. Það dregur
kjarkinn úr félagsmönnum og gerir
þá hrædda við enn meira atvinnu-
leysi. Og jafnvel þeir sem ekki búa
við atvinnuleysi em hræddir því þeir
óttast að verða fyrir því. Menn láta
því ekkert að sér kveða - þetta virðist
hafa sett ákaflega mikinn ótta að
fólki. Það leggur ekki í baráttu, er
ekki harðsnúið, það vonar að þetta
lagist og ég veit ekki á hveiju það
byggir þá von.“
Guðmundur segir atvinnuleysið
hafa lamandi áhrif á félögin og fé-
lagsmenn en það em fleiri atriði sem
spila inn í. „Þátttaka í starfssemi fé-
laganna er ákaflega dauf. Það ber nú
að vísu að viðurkennast að nútíma
þjóðfélag
býður upp á
sjón vörp
(og það
fleiri en eina
rás), býður
upp á mynd-
bönd, bíla
og fleiri at-
riði í tóm-
stundalífi.
Það hefur orðið til þess að öll félags-
starfsemi á fremur erfitt uppdráttar.
Fundir em yfirleitt ákaflega illa sóttir
og verkalýðshreyfingin hefur aldeilis
ekki farið varhluta af þessu. Fundir
em almennt mjög illa sóttir.“
Guðmundur segir fólk vera dofið
og lítt meðvitað um stöðu sína. Hann
segir það einnig sorglegt hversu fólk
sé sér lítt meðvitað um styrk baráttu
og samstöðu.
Kjaraskerðing og fólk að
missa eignir sínar
Auk þess að stríða við atvinnuleys-
ið þá hefur fólk þurft að horfa upp á
gríðarlega kjaraskerðingu sem sé enn
ein kyrkingarólin um háls verkalýðs.
„Yfirvinna hefur almennt minnkað,“
segir Guðmundur J. „Út af fyrir sig
ætti það ekki að vera af hinu illa. En
kaup er bara svo lágt hjá almennu
verkafólki og skerðing á yfirvinnu
k e m u r
ákaflega
illa við
fólk sem er
að beijast
við að
halda eign-
um sínum.
Það var til
d æ m i s
áætlað fyr-
ir nokkm að heildartekjur Dagsbrún-
arfólks væm 30 til 40 prósent vegna
yfirvinnu. Ég tel að það sé komið nið-
ur í um 20 prósent núna þannig að
menn sjá bara kjaraskerðinguna
þama. Og almennt hefur orðið skerð-
ing á dagvinnulaunum. Kaupmáttur
launa hefur skerst frá árinu 1988 um
svona 20 prósent.
Síðan er gífurlegur fjöldi fólks,
öðm fremur f Reykjavík og í þéttbýli,
sem á íbúðir en skuldar í þeim. Það
hefur reiknað með að kaupmátturinn
haldist sem hann hefur ekki gert. Og
það er ótrúlegur íjöldi fólks sem er
skelfingu lostið og berst upp á h'f og
dauða við að missa ekki íbúðir sínar
og eignir. Og það er sífellt að missa
þetta út úr höndunum á sér vegna
ástandsins. Þess vegna er stöðugt ver-
ið að tala um þessar skuldbreytingar
sem út af fyrir sig em til bóta en ekki
lausn á vandanum. Þetta á líka sinn
þátt í því að menn em slappir í barátt-
unni.”
Sjóðir félaganna veikir
Verkalýðsfélögin standa ekki
nægjanlega vel að vígi til að standa f
hörðum samningaviðræðum að mati
Guðmundar J. og það er auðvitað
ekki til þess fallið að efla baráttuna.
„Við getum til dæmis tekið Dagsbrún
sem í vetur þarf að semja, ef ekki að
semja þá að vera óánægð með þá
samninga sem í boði em, þá stöndum
við frammi fyrir því að við emm með
yfir 600 manns á atvinnuleysisbótum.
Þá hefðu þeir strax farið af sínum at-
vinnuleysisbótum og orðið að fara á
vinnuumdeilisjóði félaganna. Þeirem
yfirleitt ákaflega veikir og reyndar
„Meginorsök slappleikans er at-
vinnuleysið sem leggst á fólk.
Þad skapar ekki, eins og það
ætti að gera, harðvítug viðbrögð
eða nógu harðvítuga gagn-
sókn."