Alþýðublaðið - 14.06.1995, Blaðsíða 7

1
MIÐVIKUDAGUR 14. JÚNÍ1995
ALÞYÐUBLAÐIÐ
m e n n
■ Forvörsludeild Þjóðskjalasafns íslands er þrítug um þessar
mundir en af því tilefni hefur deildin opnað sýningu í Safnhús-
inu við Hverfisgötu á nokkrum þeirra handrita og bóka sem
hún hefur unnið viðgerðir á. Handritin koma úr öllum deildum
Þjóðskjalasafnsins, en sýningin Með eigin hendi ætti að gefa
áhugasömum góða hugmynd um ástand þeirra skjala sem
forvörsludeildinfærtil meðferðar
Hin barnslega undirskrift
Jóns Hreggviðssonar
Listaverkabók um Ásmund Sveinsson
Glataði aldrei sérkennum sínum
Listaverkabók um verk Ásmundar
Sveinssonar myndhöggvara er nú
komin út. Bókin er jafnframt sýning-
arskrá Stílsins f list Asmundar Sveins-
sonar, sýningar sem opnuð var í Ás-
mundarsafni 27. maí síðastliðinn. í
bókinni er meðal annars að finna
grein eftir Gunnar B. Kvaran, list-
fræðing og forstöðumann Listasafns
Reykjavíkur, og fjölda mynda af
verkum listamannsins.
Eins og fleiri íslenskir listamenn
fylgdist Ásmundur með alþjóðlegum
stefnum og straumum. Hann tileink-
aði sér suma þeirra og gerði að sín-
um. Bókinni er ætlað að gefa yfirlit
yfir ólíkar myndgerðir í list Ásmund-
ar Sveinssonar og draga fram þau sér-
kenni er einkenna list hans. Sjálfur
sagðist Ásmundur geta skipt eins oft
um stíl og formgerðir og Ijóðskáld
um rím, en stflbreytingar komu þó
ekki í veg fyrir persónulega tjáningu
listamannsins.
Bókin um Ásmund er gefin út af
Ásmundarsafni og Listasafni Reykja-
vflair.
Á sýningunni í Safnhúsinu, sem nú hysir Þjóöskjalasafniö eingöngu, gefst
gestum tækifaeri til að glöggva sig á þeim aðferðum sem notaðar eru til
að gera við skemmd handrit. Hér heldur Björk Ingimundardóttir safnvörð-
ur og forstöðumaður þjónustudeildar Þjóðskjalasafnsins á einum sýning-
argripanna, héraðsbók Halldórs Jónssonar prófasts í Reykholti frá
1663-1703. Bókin er opin þar sem Jón Hreggviðsson skrifaði nafnið sitt.
Innfellda myndin er af blaðsíðu í héraðsbók Halldórs Jónssonar prófasts
og sýnir hina barnslegu undirskrift Jóns Hreggviðssonar, sem Halldórs
Laxness gerði ódauðlegan með fslandsklukkunni. a- myndlr. e.ói
Og undir orð Film Review skal tekið:
„Hrjúf, hrottaleg kvikmynd, sem á eigin
tungum mælir. Fyrrum stríðsmenn er jafnvel
íhugunarverðasta og mikilvægasta myndin,
sem enn hefur frá Nýja Sjálandi komið."
Ekki í regnbogans litum
Regnboginn :
Fyrrum stríðsmenn
Aðalhlutverk : Rena Owen,
Temuera Harrison,
Namuengaroa Karr-Bell.
★ ★ ★ ★
Frumbyggjum Nýja Sjálands beið
sama hlutskipti sem frumbyggjum
Ameríku, þótt þeim enn frekar hafi
blandast Evrópumönnum. Hið gamla
samfélag þeirra hefur hrunið, úr fom-
um heimkynnum hafa þeir leitað í
borgir, tíðum án góðs valds á enskri
Kvikmyndir |
tungu og ekki undir borgarstörf búnir.
Og þótt í miðbikum borgar búi, verða
þeir afsíðis, utanveltu. I þá tilvist er
efni myndar þessarar sótt. - Drykk-
felldur heimilisfaðir missir atvinnu,
fer á atvinnuleysisbætur, á á hættu að
missa hús sitt. Eiginkonan reynir að
halda heimilinu saman, en verður það
ofviða. Elsti sonur hennar gengur í
götuflokk, sá næstelsti er sendur á
betrunarhæli. Hún bindur vonir við
greinda dóttur 13 ára, sem semur æv-
intýri handa yngri systkinum sínum,
en henni er nauðgað og hún fremur
sjálfsmorð. - Óuppbyggileg saga?
Áð vísu, en hún er sögð af innlifun og
skilningi. Og undir orð Film Review
skal tekið: „Hrjúf, hrottaleg
kvikmynd, sem á eigin tungum mælir.
Fyrrum stríðsmenn er jafnvel íhugun-
arverðasta og mikilvægasta myndin,
sem enn hefur frá Nýja Sjálandi
komið.“
Miklu betri aðsókn hefur myndin
hlotið en okkur fyrri ný- sjálensk
kvikmynd. Til töku hennar var varið
1,2 milljónum dollara og hún tekin á
sex vikum. Renu Owen, sem aðal-
hlutverkið leikur af innlifun og reisn,
var boðið hingað til lands á frumsýn-
ingu myndarinnar í Regnboganum, og
fyrir leik sinn hefur hún hlotið ýmsar
tilnefningar til verðlauna. Har. Jóh.
Makleg
málagjöld?
Laugarásbíó:
Stúlkan og dauðinn
Aðalhlutverk: Ben Kingsley,
Sigourney VUeaver,
_______Stuart Wilson__
★ ★ ★
Samnefnt leikrit Dorfmans hefur
Roman Polanski nú kvikmyndað og
ekki rofið við það trúnað. Sviðsmynd-
ir eru leiksviðsmyndir, framsögn leik-
ara og látbragð sem á sviði væru. - í
einu hinna rómönsku lýðvelda Amer-
íku búa ung hjón í sumarbústað, lög-
fræðingur (sem er að taka sæti í rann-
sóknarnefnd lögbrota undanfarandi
ríkisstjóma) og kona hans, sem fyrr-
um á háskólaárum sínum var andófs-
kona og þá handtekin og pyntuð. Að
garði ber akandi lækni til að skila hjól-
barða. Lögffæðingurinn býður honum
inn og taka þeir tal saman. Þekkir kon-
an þá rödd og orðatiltæki komu-
manns: Kominn er gamall pyntari
hennar. Tekur hún skammbyssu í
hönd og til sinna ráða. Setur hún upp
réttarhöld yfir komumanni, en skipar
eiginmann sinn verjanda hans. Orða-
skipti eru tekin upp á spólu og lítilli
kvikmyndatökuvél jafnvel beint að
hinum ákærða. - Leikrit þetta er vel
samið, (þótt ívið of klúrt), og kemur
boðskap sínum til skila. ■ Har. Jóh.
Ólafur Ragnarsson, formaður bókaútgefenda: Það þarf að blása nýju lífi í
bókaútgáfuna líkt og gerðist þegar söluskatturinn var afnuminn.
■ Bokaútgefendur minna Framsóknarflokkinn á kosningaloforðin
Virðisaukaskatturá bækur
skilar litlu í ríkissjóð
-segir Ólafur Ragnarsson, nýkjörinn formaður Félags íslenskra bókaútgefenda.
Félag íslenskra bókaútgefenda hefur
lýst yfir áhyggjum sínum af þeim
mikla samdrætti sem orðið hefur á
bóksölu á Islandi á síðustu tveimur ár-
um og þeir telja vera í beinum tengsl-
um við virðisaukaskattinn sem þá var
lagður á bókaútgáfu. Ólafur Ragnars-
son, nýkjörinn formaður Félags ís-
lenskra bókaútgefenda, sagði í samtali
við Alþýðublaðið að félagið sæi
ástæðu til að árétta við nýju ríkisstjóm-
ina andstöðu sína við virðisaukaskatt-
inn enda hafi hann ekki reynst ríkis-
sjóði sú tekjulind sem stefnt var að í
upphafi.
„Annar stjómarflokkurinn, Fram-
sóknarflokkurinn, lýsti því yfir fyrir
kosningar að hann væri á móti því að
virðisaukaskattur væri lagður á bækur.
Okkur þykir því við hæfi að taka þetta
mál upp og athuga hvort ekki er hægt
að fá virðisaukaskattinum aflétt.“
FIB leggur ekki einungis til menn-
ingarleg rök fyrir afléttingunni, sem
þeir vilja meina að geri landsmönnum
auðveldara að eignast bækur, heldur
benda þeir einnig á að tekjur ríkissjóðs
af starfsemi tengdri bókaútgáfu hafi
stórminnkað með tilkomu skattsins.
„Þær upplýsingar sem við höfum
sýna að á heildina hafa tekjur ríkis-
sjóðs minnkað en ekki aukist því velta
bókaforlaga hefur minnkað og at-
vinnuleysi í prentiðnaði aukist vem-
lega og fer vaxandi.“
Ætlið þið út í einhverjar aðgerðir til
að nú athygli stjómvalda?
„Fyrst er nú að ræða við stjómvöld
og draga saman frekari upplýsingar
máli okkar til stuðnings. Við getum þó
fullyrt að okkar spár, þar sem við vör-
uðum við því að virðisaukaskatturinn
myndi þrengja að útgáfustarfsemi,
hafa reynst réttar: Útgáfa á íslenskum
skáldverkum og menningarlegri verk-
um hefur dregist saman. Virðisauka-
skatturinn íþyngir bókaforlögunum og
hefur auk þess veitt þeim náðarhöggið
sem tæpast stóðu þegar hann var lagð-
ur á. Skýringin eða rökin fyrir því að
verð á bókum hefur ekkert hækkað á
þessu tveggja ára tímabili er sú að
bókaforlögin tóku skattinn á sig til
þess að geta haldið verðinu óbreyttu.
Til þess hafa minni forlögin ekki bol-
magn mikið lengur. Stærri útgefendur
ráða við þetta ennþá því þeir færa tekj-
ur sínar af öðm til að borga tapið af al-
mennu útgáfunni. Skatturinn hefur því
skapað erfiðari rekstrarskilyrði.“
Hvemig er útlitið fyrir rnestu jóla-
bókarvertíð?
„Það er erfitt að segja til um það
núna. Menn em að spá í spilin. Mörg
forlög eru komin með útgáfulista í
stórum dráttum, en bíða með frekari
ákvarðanir þar til þeir sjá hvemig land-
ið liggur. Það þaif að blása nýju lífi í
bókaútgáfuna líkt og gerðist þegar
söluskatturinn var afnuminn tveimur
ámm áður en virðisaukaskatturinn var
lagður á.“ ■