Alþýðublaðið - 15.06.1995, Page 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 15. JÚNÍ1995
s k o ð a n
MMUBLÍÐIfi
20934. tölublað
Hverfisgötu 8-10 Reykjavík Sími 562 5566
Útgefandi Alprent
Ritstjórar Hrafn Jökulsson
SigurðurTómas Björgvinsson
Fréttastjóri Stefán Hrafn Hagalín
Auglýsingastjóri Ámundi Ámundason
Umbrot Gagarín hf.
Prentun ísafoldarprentsmiðjan hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Áskriftarverð kr. 1.550 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
Svartir dagar
Mótmæli trillukarla á Austurvelli á mánudag hafa vakið mikla
athygli og samúð. Þeir beijast af hörku gegn banndagakerfi Þor-
steins Pálssonar, en samkvæmt því yrði trillukörlum bannað að
sækja sjó í 234 daga á næsta fiskveiðiári. Það er.73% fjölgun frá
því sem nú er. Trillukarlar vilja að tekið verði upp róðrardaga-
kerfi, þannig að þeir geti sjálfir ákveðið hvaða daga þeir sækja
sjó.
Röksemdimar gegn banndögum Þorsteins Pálssonar eru aug-
ljósar. Trillusjómönnum er þannig bannað að sækja sjó frá 21.
nóvember til 12. febrúar. Þarmeð er ijöldi fjölskyldna sviptur lífs-
björg sinni. Arthur Bogason, formaður Landssambands smábáta-
eigenda, orðaði þetta svo í ávarpi á útiíúndinum á mánudag, að
verði lagafmmvarpið samþykkt muni það „í einni sviphendingu
kalla neyð og atvinnuleysi yfir hundmð fjölskyldna. Það mun á
þeirri sömu stundu og það er samþykkt gera stærstan hluta króka-
veiðiflotans verðlausan með tílheyrandi afleiðingum.“
Sjómenn hafa líka bent á, að banndagakerfið mun etja þeim út í
ískyggilegt kapphlaup þá daga sem þeim er leyft að fara á sjó.
„Veist þú hvemig veðrið verður 20. nóvember í haust?“ spurði
sjómaður Siv Friðleifsdóttur, þingmann Framsóknar, á fundinum
á Austurvelli. Hún kunni engin svör við því, en 20. nóvember
verður síðastí dagurinn í tæpa þrjá mánuði sem trillukörlum verð-
ur unnt að afla lífsbjargar. Þetta heitir að bjóða hættunni heim.
Arnar Barðason, sjómaður frá Suðureyri við Súgandafjörð,
lýsti afleiðingunum sem lögin hafa á heimabyggð hans: „Staðan
er sú, að byggðin leggst í eyði... Annaðhvort eigum við heima á
Suðureyri við Súgandafjörð, og fáum að fiska á okkar trillubát-
um, eða þá að við munum ílytja úr landi. Það er ekki um neitt
annað að ræða. Þetta er byggðarlag sem fiskaði fyrir tíu ámm 10
þúsund tonn. Við emm komnir niður í tvöþúsund tonn - og við
fömm ekki neðar. Punktur." Arnar sagði ennfremur skýrt og
skorinort að trillukarlar myndu brjóta lögin, yrðu þau samþykkt.
Nú vill svo til, að í sjávarútvegsnefnd Alþingis var meirihluti
nefndarmanna hlynntur því að komið yrði til móts við trillukarla,
og tekið upp róðrardagakerfi. Það var hinsvegar að kröfu Þor-
steins Pálssonar sem stjómarliðar í nefndinni lögðu blessun sína
yfír banndagana. Sjávarútvegsráðherra hefur ekki með víðhlít-
andi hætti útskýrt ástríðufúllan áhuga sinn á banndagakerfmu. Og
það var öldungis ekki að ófyrirsynju sem Arthur Bogason spurði:
„Hvað gengur hér á? Hvaða forsendur em lagðar til gmndvallar
og hvaða herrum er verið að þjóna?“ Og: ,£r það raunveralega
svo, að hagsmunir þeirra stóm og fáu skulu valta yfir hagsmuni
hinna litlu og mörgu?“
Sannfæringin í fatahenginu
Hálfopið bréf til allra annarra en alþingismanna lýðveldisins.
Vilhjálmur Egilsson er þeirrar
skoðunar að ísland eigi að sækja um
aðild að Evrópusambandinu. En þótt
Vilhjálmur sé virðulegur 42 ára gam-
all alþingismaður má hann ekki hafa
prívatskoðanir. Það kom gleggst í ljós
þegar Davíð Oddsson bannaði honum
að skipta sér af áhugamannafélagi um
aðild Islands að Evrópusambandinu.
Einsog gengur |
Einar Oddur Kristjánsson hefur sett
fram afdráttarlausar kröfur um upp-
stokkun í sjávarútvegsmálum. Fyrir
örfáum vikum kvaðst hann aldrei,
aldrei, aldrei styðja ríkisstjórn um
óbreytta stefnu. Nú er Einar Oddur
virðulegur 52 ára alþingismaður, og
um daginn gafst honum kostur á að
fylgja eftir sannfæringu sinni, þegar
frumvarp Þorsteins Pálssonar um
stjóm fiskveiða var til umræðu. Allir
vissu að Einar Oddur var í grundvall-
aratriðum ósammála frumvarpi Þor-
steins. En hvað gerði okkar maður að
vestan? Jú, hann steig í ræðupúlt Al-
þingis og tilkynnti að hann ætlaði af
tillitssemi við Þorstein Pálsson að
styðja frumvarpið.
Tillitssemi? Maður þurfti svosem
ekki að hafa dýrslegt ímyndunarafl til
að sjá að Bjargvætturinn hafði ein-
faldlega verið tekinn á teppið í ein-
hverri fínni skrifstofu, og mýldur þar
einsog hver annar uppivöðslusamur
rakki.
Auðvitað ætti maður ekkert að vera
að amast við því þótt þingmaður að
vestan fylgi í blindni flokkslínu. Enn
síður ætti það að verða tilefni til mjög
margra andvökunátta þótt fram-
kvæmdastjóri Verslunarráðs láti bjóða
sér að halda kjafti.
En nú er það einu sinni svo, að
blessaðir þingmennirnir okkar eru
kosnir til að starfa samkvæmt einni
saman sannfæringu sinni - öðru ekki.
„Alþingismenn em eingöngu bundnir
við sannfæringu sína og eigi við nein-
ar reglur frá kjósendum sínurn," segir
48. grein stjómarskrár lýðveldisins.
Ergo: Anriaðhvort hefur Einar Odd-
ur orðið uppvís að stjómarskrárbroti -
eða sannfœring hans er sú, að mikil-
vægara sé að sýna Þorsteini Pálssyni
tillitssemi en eigin skoðunum.
í framhaldi af yfirlýsingu Einars
Odds var í Alþýðublaðinu í gær
skraflað vítt og breitt við fjóra þing-
menn. Og spurt hvort þingmenn væm
kannski daginn út og inn að greiða at-
kvæði í trássi við sannfæringu sína.
Steingrímur J. Sigfússon sagði afdrátt-
arlaust að þingmenn lentu oft í því að
greiða atkvæði öðmvísi „en þeim gott
þykir, ef svo má að orði komast."
Finnur Ingólfsson kvaðst álíta að allir
þingmenn lentu „í svona aðstöðu" -
það hefði að vísu ekki hent sjálfan
hann til þessa. Ágúst Einarsson sagði
afar sjaldgæft að þingmenn taki óháða
afstöðu; sú aðstaða sem Einar Oddur
„Samkvæmt orðum Guðnýjar alþingiskonu
Guðbjörnsdóttur er helmingur þingmanna
svo óupplýstur um grundvallarmál, að þeir
hafa ekki einu sinni sannfæringu til að verða
viðskila við. Má ég þá frekar biðja um Einar
Odd. Hann hefur að minnsta kosti sannfær-
ingu - þó hann skilji hana alltaf eftir í
fatahenginu."
hafi lent í sé giska algeng. „Því mið-
ur,“ sagði Ágúst, „og sú staðreynd er
hvorki skemmtileg né viðfelldin."
Guðný Guðbjörnsdóttir, ný þing-
kona Kvennalistans, nálgaðist málið
frá öðru sjónarhorni: vakti athygli á
því, að í mörgum tilfellum hafa al-
þingismenn ekki hugmynd um þau lög
sem þeir setja. Guðný sagði: „Áuðvelt
er að taka GATT-málin - sem við
vorum að enda við að greiða atkvæði
um - sem dæmi um svona afgreiðslu.
Ég alveg stórefast um að meira en
helmingur þingmanna skilji bofs í því
sem þeir voru að greiða atkvæði um.“
Bittinú. Um hvað snerist þetta
GATT sem helmingur þingmanna
skildi ekki bofs í? Jú, það snerist um
lífskjör á íslandi, um samkeppni, um
vöruúrval, um innflutning, um verð á
matvælum - um budduna.
Það ætti að gera orð Guðnýjar Guð-
bjömsdóttur að skyldulesningu fyrir
alla íslenska launþega og neytendur.
Að vísu kemur þetta ekki alfarið á
óvart: hvað haldið þið, lesendur góðir,
að margir alþingismenn haft „skilið
bofs“ í EES-samningnum? Var það
ekki bara enn ein af þessum skrýmu,
útlensku skammstöfunum? Sem - að
vísu - snerist líka um lífskjör á fs-
landi. EES og GATT eru þannig ekki
fjandsamlegar geimverur, heldur
milliríkjasamningar sem bættu lífskjör
á Islandi. Ekki veitti af.
Þingmennimir sem afgreiddu fram-
kvæmdina á GATT í fyrradag án þess
að skilja bofs vom semsagt í fullkom-
inni blindni að taka ákvörðun um lífs-
kjör á Islandi. Alþingismenn sem
sóma síns vegna treysta sér til að
greiða atkvæði með sama hugarfari og
léku þeir rússneska rúllettu - hvað í
veröldinni em þeir að gera þama nið-
urfrá?
Alþingi átti einkum að ræða tvö
mál nú á vorþinginu: sjávarútvegsmál
og GATT.
Samkvæmt orðum Guðnýjar al-
þingiskonu Guðbjömsdóttur er helm-
ingur þingmanna svo óupplýstur um
gmndvallarmál, að þeir hafa ekki einu
sinni sannfæringu til að verða viðskila
við.
Má ég þá frekar biðja um Einar
Odd. Hann hefur að minnsta kosti
sannfæringu - þó hann skilji hana allt-
af eftir í fatahenginu. ■
Þetta er mergurinn málsins. Þorsteinn Pálsson hefur í sjávarút-
vegsráðherratíð sinni verið vakinn og sofinn að gæta hagsmuna
„hinna fáu og stóru“ - sægreifanna, sem smámsaman em að
eignast hinar sameiginlegu auðlindir þjóðarinnar. Kristján Hall-
dórsson trillukarl lýsti hinni viðteknu skoðun á ráðherranum í Al-
þýðublaðinu í fyrradag: „Hann er einsog strengjabrúða Kristjáns
Ragnarssonar.“
Enn á eftir að taka fmmvarpið illræmda til lokaafgreiðslu. Þá
munu sjónir manna beinast að þeim stjómarliðum sem hafa geip-
að um breytta sjávarútvegsstefnu, en hingað til látið beygja sig í
duftið. Þá kemur í ljós hvort þingmennimir em reiðubúnir að
standa við stóm orðin - eða hvort þeir taka þátt í því að svipta
hundmð íjölskyldna lífsbjörginni og kippa stoðum undan byggð í
mörgum sveitarfélögum sem byggja að vemlegu leyti á veiðum
smábáta. Þá kemur í ljós hvort þingmennimir fylgja Þorsteini
Pálssyni og sinna hagsmunum hinna fáu og stóm - eða hinna
litlu og mörgu. ■
Atburðir dagsins
1790 300 kaþólskir borgarar
fórnarlömb mótmælenda í
Frakklandi. 1934 Hitler og
Mússólíni hittast í Feneyjum í
fyrsta skipti. 1953 Marilyn
Monroe-,slær í gegn þegar
fyrsta myndin með henni í að-
alhlutverki er frumsýnd,
Gentlemen Prefer Blondes.
1987 Fyrsta uppboðið var á
fiskmarkaðinum í Hafnarfirði
og þótú merkileg nýjung.
Afmælisbörn dagsins
Edward Grieg norskt tón-
skáld, 1843. Harry Landon
bandarísk stjarna úr þöglu
myndunum, 1884. Erroll
Carner bandarískur jazzpían-
isti og tónsmiður, 1923.
Annálsbrot dagsins
Austur í Múlasýslu skaðaði sig
maður; hann skar sig á háls;
sagt var, orsökin hefði verið
hans stór fjármissir. Sagt var,
að hann hefði gert mönnum
óróa dauður.
Grímsstaðaannáll, 1742.
Saitfiskur dagsins
Hann var laus við heimili sitt
og flakkaði víða um landið.
Eitt sinn kom hann heim til sín
eftir tveggja ára úúvist. Heyrð-
ist þá, að hann kallaði í göng-
unum: „Margrét, Margrét,
leggðu í bleyti saltfisk. Ég er
orðinn leiður á helvítis kjötinu
íyrir sunnan. Og sælt og bless-
að veri fólkið."
Siguröur Thoroddsen
um Símon Dalaskáld.
Máisháttur dagsins
Kveddu ekki svo ört, þú kveð-
ur svo vel.
Orð dagsins
Týnt hefeg hnífi,
týnt hefeg skó,
hallast eg á liestinum,
en ríða verð eg þó.
Þjóðkvæði.
Skák dagsins
Valery Salov hefur á síðustu
árum fest sig í sessi sem einn
sterkasti skákmaður heims.
Hann hefur svart í skák dags-
ins, sem tefld var I99I á einu
af hinum firnasterku Linares-
mótum á Spáni. Andstæðingur-
inn er heldur enginn aukvisi,
sjálfur Anatoly Karpov,
FIDE-heimsmeistari. Karpov
hefur stýrt hvítu mönnunum til
sóknar, en var reyndar fullbráð-
ur á sér þegar hann ætlaði að
stugga við svarta riddaranum á
gó með h-peðinu. Riddarinn
brást hinn versti við - og Salov
tryggði sér jafntefli. Hvað gerir
svartur?
1.... Rf4! 2. gxf4 Dg4+ 3. Kfl
Dh3+ 4. Kgl Dg4+ og þráleik-
ið vartiljafnteflis.