Alþýðublaðið - 16.06.1995, Page 7

FÖSTUDAGUR 16. JÚNÍ1995
V
ÁLÞÝÐUBLAÐIÐ
7
1 1 ; ~ ‘fbÝ'' -''

1 4 -
komist í. Ég fór að hringja til hans um
tíu-leytið á morgnana, og kom ég til
hans rétt eftir hádegi. Ekki höfðum
við setið lengi við, áður en hann
komst einhvemveginn yfrr glaðning.
Ég var nú ekki orðinn svo mikill bóg-
ur þá, 19 ára gamall, að ég tæki fram
fyrir hendur honum. Allt bjargaðist
þetta nú að lokum. Allt önnur hand-
brögð hafði Hjörtur á þýðingum sín-
um. A þeim mátti hann ekki sjá
hrukku."
Ekki á Dagsláttu drottins?
, Jfann þýddi nú margt fleira en þá
bók eftir Caldwell, ekki síst bækur
um vísindaleg efni, eftir Rachel Car-
son, George Gamow, Fred Hoyle og
fleiri."
Hvemigféll þér sjálfum kennsla í
Ingimarsskálanum ?
„Bekkir vom of setnir. Hjá mér var
stofan svo sneisafull af krökkum, að
lag þurfti til að komast að kennara-
borðinu eða að töflunni til að skrifa á
hana, því að þá hálfsat maður á
fremstu borðunum. í bekknum, sem
ég kenndi mest, munu hafa verið um
40 krakkar. Ráðinn var ég til að kenna
bekknum íslensku, en stundum leysti
ég Friðrik Brekkan af og kenndi
dönsku í hans stað. Um tíma leysti ég
líka Hjálmar Ólafsson af. Hann las
þá læknisfræði og mun hafa verið í
krufningafríi. Kenndi ég landffæði
fyrir hann í tvær vikur eða um það bil.
Fékk ég um veturinn smjörþefmn af
því að kenna og þá sérstaklega nem-
endum á öðm róli en ég þekkti úr
Menntaskólanum."
Hjálmar Ólafsson mun hafa haldið
áfram kennslu ?
„Hann hvarf frá námi í læknisfræði,
en lagði sig eftir danskri tungu. Var
honum kappsmál að auka veg dönsku-
kennslu, að gera dönsku skemmtilegri
og aðgengilegri. Lagði hann sig heil-
mikið eftir kennslufræðum, miklu
meira en þá var títt. Því er ekki að
leyna, að þá höfðu margir unglinga-
kennarar skömm á kennslufræðum,
leynt og ljóst.“
Við erum þá kotnnir að starfs-
árum þínum á póstinum. Seg mér
þáfyrst, sinnti Jón Gíslason
frœðistörfum meðfram á þessum
árum?
„Hann birti h'tið þau ár, sem
við unnum saman. Hann aðstoð-
aði Guðna Jónsson við samn-
ingu hinnar miklu allsheijar
nafnaskrár hans yfir allar íslend-
ingasögumar, en hugmyndina að
henni mun Guðni haf fengið frá
Jónasi Sveinssyni lækni. Þessar
miklu nafnaskrár samdi Guðni
Jónsson ásamt sonum sínum,
Jóni og Bjama, og með aðstoð
Jóns Gíslasonar, og einhverra
fleiri. Guðni Jónsson var þá líka
að gefa út þjóðsögur, og mun það
hafa orðið Jóni Gíslasyni uppörv-
un að taka til við þjóðlegar sagn-
ir, þótt nokkm síðar yrði.“
VarJón Gislason þá farinn að
veltafyrir sér stœrð hreppa?
, J4ei, það var nokkm seinna."
Þú munt hafa kynnst mörgum, með-
an þú vannst á póstinum?
, Já, pósthúsið var í miðbænum, og
daglega fór ég í kaffi, annað hvort á
Hressingarskálann eða í kaffisjoppu í
Hafnarstræti, að baki pósthússins og
lögreglustöðvarinnar. Kaffi í þeirri
sjoppu drukku gjaman póstmenn og
lögregluþjónar og líka slangur af rón-
um, en þeir fengu þar ekki gosdrykki
og gátu ekki hellt út í. Ýmist vom þeir
þunnir eða ekki mjög drukknir."
Hressingarskálinn mun hafa verið
vel sóttur áþessum árum?
, Já, þangað komu margir að stað-
aldri. Tel ég fyrst þá feðga Ólaf Frið-
riksson og Atla son hans. Meðan ég
var í Menntaskólanum mun ég ein-
hvem tímann hafa sest að kaffiborði
með Ólafi ásamt fleimm, þannig að ég
kynntist honum snemma. Mennta-
skólanemar fóm stundum niður í
Hressingarskála, einkum ef niður féll
kennslustund, og fengu sér milk shake
eða molakaffi."
„Pósthúsið var í miðbæn-
um, og dagiega fór ég í
kaffi, annað hvort á Hress-
ingarskálann eða í kaffi-
sjoppu í Hafnarstræti, að
baki pósthússins og iög-
reglustöðvarinnar. Kaffi í
þeirri sjoppu drukku gjarn-
an póstmenn og lögreglu-
þjónar og líka slangur af
rónum, en þeir fengu þar
ekki gosdrykki og gátu
ekki hellt út í. Ýmist voru
þeir þunnir eða ekki mjög
drukknir."
Ólafur vann á þessum árumfyrir
hádegi á borgarskrifstofunum yfir
Reykjavíkur Apóteki. Rœdduðþið
dœgurmál?
„Þau og hvaðeina."
Kynntist þú Steini Steinarr vel?
„Það var best að tala við hann ein-
samlan. Steinn Steinarr gat verið ke-
njóttur og þá tekið einhvem viðstadd-
an fyrir. Fór það dálítið í taugamar á
mér. Bar ég í fyrstu blak af þeim, sem
hann veittist að. Af því vandist ég
fljótt. Steinn var feiknarlega laginn
skyhningarmaður á þessu sviði og erf-
itt að standa honum snúning. En það
gat verið gaman að honum, þegar sá
gálhnn var á honum. Og þama kynnt-
ist ég Vilhjálmi frá Skálholti og Jóni
kadett, sem ýmist var í Skálanum eða
sjoppunni, efth því hvemig á stóð hjá
honum, og mörgum fleirum, Bjarn-
þór Þórðarsyni, Jósef Thorlacius,
Vali Einarssyni, og ennfleirum."
Og þáfleiri skáldum og rithöfund-
um?
„Agnar Þórðarson sá ég allofit, en
hann þekkti ég úr Háskólanum og af
Landsbókasafninu."
„Geta vil ég vinar míns
Braga Pálssonar, sem var
með skemmtilegustu
mönnum, þegar hann var
með hýrri há. Hávær var
hann stundum ódrukkinn,
en ávallt hægur og prúður
með víni. Að því leyti var
hann óvenjulegur. Alltaf
hló hann þó dálítið hátt.
Hann var leiðandi f samtöl
orðinn kunnur þýðandi, tók til 1937
eða 1938. Þýddi hann árlega eina eða
tvær bækur á þessum ámm, margar
eftir kunna höfunda. Gott var að leita
til hans um ábendingar um fagurbók-
mennth. Hann var ljóðasjóður, og
flestum betur lesinn í útlendum skáld-
skap. Hann átti erfitt um svefn, að ég
heyrði síðar, og mun það hafa háð
honum.“
Ennfleiri?
„Geta vil ég vinar míns Braga
Pálssonar, sem var með skemmtileg-
ustu mönnum, þegar hann var með
hýrri há. Hávær var hann stundum
ódrukkinn, en ávallt hægur og prúður
með víni. Að því leyti var hann
óvenjulegur. Alltaf hló hann þó dálítið
hátt. Hann var leiðandi í samtölum,
hvar sem hann var. Gat meha að segja
haldið uppi tveimur eða þremur sam-
tölum í senn, eins og sagt er.“
Bergur mun hafa staðið framarlega
í Félagi róttœkra stúdenta á síðari
hluta fjórða áratugarins.
„Hann varð stúdent 1935 og hóf þá
laganám, en stundaði það lítt. Hann
fór snemma að vinna hjá ríkisféhhði
og síðar í dómsmálaráðuneytinu.
Inn á milli duttu úr heilh mánuðh
hjá honum. En margfróður var
hann.“
Hverjir enn?
„Þama komu Baldur Bjarna-
son, Amaldur Jónsson, Sigur-
hjörtur Pétursson og stundum
Benedikt frá Hofteigi, að
ógleymdum Áma Ólafssyni,
sem skrifaði smásögur. Eitt sinn
bað hann mig að lesa nokkrar
sögur sínar. Þegar ég hafði lesið
þær, spurði hann mig, hver þeirra
mér fyndist best. Svo orðaðri
spumingu hans gat ég svarað
um, hvar sem hann var. Gat ™erð„fffri^fnvisku’Ein sagan
meira að segja haldið uppi
tveimur eða þremur sam-
tölum í senn, eins og sagt
er.
Agnar hefur þá verið að birta sínar
fyrstu bœkur?
„Mig minnh, að fyrsta skáldsaga
hans, Haninn galar tvisvar, hafi kom-
ið út á þessum árum, 1949 að ég held.
Og 1953 var leikrit hans, Þeir koma í
haust, sýnt í Þjóðleikhúsinu, og hlaut
hann þá talsverða viðurkenningu."
Fleiri.f
„Kari Isfeld var tfður gestur, þá
var vel brúkleg.“
Á stríðsárunum mun meistari
Kjarval hafa látið afkomum s(n-
um á Hressingarskálann.
„Aldrei sá ég hann þar.“
Þegar þú lítur til baka, hvað
finnst þér um kynni þín afgestum
kajfihúsa á þessum árum?
„Á kaffisjoppunni í Hafnarstræti
kynntist ég kontoristum, lögreglu-
þjónum og drykkjumönnum.
Á Hressingarskálanum kynntist ég
góðborgurum, menntamönnum og
bóhemum. Það var ómaksins vert að
kynnast þessum ólrku manngerðum
og tel ég mig hafa haft af því
ávinning um dagana.“ ■
Bergsteinn
Jónsson
prófessor
Á kaffisjoppunni
' i Hafnarstræti
kynntist ég kon-
toristum, lög-
regluþjónum og
drykkjumönnum.
Á Hressingarskál-
anum kynntist ég
góðborgurum,
menntamönnum
og bóhemum.
Það var ómaksins
vert að kynnast
þessum ólíku
manngerðum og
tel ég mig hafa
haft af því ávinn-
ing um dagana.
A-mynd: E.ÓI.