Alþýðublaðið - 14.09.1995, Side 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 14. SEPTEMBER 1995
m e n n i n c
Þungur
Stepnen
King
Regnboginn: Doiores Claiborn
Leikstjóri: Taylor Hackford
Aðalhlutverk: Kathy Baker,
Cristopher Plummer og
Jennifer Jason-Leigh
★ ★
Kvikmynd þessi er gerð eftir sögu
Stephens King. Og ógnþrungin er
hún svq sannarlega. Ekkja, sem í
mörg ár hefur verið ráðskona roskinn-
ar auðkonu, er sökuð um dauða henn-
Kvikmyndir
Haraldur
Jóhannsson
hagfræðingur
skrifar
ar. Grunsemdir um sekt hennar styrk-
ir, að fyrr á árum var hún vænd, og
sökuð, um að vera völd að dauða eig-
inmanns síns, en var þá sýknuð. Að
dauða eiginmanns síns hafði hún þó
óbeinlínis stuðlað. A köflum er svo
þungt yfir kvikmynd þessari, að ýms-
um áhorfendum mun þykja meira en
nóg um. Hins vegar er hún afburða vel
leikin og tekin. -Har.Jóh.
Velheppn-
aður frum-
skógartryllir
Háskólabíó: Kongó (Congo)
Aðalhlutverk: Dylan Walsh og
_______Laura Linney____
★ ★ ★
Michael Crichton á það sameigin-
legt með Stephen King, að hann mun
einna vinsælastur höfunda skemmti-
sagna í Bandaríkjunum. Hinum fyrr-
nefnda eru furður hugleiknar, ógnir
hinum síðamefnda. Eftir einni fræg-
ustu (og bestu) sögum Crichtons er
mynd þessi gerð, en þráður hennar er
aðeins lauslega rakinn. Vangaveltum
um gáfnafar mannapa (þótt ekki „bell
curve“) er sleppt, en „náma Salóm-
ons“ í Kongó ber því hærra. Allt um
það, er hér á ferðinni fjörleg, jafnvel
ævintýraleg, spennumynd frá Afríku
miðri. Um það að minnsta kosti tekst
leikstjóranum, Frank Marshall, vel
Upp. -Har.Jóh.
Bókmennta-
hátíðin í dag
Norræna húsiö
12:15 Heimsmynd nútímans - vís-
indaleg sýn. Tor Nprretranders og
Þorsteinn Vilhjálmsson prófessor
ræðast við á dönsku. 13:30 Bók-
menntir og raunveruleiki. Martha
Tikkanen, Sigrid Combuchen,
Kjell Askildsen, Solvej Balle og
Einar Kárason ræða málin. Tor-
ben Rasmusen stýrir umræðunum.
15:00 Samræður um heimspeki.
Josten Gaarder og Páll Skúlason
prófessor ræða saman á ensku.
16:15 Jason Epstein bókmenntarit-
stjóri hjá Random House flytur fyr-
irlestur um útgáfumál. Kynnir er
Pétur Már Ólafsson.
Þjóðleikhúskjallarinn
20:30 Bókmenntakvöld. Sigrid
Combiichen, Tor Nprretranders,
Patrick Chamoiseau, Michael
Kriiger, Desmond O’Grady,
William Styron og Ólafur Jóhann
Ólafsson lesa upp úr verkum sínum.
Nauðsynleg samviskulesning
Taslima Nasrin: Skömmin
Mál og menning 1995
239 blaðsíður
Einn gesta Bókmenntahátíðarinnar
er læknirinn og rithöfundurinn Tasl-
ima Nasrin. Hin fræga bók hennar
Skömmin er nú 'komin út í ágæúi þýð-
ingu Silju Aðalsteinsdóttur. Bókin var
bönnuð í Bangladesh, heimalandi höf-
undar, vakti reiði múslimskra öfga-
manna sem hótuðu Nasrin lífláti og
svo fór að hún hrökklaðist úr landi.
Bækur
Kolbrún
Bergþórsdóttir
skrifar
Nasrin segir í formála bókarinnar:
„Ég fyrirlít bókstafstrú og trúarof-
stæki. Þess vegna skrifaði ég Skömm-
ina ... Það er skylda mín að vemda
rnitt fallega land fyrir þessum mönn-
um. Ég er viss um að eina leiðin til að
vinna bug á bókstafstrúnni er að við
tökum höndum saman, við öll sem
virðum hugsjónir mannúðar og trú-
frelsis, og berjumst gegn illum áhrif-
um hennar. Ég læt að minnsta kosti
ekki þagga niður í mér.“
Þama er kona sem býr yfir aðdáun-
arverðu hugrekki. Kona sem tilbúin er
að leggja líf sitt að veði vegna sann-
færingar sinnar. Bók hennar er
ástríðuþrungin, skrifuð af heilagri
vandlætingu og óþoli. Hún er rétt-
lætisákall þar sem því er beint til
þeirra brotlegu að þeir láti af ofstæki
og ofsóknum og verði aftur að mann-
eskjum.
Bókin er í senn skáldsaga og heim-
ildarrit. Þar er fjallað um hindúafjöl-
skyldu, sem er ekki sérlega trúhneigð,
en ástundar að lifa í sátt við alla menn.
Til þess gefst henni hvorki svigrúm né
frelsi í landi þar sem múslimar of-
sækja hindúa. Líf Qölskyldunnar verð-
ur loks að harmleik. Inn í hina skáld-
uðu frásögn, sem á sér örugglega
fjölda fyrirmynda í Bangladesh, er of-
ið alls kyns upplýsingum um mann-
réttindabrot og ofsóknir gegn hindú-
um.
Skömmin er afar áhrifaríkt verk þó
það sé um margt gallað. Ef eingöngu á
að dæma út frá listrænu gildi þá má
segja að bókin sé skrifúð af einlægum
eldmóði en ekki nægilegri list. Hins
vegar er Skömmin ekki eiginleg
skáldsaga. Hún er að stórum hluta
heimildaverk og réttlætisákall. Og í
þeim þáttum felst styrkur hennar. Og
um leið og veikleikar hinnar skálduðu
sögu eru augljósir þá er ekki hægt að
afneita þeim mætti sem býr í heim-
ildaþáttum verksins.
Nasrin tekst ekki að blása lífi í hinar
skálduðu persónur.
Hinar eftirminnilegu persónur bók-
arinnar eru raunverulegu fómarlömb-
„Nasrin tekst ekki að
blása lífi í hinar skáld-
uðu persónur. Hinar
eftirminnilegu persón-
ur bókarinnar eru
raunverulegu fórnar-
lömbin, sem ekki tjá
sig á síðum bókarinnar
... Textinn er oft fjálg-
legur, eins og baráttu-
boðskapur reynist oft
... Ég hefði kosið að
listræn nákvæmni og
ögun hefðu slegist í
hópinn. En þrátt fyrir
skort á þeirri liðveislu
hefur Nasrin tekist að
skrifa verk sem er
nauðsynleg samvisku-
lesning og kjarkmikið
innlegg í baráttu gegn
öfgaöflum heimsins."
in, sem ekki tjá sig á síðum bókarinn-
ar, en er getið vegna þess að þau vora
hrakin, auðmýkt og smáð, eingöngu
vegna trúar sinnar. Það er vart hægt að
lesa þær frásagnir án þess að finna til.
Og þegar svo er þá hefúr bók sannað
gildi sitt.
Ég gæti dundað við það hér að Uría
til eitt og annað sem betur hefði mátt
fara í stíl og framsetningu höfundar.
Textinn er oft Ijálglegur, eins og bar-
áttuboðskapur reynist oft, kannski
liggur það einfaldlega í eðli hans.
Bókin nær aldrei listrænu flugi þótt
pólitíska erindið sé beitt. Nasrin ætlaði
sér að snerta samvisku heimsins og
stugga við hinu illa. Vopn hennar vora
ástríðan og réttlætiskenndin, og er það
ekki ónýtt fylgdarlið. Ég hefði kosið
að listræn nákvæmni og ögun hefðu
slegist í hópinn. En þrátt fyrir skort á
þeirri liðveislu hefur Nasrin tekist að
skrifa verk sem er nauðsynleg sam-
viskulesning og kjarkmikið innlegg í
baráttu gegn öfgaöflum heimsins. ■
Þröstur Leó Gunnarsson í hlutverki sínu sem Jón Leifs í kvikmyndinni Tár úr steini eftir Hilmar Oddsson sem verður frumsýnd á morgun í Stjörnubíói
■ Nýjasta kvikmynd Hilmars Oddssonar verður frumsýnd á morgun.
„Ákaflega falleg mynd," segir fréttamaður bandaríska tímaritsins Hollywood Reporter
Tár úr steini ástarsaga tónskálds á framabraut
Tár úr steini, hin nýja kvikmynd
Hiimars Oddssonar um átakasögu
Jóns Leifs tónskálds í Þýskalandi
Qórða áratugarins, verður fhimsýnd í
Stjömubíói á morgun. Almennar sýn-
ingar hefjast að frumsýningu lokinni.
Tár úr steini er dramatísk ástarsaga ís-
lensks tónskálds á framabraut og
ungrar konu af gyðingaættum í landi
sem er óðfluga að breytast í helvíti á
jörð. Jón Leifs stendur frammi fyrir
því að þurfa velja milli ástar sinnar á
tónlist og ástar á fjölskyldu sinni - val
sem kostar baráttu uppá líf og dauða.
Tár úr steini var opnunarmynd í
keppninni um Amandaverðlaunin á
norrænu kvikmyndahátíðinni í Hauga-
sundi f síðasta mánuði og hlaut mjög
góðar viðtökur. Keith Keller, frétta-
maður bandaríska tímaritsins Holly-
wood Reporter, sagði þannig meðal
annars í grein sinni um hátíðina að Tár
úr steini væri „ákaflega falleg mynd“.
Keller bætir við að Hilmari Oddssyni
takist „að kanna kröftuglega það sem
leikstjórum flestra kvikmynda sem
Qalla um tónskáld hefúr mistekist að
kanna, þeúra á meðal Milos Forman
(Amadeus), það er hugarheim tón-
skálds og hvemig tónverkin verða til í
raun og veru.“ í lok greinar sinnar
segir Keith Keller: „Þegar ég lít um
öxl til hátíðarinnar leiftra sterkar og
fagrar myndir á tjaldi hugans, við und-
irleik hinna áhrifamiklu sinfónía Jóns
Leifs (Tár úr steini) sem kallast á við
djasshljóðrás Lennie Niehaus (The
Bridges of Madison County) - ef til
vill með örlitlu innskoti frá æskulýðs-
hljómsveit Haugasunds."
Tár úr steini hefur verið sex ár í
smíðum og á þeim tíma þróast úr
formi heimildarmyndar í leikna bíó-
mynd í fullri lengd. Myndin er ís-
lensk-sænsk-þýsk samframleiðsla
Tónabíós hf., Islensku kvikmynda-
samsteypunnar hf„ Ide Film og Peter
Rommel Productions og tekin í
Þýskalandi og á íslandi. Handritið
skrifuðu Hilmar Oddsson og Hjálmar
H. Ragnarsson sem jafnffamt er tón-
listarstjóri og Sveinbjöm I. Baldvins-
son. Framleiðandi er Jóna Finns-
dóttir. Kvikmyndataka var í höndum
Sigurðar Sverris Pálssonar ef und-
anskildar eru útitökur á íslandi sem
hinn heimsþekkti pólski tökumaður
Slawomir Idziak (Tvöfalt lif Ver-
óniku og Blár eftir Kieslowski) ann-
aðist um. Leikmyndahönnuður va Sig-
urjón Jóhannsson og búninga sá
Helga Stefánsdóttir um. Hljóðhönn-
un var á könnu Kjartans Kjartans-
sonar og klipping sá Kerstin Eriks-
dotter um. Tónlist Jóns Leifs í mynd-
inni er að mestu flutt af Sinfóníu-
hljómsveit íslands og er hún væntan-
leg á geisladiski frá íslenskri tón-
verkamiðstöð.
f aðalhlutverkum eru Þröstur Leó
Gunnarsson sem leikur Jón Leifs,
Ruth Ólafsdóttir (hálfíslensk leik-
kona af gyðingaættum, búsett í Los
Angeles) leikur Annie Riethof eigin-
konu Jóns. Bergþóra Aradóttir leik-
ur Líf yngri dóttur þeirra, og Sigrún
Lilliendahl þá eldri, Snót. Einn
þekktasti leikari Þjóðverja, Heinz
Bennent, fer með hlutverk tengdaföð-
ur Jóns og Ingrid Andree tengda-
móðurinnar. Jóhann Sigurðarson
leikur Pál Isólfsson tónskáld og í öðr-
um hlutverkum eru Ulrich Tukur,
Thomas Brasch og Benedikt Er-
iingsson. Tár úr steini er önnur kvik-
mynd Hilmars Oddssonar í fullri
lengd, en sú fyni var Eins og skepnan
deyr árið 1986. Hann hefur einnig gert
fjölda sjónvarpsþátta og sjónvarps-
leikrita. Tár úr steini er framleidd með
styrkjum frá evrópska kvikmynda-
sjóðnum Eurimages, evrópska hand-
ritasjóðnum European Script Fund,
Norræna kvikmynda- og sjónvarps-
sjóðnum og Kvikmyndasjóði íslands.