Alþýðublaðið - 31.10.1995, Blaðsíða 5

ÞRIÐJUDAGUR 31. OKTOBER 1995
ALÞYÐUBLAÐIÐ
I Hrafnkell Ásgeirsson skrifar
Guðmundi Arna Stefánssyni sem
erfertugur ídag
Opið bréf
Bréfritari ásamt afmælisbarninu.
Sæll frændi, ég óska þér til ham-
ingju með afmælið. Ekki eru árin
mörg að baki, en þú hefur engu að síð-
ur komið mikiu í verk, meiru en marg-
ir þeir sem axla fleiri ár en þú. Pólitík
hefur verið eins og rauður þráður í h'fi
þínu. Þú fetaðir þig upp eftir hinni
hefðbundnu leið í flokknum; gekkst
ungur að árum í FUJ, áfram upp í SUJ
og gerðist einn af forystumönnum
ungra jafnaðarmanna um langt árabil.
Ungur að árum settist þú í bæjarstjóm,
varst bæjarstjóri rétt rúmlega þrítugur,
síðan alþingismaður og ráðherra. Þú
lentir í miklum sviptivindum á síðasta
ári, þá þurftu menn að hafa sterkar
taugar og sjálfsstjóm. Það þarf þrek-
mikinn líkama og sál til þess að stand-
ast atlögur allra fjölmiðla og standa
uppréttur á eftir.
Pólitískur arfur
Það er sagt um suma, að þeir séu
fæddir í vissa flokka. Éf til vili má
segja það um okkur báða. Faðir minn
sat í bæjarstjóm Hafnarfjarðar í 8 ár
frá 1942 til 1950. Þar að auki sat hann
í ýmsum nefndum fyrir flokkinn, svo
sem skólanefnd og byggingamefnd að
ógleymdri stjóm hans á Bæjanitgerð
Hafnarfjarðar á þriðja áratug. Ég
spurði hann eitt sinn áð því, hyer að-
dragandi þess var að hann gekk í Al-
þýðuflokkinn. Hann sagði mér að
Guðmundur heitinn Jónasson, verk-
stjóri á Mölunum, hefði fengið hann
til þess að gerast Alþýðuflokksmann.
Guðmundur var einn af bæjarfulltrú-
um flokksins árið 1926 þegar flokkur-
inn fékk hreinan meirihluta í fyrra
sinnið. Bræðumir héldu allir vel sam-
an og öll íjölskyldan gerðist umsvifa-
laust flokksbundin. Amma mín og
langamma þín, Solveig Gunnlaugs-
dóttir, var ekkja í 46 ár. Pabbi þinn
benti mér eitt sinn á, að gamla konan
hafi oft verið hinn ráðandi aðili í fjöl-
skyldunni. Hinir kraftmiklu og freku
bræður hefðu ætíð fallist á hennar
sjónarmið og tillögur, er skoðanir vom
skiptar í upphafi. Eg hef oft velt þessu
fyrir mér, eftir að ég heyrði pabba
þinn halda þessu fram, og ég er ekki
frá því, að hann hafi þar rétt fyrir sér.
Faðir þinn var bæjarfulltrúi og bæjar-
stjóri í Hafnarfirði svo og þirigrnaður.
Bræður þínir, Finnur og Gunnlaugur,
þingmenn. Ami Gunnlaugsson, frændi
okkar, var bæjarfúlltrúi fyrir flokkinn
á tímabili, sagði skilið við hann í 20
ár, stofnaði sinn eigin flokk, Félag
óháðra borgara, sem birtist með þrjá
bæjarfulltrúa af m'u á vordögum 1966
en félagið hvarf síðan úr bæjarstjóm,
eins og hendi væri veifað, vorið 1986.
Er eitthvað undarlegt, að þú skyldir
gerast krati, Guðmundur?
Lávarðadeild flokksins
Faðir þinn hefur nú eftir langt starf
að flokksmálum sest f lávarðadeild
flokksins ásamt Erling Garðari Jónas-
syni, Herði Zópham'assyni og fleiri eð-
alkrötum. Þaðan fylgjast þeir með
flokksstarfinu og leggja því lið eftir
mætti. Frá þessari deild geta menn
miðlað öðmm af reynslu sinni.
Kynslóðaskipti í bæjarstjórn
Það léku frískir vindar um Hafnar-
fjörð eftir bæjarstjómarkosningamar
1986. Undir þinni forystu jók flokkur-
inn fulltrúa sína í bæjarstjórn úr
tveimur og í fimm. Það var ekki það
eina, að flokkurinn yki styrk sinn í
bæjarstjóm heldur einnig hitt, að nýtt
ungt fólk tók við stjómartaumunum.
Fyrri stjóm var orðin þreytt og fólkið í
bænum var orðið þreytt á henni. Ég
held jafnvel, að hún hafi vrið orðin
þreytt á sjálfri sér. Það var því eðli-
íegt, að þar yrði breyting á.
Tekið til hendinni
I samstjóm krata og komrna gerðist
þú bæjarstjóri. Það var strax byijað að
framkvæma í hinum ýmsu málaflokk-
um, skólar og dagheimili byggð,
byggður og stofnaður fyrsti fiskmark-
aður á landinu, ný smábátahöfn,
Flensborgarhöfn, byggð og svo mætti
halda áfram. Það var tekið því, að
nýju h'fi hafði verið blásið í bæinn. Sú
deyfð og þreyta, sem hafi einkennt
fyrri stjóm bæjarins, var horfm.
Cuxhaven
Á sjávarútvegssýningu í Laugar-
dalshöllinni haustið 1987 hitti ég Guð-
rúnu Lárusdóttur, útgerðarkonu, ásamt
fulltrúum frá Cuxhaven. Hún stakk
upp á því, að stofnað yrði samband á
milli hafnanna í Hafnarfirði og Cux-
haven. Ég kynnti þessa hugmynd í
hafnarstjóm og það leiddi til þess að
við ásamt Jóhanni Guðmundssyni í
Eimskip og gengum frá stofnun þessa
Sambands. - Það samband hefur síðan
þróast á ýmsa lund og er ekki síst hinn
menningarlegi þáttur á milli bæjanna
mikilvægur.
Hreinn meirihluti enn á ný
í bæjarstjórnarkosningunum 1990
leiddir þú flokkinn til sigurs í annað
sinn og nú til hreins meirihluta. Sagan
frá 1926 hafði endurtekið sig. Innan
flokksins voru skiptar skoðanir um
það, hvort rétt væri að halda áfram
samstarfi við kommana í bæjarmálum,
hvort rétt væri að styðja þá til ákveð-
inna nefndarstarfa. Niðurstaðan var sú
að flokkurinn þyrfti ekki á stuðningi
þeirra að halda og væri því ástæðu-
laust að láta þeim eftir setu í nefndum,
þar sem fólkið í bænum hefði valið
flokkinn til þess að fara einan með
völdin. Hins vegar má velta því fýrir
sér, hvort þróun mála síðar hefði orðið
á annan veg, hefði samvinnu verið
haldið áfram að einhverju leyti með
kommunum eftir kosningamar 1990.
Kommar biðla til íhaldsins
Þegar tók að líða á þetta kjörtímabil
urðu menn þess varir, að fóstbræðra-
lag virtist hafa tekist með Lúðvík
Geirssyni og Magnúsi Gunnarssyni í
Knattspymufélaginu Haukum og hús-
næðisnefnd bæjarins. Þeir vom byrj-
aðir að tala af virðingu hvor um ann-
an. Þetta segja menn að hafi verið
upphafið að samstarfi Sjálfstæðis-
flokksins og Alþýðubandalagsins eftir
kosningamar 1994. Þá hafði Alþýðu-
flokkurinn tapað einum manni en
kommamir náðu tveimur fulltrúum í
bæjarstjórn. Sumir segja að hinir
gömlu skólabræður, Geir Gunnarsson
og Matthías Á. Mathiesen, hafi inn-
siglað samstarf þessara tveggja flokka.
Mönnum er það óskiljanlegt, hvemig
það gat gerst, að hinn stóri flokkur í
Hafnarfirði, Sjálfstæðiflokkurinn, gat
afhent kommunum, litla flokknum,
bæjarstjórastöðuna í bænum ásamt
öllum öðrum framkvæmdastöðum í
sveitarfélaginu. Stóri flokkurinn lét sér
nægja formennsku í nefndum svo sem
bæjarstjóm og bæjarráði. Kommamir
fitnuðu, belgdu sig út og töluðu eins
og þeir sem völdin höfðu. Auðvitað
gat þetta ekki gengið til lengdar.
Flokksmenn Sjálfstæðisflokksins
höfðu verið aldir upp í því, að höfúð-
andstæðingur þeirra væru kommúnist-
ar, en allt í einu vom þetta orðnir vinir
þeirra og samheijar og þeim vom af-
hent öll völd í bænum. Þetta gekk svo
hratt, að flokksmenn höfðu ekki tíma
til þess að melta alla þessa hluti. Þetta
hlaut að springa. - Þá var gripið til
þess ráðs að kæra þáverandi stjómar-
andstöðu og hluta af Sjálfstæðis-
flokknum til Rannsóknarlögreglu rík-
isins. Furðulegt, að menn skyldu svo
ímynda sér, að þessir aðilar myndu
síðar taka upp samstarf við kærendur.
Þeir vom einfladlega að reka Jóhann
Gunnar Bergþórsson og Ellert Borgar
Þorvaldsson í fang kratanna.
íhaldsmenn spurðir
Ég hefi spurt Sigga Þórðar, rikis-
endurskoðanda, íhaldsmann til margra
ára, síðasta formann Bæjarútgerðar
Hafnarfjarðar, að því hvemig það hafi
getað gerst, að hans flokkur hafi sett
öll þessi völd til kommanna, án þess
að hiksta. Hann var fljótur að afgreiða
málið, sagðist vera hættur allri póhtík,
ekki fylgst með og gæti því ekki svar-
að þessari spumingu. - Magnús Þórð-
arson, verkstjóri, fýrst hjá Jóni Gísla-
syni síðan hjá Lofti Bjamasyni nú síð-
ast starfsmaður hjá Isal er mikill ágæt-
ismaður, mikill íhaldsmaður og hefur
haft gaman af því að skrifa greinar-
kom í blöð. Hann vildi ekkert ræða
þessi mál við mig. Hann sagðist vera
hættur að vinna, hefði það ágætt, og
vildi ekkert blanda sér í þessi mál. - í
svona blaðagreinupi getur maður þot-
ið frá einu atriði og yfir í annað, þessi
stfll leyfir það. Magnús sagði mér einu
sinni eftirfarandi sögu: Hann var þá
verkstjóri hjá Jóni Gíslasyni. Jón hafði
í sinni þjónustu ýmsa ágæta formenn á
bátum sínum, mikla aflamenn, sem
síðar urðu forystumenn á sviði útgerð-
ar og fiskvinnslu, má þar til dæmis
nefna Zofanías Cesilsson í Grundar-
firði. Einhverju sinni hitti Magnús
pabba minn á götu, sem stöðvaði hann
og ræddi við hann um veiðar og
vinnslu. Magnús hafði þá sagt, að það
fiskaðist vel hjá Jóni, hann hefði góða
skipstjóra. Þá hafði gamli maðurinn
svarað að bragði. „Það er ekki síður
nauðsynlegt að hafa góða verkstjóra,
góði.“ Áður en Magnús vissi af, hafði
Asgeir kvatt og stefnt vestur í Bæjar-
útgerð.
Miðbær
Nú hafa Miðbæjarmál verið af-
greidd af bæjaryfirvöldum eftir miklar
deilur. Það eru aðeins liðin tvö og
hálft ár frá því þú tókst fyrstu skóflu-
stungu að byggingunni. Ég held, að
þegar líða tekur á næsta ár og öll
byggingin hefur verið tekin í notkun,
muni allur þorri bæjarbúa verða mjög
sáttur við afgreiðslu málsins. - Eitt af
stærstu útflutningfyrirtækjum lands-
ins, Sölusamband íslenskra fiskfram-
leiðenda, mun flytja starfsemi sína í
bæinn. Það hefði einhvem tíma verið
saga til næsta bæjar. Miðbærinn hefur
lifnað við, verslun og viðskipti í bæn-
um hafa aukist og styrkst, ásýnd bæj-
arins hefúr batnað og fólk getur keypt
ýmsar nauðsynjavörur í sínum bæ. -
Það var merkilegt, hversu miklu
moldviðri var hægt að þyrla upp í
sambandi við þetta mál, hvemig hægt
var að halla röngu máli með því að
byggja á röngum forsendum. Er ég
þar með í huga kvöð, sem þinglýst var
á bílakjallara byggingarinnar. Bæði
efni kvaðarinnar svo og þinglýsing
hennar vom gjörsamlega andstæð ís-
lenskum lögum. Síðan byggðu núver-
andi minnihluti málfutning sinn á
kvöðinni, eins og hún væri „stjómar-
skrárákvæði“ Hafnarfjarðarkaupstað-
ar. Það hefði farið betur, ef fyrri meiri-
hluti hefði gripið strax á þessu máli, í
stað þess að vera með stöðug loforð
um lausn málsihns; en þeir vom svo
sem önnum kafnir þá við að kæra
hvor annan til RLR í stað þess að
sinna stjóm bæjarfélagsins.
Prófkjörið í Reykjanesi
Urslit prófkjörs flokksins í Reykja-
neskjördæmi fyrir síðustu alþingis-
kosningar vom stórmerkileg, ekki si'st
fyrir þær sakir, hversu mikil þátttakari
var í Kópavogi. Ég held, að fáurn
blandist hugur um það, að fólk ann-
arra flokka réð því, hver skipaði efsta
sæti Alþýðuflokksins í því kjördæmi.
Ég trúi því, að þetta sé ekki gott fyrir
flokkinn og í framtíðinni verði að
koma í veg fyrir, að slíkt endurtaki
sig. Það er trúa flestra, sem ég hefi
rætt við, að stór hluti af þessu nýja
prófkjörsfólki í Kópavogi hafi ekki
skilað sér í alþingiskosningunum fyrir
flokkinn.
Ríkisstjórnarmunstrið
Fyrir 35 ámm ritstýrðum við Hörð-
ur Zóphaníasson Rödd œskunnar,
málgagni ungra jafnaðarmanna í
Hafnarfirði. Blaðið var prentað í
Prentsmiðjunni Odda í Reykjavík.
Umbrot blaðsins annaðist prentarinn
Jóhannes Jónsson, nú í Bónus. Stund-
um hitti ég þennan duglega mann,
þegar ég er að versla í Bónus og tök-
um við þá tal saman. Hann hefur við-
urkennt fyrir mér, að það séu einu
skiptin sem frelsi aukist í þjóðfélag-
inu, þegar Alþýðuflokkurinn sitji í rík-
isstjóm. Ég hefi þá spurt hann, hvers
vegna hann kjósi þá ekki kratana.
Honum verður þá fátt um svör. - Ég
man eftir því hér á ámm áður að hafa
heyrt Emil heitinn Jónsson segja frá
því á fundum, að hann teldi samstjóm
Sjálfstæðisflokksins og Framsóknar-
flokksins vera verstu stjóm fyrir fólkið
í landinu, því þá næði framsóknaröflin
í báðum flokkum saman. Ég held, að
reynslan hafi sýnt okkur, að þessi orð
Emils séu jafngild í dag og þegar þau
vom sögð.
Flokksforingi í Hafnarfirði
Ég held, að engum blandist hugur
um það, að þú sért foringi flo tksins í
Hafnarfirði. Það eru lagðar miklar
skyldur á þig með því. Þótt gengi
flokksins hafi lyfst og dalað í gegnum
árin, hefúr hann alltaf getað gengið að
því vísu, að í Hafnarfirði sé sterkur
kjami, sem hægt sé að reiða sig á. Það
er því ekki fjarri lagi að segja, að ræt-
ur flokksins liggi í Hafnarfirði.
Tvær stuttar sögur í lokin
Pétur Pétursson, þulur, hefur sagt
mér þessa sögu. Eitt skipti á kreppuár-
unum var kalt í íbúðinni hans, hann
átti ekki kol til þess að hita hana upp.
Hann hitti þá Gunnlaug afa þinn á
götu og talið barst að kulda í íbúðinni.
Afi þinn á þá að hafa sagt: „Bíddu, ég
skal tala við hann Ásgeir, bróður."
Það leið ekki langur tfmi, þar til kom-
ið var með kolin.
Snjólaug annna þín, var sérstaklega
gestrisin kona. Ég var í kaffiboði hjá-
henni með foreldmm mínum; ég var
innan við 10 ára gamall. Ég hafði rað-
að nokkrum tertum á disk minn og
borðað þær allar. Kemur þá amma þín
til mín og býður mér meira á diskinn.
Ég sagði henni að ég væri alveg orð-
inn saddur. Spyr hún mig þá að því,
hvort mér finnist tertumar vondar. Ég
fullvissaði hana um það, að ég hefði
aldrei smakkað betri kökur. Fór hún
þá og sótti disk með stórri ijómatertu,
skar af henni stóra sneið og skellti
henni á diskinn hjá mér, og sagði að
mér veitti ekkert af þessu. Ég varð
auðvitað að borða alla tertuna.
Að lokum þetta. Ég er hlynntur því,
að ntenn haldi upp á afmæli sín að ís-
lenskum sið. Nú er gleðidagur hjá þér,
Guðmundur. Við Oddný munurn líta
inn til þín í dag og tökum í höndiria á
þér. ■