Alþýðublaðið - 01.12.1995, Síða 8

FOSTUDAGUR 1. DESEMBER 1995
Margrét Elísabet Ólafsdóttir, París
TVúaruppreisn í trúlausum
Hún sprakk aldrei sprengjan sem
komið hafði verið fyrir á hraðlestartein-
um milli frönsku borganna Lyon og
Parísar síðla í ágúst. Lögreglan á því
hægt um vik með að finna fingraför á
límbandi sem festi hana utan í járn-
brautarteinana. Eigandi fingrafaranna
reynist vera á sakaskrá lögreglunnar í
Lyon. Hann heitir Khaled Kelkal, 24
ára Alsírbúi áður búsettur í Vaux-en-
Velin, úthverfi Lyon. Það er kominn
september og þetta er eina áþreifanlega
vísbending sem franska iögreglan hefur
komistyfir frá því fyrsta sprengjutilræð-
ið var framið í París 25. júlí í sumar. Það
áttunda í röðinni var ffarnið þriðjudag-
inn 17. október. I millitíðinni hafði
staðið yfir löng leit að Khaled Kelkal er
endaði þegar lögreglan skaut hann nið-
ur á Malval hæð í lyonsku fjöllunum 29.
september. Nokkrum dögum síðar birt-
ist viðtal við Kelkal í dagblaðinu Le
Monde, viðtal sem þýskur félagsfræð-
ingur, Dietmar Loch að nafni hafði tek-
ið við hann þremur árum áður. I viðtal-
inu segir Kelkal frá því hvemig trúin
hjálpaði honum að finna tilgang með
lífi sem var honum mótdrægt.
Khaled Kelkal segir Loch frá því
hvemig hann flosnaði upp úr skóla þrátt
fyrir góðan námsárangur, vegna þess
hve illa honum gekk að falla inn í hóp
ffanskra bekkjarfélaga sinna. Hann iýsir
tilfinningum sínum gagnvart frönsku
þjóðfélagi sem honum finnst hafa verið
sér andsnúið meðal annars vegna þess
að það hafi viljað þvinga hann til að
hafna eigin menningu, upprana sínum
sem honum virtist ógerlegt að aðlaga
ffönskum venjum. Hann segir ffá þörf-
inni fyrir að vera hluti af hóp, finna til
samkenndar með féiögum sínum, sem
hann finnur ekki þegar hann er eini
arabinn innan um ffanska bekkjarfélaga
sína í menntaskóla. Svo hann hættir að
mæta. Og leiðist út í þjófnað og aðra
smáglæpi. Sem á endanum koma hon-
um í steininn. Þar kemst hann í náin
kynni við íslam, lærir arabísku; „allt
varð svo augljóst“. Laus úr fangelsinu
heldur hann áffam trúariðkun sinni og
einu sinni í viku leigir hann myndbönd
með félögum sínum þar sem „þekktir
vísindamenn“ koma fram og segjast
hafa „sannanir fyrir því að Kóranin sé
orð Guðs.“ „Svo það hlýtur að vera
satt“, áréttar hann.
Hvemig stóð á því að Kelkal leiddst
út í hryðjuverkastarfsemi er ósvarað.
Það virðist enginn vita hvað hann hafði
fyrir stafhi síðastliðin þrjú ár. Eða
hvernig hann komst í lcynni við alsírska
ofsatrúarmenn, sem taldir era bera á-
byrgð á sprengjutilræðum síðusm vikna
í Frakklandi. Hins vegar þykir frásögn
hans vera lýsandi dæmi um þá vanlíðan
sem börn innflytjenda af annarri og
þriðju kynslóð upplifa í frönsku þjóðfé-
lagi þegar þau mæta andúð, útskúfun og
þurfa að kljást við samræmingu tveggja
ólíkra menningarheima; upprana sinn
og ffanska menningu. Það þekkja auð-
vitað ekid allir þetta vandamál, en það
virðist verða óviðráðanlegra með vax-
andi kynþáttahatri, auknu atvinnuleysi
og fátækt. Eiturlyf og glæpir verða þá
fyrir valinu og eina leiðin til að losna úr
slíkum vítahring er oft að leita tii trúfé-
laga, sem reyndar gera sitt til að beina
ungu kynslóðinni út af slíkum villigöt-
um. Reyndar hófst uppgangur íslams í
Frakklandi fyrir um tveimur áratugum,
þegar alsírskum innflytjendum, sem
vora í mikium meirihiuta, varð Ijóst að
þeim myndi aldrei gefast kostur á að
snúa aftur “heim“, einfaldlega vegna
þess að þeir vora ekki lengur velkomnir
vegna þeirra vandamáia sem skapast
höfðu í heimalandinu í kjölfar gífur-
legrar fólksfjölgunar. Gilles Kepel* rek-
ur það í bók sinni Uthverfi íslams
hvemig trúin náði smám saman að festa
rætur meðal lítt trúrækinna innflytjenda
í Frakklandi, sem eina festan er ennþá
gat tengt þá við gamla landið og menn-
ingu þess.
Kepel telur það reyndar alls ekki einu
ástæðuna fyrir uppgangi íslams í Frakk-
landi eða öðram Evrópulöndum, því
hann ritaði aðra bók sem heitir Hefrid
guðs, þar sem hann rekur uppgang trú-
arinnar í hinum vestræna og miðaustur-
lenska heimi síðustu tuttugu árin. Það
era því ekki aðeins íslam sem fengið
hefur byr undir báða vængi á þessum
síðasta fjórðungi tuttugustu aldarinnar,
heldur hefur einnig orðið trúarvakning
meðal kristinna og gyðinga, en þessir
trúflokkar eiga það sameiginlegt að trúa
á Bókina.
í fótspor spámannsins
Þó til séu ofbeldishneigðir hópar
múslima sem vilja velta ríkjandi vald-
höfum úr stóli með byltingu eða borg-
arastríði eins og því sem nú er háð í Al-
sír, era þau fleiri trúfélögin sem leggja
aðaláhersluna á að ástunda trúna í dag-
legu lífi og fylgja þá oft út í ystu æsar
orðum hinnar heilögu ritningar. Þetta á
ekki aðeins við um múslima heidur
einnig kristna og gyðinga (hassedim).
Við þekkjum öfgafuil dæmi þar sem á-
kveðnir hópar hafa lokað sig algerlega
frá umheiminum og gefið sig á vald ein-
um leiðtoga, oft með hörmulegum af-
leiðingum, samanber atburðina í Waco
í Texas. Aðrir lifa „eðilegu lífi“ úti í
þjóðfélaginu, þótt þeir reyni að tileinka
sér breytni Krists eða Múhameðs og til-
heyri sértrúarfélögum sem boða „virð-
ingu við orðið“ og lög guðs. Við þurf-
um ekki að horfa' út fyrir landsteinana
eftir dæmum, þau er að finna í söfnuð-
um eins og Krossinum og Veginum.
Spumingin er: hvað er það sem fær oft
vel menntað fólk á ofanverðri tuttug-
ustu öld - því bókstafstrú höfðar ekki
aðeins til þeirra fáffóðu - til að gangast
guði á vald.
Gilles Kepel telur að ástæður þessar-
ar trúvakningar sem hófst fyrir alvöra
um miðjan áttunda áratuginn í
arabalöndunum, Evrópu og Bandaríkj-
trnum samtímis, megi rekja til pólitísks
og efnahagslegs ástands á hverjum stað,
en einnig til vonbrigða og vaxandi van-
trausts á ríkjandi stefnur og gildandi
lífsviðhorf áratuganna á undan. Það
virðist vera sama á hvað menn trúa,
hvort það er Kóraninn, guðspjöllin eða
Gamla testamentið, talsmenn trúar-
hópanna styðjast allir við svipuð rök
þegar þeir era að laða til sín lömbin.
Sumir þeirra, eins og Félag
múslímskra bræðra og Jama'at al
tabligh (eða Tabligh) í hinum arabíska
heimi, evangelískir söfhuðir í Banda-
ríkjunum, Sameining og ffelsun á Italíu
eða Louliovitcharnir í Bandaríkjunum
og Israel, vora stofnaðir á fyrri hluta
aldarinnar. Þeir áttu hins vegar ekki ýkja
marga áhangendur (að Tabligh á Ind-
landi undanskildum) og ekki átti þeim
eftir að fjölga á árunum eftir síðari
heimsstyrjöldina þegar almenn bjartsýn
og trú á tækni og framfarir var ríkjandi,
þegar heimurinn skiptist í tvo póla og
aðeins var spurt hvort menn vildu
kommúnisma eða ffjálslyndi. Jafnvel í
arabalöndunum, sem nýlega höfðu öðl-
ast sjálfstæði, þar sem yfirleitt vora ein-
hverjir trúmenn í stjórnarflokknum,
áttu trúarbrögðin fáa ákafa áhangendur
og það allra síst meðal menntamanna
og ráðamanna undir vestrænum áhrif-
um. Nasser Egyptalandsforseti sá til að
mynda ástæðu til að hefja ofsóknir á
hendur Múslímskum bræðram, sem þó
höfðu stutt hann til valda og skrif helsta
hugmyndafræðings félagsins, Sayyids
Qutbs, vöktu litla athygli þó annað ætti
eftir að verða upp á teningnum síðar.
Trúarbrögð, hvaða nafni sem þau
nefndust, þóttu úreld og afturhaldssöm,
ekki síst á Vesturlöndum. Og engu
arabaríki datt í hug að byggja lög sín og
reglur á heilagri rimingu, að ffátaldri
Saudi-Arabíu. Annarsstaðar réði ríkjum
veraldlegt vald sem byggði lög sín á
skynsemi og ffæðslustefnu upplýsingar-
innar. Trúnni áttu menn að halda fyrir
sig, eða trúa alls ekki í samræmi við
stefnu kommúnismans.
Hvað gerðist? Var ekki heimurinn
stöðugur fram að falli Berlínannúrsins
og hruns Sovétríkjamia? Nei, annar at-
burður átti sér stað allnokkra áður,
stríðið milli ísraels og Egyptalands. Eg-
yptaland hafði beðið niðurlægjandi ó-
sigur fyrir ísrael í sex daga stríðinu árið
1967 og átti því harma að hefna þegar
það ákvað að ráðast á ísrael í október
1973. Og þó Israelsher hafi tekist að
hrekja árás Egypta þá stóðu arabarnir á
endanum uppi sem sigurvegarar, sál-
rænir sigurvegarar. Arabaríkin upp-
götvuðu að þau áttu annað vopn, sem
þeim nú tókst að beita. Það var olían.
Þau ákváðu að draga olíuframleiðslu
sína saman og Saudi-Arabía setti
Bandaríkin og Evrópu í olíuviðskipta-
bann. Þar með var olíukreppan hafin á
Vesturlöndum með öllum sínum efna-
hagslegu og sálrænu afleiðingum. At-
vinnuleysi og verðbólga hófu innreið
sína, en í kjölfarið kom brestur í félags-
lega samstöðu svo útkoman varð kvíði
gagnvart ótryggri ffamtíð. Gallar sam-
félagsins höfðu nú verið afhjúpaðir,
skyndilega virtist ffamtíðin ótrygg, ekki
aðeins persónuleg framtíð hvers og eins
heldur ffamtíð jarðarinnar, með meng-
un sinni og vopnabúrum. Geðklofin
markaðshyggja munda áratugarins náði
aldrei að kæfa þessa nýju óöryggis- og
vonleysistilfi ningu sem nú hefur aftur
látdð á sér kræla í kreppunni með tvö-
földum krafti.
í leit að tilgangi
Þegar veikleiki Vesturlanda varð
aröbum augljós fengu þeir fyrst al-
mennilega trúna á sjálfan sig og þeir
sem höfðu stutt Nasser og vestrænar
hugmyndir hans, snera við þeim baki,
þeir höfðu fundið aðra fyrirmynd,
Saudi-Arabíu. Fordæmi saudi-araba var
falið í stjómarháttum landsins, en þeir
höfðu í áratugi byggt samfélag sitt á
shari’a, lögum Kóransins og hadith (rit
með ff ásögnum af Múhameð) eins og
vera ber, vilji menn telja sig sanntrúaða
múslima samkvæmt skilgreiningu hug-
myndafræðinga eins og Sayyid Qutb.
Þar sem Saudi-Arabar höfðu sýnt mátt
sinn og megin gagnvart Vesturlöndum,
drógu margir nágramiar þeirra þá á-
lyktun að þeir hlytu að eiga ríkidæmi
sitt og velgengni trúrækni sinni að
Markaðs- og útflutningsnám
Endurmenntunarstofnunar Háskóia Islands
- eins árs nám með starfí - hefst í lok febrúar 1995
Þátttaka í náminu: Nám í markaðs- og útflutningsfræðum er fyrir þá, sem ná vilja betri árangri í starfi við
sölu og markaðssetningu vöru og þjónustu, hvort sem er á heimamarkaði eða erlendis.
Þeir einir geta tekið þátt f náminu, sem uppfylla öll eftirtaiin skilyrði; hafa lokið stúdentsprófi eða sam-
bærilegu námi, hafa tveggja ára starfsreynslu í atvinnulífinu, geta skilið og lesið ensku og talað hana
þokkalega.
Kennarar: Umsjónarmenn og um leið aðalkennarar námskeiða verða þau Gísli S. Arason lektor, Birna
Einarsdóttir forstöðumaður markaðs- og þjónustudeildar íslandsbanka, Jón Bjömsson viðskiptafræðingur
hjá Hof hf., Þorgeir Pálsson deildarstjóri sjávarútvegssviðs Útflutningsráðs Islands, Agúst Éinarsson
alþingismaður og Ingjaldur Hannibalsson dósent.
Námsgreinar:
Framsetning ritaðs máls, munnleg tjáning og upplýsingaöflun. 6 klst.
Rekstarhagfræði 20 klst.
Markaðsfræði 50 klst.
Markaðsathuganir 30 klst.
Sölustjórnun og sölutækni 30 klst.
Flutningafræði 20 klst.
Fjármál milliríkjaviðskipta 40 klst.
Utanríkisverslun, hagræn landafræði og áhrif menningar á viðskiptavenjur 50 klst.
Valnámskeið í viðskiptatungumálum: Enska, þýska, franska. 50 - 70 klst.
Kynnisferð.
Stjórn markaðs- og útflutningsnámsins: Stjórn Endurmenntunarstofnunar hefur skipað eftirtalda ein-
staklinga í stjórn námsins: Ingjald Hannibalsson dósent, Jón Asbergsson framkvæmdastjóra Útflut-
ningsráðs, Margréti S. Björnsdóttur endurmenntunarstjóra HI, Þórð Sverrisson rekstrarhagfræðing og
markaðsráðgjafa úr stjórn ÍMARK og Helga Gestsson deildarstjóra íTækniskóIa íslands.
Kennslutími, kennslufyrirkomulag og verð: Kennslustundir verða 246 klst. auk tungumálanámskeiðs
fyrir þá sem það velja. Námið hefst í lok febrúar 1996, stendur í eitt ár og er kennslutími kl. 16:00-20:00
einu sinni í viku, auk þess sem kennt er, samtals þrisvar í mánuði ýmist eftir hádegi á föstudögum kl.
14:00-18:00 eða f.h. á laugardögum kl. 9:00-13:00.
Kennsluhlé verður í júní, júlí og ágúst.
I lok námsins verður skipulögð kynnisferð til Evrópu til að kynnast nýjungum í markaðssetningu og mil-
liríkjaverslun. Þá ferð greiða nemendur sérstaklega.
Nánari upplýsingar urn námið, ásamt umsóknareyðublöðum (sem sendist inn fyrir 20. desentber 1995),
fást hjá:
Endurmenntunarstofnun Háskóla íslands
Tæknigarði, Dunhaga 5,107 Reykjavík
Sími: 525 4923 Bréfasími: 525 4080 Netfang: endurm@rhi.hi.is