Alþýðublaðið - 01.12.1995, Page 14

FOSTUDAGUR 1. DESEMBER 1995
Hann er íslenskum jafnaðar-
mönnum að góðu kunnur.
Árið 1989 kom hann hingað
til lands og var þá ein helsta vonar-
stjama þýskra jafhaðarmanna, tákn
nýrra tíma. Svo gerðist margt.
Lafontaine varð fýrir hnífstungu og
lá milli heims og helju, Berlínarmúr-
inn féll og hinn pólitíski keppinaut-
ur, Helmut Kohl, sameinaði Þýska-
land. Lafontaine tapaði komandi
kosningum illa og glataði um leið
megninu af sínum pólitíska kyn-
þokka. Hann fann til í stormum tím-
ans meira en flestir aðrir stjómmála-
menn á hinum seinni ámm og hvarf
nánast af sjónarsviðinu. En svo kom
hann allt í einu aftur. Oskar
Lafontaine hafði legið í leyni, en
loksins, loksins kom hann aftur.
Og hvemig...
jafnaðarmenn voru í gífurlegri lægð
þegar þeir héldu flokksþing í Mann-
heim um miðjan nóvember. Þeir höfðu
tapað kosningum í Berlín fyrir
skemmstu og margir töldu að jafhvægið
í þýskum stjórmálum væri að hverfa:
hægrimenn og fyrrLim kommúnistar
væru í sókn - en jafnaðarmenn hættir
nokkuð að vera burðarafl í flokkakerf-
inu.
Þetta gerði Oskar Lafontaine sér
manna best ljóst. Það var ljóst af fyrstu
orðunum í ræðu hans í Mannheim um
daginn að hann var aftur mættur til leiks
í þýskri landspólitík. Honum var mikið
niðri fyrir, ræða hans hafði áhrif á alla
þá sem til heyrðu: hin tilfinninga-
þrungna ffamseming, mælskusnilldin,
baráttukrafturinn sem undirstrikaði
skapleysi og lideysi formannsins Rud-
olfs Scharpings, sem sat eins og illa
gerður hlumr uppi á heiðurspallinum
og klappaði þegar allir hinir klöppuðu,
þótt Ijóst væri að þessi ræða væri í raun-
inni smám saman að gera út af við hann
sjálfan sem formann.
Daginn eftir var Oskar Lafontaine
orðinn formaður.
Hann hafði hlotið tvö af hverjum
þremur atkvæðum.
Oskar Lafontaine er íslenskum jafn-
aðarmönnum vel kunnur. Llann kom
hingað til lands í ágúsdok 1989 og í við-
tali við tímaritið Þjóðlíf lýstí hann þá á-
huga sínum á því að íslenskir jafnaðar-
menn nálguðust hver annan með sam-
einingu í huga. Lafontaine var á þeim
tíma vonarstjarna margra, hann þótti
hugmyndaríkur stjórnmálamaður með
tilhöfðun til hægri og vinstri, annars
vegar hinnar borgaralegu miðju og hins
vegar náttúruverndarmanna. Stórsigur
Lafontaines í fylkiskosningum í Saar-
landi í ársbyrjun 1990 varð enn tíl að
auka vonir ýmissa jafiiaðarmanna um að
hann væri maðurinn sem gætí snúið við
blaðinu í þýskum stjórnmálum; hann
hefði þann slagkraft sem þyrftí til að
breyta jafnaðarmannaflokknum úr
stjórnarandstöðuflokki í burðarafl í
landstjórninni.
En árið 1990 varð afar örlagaríkt fyr-
ir þýska jafhaðarmenn og þá sérstaklega
kanslaraefhið Oskar Lafontaine. Berl-
ínarmúrinn var fallinn og þess var beð-
ið hvernig þær tæplega tuttugu milljón-
Kanslaraefiiið Lafontaine
árið 1990 með forverum
sínum í forystu SPD, þýska
sósíaldemókrataflokksins,
Willy Brandt og Vogel.
ir manna sem nú fengu kosningarétt í
Austur-Þýskalandi myndu verja atkvæði
sínu. Skoðanakannanir bentu til þess að
jafnaðarmenn yrðu sterkir fyrir austan,
en kosningarnar fóru á annan veg.
Helmut Kohl beitti klókindum valds-
ins, einmitt á augnabliki þegar hið póli-
tíska vald gat skilað sér beint í atkvæð-
um. Hann keypti beinlínis atkvæði
Austur-Þjóverja, tryggði þeim skjótan
fjárhagslegan ávinning af sameiningu
með rausnarlegri skiptingu á sparifé,
austur-þýskum mörkum í vestur-þýsk.
Kristilega bandalagið varð um leið að
flokki sameiningarinnar, því pólitíska
afli sem kjósendur í Austur-Þýskalandi
treystu til að koma samruna ríkjanna
best og hraðast í kring. Helmut Kohl
vann yfirburðasigur fyrir austan. Og
skömmu síðar varð kanslaraefhið
Lafontaine fyrir morðáras, hann var
stunginn með hnífi á kosningafundi og
lá milli heims og helju um hríð.
Ekki varð sú árás til að bæta fyrir
Lafontaine. Þýskaland er ekki Banda-
ríkin þar sem slík tílræði hafa haft í för
með sér vinsældir fyrir stjórnmála-
menn. Þýskir kjósendur efuðust um að
stjórnmálamaður, sem hefði orðið fyrir
tilræði, væri nógu sterkur andlega til að
verða kanslari.
Oskar Lafontaine vildi auk þess aðra
úfærsluleið í sameiningarmálinu en
kanslarinn. Og hann tapaði illa þing-
kosningunum í desember 1990. Efrir á
má spyrja sig: Hefði nokkur jafnaðar-
maður getað unnið þær kosningar? Var
Helmut Kohl, kanslari sameiningarinn-
ar, ekki ósigrandi árið 1990?
Arið 1993 datt fáum eða engum
Lafontaine í hug sem formaður Jafhað-
armannaflokksins. Hann afþakkaði for-
inennsku í kjölfar ósigursins 1990.1 of-
análag átti Lafontaine í spillingarmáli í
Saarlandi fyrir nokkrum misserum sem
hann stóð þó af sér, ólíkt forystumanni
sósíaldemókrata, Björn Engholin, sem
varð að segja af sér sem formaður Jafii-
aðarmanna árið 1993 eftir að hafa sagt
ósatt frammi fyrir rannsóknarnefnd,
sem var að kanna njósnir um hann,
Engholm sjálfan.
Eftír að kosning Lafontaines
hafði verið kunngerð, þá fannst
ýmsum sem hann nánast
óttaðist þær kvaðir sem
hann hafði sjálfur
kallað yfir síg; hann
væri ekki lengur
eins bardagaglaður
og í ræðunni miklu
daginn áður. Þessi
munur á tílfinningalegu
ástandi formannsins
þótti segja sitt um
stjórnmálamanninn
Lafontaine sem hefur
gengið í gegnum súrt og sætt á
ferli sínum. Ljóst er að ósigurinn
1990 situr enn í honum - en einmitt
hann, þessi ósigur, sú staðreynd að
Lafontaine tapaði illa fyrir Kohl þá, hún
þykir ýmsum einmitt líklegust til að
verða sálrænn drifkraftur hans núna,
aflvakinn sem getí gert gæfumun í póli-
tískri baráttu komandi missera. Því
Lafontaine veit sem er: viðlíka bónus og
sameiningu Þýskalands mun Helmut
Kohl aldrei fá aftur í baráttu við mig!
Og líklega var hin skýra andstaða við
kanslarann einmitt helsti styrkur
Lafontaines núna, í nóvember 1995, í
andrúmslofti þar sem almennir flokks-
menn óttuðust það mest að flokkurinn
þeirra væri orðinn of líkur flokki Kohls.
Og það sem meira var: Oskar
Lafontaine hefur sýnt það að hann er
ekki bara hugmyndaríkur. Hann er líka
valdapólitíkus, hann er þéttur fyrir,
enda ekki að ósekju kallaður „Napoleon
frá Saar“, hann gemr hangið á völdun-
um rétt eins og hann kann að sækja í
stjórnarandstöðu.
Allt þetta höfðu menn í huga - en auk
þess að fá formann sem markaði flokkn-
um sérstöðu hvað varðar umhverfisvit-
und, efnahagsstjórn og beitingu her-
valds, formann sem væri orðinn að
tákni fyrir klassísk grundvallarviðhorf
þýskrar jafnaðarstefnu. Oskar La-
fontaine hefur sannarlega gerst vörslu-
maður ýmissa gamalla gilda flokksins
og núna minnir hann enn og aftur á
uppruna flokks síns í alþjóðahyggjunni
og þarafleiðandi smðning hans við Evr-
ópuhyggju í sinni víðusm mynd.
Oskar Lafontaine er þegar farinn að
drífa sinn flokk upp á við um 7% í skoð-
anakönnunum. Sú fyrsta eftir kosningu
hans sýnir tæplega 35 prósent fylgi og
B j argvætturinn:
Oskar Lafontaine er
aftur mættur til leiks í
þýskri landsmála-
pólitík.
margir stjórnmálaskýrendur hafa á tíl-
finningunni að það fylgi getí aukist enn.
Jafnaðarmenn varpa öndinni léttar -
þeir eru aftur á leiðinni út úr eyðimörk-
inni.
Menn bíða núna með eftirvæntingu
pólitískra bragða „Napoleons frá Saar“.
Því hvað sem mönnum finnst um hinn
nýja formann þá er eitt ljóst: hann hefur
gengið í gegnum margt, hann er veðr-
aður í stormum tímans og hann er frjór
stjórnmálamaður, honum detmr ýmis-
legt í hug og hugmyndir eru einmitt
það eina sem geta lífgað við þýska jafn-
aðarmannaflokkinn, þennan móður-
flokk sem hefur svo mikið fordæmis-
gildi fyrir jafnaðarmenn vit um allan
heim...
Byggt á Siiddeutsche Zeitung,
Deutsche Welle, Spiegel, Die Welt
o.fl.