Alþýðublaðið - 12.12.1995, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 12. DESEMBER 1995
s k o ð a n
MÞYÐU6UÐI9
21033. tölublað
Hverfisgötu 8-10 Reykjavík Sími 562 5566
Útgefandi Alprent
Ritstjóri Hrafn Jökulsson
Umbrot Gagarín hf.
Prentun (safoldarprentsmiðjan hf.
Rftstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
Verkalýðshreyfing
í vanda
Eftir mikla kokhreysti verkalýðsforingja og hávær mótmæli gegn
launahækkunum til æðstu embættismanna og þingmanna í byrjun
hausts, verður niðurstaðan úr kjaraviðræðum síðustu vikna að teljast
heldur rýr. Því ber þó að fagna að ríkisstjómin var knúin til að gefa eftir
í niðurskurðarhugmyndum sínum og kjör fatlaðra, öryrkja og lífeyris-
þega verða ekki skert umfram aðra landsmenn. Nokkur verkalýðsfélög
hafa ákveðið að halda uppsögn samninga til streitu, en erfitt verður að
sjá að þau geti knúið á um verulegar breytingar tír því sem komið er.
Eftir situr klofin verkalýðshreyfing og telja verður líklegt að hin stóru
samflot séu úr sögunni í bili.
Síðustu árin hefur verið í gildi svokölluð þjóðarsátt hér á landi. Það er
ljóst að þjóðarsáttin var ekki hugsuð til frambúðar, enda getur sú mikla
miðstýring í launamálum sem hún hefur í för með sér ekki gengið til
lengdar. Taka verður upp ný vinnubrögð við gerð kjarasamninga, draga
úr miðstýringu og auka sveigjanleika á vinnumarkaði. Um áratugaskeið
hefur verið rætt um nauðsyn þess að taka upp samninga á hverjum
vinnustað fyrir sig og hefur ASÍ meðal annars ályktað í þá veru á þing-
um sínum. í stað þess að leggja í innbyrðis stríð ætti verkalýðshreyfing-
in nú að hugsa sinn gang og finna sér hlutverk og starfshætti í samræmi
við breytta tíma. Hafi hún ekki ffumkvæði að slíkri endurskoðun sjálf,
er eins líklegt að hún dagi uppi sem trénað stofnanaveldi sem aðeins
verði breytt utanffá með lagasetningu.
A síðustu vikum hafa atvinnurekendur talað digurbarkalega um nauð-
syn aukinnar miðstýringar í launamálum og meðal annars gagnrýnt fjár-
málaráðherra harðlega fyrir linkind við samningaborðið. Sumir forystu-
menn atvinnurekenda hafa gerst svo ósvífnir að nánast krefjast þess að
þeir semji við ríkisstarfsmenn fyrir hönd ríkisins. Miðstýring í launa-
málum virðist því sök atvinnurekenda umfram aðra; þeir vilja halda al-
mennum launatöxtum sem allra lægsUim og deila síðan og drottna um
allt umfram það. Þessu hugarfari verður að breyta, ekki síður en starfs-
háttum verkalýðshreyfingarinnar.
Kosið í Rússlandi
Næstkomandi sunnudag verður kosið til þings í Rússlandi og em það
aðrar þingkosningamar frá hmni Sovétríkjanna. Því ber auðvitað að
fagna að kosningar fari fram í Rússlandi, þó það megi Ijóst vera af
framkvæmd allri að lýðræði stendur á brauðfómm í landinu. Glæpa-
starfsemi er blómleg sem aldrei fyrr, traust á stjómvöldum í lágmarki og
umburðarlyndi lítið. Bág kjör fólks og vonleysi með framtíðina hafa
leitt til mikils áhugaleysis almennings á kosningunum, enda hefúr við-
unandi flokkakerfí ekki fests í sessi. Valkostimir em því óljósir og auð-
velt að uppheija fortíðina eða fara fram með lýðskmmi. Kommúnistar
og þjóðemissinnar gera sér því vonir um góða útkomu í kosningunum.
Af þessu hafa Vesturlönd nú miklar áhyggjur, enda gæti ástandið í
Rússlandi versnað til muna ef kommúnistar og þjóðemissinnar stjóma
þinginu á meðan forsetinn er veikur líkamlega, auk þess að þjást af pól-
itískri uppdráttarsýki. Afleiðingar þessa á alþjóðamál gætu komið í ljós
strax á næsta ári, sér í lagi ef íhaldsmaður verður kosinn forseti Rúss-
lands á næsta sumri. Lönd Austur-Evrópu líta eðlilega til Vesturlanda
og vilja fá tryggingu fyrir öryggi sínu og efnahagslegri framtíð. Þrýst-
ingurinn á stækkun Evrópusambandsins gæti því aukist til muna, enda
er Evrópuþjóðunum ekki stætt á því að frysta Austur-Evrópu úti.
Tilhugsunin um valdatöku kommúnista í Kreml að nýju vekur nokk-
um óhug. Endurunnir kommúnistar hafa tekið völdin að nýju í flestum
þeim ríkjum þar sem þeir áður drottnuðu, nú síðast í Póllandi. Það er
því ekki við öðm að búast en að slíkt gerist einnig í Rússlandi, miðað
við ástand mála í landinu. Það verður einnig að hafa í huga - og það
hafa litlar umræður farið fram á Vesturlöndum - að ekkert uppgjör hef-
ur farið fram við kommúnismann í Rússlandi. Almennt skeytingaleysi
ríkir um þau miklu glæpaverk sem unnin vom á dögum Stalíns og blóð-
hundar KGB ganga lausir eins og ekkert hafi í skorist. Slíkt kann ekki
góðri lukku að stýra fyrir lýðræðisþróun í landinu. ■
Jólaúö með glassúr
Um daginn bjuggum við líka til piparkökur
með glassúr. Þar fór fram hörð barátta milli
glassúrsins og dóttur minnar, fimm ára.
Keppnin fólst í því hvort yrði á undan að
umlykjahitt. Henni lauk með algjörum sigri
glassúrsins.
Jólastemmningin kemur fremur
hægt hjá mér í ár. Það sem vakti hana
í fyrra var hið árvissa jólaföndur í
Melaskóla með syni mínum. Nú var
jólaföndrið þar haldið svo snemma,
26. nóvember, að það gat eiginlega
ekki verið byrjunin á jólatilhlökkun-
inni. En það var samt nógu gaman að
búa til engla úr trölladeigi, og við
feðgamir stóðum okkur bara nokkuð
Hringborðið |
r 1É !-• ^ j Vilhjálmur ! Þorsteinsson
m, et> 1 Lft, á skrifar
vel, miðað við að vera algjörir ama-
törar í iðninni. Eg gerði tilraun með
burðarþol trölladeigs (ætíð tæknilega
þenkjandi) og bjó til lítið hús, sem
reyndar þurfti hjálp tannstöngla til að
halda reisn sinni. Þorsteinn sonur
minn bjó til feitan álf og fuglshreiður
með eggjum.
Góð leið til að verma hjartað fyrir
jólin er að hlusta á fallega tónlist. Á
sunnudaginn fór ég á tónleika Mót-
ettukórs Hallgrímskirkju, þar sem
fluttir voru fyrstu þrír hlutar Jólaóra-
tóríu Jóhanns Sebastíans Bachs. Það
er tónlist sem hefur alltaf átt vísan
stað í mínu hjarta, enda í uppálialdi
hjá mömmu og jafnan spiluð á að-
ventunni. Því finnst mér eins og ég
hafi kunnað hana utan að allt frá
frumbemsku. Og það er mest gaman á
tónleikum þegar maður kann hverja
nótu utan að. Þá nýtur maður best
flutningsins og túlkunar listamann-
anna.
Á tónleikunum í Hallgrímskirkju
var ég sérstaklega hrifinn af Monicu
Groop, fmnskri söngkonu sem syngur
Bach eins og engill. (Það er öragglega
vegna þess að Finnar eru gengnir í
Evrópusambandið.) Einmitl þannig á
að syngja Bach, a.m.k. ef maður er
kvenkyns. Og allir listamennirnir
stóðu sig vel, ekki síst kórinn, og svo
verð ég líka að hrósa trompetleikurun-
um. Þeir léku af öryggi og listfengi
hinar frábærlega fallegu trompetstró-
fur.
Ingólfur Guðbrandsson ritar pistil
um verkið í tónleikaskrána og telur að
tónlist Bachs lyfti huganum til æðstu
hæða, til nándar við almættið. Ég held
bara að þetta sé rétt hjá honum. Það er
ekki fyrr lokið einni yndislegri aríu en
önnur enn yndislegri tekur við, og allt
er þetta svo áreynslulaust og jafnframt
fullt af auðmýkt gagnvart skaparanum
og viðfangsefninu. Það er í svona
verkum sem orðið innblástur fær
merkingu.
En nóg um Bach. Nú hefur sonur
minn tilkynnt mér að húsið okkar sé
til háborinnar skammar (orðrétt)
vegna þess að við erum á eftir í jóla-
skreytingum. Því er íyrirsjáanlegt að í
kvöld verði ég með nagla í munni,
hamar í hönd og jólaseríu um háls að
bjástra við að setja jólaljós í glugga.
Það er jafnan nokkurt vandaverk að
lemja þetta allt á sinn stað með hamr-
inum án þess að brjóta rúðuna og stúta
ljósaperunum. Lesendur grunar nú
vafalaust að ég sé ekki sérlega hand-
laginn. og ég staðfesti hér með, að sá
grunur á við allnokkur rök að styðjast.
Mér er sjálfum enn ráðgáta hvernig
við hjónaleysin fórum að því að kaupa
íbúð tilbúna undir tréverk og flytja inn
í hana nokkrum mánuðum síðar að
mestu óskemmda.
Um daginn bjuggum við líka til
piparkökur með glassúr. Þar fór fram
hörð barátta milli glassúrsins og dóttur
minnar, fímm ára. Keppnin fólst í því
hvort yrði á undan að umlykja hitt.
Henni lauk með algjörum sigri glas-
súrsins.
Já, jólin eru skammt undan, og svei
tnér ef jólastemmningin vaknar ekki
af blundi við svona hugljúf skrif. Sjá-
umst í krata-jólaboði á laugardaginn.
Höfundur er kerfisfræðingur og.ritari FFS.
Heimasíða: http://www.if.is/~villi
desember
Atburðir dagsins
1903 Marconi heppnast að
senda þráðlaust skeyti yfir Atl-
antshaf. 1904 Rafljós kveikt í
fyrsta sinn á íslandi. Rafmagn-
ið var frá vatnaflsstöð Jóhann-
esar Reykdal við Lækinn í
Hafnarfirði. 1913 Málverkið
Mona Lisa, sem stolið var
tveimur árum áður, kemur í
leitimar. 1948 Sex fórust þegar
snjóflóð féll á bæinn Goðdal í
Strandasýslu. Húsbóndanum
var bjargað eftir fjóra sólar-
hringa. 1988 Rokkstjaman El-
ton John vinnur meiðyrðamál
gegn breska blaðinu I'he Sun.
Blaðinu gert að greiða honum
milljón sterlingspund.
Afmælisbörn dagsins
Skúli Magnússon 1711, fóg-
eti. Carl Maria von Weber
1786, þýskt lónskáld. Gustave
Fiaubert 1821, franskt skáld,
höfundur Madame Bovary sem
er nýkomin út í íslenskri þýð-
ingu. Edvard Munch 1863,
norskur listmálari. Guðmund-
ur Magnússon 1873, rithöf-
undur - betur þekktur sem Jón
Trausti. Magnús Stefánsson
1884. skáld - betur þekktur
sem Öm Amarson. Frank Sin-
atra 1915, bandarískur söngv-
ari.
Annálsbrot dagsins
Sálaðist sætt og sáluhjálplega
hér ffá leiddist í himneska dýrð
og gleði æruverðugur bróðir og
virðulegur ástvin Vigfús Há-
konarson í Bræðratungu, að
eptirlátnu loflegu mannorði.
Vatnsfjaröarannáll yngri 1670.
Reynsla dagsins
Reynslan er það nafn, sem allir
gefa rrústökum sínum.
Oscar Wilde.
Málsháttur dagsins
Nei er meyjar já.
Orð dagsíns
Meinleg örlög margan hrji
mann og rœna dögum.
Sú er löngum endir á
íslendinga sögum.
Þorsteinn Erlingsson.
Skák dagsins
Skák dagsins er reyndar til
lykta leidd en við getum ekki
neitað okkur um að birta þetta
skemmtilega bragð, sem kallast
Fjalakötturinn, samkvæmt
Skákalfræðibók dr. Ingimars
Jónssonar. Skákin er aðeins
sjö leikir og ekki að vita nema
einhverjir lesendur geti beitt
því. 1. e4 e5 2. Rf3 Rc6 3. Bc4
Rd4 4. Rxe5 Dg5! 5. Rxf7
Dxg2 6. Hfl Dxe4+ 7. Be2 Rf3
mát! Reynið þetta í jólaboðun-
um.
I Xiilél%l
Sil
m m i4i
trnmm. i