Alþýðublaðið - 19.12.1995, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 19. DESEMBER 1995
s k o ð a n i r
MÞYBUBUBID
21036. tölublað
Hverfisgötu 8-10 Reykjavík Sími 562 5566
Útgefandi Alprent
Ritstjóri Hrafn Jökulsson
Umbrot Gagarín hf.
Prentun ísafoldarprentsmiðjan hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
Stýrt eftir hniginni sól
Össur Skarphéðinsson þingmaður Alþýðuflokksins lét gamminn
geysa í íjörlegu viðtali við Alþýðublaðið í síðustu viku. Þar voru sam-
einingarmál á vinstri væng gerð að umtalsefni, og kvaðst Össur stund-
um hafa sagt um sjálfan sig að hann væri eini raunverulegi sameiningar-
sinninn í Alþýðuflokknum. Það kynni að vera ýkt frásögn af raunveru-
leikanum, sagði þingmaðurinn, en umræðan markaðist af því að enginn
vildi vera „svarti péturinn. Það vill enginn verða sá sem samtíðin bendir
á og segir: Það var hann sem kom í veg fyrir sameininguna." Össur seg-
ir að hálfvelgja einkenni stærstan hluta forystu Alþýðuflokksins þegar
sameiningarumræður eru annarsvegar - og það einkenni líka forystu-
greinar Alþýðublaðsins um málið. Þá segir Össur: „Ritstjómargreinar
[Alþýðujblaðsins hafa aldrei fjallað með jákvæðum hætti um samein-
ingu en hinsvegar nokkrum sinnum með neikvæðum, og að minnsta
kosti einu sinni með afar neikvæðum hætti. Þetta hefur komið mér á
óvart.“
I ljósi eindreginna ummæla „eina raunverulega sameiningarsinnans“
kann lesendum viðtalsins að hafa komið á óvart, að aðspurður kveðst
Össur fremur hafa viljað mynda stjóm með Sjálfstæðisflokknum síðast-
liðið vor en efna til vinstristjómar. Össur segir að sér hafi „liðið afskap-
lega vel“ í stjóm með Sjálfstæðisflokknum. Síðar í viðtalinu kveður
hinsvegar við allt annan tón. Þá segir þingmaðurinn: „Ég tel að við höf-
um misst sjónar á mörgum af okkar stóm málum við að fara í ríkisstjóm
með Sjálfstæðisflokknum og vek eftirtekt á því að við hengum í þessari
ríkisstjóm án þess að ná nokkru af stóm málunum fram.“
Það er óþarfi að setja á langar tölur um mótsagnimar sem felast í til-
vitnuðum orðum Össurar, en á hinn bóginn verður það að teljast kynleg
yfirlýsing að Alþýðuflokkurinn hafi ekki náð „nokkm af stóm málunum
fram“. Hvert var langstærsta mál síðustu ára? Um hvað var tekist af
mestu kappi á Alþingi fram eftir síðasta kjörtímabili? Alþýðublaðið þarf
tæpast að rifja það upp fyrir Össuri enda mátti hann sitja löngum stund-
um undir ræðum þáverandi stjómarandstöðu - Framsóknar, Alþýðu-
bandalags og Kvennalista - sem lagði allt í sölumar til að koma í veg
fyrir að Alþingi samþykkti samninginn um Evrópskt efnahagssvæði
(EES). Nú viðurkenna allir nema fáein nátttröll að EES sé ein helsta
ástæða þess að íslenskt efnahagslíf er að hjama við. Og það var einmitt
afstaðan til EES sem mestu réði um það 1991 að þingflokkur Alþýðu-
flokksins samþykkti að ganga til stjómarmyndunar með Sjálfstæðis-
flokknum - reyndar gegn atkvæðum Össurar Skarphéðinssonar og
tveggja annarra þingmanna. EES er mesta póhtíska hitamál seinni ára-
tuga. Alþýðuflokkurinn var eini stjómmálaflokkurinn sem frá öndverðu
stóð heill og óskiptur að samningnum. Það er því óþarft og óskiljanlegt
vanmat á störfum Alþýðuflokksins að halda því fram að hann hafi ekki
náð „nokkm af stóm málunum fram“ með Sjálfstæðisflokknum. Sé
þetta hinsvegar í reynd skoðun Össurar er auðvitað skrýtið að hann segi
í hinu orðinu að áframhaldandi stjómarsamstarf með Sjálfstæðisflokkn-
um hefði verið æskilegast.
Um afstöðu Alþýðublaðsins til sameiningar vinstrimanna er það að
segja, að blaðið hefur verið vettvangur fyrir lífleg og fjölbreytt skoðana-
skipti um þau mál. Alþýðublaðið hefur í forystugreinum hvatt til endur-
mats á viðteknum pólitískum hugmyndum og uppstokkunar flokkakerf-
isins. Blaðið hefur hinsvegar varað við útsölutækum orðaleppum og úr-
sérgengnum frösum. Alþýðublaðið er þeirrar skoðunar að núverandi
flokkakerfi henti samtímanum enganveginn enda sniðið að veröld sem
var. Þegar við stöndum á þröskuldi nýrrar aldar er sameining „vinstri-
manna“ engin töfralausn, enda er umræðan nú að mestu einsog slitin
plata sem spiluð hefur verið í meira en hálfa öld. Menn hljóta að viður-
kenna að fyllsta ástæða er til að skoða hlutina uppá nýtt þegar mesti
sameiningarsinninn vill helst vinna með Sjálfstæðisflokknum.
Niðurstaðan hlýtur því að vera sú, að menn setjist á rökstóla um það
hvemig flokkakerfi hentar nýrri öld. Skipting á mönnum og hugmynd-
um til hægri og vinstii á í reynd jafnmikið erindi við samtíðina og væri
mönnum deilt niður í fylkingar landvamarmanna og heimastjórnar-
manna. Þeir sem nú tala um sameiningu „vinstrimanna“ án þess að taka
með í reikninginn gjörbreyttar forsendur em því að stýra eftir hniginni
sól og kulnuðum stjömum. ■
Sameining jafnaðarmanna.
Til hvers?
Þó ekki sé skortur á málefnanlegri
og skemmtilegri stjórnmálaumræðu
hér í Kóngsins Kaupmannahöfn, þá er
fátt sem litar dagana meira en Alþýðu-
blaðið þegar það læðist í póstkassann.
I skrifum undanfarinna mánaða hafa
sameiningarmál jafnaðarmanna borið
hátt og er það vel.
Flestir jafnaðarmannaflokkar í
Vestur-Evrópu hafa tekið stefnu sína
og starfsaðferðir til gagngerrar endur-
skoðunar. Eitt af því sem þeir kjósa er
að mæta nýrri öld í öflugu samstarfi
um framtíð velferðarríkisins. Má þar
Pallborðið
Magnús M.
Norðdahl
skrifar
nefna breska Verkamannaflokkinn
sem hefur breytt áherslum í málflutn-
ingi sínum og færst nær miðju breskra
stjómmála. Stefnir allt í að hann komi
nú inn úr kuldanum við næstu kosn-
ingar. Á stefnuskránni er öflugri þátt-
taka í samstarfi Evrópuríkjanna enda
hefur löggjöf Evrópusambandsins
(ESB) verið breskum verkalýð skjól
fyrir árásum íhaldsstjórnarinnar.
Spænskir jafnaðarmenn eru öflugir
innan ESB og hafa tekið við manna-
forráðum hjá NATO með stuðningi
meðal annarra Frakka sem endurskoð-
að hafa afstöðu sína til NATO. Vegna
þessa og með auknum styrk norrænna
jafnaðarmanna innan ESB má og ætla
að áhrif jafnaðarmanna á framtíð Evr-
ópu aukist til muna á næstu árum. Uni
aíla Evrópu er jafnaðarmönnum orðið
ljóst að þeim markmiðum sem stefnt
var að fyrr á öldinni hefur veríð náð í
stórum dráttum. Þau markmið voru
bætt kjör verkafólks, mannsæmandi
laun, heilsusamlegur aðbúnaður á
vinnustöðum, afnám bamaþrælkunar
og jafnrétti og jafnræði á vinnumark-
aði.
En betur má gera og árangurinn
þarf að varðveita. Ekki bara innan
Íandamæra þjóðríkjanna heldur einnig
ber að sjá til þess að skoðanabræðrum
okkar í Austur-Evrópu takist að
tryggja almenningi í þessum ríkjum
sömu kjör og jafnaðarmönnum hefur
tekist að tryggja í Vestur-Evrópu. Til
þess þurfa jafnaðarmenn völd á þjóð-
þingum Evrópuríkjanna og innan sam-
starfsstofnana þeirra. Til að ná þeim
völdum og til þess að halda þeim þarf
samstarf. Til þess þurfa íslenskir jafn-
aðarmenn að ná saman í éinn öflugan
flokk, sem eins og jafnaðarmanna-
flokkar um alla Evrópu, hefur innan
borðs stóra hópa fólks með ólík við-
horf til ýmissa mála.
Sagan hefur sýnt okkur að sundrað-
ir kraftar jafnaðarmanna hafa leitt til
valda veikar félagshyggjustjómir og
sterkar íhaldssamar stjómir eins og þá
sem nú situr við völd. Því verður að
breyta.
Álþýðuflokki og Alþýðubandalagi
er hollt að íhuga fortíðina og eldri
„sambönd" líkt og þeir Jón Baldvin og
Svavar hafa gert. Þá fortíð verður að
Sagan hefur sýnt okkur að sundraðir kraftar
jafnaðarmanna hafa leitt til valda veikar
félagshyggjustjórnir og sterkar íhaldssamar
stjórnir eins og þá sem nú situr við völd.
Því verður að breyta.
gera upp og koma aftur fyrir sig. For-
tíðarskoðunin er hiní vegar tilgangs-
laus nema ætlunin sé að læra af
reynslunni. Það skiptir engu hvort for-
tíðin er mörkuð af röngum eða réttum
ákvörðunum, góðum eða slæmum
fyrri samböndum. í lífinu sjálfu og í
pólitík eru ákvarðanir í eðli sfnu
hvorki réttar né rangar á þeirri stundu
sem þær em teknar. Þær em einungis
grundaðar á mismunandi sjónarmið-
um og ætlað að ná mismunandi mark-
miðum. Það sem sameinar alla jafnað-
armenn er að forsendur okkar eru
frelsi, jafnrétti og bræðralag og mark-
miðið lýðræðislegt og réttlátt þjóðfé-
lag. Við trúum því að á meðan for-
sendumar séu ekki þessar verði árang-
urinn ekki lýðræðislegt þjóðfélag jafn-
aðar og réttlætis. Vegna þessa eiga ís-
lenskir jafnaðarmenn öfluga skírskot-
un til frjálslyndra afla innan allra
stjórnmálaflokka en einnig öfluga
andstæðinga.
Andstæðingamir em þeir sem vilja
viðhalda ríkjandi ástandi, miðstýringu
og höftum. Þeir kjósa að ganga erinda
skammsýnna hagsmunahópa, sjá
aldrei skóginn fyrir trjánum og ríg-
halda í gamlar kreddur sem ekki eiga
við í lok 20. aldarinnar. Koma þarf í
veg fyrir að hér sitji að völdum aftur-
haldssamar og duglausar ríkisstjómir.
Þær kjósa að fóma hagsmunum kom-
andi kynslóða í misskilinni forsjár-
hyggju í atvinnulífi, íslensku þjóðfé-
lagi til óþurftar þegar fram í sækir.
Þetta gera þær, líkt og núverandi ríkis-
stjórn, undir formerkjum þjóðernis-
hyggju og í grímulausri gæslu
skammtímahagsmuna.
Það er því brýnt að taka sameigin-
leg stefnumál allra jafnaðarmanna upp
á borðið. Finna þarf þeim þann farveg
sem dugar til þess að skerpa andstæð-
ur íslenskra stjómmála og tryggir áhrif
íslenskra jafnaðarmanna í þróun ís-
lensks samfélags og Evrópu framtíð-
arinnar.
Höfundur er lögfræðingur
desember
Atburðir dagsins
1821 Eldgos í Eyjafjaílajökli,
hið fyrsta á sögulegum tíma.
1848 Emily Bronte, höfundur
Wuthering Heights, deyr úr
berklum aðeins þrítug að aldri.
1901 Tólf hús brunnu á Akur-
eyri og var það mesti eldsvoði
á fslandi fram til þess tíma.
Meira en 50 manns urðu heim-
ilislausir. 1969 Aðild íslands
að EFTA samþykkt á Alþingi.
1991 Mikael Gorbatsjov segir
af sér sem forseti Sovétríkj-
anna.
Afmælisbörn dagsins
Sir Ralph Richardson 1902,
enskur stórleikari. Leonid
Bresnjev 1906, forseti Sovét-
ríkjanna 1977-82. Jean Genet
1910, franskur glæpamaður
sem varð einn þekktasti rithöf-
undur aldarinnar. Edith Piaf
1915, frönsk söngkona.
Annálsbrot dagsins
Sáust ókennilegir t'iskar um
vorið nálægt Jónsmessu fram
undan Sölvahamri sunnan Jök-
ul, einninn undan Fossárdals-
bökkum vestan Jökul. Þeir
voru hvítir að lit, en á vöxt við
hákarl; fóru mikið grunnt,
syntu mjög fljótt, en sáust helzt
af landi; varð og vart við þá
víðar við sjóinn annarsstaðar.
Grímsstaöaannáll 1744.
Skáld dagsins
Eg er haltur einsog Byron, fag-
ur einsog Byron. og skáld ein-
sog Byron!
Jóhann Jónsson, 1896-1932.
Málsháttur dagsins
Slægur etur slægs mats.
Orð dagsins
Hver vill telja mannleg mein?
Mcíl jxið ekkert getur.
Fleira en kvenna ástin ein
angurs vopnin hvetur.
Hjálmar Jónsson í Bólu.
Skák dagsins
Tafllok dagsins eru býsna snot-
ur. Skákin var tefld árið 1926,
Hcinicke hefur hvítt og á leik
gegn Wiistenhofer. Hvítur
notfærir sér hversu illa svörtu
mennirnir eru í sveit settir og
hristir mátfléttu framúr erm-
inni.
Hvítur leikur og mótar.
1. He8+ Kh7 2. Hh8+!! Kxh8
3. Dh6+ Kg8 4. Dxg7 Skák og
mát!