Alþýðublaðið - 26.03.1996, Blaðsíða 7

ÞRIÐJUDAGUR 26. MARS 1996
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
7
r
■ Það fór heldur lítið fyrir Islendingum á níundu norrænu kvikmyndahátíðinni í
Rúðuborg í Frakklandi, en hún var haldin fyrri hluta þessa mánaðar. Margrét Elísa-
bet Ólafsdóttir komst hins vegar að því að Norðmenn voru öllu aðsópsmeiri, enda
stendur kvikmyndagerð í landi þeirra í miklum blóma um þessar mundir
Norðmenn stela senunni
Zero Kelvin. Ungir kvikmyndahússgestir kjósa helst að sjá tæknilega vel
gerðar myndir sem innihalda spennu og hraða atburðarás, á bandaríska
vísu.
Síðasta brúðkaupið, aðalverðlaunamynd hátíðarinnar. Það er ekki fögur
mynd af Finnum sem Pölönen dregur upp í myndinni, þótt efiaust mætti
finna svipaðar persónur í hvaða einangraða sveitaþorpi sem er.
ísland fékk engin af þeim sex
verðlaunum sem veitt voru á Nor-
rænu kvikmyndahátíðinni í Rúðu-
borg að þessu sinni. Það var Agries,
mynd Egils Eðvarðssonar og Snorra
Þórissonar, sem Jean Michel Mon-
grédien og Isabelle Druault völdu
til að taka þátt í opinberri keppni
hátíðarinnar fyrir íslands hönd, en
hún var jafnframt eina íslenska
kvikmyndin sem sýnd var í Rouen í
ár. Því fyrir utan þær níu myndir
sem tilnefndar eru til verðlauna, þá
eru yfir hundrað myndir sýndar í
sex kvikmyndasölum Rúðuborgar
og nágrennis þá tíu daga sem hátíð-
in stendur yfir, í marsmánuði, að
stuttmyndum og hreyfimyndum
meðtöldum.
Ástæðan fyrir því að ísland á
sjaldnast fleiri en eina mynd í
Rúðuborg, og stundum enga, er ein-
föld: það eru svo fáar kvikmyndir
framleiddar á Islandi miðað við á
hinum Norðurlöndunum. Auðvitað
hefðu Tár úr steini eða Cold Fever
átt að geta ratað til Rouen með Ag-
nesi, en val myndanna byggir á
smekk skipuleggjenda og fannst
Isabelle Druault lítið varið í síðar-
nefndu myndina og hin fyrrnefnda
ekki veri íslensk: „Myndin um tón-
skáldið? Hún er á þýsku og er auk
þess næstum öll tekin í Þýska-
landi.“ Isabelle sem ákveður dag-
skrá hátíðarinnar í félagi við fram-
kvæmdastjóra hennar, Jean Michel
Mongrédien, vill sjá myndir sem
hafa norræn einkenni og harmar
hve norrænar myndir eru famar að
líkjast amerískum myndum í seinni
tíð. Hún vildi þó ekki benda á neina
einstaka mynd, og alls ekki af há-
tíðinni, og neitaði að flokka Agnesi
sem slíka, þótt hún hafi séð ástæðu
til að taka fram að hún bæri óneit-
anlega keim af bandarískum vestra.
í afskekktri evrópskri sveit
Val skipuleggjenda á myndum til
sýningar á hátíðinni stjórnast því
nokkuð af því hversu „þjóðlegar"
þær em. Dómnefndin sem að þessu
sinni var skipuð Moncef Ben Ame-
ur frá Túnis, stjórnanda kvik-
myndahátíðarinnar í Karþagó,
Cheik Doukour, kvikmyndaleik-
stjóra frá Guíneu, frönsku leikkon-
unum Anne Gisel-Glass og Claude
Jade, og Claire Clouzot, kvik-
myndaleikstjóra og blaðamanni á
Le Monde, virðist höll undir sams-
konar myndir. Þau veittu finnsku
myndinni Síðasta brúðkaupið aðal-
verðlaun hátíðarinnar, en leikstjóri
hennar og handritshöfundur er
Markku Pölönen. Myndin gerist í
austurhluta Finnlands um miðjan
áttunda áratuginn og segir frá
Pekka sem flutti til Svíþjóðar í leit
að vinnu, en er nú kominn í heim-
sókn, ásamt eiginkonu, dóttur og
móður, í fæðingarþorp sitt til að
vera þar við giftingu.
Persónur myndarinnar eru flestar
grátbroslegar og örlítið ýktar í sinni
hallærislegu sveitamannsku. Það er
ekki fögur mynd af Finnum sem
Pölönen dregur upp í myndinni,
þótt eflaust mætti finna svipaðar
presónur í hvaða einangraða sveita-
þorpi sem er, eða var, í afskekktri
evrópskri sveit, áður en nútíma-
menningin hélt endanlega innreið
sína þangað. En persónur Pölönen
bera þó finnsk séreinkenni, nokkuð
sem eflaust hefur hjálpað myndinni
í Rouen, og eitt þeirra er auðvitað
ofdrykkjan, sem síðan hefur sín
skrautlegu áhrif á atburðarásins.
Það er þó óvíst að verðlaunin í
Rouen eigi eftir að hjálpa mynd Pö-
lönens áfram á stærri merkaði, þótt
hann sé vel að þeim kominn.
Ráðlausir nútímakarlmenn
Dómnefndin sá ástæðu til að
veita annarri mynd sérstök verð-
laun, og komu þau í hlut Danans
Amir Rezazadeh, sem eins og nafn-
ið bendir til er ættaður frá íran.
Þetta er fyrsta kvikmynd hans í
fullri lengd og ber heitið To men i
en sofa. Mynd Rezazadeh er grát-
brosleg lýsing á vináttu tveggja
karlmanna á fertugsaldri sem eiga í
mesta basli með hitt kynið. Öðrum
þeirra, Pierre, gengur reyndar ágæt-
lega að fá konurnar til lags við sig,
en verr að halda í þær. Á hinn bóg-
inn er Sörgen gersamlega bugaður
af oki heimsins og er með annan
fótinn inni á geðdeild af þeim sök-
um. Þrátt fyrir bráðfyndnar senur -
sem dómnefndin féll fyrir - svífur
dapurleg svartsýni yfir myndinni.
Það er ráðleysi aðalpersónanna, nú-
tímakarlmannsins, gagnvart hinni
öruggu og sjálfstæðu (dönsku) nú-
tímakonu sem þeir greinilega eiga
erfitt með að botna nokkuð í.
Einmitt vegna þessa sjónarhorns
sem er þráður myndarinnar, er virð-
ist ætla að boða sigur vináttunnar
yfir ástinni, birtist rómantískur og
verulega væminn endir hennar
áhorfendum eins og skrattinn úr
sauðaleggnum. Dómnefndin hefði
kannski átt að láta sér nægja að
veita Peter Hesse Overgaard verð-
laun fyrir sannfærandi túlkun á Sör-
en. Þess í stað sá hún ástæðu til að
veita syni sænska kvikmyndaleik-
stjórans Bo Widerbergs, Johani,
verðlaunin fyrir leik sinn í Lust og
fagring stor, en það er fyrsta kvik-
mynd Widerbergs í tíu ár. En eldri
myndir Widerbergs voru á dagskrá
á sérstakri yfirlitssýningu á hátíð-
inni.
Núll gráður á Kelvin
Niðurstaða dómnefndar ungra
Rúðuborgarbúa kom minna á óvart.
Hún synir það að ungir kvikmynda-
húsgestir, líklega hvar sem er í
heiminum, kjósa að sjá tæknilega
vel gerðar myndir, sem innihalda
spennu og hraða atburðarás, á
bandaríska vísu. Uppáhaldsmynd
ungu bíógestanna, Zero Kelvin
(Kjœrlighetens kjorte), hefur það
þó fram yfir útjaskaðar klisjur verk-
smiðjuframleiddra Hollywood-
mynda að vera byggð á fima góðu
handriti, laust við allar gagnsæjar
siðferðisprédíkanir Kanans, þó svo
hún fjalli um atburði sem sannar-
lega hefðu getað gefið tilefni til
slíks.
Zero Kelvin er önnur mynd
norska leikstjórans Hans Petter Mo-
land. Þrír aðalleikarar myndarinnar,
Gard B. Eidsvold, Stellan Skarsga-
ard og Björn Sundkvist, voru verð-
launaðir fyrir frammistöðu sína í
Zero Kelvin á alþjóðlegu kvik-
myndahátíðinni í San Sebastian á
Spáni í haust. Að sögn Gard B.
Eggs. Hæg mynd, en kímin og gerð
af ástríki. Hefur fengið fjölda verð-
launa og viðurkenninga og virðist
ætla að komast í almenna dreif-
ingu í kvikmyndahúsum víða um
heim.
Eidsvold, sem var í Rouen, fór
myndin hægt af stað þegar hún var
frumsýnd í Noregi í lok september,
en aðsóknin jókst um leið og orðstír
hennar fór að spyrjast út. Zero
Kelvin hefur þegar fengið dreifingu
í um fimmtán löndum, bæði í Evr-
ópu og Suður-Ameríku.
Norsk egg
Önnur norsk mynd, fyrsta kvik-
mynd leikstjórans Bents Hamer,
virðist einnig ætla að gera það gott
utan Noregs. Hún fékk áhorfenda-
verðlaunin í Rouen, nokkuð sem
kom ekki aðeins leikstjóranum á
óvart, heldur einnig mörgum sem
hátíðina sóttu. Ekki þó vegna þess
að á gæði myndarinnar skorti, þvert
á móti, heldur af því að efni hennar
er óvenjulegt og atburðarásins hæg.
Aðalpersónur Eggs eru tveir bræður
um sjötugt, Far og Moe, sem búið
hafa tveir saman í sveitinni í meira
en fimmtíu ár. Líf þeirra hefur fyrir
löngu tekið á sig fastar skorður og
helsta tilbreytingin er koma hús-
hjálparinnar. Myndin fer afar hægt
af stað, eins og dagurinn hjá Far og
Moe og fátt ber við framan af, ann-
að en daglegar athafnir, útvarps-
hlustun og krossgáturáðningar. En
líklega hefur kímnin undirtóninn og
auðfundin ástúð leikstjórans á aðal-
persónunum náð til áhorfenda. Eða
eins og Bent Hamer sagði: „Ef
áhorfendur á annað borð ná að setja
sig inn í myndina, þá nær hún tök-
um á þeim.“
Og það virðist gerast oftar en
ekki, því myndin, sem var heims-
frumsýnd í Cannes síðastliðið vor,
hefur fengið góða dreifingu í Evr-
ópu og verður meðal annars tekin
til sýninga í kvikmyndahúsum í
Frakklandi í byrjun aprfl. Verðlaun-
in í Rúðuborg eru þau fjórðu sem
myndin fær, en áður hlutu Sverre
Hansen (nú látinn) og Kjell
Stormoen Amanda karlleikaraverð-
launin, auk þess sem myndin fékk
Kodak og St. Anna verðlaunin á
kvikmyndahátíðinni í Moskvu og
FIPRESCI dómnefndarverðlaunin í
Toronto. Þá má ekki gleyma að
taka það fram að klippari myndar-
innar er íslenskur og heitir Skafti
Guðmundsson. Þeir Bent kenna
báðir kvikmyndir við héraðsskól-
ann í Lillehammer, en Skáfti vann
einnig með Bent við tvær af stutt-
myndum hans.
Fleiri íslendingar
Islendingar komu við sögu í fleiri
myndum í Rúðuborg. Það var ís-
lensk skrifta við tökur á Zero Kelv-
in og Hilmar Öm Hilmarssort samdi
tónlistina við Tvœr grœnar fjaðrir,
mynd Hennings Carlsen, sem bæði
Danir og Norðmenn virðast vilja
eigna sér. Hún var þó sýnd undir
norskum merkjum í Rúðuborg, því
þótt leikstjórinn sé danskur er sögu-
sviðið norskt, sem og persónurnar
og stærstur hluti fjármagnsins.
Myndin er byggð á Pan, skáldsögu
Knuts Hamsun, og er annað verk
rithöfundarins sem Carlsen festir á
filmu. Síðast kvikmyndaði hann
Sult árið 1966. Aðalleikkona mynd-
arinnar, hin danska Sofie Graaböl í
hlutverki Edvördu Mack, fékk leik-
konuverðlaunin í Rouen, sem hún
reyndar verður að deila með Ann-
eke von der Lippe í hlutverki Evu,
en þetta eru önnur verðlaun þeirrar
síðarnefndu fyrir frammistöðu sína
í Tveimur grœnum fjöðrum. Þá eru
ónefndar tvær myndir sem tilnefnd-
ar voru til verðlauna i Rúðuborg:
Bella, min Bella, afskaplega félags-
lega meðvituð mynd eftir hina 82ja
ára gömlu Astrid Henning-Jensen,
og Lýst upp af eldingu, súrrealísk
endaleysa litháans Algimantas
Puipa og áreiðanlega einhver
skelfilegasta mynd sem undirrituð
hefur séð í kvikmyndahúsi síðan
hún stundaði B-myndasýningar í
Selfossbíói fyrir tveimur áratugum.
Draumur aðstandenda kvik-
myndahátíðarinnar í Rouen er auð-
vitað að koma norrænum myndum í
dreifingu í Frakklandi, til þess er
leikurinn gerður. Það er þó hægara
sagt en gert vegna þess hve sam-
keppnin er hörð. Má nefna sem
daæmi að yfir þrjúhundruð myndir
eru sýndar í kvikmyndahúsum Par-
ísar í hverri viku, og að frumsýn-
ingar eru allt frá þremur myndum
upp í tíu á hverjum miðvikudegi,
frumsýningardegi franskra kvik-
myndahúsa. Þannig tókst Alfonso,
dreifingarfyrirtæki hátíðarinnar,
aldrei að koma Börnum náttúrunn-
ar inn í kvikmyndahús Parísar, sem
skiptir öllu máli upp á almennilega
fjölmiðlaumfjöllun - og um leið að-
sókn - eins og þeim hefur tekist að
gera með Eggs. ■
Tvær grænar fjaðrir. Mynd eftir öldunginn Henning Carlsen, sem hann
byggir á Pan, sögu Knuts Hamsun. Tónlistin er eftir Hilmar Örn Hilmars-
son.