Alþýðublaðið - 11.04.1996, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 11. APRÍL 1996
s k o ð a n i r
MMBUDID
21094. tölublað
Hverfisgötu 8-10 Reykjavík Sími 562 5566
Útgefandi Alprent
Ritstjóri Hrafn Jökulsson
Umbrot Gagarín hf.
Prentun ísafoldarprentsmiðjan hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Símboði auglýsinga 846 3332
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 100 m/vsk
Afleikir og húrrahróp
Davíðs Oddssonar
Það tók Davíð Oddsson ekki nema hálft ár að komast að þeirri
niðurstöðu að hann sé ekki á réttum aldri til að gerast forseti lýð-
veldisins. Þjóðin hefur af áhuga fylgst með naflaskoðun forsætis-
ráðherra síðasta misserið, og reynt að ráða í reykmerkin úr stjóm-
arráðinu. Á sama tíma hefur Sjálfstæðisflokkurinn verið svo gott
sem lamaður: söfnuðurinn hefur ekki þorað að reka upp múkk
meðan leiðtoginn lá á bæn og ráðfærði sig við æðri máttarvöld og
Kjartan Gunnarsson um framtíðina. Niðurstöður vom svo kunn-
gjörðar á þingflokksfundi sjálfstæðismanna í fyrradag, og Davíð
Oddsson sagði í viðtali við Morgunblaðið í gær: „Mín skoðun er
sú að það henti mér betur að sinna þessum störfum forsætisráð-
herra, sem ég er þakklátur fyrir að fá að gegna og lít þannig á að
ég sé í miðju kafi og vil ekki hverfa frá því. Ég held líka að það
eigi betur við mig það starf. Ég er ekki viss um að ég mundi
passa vel í hitt starfið, með fullri virðingu fyrir því.“
Þetta er mergurinn málsins, en ætti kannski fremur að orða svo:
Með fullri virðingu fyrir Davíð Oddssyni er ekki víst að hann
myndi passa vel í forsetaembættið. Niðurstöður skoðanakannana
gefa það ótvírætt til kynna. Þar hefur fylgi Davíðs farið síminnk-
andi, eftir því sem fólki hefur gefist meiri tími til að máta Davíð í
hlutverk forseta lýðveldisins. Stuðningsmenn Davíðs munu á
hinn bóginn segja að lítið fýlgi Davíðs í skoðanakönnunum um
næsta húsráðanda á Bessastöðum sé einmitt til marks um hve
ómissandi forsætisráðherra hann sé. Kann að vera, en uppúr
stendur að Davíð Oddsson hefur átt hvem afleikinn á fætur öðr-
um í vetur. Nú bendir allt til þess að vegna hrapalegrar tafl-
mennsku hans muni næsti forseti íslenska lýðveldisins verða ann-
aðhvort Guðrún Pétursdóttir eða Olafur Ragnar Grímsson: Og er
erfitt að meta hvort Davíð finnst verri kostur.
En forsætisráðherra getur engum um kennt nema sjálfum sér. í
stað þess að taka af skarið kaus hann að bíða í hálft ár áðuren
hann tilkynnti þjóðinni að hann væri of ungur í djobbið. Með
þessu veitti hann ekki bara Guðrúnu Pétursdóttur og Ólafi Ragn-
ari mikið forskot: Hann stóð í vegi frambjóðenda af hægri væng
með þeim afleiðingum að nánast er ógjömingur fyrir nýjan fram-
bjóðenda að hasla sér völl nú. Afleikir Davíðs em vitnisburður
um mikið vanmat á þeim sem nú hafa afgerandi forystu í skoð-
anakönnunum, en sýna líka að persónulegt álit Davíðs á einstakl-
ingum brenglar mjög dómgreind hans á ögurstundum.
Einn af þingmönnum Sjálfstæðisflokksins sagði í samtali við
Alþýðublaðið í gær að talsvert væri um það rætt innan flokksins
að Davíð Oddsson hefði staðið í vegi annarra frambjóðenda af
hægri væng með því að bíða svo lengi. Jafnframt er ljóst að
óvissan síðustu mánuði hefur valdið ólgu innan Sjálfstæðis-
flokksins og bitnar greinilega á flokknum í skoðanakönnunum.
Davíð Oddsson hefur til þessa haft orð á sér fyrir að vera slæg-
ur og kænn stjómmálamaður. í vetur heíúr annað komið á dag-
inn. Svo virðist sem hégómagimdin hafi blindað forsætisráðherra
með þeim afleiðingum að flokkur hans stendur veikari eftir,
ímynd Davíðs er löskuð - og sjálfur mun hann að öllum líkindum
þurfa að láta þingheim hrópa ferfalt húrra fyrir þeim sem hann
vildi síst sjá í hlutverki forseta íslands.
Hvert húrrahróp verður vitnisburður um ótrúlega pólitíska af-
leiki Davíðs Oddssonar. ■
Þjóð veit þá þrír deila
Því ég á heima á Þraslandi Þraslandi og
Þraslandi. Hvernig er hægt að gera þátttöku
í vinalegum norrænum spurningaleik um
klassíska músík að deilu?
Ég á heima á Þraslandi Þraslandi
og Þraslandi... Engin þjóð í heim-
inum þar sem ekki stendur beinlín-
is yfir borgarastyrjöld virðist vera
jafn áhugasöm um að leysa mál sín
með deilu. Þurfi tveir eða fleiri ís-
lendingar að koma saman og vinna
að einhverju tilteknu verkefni -
saman - má bóka að því minni
ástæða sem er til ágreinings er það
að sama skapi líklegra að allt fari
að loga í illdeilum innan skamms.
Það er þjarkað um fundarsköp. Það
er þrasað um orðalag. Það er þusað
um aðferðir. Umbúðir. En berist
talið að kjarna máls - eins og
Halldór segir í Innansveitar-
króniku - setur íslendinga hljóða.
Þjóð veit þá þrír deila. Fjölmiðl-
ar eru sífellt að knýja mann til að
taka afstöðu í málum sem manni er
um megn að koma sér upp áhuga
á. Yfirleitt langar mann mest til að
taka undir með Merði Valgarðs-
syni sem mælti þegar óðamála
menn sögðu honum frá einhverjum
bardaganum: Þar eigast þeir einir
við sem ég hirði aldrei hverjir
drepast.
Ég get ekki lýst því með orðum
hversu óendanlega kengsama mér
er um það hvort vegurinn í Reyk-
holtshreppi á að liggja upp með
Stóra-Kroppi eða fram hjá Litla-
Koppi. Ég vil bara að Helgi vega-
málastjóri ráði því og ekki sé sí-
fellt verið að segja mér frá þessu.
Þetta kemur mér ekki baun við.
Þetta er ekki fréttnæmt. Ég vil
heldur fá að vita hvað er að gerast
í útlöndum, ef þetta er allt og sumt
sem er að gerast hér. Mennirnir í
heiminum eru sjö eða átta milljarð-
ar og svo eru öll dýrin. Heimurinn
er óumræðilega óendanlegur og
einhvers staðar í hlýtur að vera að
gerast eitthvað sem frekar er í frá-
sögur færandi en þetta röfl.
Þetta byrjaði í vetur þegar aldrei
þessu vant var smáhlé á kjaraþras-
inu, engin kjaradeila til að segja
frá og fjölmiðlamenn með böggum
hildar og leituðu logandi ljósi að
einhverju til að segja frá. Einhverri
deilu. Og fyrir þeim varð heldur
fáfengilegur safnaðarkrytur í
Langholti sem snerist um særðan
hégóma. í kjölfarið fylgdi deila um
kirkjugarð á Álftanesi. Síðan um
skóla við Mývatn. Síðan um það
hvort fjölskyldurnar fjórtán úr
Iðnó eigi Borgarleikhúsið. Síðan
nokkrar smádeilur sem ég er búinn
að gleyma og frá öllu sagt eins og
íþróttakeppni þar sem ég átti ber-
sýnilega að halda með einhverjum.
Og nú eru fjölmiðlar orðnir háðir
þessu. Þeim er stjórnað af deilu-
fíklum. Og bara tímaspursmál hve-
nær allir fréttatímar verða undir-
lagðir af fréttum á borð við: Mikl-
ar væringar eru nú f fjölbýlishús-
inu að Unufelli 13 og neita íbúar á
stigagangi 6A að taka þátt í þrifum
á sameign. Hafa þeir kært formann
húsfélagsins til siðanefndar hús-
eigendafélagsins fyrir ummæli
hans um Jónu í 3C við blaða-
menn...
Því ég á heima á Þraslandi Þras-
landi og Þraslandi. Hvernig er
hægt að gera þátttöku í vinalegum
norrænum spurningaleik um klass-
íska músík að deilu? Bara vegna
þess að konan í hópnum benti fé-
lögum sínum á það sem blasað
hefur við öllum sjónvarpsáhorf-
endum: að íslendingarnir fölna upp
af skelfingu og engjast af kvölum í
hvert sinn sem þeir þurfa að stynja
upp úr sér ártali. Hvers vegna get-
ur þetta fólk ekki útkljáð sín smá-
legu ágreiningsefni sín á milli? Er
þetta kannski orðið statussymból?
I hvaða deilu ert þú? - Ja, ég hef
nú verið í Langholtsdeilunni und-
anfarið en hún er að dofna svo ég
hef meira verið að færa mig yfir í
Álftanesdeiluna...
Það er svo sem satt og rétt að
hlutverk fjölmiðla í nútímasamfé-
lagi er að miðla fréttum af líðandi
stund, burtséð frá því hvort það
kemur einhverjum vel eða illa. Og
ekki skal skjóta sendiboða hinna
illu tíðinda. Og allt það. En fjöl-
miðlarnir þurfa líka að spjara sig í
samkeppninni. Þeir þurfa að vera
sendiboðar jafnt þótt engin boð sé
að senda. Þeir þurfa að seljast. Þeir
þurfa sífellt að „veltu upp nýjum
hliðum á málinu". Og ef menn
gæta sín ekki geta vægar orða-
hnippingar orðið að „deilu“. Og
þegar menn eru farnir að reka sína
deilu fyrir opnum tjöldum segir
það sig sjálft að hvorugur getur
lúffað. Og báðir þurfa sífellt að
vera að bregðast við því -að'nýjum
hliðum á málinu er velt upp: Þeir
missa öll tök á málinu. Og gera sig
að fífli. Eins og í hinni hégómlegu
Langholtsdeilu.
Svona hefur þetta reyndar alltaf
verið hérna. Kannski er það veðr-
ið, mannfæðin, allt plássið. íslend-
ingasögurnar eru um þras sem oft
er afar smávægilegt en endar í
voðalegum manndrápum. Njála er
á löngum köflum helguð gersam-
lega óskiljanlegri lagaþvælu þar
sem hver um annan þveran lýsir
lýriti og lögriti og bíaðrar úm hol-
undar og mergundar-eitthvað án
þess að persónurnar sjálfar - og
hvað þá höfundur - virðist botna
nokkuð í þessu. íslendingar þrö-
suðu sig frá Dönum, þeir gáfust
upp á því að reyna að greiða úr
hinum eilífu gagnkvæmu klögu-
málum sem héðan bárust, en fs-
lendingar vilja enn ekki sleppa
eins og sést á þeim fjölda fólks
sem streymir til Danmerkur til að
þrasa sig þar inn á bætur. Kaþólska
kirkjan gaf íslendinga líka upp á
bátinp og því var svo greið leiðin
fyrir siðaskiptin.
Og þegar íslendingar ganga í
Evrópusambandið verður þeim vís-
að úr því eftir tíu ár. Þeir í Brussel
geta umborið vitleysuna úr Grikkj-
um. Þeir geta lifað með landbúnað-
arkerfinu. Þeir þola allt, nema
þrasið í íslendingunum. ■
Atburðir dagsins
1713 Frakkar láta Gibraltar og
Nýfundnaland af hendi við
Breta. 1912 Fiskverkakonur í
Hafnarfirði sömdu eftir rúm-
lega mánaðarverkfall. Þetta var
fyrsta verkfall íslenskra
kvenna. 1959 Rannveig Þor-
steinsdóttir lögmaður öðlaðist
rétt til að flytja mál fyrir
Hæstarétti, fyrst kvenna. 1961
Réttarhöld hefjast í Jerúsalem
yfir stríðsglæpamanninum Ad-
olf Eichmann. Hann var síðar
sekur fundinn og hengdur.
Afmælisbörn dagsins
James Parkinson 1775, ensk-
ur læknir sem skilgreindi sam-
nefnda veiki. Jocl Gray 1932,
bandarískur leikari og söngvari
sem slal senunni í myndinni
Cabaret.
Annálsbrot dagsins
í Selárdal dó maður af tóbaks-
drykkju, lá dauður á kirkju-
veggnum, þá fólk kom út úr
kirkjunni. Var hann vanur að
drekka tóbak, svo um messu-
tíma sem optar, hveminn sem
að því var fundið við hann.
Vallholtsannáll 1650.
íslendingar
gærdagsins
Lestir em vissulega sjaldgæfari
á Islandi en annarsstaðar, þar
sem óhófslífemi spillir innræt-
inu. ... Hinsvegar verður ís-
lendingum ekki hrósað fyrir at-
orkusemi eða dugnað. Þeir
stunda störf sín af gömlum
vana án þess að láta sér annt
um nauðsynlegar umbætur.
Uno von Troil erkibiskup Svíþjóö-
ar lýsir íslendingum eftir heim-
sókn hingaö áriö 1772.
Málsháttur dagsins
Illt er að eiga tungu í annars
höfði.
Orð dagsins
Sorg og tregi mœta mér.
Myrkrið fœst ei rofið.
Draums í ríki uppnám er.
Ekki get eg sofið.
Guömundur Friöjónsson.
Skák dagsins
Nú skoðum við skák sem tefld
var í Sofiu, höfuðborg Búlgar-
íu, árið 1957. Ivanov hefur
hvítt og á leik gegn Dimitro.
Vinningsleikurinn er í senn
einfaldur og áhrifaríkur.
Hvítur mátar í tveimur leikj■
um.
1. Dh8+I! Kxh8 2. Hxf8 Skák
og mát!