Alþýðublaðið - 17.04.1996, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 17. APRÍL 1996
s k o ð a n
MIMÐ
21097. tölublað
Hverfisgötu 8 -10 Reykjavík Sími 562 5566
Útgefandi Alprent
Ritstjóri Hrafn Jökulsson
Umbrot Gagarín hf.
Prentun ísafoldarprentsmiðjan hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Símboði auglýsinga 846 3332
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Verð i lausasölu kr. 100 m/vsk
Vont er þeirra
ranglæti, verra er
þeirra réttlæti
Þegar Alþýðuflokkurinn í desembermánuði 1994 knúði fram
ákvörðun þáverandi samstarfsflokka í ríkisstjóm um nefndarskip-
an sem hafði það hlutverk að semja frumvatp um ijármagnstekju-
skatt, þá datt engum í hug annað en út úr því kæmi nothæf aðferð
til að skattleggja fjármagnstekjur með sambærilegum hætti og al-
mennar launatekjur. Auðvitað gerðu menn sér grein fyrir því að
tillögur nefndarinnar yrðu málamiðlun, sem ekki uppfyllti allar
þær væntingar sem jafnaðarmenn gerðu til þeirra.
Tillagnanna var engu að síður beðið með nokkurri eftirvænt-
ingu, því með þeim var vonast til að fyrsta skrefið á lengri veg-
leið yrði stigið. Þegar þær birtust að lokum var það svo að þær
virtust hafa á sér yfirbragð meinleysis og skrefs í rétta átt, þrátt
fyrir annmarka sem sumir nefndarmenn sáu á þeim, meðal annars
fulltrúi Alþýðuflokksins í nefndinni, og sem gert var grein fyrir í
sérstakri bókun.
Þegar tillögumar voru hins vegar skoðaðar nánar og athugað
hver viðbögðin kynnu að verða við þeim veigamiklu breytingum
á skattgreiðslum sem þar vom boðaðar, þá var ljóst að nefndin
hafði ekki reiknað nema lítinn hluta af heildardæminu. Menn
höfðu reiknað út afleiðingar tillagnanna á röngum forsendum og
fengið kolranga niðurstöðu. Ef engin tilraun er gerð til að áætla
viðbrögð skattborgaranna við væntanlegum breytingum, en allt
reiknað út eins og ekkert muni gerast þá er ekki von að vel sé.
Hér er á ferðinni einhver stærsta tilfærsla á fjármunum til þeirra
efnameiri, sem ríkisstjóm hefur gert tillögu um. Helstu atriði til-
iagnanna em þessi: Búið er til sérstakt skattkerfí um fjármagns-
tekjur utan tekjuskattkerfisins til að aðskilja skattlagningu þeirra
frá skattlagningu almennra launatekna, með það að markmiði að
lækka skattlagningu þeirra. Þetta leiðir til þess að þeir sem nú
greiða hæsta skatta, til dæmis af arði, þurfa ekki framvegis að
greiða jafnháan skatt af þessum tekjum og launamaðurinn af sín-
um tekjum. Með þessu er brotin sú meginregla skattalaganna að
menn borgi til samfélagsins eftir efnum og ástæðum, það er að
segja eftir greiðslugetu. Tekjur hátekjufólks em tíndar samvisku-
samlega út úr skattakerfinu og þær skattlagðar bæði sérlega og
lágt og þeirri reglu beitt að fólk borgar í reynd minna eftir því
sem fjármagnstekjumar em hærri.
Sveitarfélögin fara sérstaklega illa út úr þessum tillögum. Þau
munu missa um 300 milljón króna spón úr aski sínum á sama
tíma og verkefni þeirra aukast. Skattlagningin mun ná til líknar-
stofnana, styrktarsjóða, sjálfseignarstofnana, opinberra stofnana
og félagasamtaka.
Guðmundur Rafn Geirdal skrifar
r
Eg vil veröa forseti!
„Það er enn von fyrir ungan svein. Það gæti
allt eins myndast fjöldafylgi á bakvið mann
eins og mig, til dæmis fyrir þær sakir að ég er
sá eini af þeim fjórum sem nú hafa komið
fram sem ekki hefur verið á þingi eða er
skráður í einhvern stjórnmálaflokk..."
Sú spurning hefur vaknað meðal
margra hvers vegna ég ákvað að til-
kynna ákvörðun mína um að bjóða
mig fram til forseta Islands. Ástæðan
er sú að ég fann innra með mér skýra
löngun sem var svo sterk að um lík-
amann léku sindrandi vellíðunar-
straumar í tengslum við þessa ákvörð-
un í rúma klukkustund og þegar ég
fann að þeir höfðu náð fullum styrk og
ég fann enga innri fyrirstöðu, þá þótti
mér það fullnægjandi og ég skrifaði
uppkast að fréttatilkynningu. Þetta
geri ég oft, því ég hef lært bæði í
gegnum jóga og margar aðrar ræktun-
arleiðir hvemig best sé að hlusta á sína
innri rödd til að auka líkur á að
ákvarðanir séu sem réttastar. Þetta er
sviplíkt því þegar menn segjast ætla
að leggjast undir feld og ég held
reyndar að nákvæmlega þau orð hafi
verið höfð eftir séra Pálma Matthías-
syni fyrir þann dag.
Uppkastið lét ég síðan bíða í um
viku til að athuga hvort ég fengi ein-
hver fleiri merki um hvað ég ætti að
gera. Það lét ekki á sér standa. Þáver-
andi ráðuneytisstjóri menntamálaráðu-
neytisins hringdi í mig af eigin hvöt
og ráðlagði mér að bjóða mig fram án
þess að vita að ég hefði ákveðið mig
þá þegar og nefndi skoðun sinni til
stuðnings annan aðila sem var sömu
skoðunar og hann og sá var nuddfræð-
ingur sem ég útskrifaði úr skóla mín-
um fyrir um 5 ámm. Báðum þessum
mönnum treysti ég mjög vel sem
ábyrgum og réttsýnum mönnum og
þeir þekkja mig þó nokkuð vel í gegn-
um mikil samskipti undanfarin 8-9 ár
og vita hvað ég er fær um. Þetta nægði
mér og ég ákvað að senda frá mér
fréttatilkynningu og þar með varð
ákvörðun mín heyrinkunnug meðal
þjóðarinnar.
Þrátt fyrir að tilkynningin hafi verið
birt í flestum helstu fjölmiðlum lands-
ins virðast margir hafa talið að mér
væri ekki full alvara með þessu og
þetta væri einhvers konar grín. I þessu
skyni sendi ég fréttatilkynningu að
nýju til fjölmiðla og ítrekaði að mér
væri alvara og var hún meðal annars
birt í Helgarpóstinum. Síðan birtist
eftir mig auglýsing í Morgunblaðinu
um páskana þar sem ég ítrekaði sama
stjónarmið. Það er rétt að ég ítreki það
enn á ný við ykkur: Mér er full alvara
með að vera meðal væntanlegra fram-
bjóðenda til forseta Islands og síðustu
vikuna hefur meginhluti starfsdagsins
farið í framboðsmál!
Einnig hefúr það verið mat margra
að ég eigi litla sem enga möguleika á
að vera kjörinn og vitna til að mynda
til bágrar útkomu í skoðanakönnun-
um. Svar mitt er að Vigdís var talin
eiga litla möguleika þegar hún til-
kynnti ákvörðun sína um að bjóða sig
fram vorið 1980. Samt sem áður var
hún kosin fram yfir rektor Háskóla ís-
lands, alþingismann og sendiherra. Nú
er hún búin að vera forseti í tæp 16 ár.
Þeir síðustu verða fyrstir, segir í heil-
agri ritningu, og þetta stóðst einnig í
kosningunum árið 1968 þegar Kristján
Eldjám var kosinn fram yfir Gunnar
Thoroddsen sem hafði allt á bakvið
sig hvað varðaði menntun, vald og
virðingu.
Og Guðrún Pétursdóttir hafði lítið
fylgi á bakvið sig í skoðanakönnunum
síðastliðið haust (reyndar áður en hún
ákvað sig) og óx upp í um 30-40 pró-
senta fylgi í mars en hefur dalað niður
í um 15 prósenta fylgi í síðustu könn-
unum. Þetta þýðir að fylgi vex ekki
aðeins hratt heldur getur einnig sveifl-
ast. Það er því engin trygging fyrir að
fylgi núverandi frambjóðenda haldist
eins og það er nú; sér í lagi vegna þess
hve margir aðspurðra eru enn
óákveðnir og þegar þessar línur eru
ritaðar hefur enn ekki komið fram
könnun sem spyr eingöngu um þá sem
hafa tilkynnt ákvörðun sína.
Það er því enn von fyrir ungan
svein. Það gæti allt eins myndast
fjöldafylgi á bakvið mann eins og
mig, til dæmis fyrir þær sakir að ég er
sá eini af þeim fjórum sem nú hafa
komið fram sem ekki hefur verið á
þingi eða er skráður í einhvem stjóm-
málaflokk og þar að auki er ég algjör-
lega hlutlaus hvað varðar stuðning við
einstaka stjómmálaflokka. Hingað til
hefur fólk metið það afar mikilvægt
að forsetinn sinn sé ekki að vasast of
mikið í „pólitík", svo við notum út-
lenskt orð yfir það sem færi betur að
kalla stjórnmál með tilvísun í mál-
ræktaráhuga núverandi forseta.
Ég er líklegur til að vera eins og
andinn sem svífur yfir vötnunum og
forðast að styðja einn flokk öðrum
fremur. Hins vegar er ég líklegur til að
styðja málefnalega umræðu sama
hvaða flokkur ber hana fram og hvort
sem hann er í stjórn eða stjómarand-
stöðu. Ég hef hug á að fylgjast með
stjómmálum, einkum þeim sem varða
almannaheill og hafa orð á einhverju
sem gæti farið betur með tilliti til
heildarhags þjóðarinnar, en ég myndi
vilja forðast að móðga einn eða neinn.
Með því get ég aukið líkur á áfram-
haldandi þróun okkar sem þjóðar.
Ég er svo sannarlega tilbúinn til að
verða næsti forseti þjóðarinnar ... ef
Guð og þjóðin vill, og ég myndi
þiggja stuðning ykkar, þeirra sem
þessar línur lesið, ef þið viljið veita
hann. ■
Höfundur er væntanlegur forsetaframbjóðandi
r í I
Það misræmi sem nú er gert á skattlagningaraðferð rekstrar-
hagnaðar einstaklinga og reiknaðs endurgjalds annars vegar og
arðs hlutafélaga hins vegar mun hafa í för með sér miklar breyt-
ingar á rekstrarformi rekstrar einstaklinga til að lækka skatta. Út-
reikningar sýna að hér getur verið um milljarða skattalækkun að
ræða. Heimild hlutafélaga til að miða útborgaðan arð sinn við 10
prósent af nafnverði hlutafjár er rýmkuð og heimilt verður að
miða við upphækkað nafnverð. Söluhagnaður verður framvegis
skattlagður með 10 prósenta skatti í stað 41,94 prósenta.
Þetta skattafrumvarp virðist hafa farið framhjá opinberri um-
ræðu að mestu Ieyti. Það er þeim mun undanlegra sem hér er á
ferðinni eitt makalausasta skattafrumvarp sem sést hefur um ára-
tugabil. Kannski er ástæðan sú að ASÍ hefur ekki lagt gegn því
heldur lýst sig því samþykkt. Um þetta frumvarp má segja hið
fomkveðna. Vont er þeirra ranglæti en verra er þeirra réttlæti. ■
Atburðir dagsins
1298 Árni Þorláksson Skál-
holtsbiskup dcyr. 1421 Rúm-
lega 100 þúsund manns farast í
gífurlegum tlóðum á Hollandi.
1790 Bandaríski diplómatinn,
vísindamaðurinn og rithöfund-
urinn Bcnjamin Franklin deyr.
1913 Járnbraut, sú fyrsta og
eina á Islandi, tekin í notkun.
Hún lá frá Öskjuhlíð að
Reykjavíkurhöfn. 1939 Ríkis-
stjórn Hermanns Jónassonar,
svokölluð þjóðstjórn, tók við
völdum. Ráðherra Alþýðu-
flokks var Stefán Jóhann Stef-
ánsson. 1964 The Rolling
Stones gefa út fyrstu plötu sína.
Afmælisbörn dagsins
Nikita Krúsjov 1894, leiðtogi
Sovétríkjanna 1958- 64; fletti
ofan af glæpaverkum Stah'ns.
Lindsay Anderson 1923,
breskur kvikmyndaleikstjóri,
gerði meðal annars !f... og O
Lucky Man.
Annálsbrot dagsins
Tóbakið skal hafa verið fyrst á
þessu ári uppfundið og barst
svo og fluttist fullskjótt um öll
Norðurlönd innan fárra ára, og
þótti það þá mörgum nýstár-
legt, enda var það í þann tíma
óprettað. Síðan komst það og
fluttist til Islands, og er nú orð-
ið hér í landi almennt til brúk-
unar. Setbergsannáll 1559.
A fstædiskenning
dagsins
Ef við viljum, að allt haldist í
sama horfi, er óhjákvæmilegt,
að öllu verði gerbreytt.
Giuseppe di Lampedusa, 1896-
1957, Italskur aðalsmaöur og rit-
höfundur; skrifaði meðal annars
Hlébarðann.
Málsháttur dagsins
Verri er skömm en skaði.
Orð dagsins
Aldir og andartök hrynja
með undursamlegum nið;
\mð er ekkerl í heiminum öllum
nema eilífðin, Guð — og við.
Sigurður Nordal.
Skák dagsins
Smyslov var heimsmeistari í
skák í 300 daga fyrir ríflega
þremur áratugum. Hann er enn-
þá að, þótt mjög sé hann tekinn
að reskjast og nær einatt góð-
um árangri. En hann er í hlut-
verki fórnarlambsins í skák
dagsins. Cserna hefur hvítt og
á leik gegn Smyslov: skákin
var tefld í Kaupmannahöfn fyr-
ir 10 árum.
Hvítur leikur og vinitur.
1. I)d6! Ra6 Góð ráð eru
svörtum dýr cnda blasir mát
við ef hann þiggur eitraða
drottninguna. 2. Hxa7! og
staða svarts er gjörtöpuð.