Alþýðublaðið - 07.05.1996, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 7. MAÍ1996
s k o ð a n i r
MÞY9U6UDI1
21106. tölublað
Hverfisgötu 8-10 Reykjavík Sími 562 5566
Útgefandi Alprent
Ritstjóri Hrafn Jökulsson
Umbrot Gagarín hf.
Prentun ísafoldarprentsmiöjan hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Símboði auglýsinga 846 3332
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 100 m/vsk
Loks eitthvað af viti
Hugmyndir nefndar sem menntamálaráðherra skipaði til að gera til-
lögur um endurskoðun á útvarpslögum eru þeirrar náttúru að þjóðin,
með pólitíkusa fremsta í flokki, ætti aldeilis að fá þar efnivið í deilu af
þeirri sort sem henni er kærust; þrútna af tilfinningasemi en snauða af
viti. Raunar eru framsóknarmenn þegar bytjaðir. Nefnd menntamála-
ráðherra var nær einungis skipuð annáluðu sjálfstæðisfólki; framsóknar-
menn eru sármóðgaðir yfir að hafa ekki verið hafðir með í ráðum og um
helgina var að heyra á þingflokksformanni þeirra að Framsóknarflokk-
urinn hefði allt aðrar hugmyndir um ffamtíð Ríkisútvarpsins, um tillög-
ur nefndarinnar væri engin samstaða í stjómarliðinu og varla þingmeiri-
hluti heldur. Og þá er þess varla Iangt að bíða heldur að alþýðubanda-
lagsmenn reki upp ramakvein, en helsta kjölfestan í stefnu þess flokks
undanfarin ár hefur verið að ijúka upp í ógurlegri taugaveiklun hvenær
sem á að hrófla eitthvað við Ríkisútvarpinu.
Þegar sá gállinn er á sjálfstæðismönnum tala þeir digurbarkalega um
Ríkisútvarpið. Oftastnær hafa það þó verið ungliðar í flokknum sem em
svona kokhraustir; þetta háttarlag eldist fljótt af þeim, en eldri flokks-
menn hafa látið sér nægja að samþykkja hvað eftir annað á landsfund-
um að nú skuli gengið í að selja Rás 2. Það hlýtur að vera ærin ástæða
til að fagna því að nú skuli loks eiga að aðhafast, ekki síst vegna þess að
flestar hugmyndimar sem koma fram í áliti nefndar menntamálaráð-
herra virðast skynsamlegar og þarfar.
Ríkisútvarpið virðist undanfarin ár hafa átt eitt markmið umfram önn-
ur: að þenjast út. Það hefur sprengt sig úr öllum eðlilegum stærðarhlut-
föllum. Niðurstaðan er einhvers konar óskapnaður; hvemig gat öðmvísi
farið þegar enginn virðist hafa haft rænu á að hugleiða hvemig stofnun-
in ætti að vaxa eða til hvers. Þegar hefur átt að skera ögn niður hafa rek-
ið upp skaðræðisvein starfsmenn hennar innan dyra og vinir hennar
utandyra; það hefur verið vitnað í sérstöðu Ríkisútvarpsins, menningar-
hlutverk, afar óljósa öryggishagsmuni almennings - þegar menn vilja
hafa hvað mest við í varðstöðunni um Ríkisútvarpið er jaftivel látið að
því liggja að það sé sjálft fjöregg íslenskrar menningar.
Með ámnum hefur hins vegar sífellt orðið óljósara um hvað er stað-
inn vörður. Lögboðið hlutverk Ríkisútvarpsins er að framleiða og senda
út menningarlegt íslenskt dagskrárefni - það er hin margívitnaða sér-
staða stofnunarinnar og án hennar er erfitt að sjá að hún eigi neinn til-
verurétt. Það getur að minnsta kosti ekki talist markmið í sjálfu sér að
ríkið reki fjölmiðil. í stað þess að bjóða upp á skikkanlegt íslenskt efni
hefur starfsemin undanfarin ár einkum falist í því að apa eftir keppinaut-
unum, stela beinlíns frá þeim hugmyndum ef svo ber undir - og á tíðum
í því að reyna að koma þeim í koll ef þeir virðast einhvers staðar ætla að
ná forskoti. Á auglýsingamarkaði hefur Ríkisútvarpið í stómm stíl
þvælst fyrir einkaaðilum sem hafa ekkert annað að sækja tekjur.
Jafn mjög og útvarpsstjóri sjálfur er gefinn fyrir skilgreiningar hefur
hann, og aðrir forráðamenn stofnunarinnar, reynst öldungis ófær um að
hugsa af einhveiju viti um hlutverk Ríkisútvarpsins; lögboðin afnota-
gjöld, gríðarlegar tekjur af auglýsingum og aurar sem er ginið yfir með
því að láta fyrirtæki úti í bæ greiða fyrir útsendingar - allir þessir fjár-
munir sem streyma inn í stofnunina í áður óheyrðum mæli em helst not-
aðir til að lengja dagskrána og gera hana lágkúmlegri; útlendar sápu-
óperur em allsráðandi en það litla sem búið er til af innlendu efni er
ódýrt og fjöldaframleitt.
Tölumar tala sínu máli. Af þeim 1400 milljónum sem Sjónvarpið
hafði til ráðstöfunar á síðasta ári fóm einungis 200 milljónir til innlendr-
ar dagskrárgerðar. Megnið af því fé fór í að halda úti föstum afþreying-
arþætti sem var beinlínis stefnt gegn fréttatíma Stöðvar 2. Það ekki hlut-
verk ríkisfjölmiðils að reyna að drepa af sér samkeppni og það er auð-
vitað fjarstæðukennt að hann sé að keppa við einkaaðila um útsendingar
á amerískum sápuóperum, boltaleikjum og poppmúsík. Því er full
ástæða til að gaumgæfa hugmyndir nefndar menntamálaráðherra vand-
lega og með rósemd hugans, enda verður vart séð annað en að rekstur
Ríkisútvarpsins undanfarin ár hafi mestanpart byggst á misskilningi. ■
I pólitískum pollabuxum
Þetta þýðir að ríkis-
stjórn íslands tók
pólitíska ákvörðun
um að sleppa lög-
brjóti. Þetta þýðir að
ekki eru allir jafnir
fyrir lögum. Þetta
voru vinnubrögð
deigra manna. Þá
brast manndóm til að
standa skilyrðislaus-
an vörð um dýrmæt-
ustu auðlind íslands.
Eru lög sem fólki er gert að fara eft-
ir mismerkileg? Eru til fyrsta, annars
og jaftivel þriðja flokks lög? Og: Eiga
sumir að fara alltaf eftir lögum en aðr-
ir bara stundum?
Afhverju er nú verið að spyrja að
þessu? Á föstudag skrifaði Höskuldur
Skarphéðinsson fyrrum skipherra afar
athyghsverða grein í Morgunblaðið -
grein sem vissulega er fréttaefni.
Einsog gengur |
hL
Sem kunnugt er gagnrýndi Hösk-
uldur íslensk stjórnvöld harkalega
þegar þau slepptu rússneskum togara
sem varðskip hafði staðið að ólögleg-
um veiðum 2,4 sjómflur innan fisk-
veiðilögsögunnar. Þá kom fram að
hann hafði sagt upp starfi sínu sem
skipherra vegna mikillar óánægju með
hvemig málefni Landhelgisgæslunnar
hafa verið látin reka á reiðanum í
mörg ár. Höskuldur sagði líka frá
þeim farsa þegar Þorsteinn Pálsson
reddaði Einari Oddi Kristjánssyni vini
sínum veiðileyft að næturlagi eftir að
varðskip hafði fært Æsu til hafnar.
Hvernig brugðust svo stjórnvöld
við gagnrýni eins virtasta skipherra
Landhelgisgæslunnar, kempu úr
þorskastríðunum?
Svona:
Þorsteinn Pálsson æpti sig hásan á
Alþingi og kallaði Höskuld Skarphéð-
insson ósannindamann.
Davíð Oddsson sagði að Höskuldur
væri ómarktækur af því hann hefði
verið búinn að segja upp starfi fimm
dögum áðuren rússneski veiðiþjófur-
inn var staðinn að ólöglegum veiðum.
Davíð Oddsson sagði líka að Land-
helgisgæslan léti sér oft nægja að
stugga við skipum sem væru að veið-
um rétt innan við mörk lögsögunnar.
Gott og vel. Það er efamál að Þor-
steinn Pálsson hafi manndóm í sér til
að endurtaka ummæfi sín utan Alþing-
ishússins: sem kunnugt er geta mann-
vitsbrekkumar niðri á þingi sagt hvað
sem þeim sýnist án þess að þurfa að
óttast málaferli.
I öðm lagi kom uppsögn Höskuldar
rússneska veiðiþjófnum ekki nokkum
skapaðan hlut við. Það var hreinn til-
búningur í gömlu vinunum frá Sel-
fossi, Davíð og Þorsteini.
Og í þriðja lagi fer Davíð Oddsson
hreinlega með rangt mál þegar hann
heldur því ffam að landhelgisbijótum
sé margoft stuggað yfir mörkin, en
ekki færðir til hafnar.
Höskuldur Skarphéðinsson upplýsir
þennan þátt málsins í áðurnefndri
Morgunblaðsgrein: Landhelgisgæslan
lætur sér oftast duga að stugga við
skipum sem þræða línudans á mörk-
um lögsögunnar og fara kannski 0,1 til
0,3 sjómflur innfyrir. Séu skip hins-
vegar hálfri sjómílu innan lögsögu em
þau skilyrðislaust færð til hafnar.
Rússneski þjófurinn var tvær komma
fjórar mflur innan markanna, einsog
áður sagði.
Landhelgisgæslan veitti skipinu eft-
irför og kvaðst albúin að taka það og
færa til hafhar.
Þeir funduðu mikið um þetta í einn
eða tvo daga: Davíð, Þorsteinn og
Dóri. Eftir japl, jaml og fuður kom
fyrirskipun: Leyfið-skipinu að sigla
sinn sjó.
Hvað þýðir þetta? Þetta þýðir að
ríkisstjórn íslands tók pólitíska
ákvörðun um að sleppa lögbrjóti.
Þetta þýðir að ekki em allir jafnir fyrir
lögum. Þetta vom vinnubrögð deigra
manna. Þá brast manndóm til að
standa skilyrðislausan vörð um dýr-
mætustu auðlind Islands. Þeir voru
jafnframt að segja tilvonandi veiði-
þjófum að þeir væm velkomnir - alltj-
ent svo lengi sem þeir tilheyrðu vold-
ugu ríki á borð við Rússland.
Þessir menn, þessar pólitísku gung-
ur, leyfa sér að kalla Höskuld Skarp-
héðinsson ósannindamann, og láta að
því liggja að gagnrýni hans sé af ann-
arlegum rótum mnnin.
Höskuldur stendur vitanlega af sér
vaðal og slúður, eins þótt það komi úr
munni svokallaðra ráðherra í ríkis-
stjóm íslands. Sjálfur lauk hann grein
sinni með þessum nöpm orðum:
„Ég verð að játa að ég var ekki allt-
af ánægður með gerðir þeirra ríkis-
stjóma er stóðu að útfærslunum í 50
og 200 sjómflur, en ég held að íslensk
þjóð megi þakka sínum sæla að þá
vom þessir ráðamenn sem nú sitja að
völdum, enn í pólitískum pollabux-
um.“ ■
d a g a t a 1 3 . m a í
Atburðir dagsins
1197 Sex farast þegar bærinn
að Lönguhlíð í Hörgárdal
brennur. 1812 Sjö skip frá Ön-
undarfirði fórust í áhlaupaveðri
og með þeim 54 menn. 1823
Beethoven stjómar frumflutn-
ingi níundu sínfónfu sinnar.
1945 Alfred Jodl, yfirmaður
þýska heraflans, undirritar
samning um skilyrðislausa
uppgjöf fyrir hönd Þýskalands.
Þriðja ríkið heyrir þarmeð til
sögunni. 1951 Bandarískt vam-
arlið kemur til íslands. 1977
Níutíu þúsund miðar á tónleika
Bobs Dylans í Lundúnum selj-
ast á átta klukkustundum. 1988
I Boston í Bandaríkjunum er
haldin fyrsta samkoma fólks
sem heldur því fram að það
hafi verið numið brott af geim-
vemm.
Afmælisbörn dagsins
Robert Browning 1812,
breskt skáld. Johannes
Brahms 1833, þýskur tón-
smiður. Peter Ilich Tsjækov-
skí 1840, rússneskt tónskáld.
Annálsbrot dagsins
Kom upp mikið þjófnaðarmál í
Hegranesþingi, er stolið hafði
verið úr kaupmannsbúðum í
Hofsós. Sá hét Gunnar, ungur
maður, bjó að Hofi; var skilað
aptur 42 kötlum og mörgu öðra
af varningi; furðanlegur fóli
samankominn. Sá maður strauk
til Hollenzkra, kom aldrei apt-
ur. Seiluannáll 1655.
Umbun dagsins
Vel skipuð setníng og hrein
hendíng í kvæði er mikil umb-
un fyrir daglánga sveingd og
andvökunótt.
Halldór Laxness; Heimsljós.
Málsháttur dagsins
Bolur er kyrr, þá burt er haus.
Ást dagsins
Ástin er kannski ekki lengur
sterkari en hel, því að tímamir
bjóða upp á svo margt.
Guðbergur Bergsson; Hjartaö býr
enn í helli sínum.
Orð dagsins
Margur prísar sumariö
fyrirfagran fuglasöng,
en eg hœli vetrinum,
því nóttin er löng.
Gamalt viðlag.
Skák dagsins
Mikael Adams hefur síðustu
misseri keppt við Nigel Short
um hvor þeirra er öflugasti
skákmaður Bretaveldis. Ad-
ams, sem er ungur að árum,
nær oft og tíðum glæsilegum
árangri og er ekki jafn brokk-
gengur og Short. í skák dagsins
hefur Adams svart og á leik
gegn Carton nokkrum. Hann
gerir umsvifalaust útum taflið
með leik sem flestir ættu að
finna vandræðalítið.
Svartur leikur og vinnur.
1. ... Hxfl+! 2. Hxfl Dxe3
Carton gafst upp.