Alþýðublaðið - 09.05.1996, Side 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 9. MAÍ1996
s k o ð a n i r
MMllimiíDID
21108. tölublað
Hverfisgötu 8-10 Reykjavík Sími 562 5566
Útgefandi Alprent
Ritstjóri Hrafn Jökulsson
Umbrot Gagarín hf.
Prentun ísafoldarprentsmiðjan hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Simi 562 5566
Fax 562 9244
Símboði auglýsinga 846 3332
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 100 m/vsk
„Illa haldið á málstað
Islands“
Samningurinn um skiptingu veiða úr norsk-íslenska síldar-
stofninum hefur vakið mjög harkaleg viðbrögð þeirra sem mestra
hagsmuna eiga að gæta. Sjómenn og útvegsmenn eru einhuga í
gagnrýni og fmnst að ráðherramir sem fóru til Osló hafi haldið
illa á málstað Islands. Kristján Ragnarsson formaður Landssam-
bands íslenskra útvegsmanna er stórorður um frammistöðu Hall-
dórs Asgrímssonar utanríkisráðherra og Þorsteins Pálssonar.
Hann sagði meðal annars í viðtali við Morgunblaðið á þriðjudag:
„Og mér fmnst það algerlega óásættanlegur hlutur, að við séum
að fá núna 17 prósent úr stofni sem svo ríkulega hélt sig í okkar
lögsögu og hefði verið þar áfram ef Rússar og Norðmenn hefðu
ekki ofgert þessum stofni með smásíldarveiðum. Á sama tíma er-
um við að gefa þeim 11 prósent af okkar loðnukvóta út á Jan
Mayen-lögsöguna þar sem loðna hefur ekki komið í fjöldamörg
ár. Þessu er ekki saman að jafna og hér er að mínu mati illa hald-
ið á okkar málstað.“
Sævar Gunnarsson forseti Sjómannasambandsins er ekki síður
þungorður í Alþýðublaðinu í gær: „Ég er ósáttur við þennan
samning. Ég kalla það ekki samning þegar einungis annar aðilinn
gefur eftir. Ég hef allan tímann verið sáttur við að minnka heild-
arveiðina þannig að Norðmenn skæru líka niður hjá sér. Þetta er
ekki raunin og ég er ekki sáttur við það... Ég spyr mig: Hvað
meintu stjómvöld með þessari ákvörðun að heimila 244 þúsund
tonna kvóta í vetur. Meintu þeir alls ekki neitt?“ Sævar gagnrýnir
líka harðlega að hagsmunaaðilum hafi verið talin trú um að þeir
væru með í ráðum, og „verið á þeytingi um víða veröld til að
vera til ráðgjafar í þessu máli. Síðan er þeim fyrirvaralaust til-
kynnt um þessa niðurstöðu. Þetta em óviðunandi vinnubrögð."
íslensku ráðherramir sömdu ekki, þeir gáfust einfaldlega upp.
Langt er síðan Þorsteinn Pálsson sýndi að hann er enginn bógur
til að standa í alþjóðlegum samningaviðræðum, og Halldóri Ás-
grímssyni var mest í mun að sýna að hann gæti náð samningum
sem utanríkisráðherra - einhverjum samningum. En Sævar
Gunnarsson lýsir „samningnum“ um skiptingu síldarinnar rétti-
lega: Það er enginn samningur þegar einungis annar aðilinn gefur
eftir.
íslendingar gætu þurft að súpa seyðið af linkind núverandi
ráðamanna um langa framtíð. Torvelt verður að semja um aukin
hlut Islendinga, nú þegar Halldór og Þorsteinn hafa samið um að
við fáum aðeins 17 prósent af því sem strandríkin ijögur veiða á
þessu ári. Fullyrðingar þeirra um hið gagnstæða eru fleipur. Og
rétt einsog ekki væri nóg að láta undan ’öllum kröfum Norð-
manna ákváðu þessir herramenn að opna íslensku fiskveiðilög-
söguna fyrir norskum og rússneskum skipum. Undanlátssemin er
alger. Jónas Kristjánsson ritstjóri DV segir um þetta í forystu-
grein í blaði sínu í gær, að þessi furðulega heimild komi einsog
þruma úr heiðskíru lofti og sé í algerri þversögn við grundvallar-
forsendur landhelgisbaráttu okkar. Og ritstjóri DV klykkir út með
því að segja að ekki sé lengur neitt bein í nefí íslenskra ráða-
manna er þeir heyra erkibiskups boðskap í Noregi.
Síldarsamningurinn við Norðmenn er einn bletturinn enn á ráð-
herraferli Þorsteins Pálssonar. Og ef Halldór Ásgrímsson telur að
sér hafi nú loks tekist að semja um alþjóðlegt deilumál er það til
marks um meiri veruleikafirringu en jafnvel mátti búast við af
leiðtoga Framsóknar. Samningar felast ekki í því að gefa allt eftir,
til þess eins að geta veifað undirrituðu plaggi. Friðkaup Halldórs
og Þorsteins við Norðmenn munu verða íslendingum dýr. ■
Vondur síldveiðisamningur
Samningur íslands, Færeyja, Nor-
egs og Rússlands um sfldveiðar hefur
verið til umræðu. Stjórnarandstaðan
hefur gagnrýnt samninginn. Sú gagn-
rýni er meðal annars á þessum for-
sendum:
1. Samningurinn komst á vegna
þess, að íslendingar og Færeyingar
fómuðu um 80 þúsund tonnum af áð-
ur ákveðnum kvóta sínum á yfirstand-
andi ári á sama tíma og Norðmenn
gáfu eftir 30 þúsund tonn en Rússar
juku við sig 5.000 tonnum. íslending-
ar og Færeyingar fómuðu sem sé fyrir
samninginn nærri tvö og hálffalt meiri
kvóta en Norðmenn gerðu, sem höfðu
samt tekið sér tvö og hálffalt meiri
kvóta en Islendingar og Færeyingar
samanlagt. Rflcisstjómin hafði sagt, að
hún væri reiðubúin til þess að gefa eft-
ir af kvóta fslands ef önnur ríki
samningsins gerðu hlutfallslega
slíkt hið sama. Við það var ekki stað-
ið.
Háborðið
Sighvatur
Björgvinsson
skrifar
J
2. Samningurinn er ótímabundinn. í
6. grein hans binda samningsríkin sig
á tiltekinn vinnuferii við ákvörðun um
heildaraflakvóta í framtíðinni og
skiptingu hans á milli samningsaðila.
Sá vinnuferill er svo óljóst orðaður og
svo mikið háður sameiginlegri túlkun
að hann veitir íslendingum enga
tryggingu fyrir því að afiahlutdeild
íslendinga aukist sjálfkrafa þó sfld-
in gangi í meira mæli en hún hefur
gert inn í íslenska fiskveiðilögsögu.
Hlutur fslendinga í veiðinni á yfir-
standandi ári, 17 prósent, er langt fyrir
neðan þau 34 prósent, sem íslendingar
miðuðu við frá sfldveiðiámnum fyrir
30 árum. Islendingar hafa enga
tryggingu fyrir því að geta öðlast þá
aflahlutdeild aftur þó síldin fari í
foma slóð. .
3. Með ótímabundnum samningi
um hvernig skuli ákvarða framtíðar-
kvótann hafa fslendingar bundið sig til
framtíðar við tiltekinn vinnuferil, sem
þeir geta ekki sagt sig frá nema með
því að bijóta samninginn. íslendingar
virðast þar með hafa afsalað sér þeim
rétti að ákveða kvóta sinn einhliða
verði þeir ekki sáttir við niðurstöður
vinnuferilsins, sem þeir hafa samið
um. íslenska ríkisstjórnin hefur
bundið hendur okkar um ókomna
framtíð.
4. Rflcisstjómin heldur því Ifam, að
með samningi þjóðanna hafi náðst full
stjóm á veiðunum og sfldarstofninn
njóti nú vemdar. Það er rangt. Evrópu-
sambandið hefur tilkynnt þá ákvörðun
sína að veiða 150 þúsund tonn af sfld.
Það hefur alla möguleika á að geta
tekið þann afla. Þar með fer veiðin
á árinu 1996 25-30 prósent fram yf-
ir það, sem fiskifræðingar leggja til.
5. Hingað til hefúr það verið ófrá-
víkjanleg stefna íslenskra stjómvalda
að heimila öðmm þjóðum ekki veiðar
innan fiskveiðilögsögu íslands nerna
viðkomandi þjóðir veiti íslenskum
Utanríkisráðherra sagði í umræðum á Alþingi
síðastliðinn mánudag, að íslendingar hafi
þurft að sýna að þeir gætu samið. En þurftum
við að sýna, að við gætum samið af okkur?
Hvaða nauðsyn bar til þess?
skipum jaíh verðmætar veiðiheimildir
innan sinnar fiskveiðilögsögu. Nú er
horfið ffá þessari stefnu. Rússum eru
veittar heimildir til þess að veiða
5.000 tonn af síld innan íslenskrar
fiskveiðilögsögu án þess að Islend-
ingar fái neinar veiðiheimildir á
móti innan rússneskrar fiskveiðilög-
sögu og Norðmenn fá að veiða 130
þúsund tonn af sfld innan íslenskrar
fiskveiðilögsögu án þess að Islend-
ingar fái að veiða svo mikið sem
eina sfld innan norskrar lögsögu á
móti. Veiðirétturinn innan Jan-Mayen
lögsögunnar var okkur veittur með
loðnuveiðisamningunum frá 1980 að
því tilskildu að samningar næðust
milli Islendinga og Norðmanna um
veiðar úr sameiginlegum flökkustofn-
um. Veiðiheimildimar innan Jan May-
en-lögsögunnar, sem sfldveiðisamn-
ingurinn færir okkur, er því ekkert
endurgjald fyrir veiðiréttindin, sem
við veitum Norðmönnum á sfld í ís-
lenskri fiskveiðilögsögu.
6. Sú ákvörðun að opna íslenska
fiskveiðilögsögu án gagnkvæms
veiðiréttar er stórhættuleg. Hvaða for-
dæmi erum við að gefa öðrum þjóð-
um, til dæmis þjóðum Evrópusam-
bandsins, sem hafa haldið slíkum
kröfum á loft, með þeirri ákvörð-
un?
7. Rfldsstjómin heldur því fram, að
með samningnum hafi verið tryggt, að
Rússar hefji ekki veiðar innan sinnar
efnahagslögsögu, en sú síld, sem
þangað gengur, er smásíld, sem ís-
lendingar, Norðmenn og Færeyingar
hafa verið sammála um að þurfi að
ffiða og Rússar hafa fallið frá að veiða
undanfarin ár. Þetta er rangt. í samn-
ingnum er beinlínis tekið fram og
staðfest með undirskriftum ráðherra
allra samningsríkjanna, að á árinu
1996 hafi Rússar heimild til þess að
veiða 5.000 tonn af sfld innan sinnar
lögsögu þó þeir ætli ekki að nýta sér
þann veiðirétt. Þar með hafa menn
fallist á að Rússar hafi slíka heimild.
Hvaða fordæmi er þar verið að gefa
upp á framtíðina?
I gagnrýni íslenskra útvegsmanna á
samninginn er megináherslan lögð á
uppgjöf íslenskra stjórnvalda með
mikilli eftirgjöf á sfldveiðikvóta yfir-
standandi árs. Þær skuldbindingar og
þau fordæmi, sem samningurinn setur
um framtíðina, eru þó miklu alvarlegri
fyrir íslenska hagsmuni en sú fórn,
sem íslendingar hafa verið látnir færa
á yfirstandandi ári. Utanríkisráðherra
sagði í umræðum á Alþingi síðastlið-
inn mánudag, að íslendingar hafi þurft
að sýna að þeir gætu samið. En þurft-
um við að sýna, að við gætum samið
af okkur? Hvaða nauðsyn bar til þess?
Höfundur er alþingismaður Alþýðuflokksins.
a t a I 9 .
m a i
Atburðir dagsins
1671 Irskur ævintýramaður fer
fyrir hópi sem stelur krúnu-
djásnum Englands úr Tower of
London. Þjófarnir náðust og
þýfið líka. 1855 Konungur gaf
út tilskipun um prentfrelsi á Is-
landi. 1886 Æskan, fyrsta
barnastúkan, var stofnuð í
Reykjavík. 1956 Leikritið
Horföu reiöur um öxl eftir John
Osbome frumsýnt í Lundúnum
og vekur þegar úlfaþyt og deil-
ur. 1978 Fundið lík ílalska
stjórnmálamannsins Aldo
Moro. Honum var rænt af liðs-
mönnum Rauðu herdeildanna
og haldið í gíslingu langa hríð.
1982 Fyrsta íslandsmótið í
vaxtarrækl haldið.
Afmælisbörn dagsins
John lirown 1800, bandarísk-
ur barátlumaður gegn þræla-
haldi. Pancho Gonzalcz 1928,
bandarískur tennismeistari,
vann sigur á meistaramóti
Bandaríkjanna átta sinnum.
Hvellur dagsins
Það er auðvelt að vera seinni-
tímamaður og finna upp skot-
hvellinn þegar aðrir hafa fund-
iö upp púðrið.
Halldór Laxness; Grikklandsáriö.
Annálsbrot dagsins
Þar á Ströndum gaf einn maður
sig djöflinum nteð því móti, að
hann veðjaði við santbúanda
sinn, að næsta morgun skyldu
vera komnir í sína slæðu 20
selar, lagði svo um kveldið nót-
ina, en um nóttina kom sá
Vondi til hans og gerði árásir
miklar, svo hann fór brátt úr
rúminu nær klæðlaus. Forvitn-
aðist þá hintt maðurinn um
hann, og fann hann dauðan og
illa verkaðan hjá festarsteini
nólarinnar, en 20 selar festir í
nótina.
Seiluannáll 1657.
Menning dagsins
Menning er breyting en ekki
ástand. Sigling erekki höfn.
Arhtur Toynbee.
Málsháttur dagsins
Margur lifnar úr litlum vonum.
Orð dagsins
Öll hafís vérri
er taugahroliurinn
íAushirstrœti eftir húdegið.
Dagur Sigurðarson; Tvö íslönd.
Skák dagsins
Staðan í skák dagsins er harla
skemmtileg. Bernard hefur
svart og er manni yfir en það
dugar skammt þarsem hvítir
menn hins ágæta meistara
Sznapiks ráða lögum og lofum
á borðinu. Vinningsleikur hvíts
er bráðsnotur.
Hvítur leikur og vinnur.
1. Hd8!! Hxd8 2. c7+ og hvít-
ur vekur upp drottningu á
kostnað svarta hróksins.