Alþýðublaðið - 09.05.1996, Page 5

FIMMTUDAGUR 9. MAÍ1996
ALÞÝÐUBLAÐH)
ö I m i ð I a r
n endurskoðun á útvarpslögum og hlutverki
i velti því fyrir sér hvort ekki stefni í
Hannes Hólmsteinn
Gissurarson dósent
Menning-
arstofnun
á ekki að
keppa um
fjöldavin-
sældir
Ég tel þessar hugmyndir koma
til greina. Það er rökrétt ef Ríkis-
útvarpið á umfram allt að vera
menningarstofnun að hún þurfi
ekki að keppa við aðra fjölmiðla á
auglýsingamarkaðnum. Það er í
mótsögn við eðli og hlutverk slíkr-
ar stofnunar, enda er það ríkisút-
varp sem helst hefur verið talið til
fyrirmyndar í heiminum, breska
ríkisútvarpið, ekki með auglýsing-
ar.
Það er að vísu rétt sem séra
Heimir Steinsson segir að auglýs-
ingar eru menningarauki, en
keppni um hylli auglýsenda, sem
er um leið keppni um fjöldavin-
sældir, er ekki eðlilegt hlutverk
menningarstofnunar. Ef slík
keppni á að fara fram, þá á hún að
vera milli einkaaðila.
Ég er að vísu sjálfur hlynntari
afnotagjöldum en því að stofnanir
séu á fjárlögum, því þá myndast
betri og beinni tengsl milli notend-
anna og þeirra sem veita þjónust-
una, en ég get vel séð rök hníga að
því að Ríkisútvarpið sé frekar sett
á fjárlög en að innheimt séu af-
notagjöld með ærnum kostnaði.
Aðalatriðið í mínum huga er þó
að þessi nýútkomna skýrsla er
vandlega og rækilega unnin og
vekur okkur til umhugsunar og
endurmats á stöðu og hlutverki
Ríkisútvarpsins. Þar er svo sannar-
lega mörgu ábótavant.
Stefán Jón Hafstein
daqpkrárgerdarmadur
Ofull-
burða til-
lögur
Ef á að taka Ríkisútvarpið út af
auglýsingamarkaðnum, sem geta
vel verið rök fyrir, þá er spurning-
in hvort menn hafa hugsað sér að
bæta það upp og með hvaða hætti.
Því er ekki svarað þarna. Ef ætlun-
in er að taka þriðjung af tekjum
Ríkisútvarpsins, þá er verið að tala
um gerbreytt Ríkisútvarp. Menn
verða þá að horfast í augu við það
og segja okkur hvað þeir meina
með því. Maður bíður eftir því
svari. Þeir pólitíkusar sem með
það hafa að gera verða að segja
okkur hvers konar Ríkisútvarp það
er sem við sitjum eftir með. Eg hef
alltaf verið á móti því að það sé
bara eitthvert þjóðskjalasafn.
Hitt er svo annað mál að þótt
teknar séu 600 til 700 milljónir af
Ríkisútvarpinu og þær færðar út á
markaðinn, þá er ekki þar með sagt
að þær milljónir skili sér beint í
ljósvakamiðla eða dagskrárgerð á
einkamiðlum. Þær gætu til dæmis
alveg eins farið í flettiskilti.
Annars vildi ég að menn horfðu
á þetta í miklu víðara samhengi en
hvort þeir vilja láta Ríkisútvarpið
hætta að vera með auglýsingar.
Mér skilst til dæmis að þarna sé
lítið spáð í hringamyndun og sam-
þjöppun á eignarhaldi einkamiðla
og mér finnst að þurfi að taka á því
pólitískt hvort eigi að setja sérstök
lög um samkeppni í fjölmiðlun.
Um það þarf varla að deila að
Ríkisútvarpið hefur átt í erfiðleik-
um með að rækja hlutverk sitt. Ég
gagnrýndi það til dæmis á ein-
hverri málstefnu um daginn fyrir
að hafa ekki tryggt sómasamlegt
íramboð af innlendu sjónvarpsefni.
Ég held að flestallir geti tekið und-
ir það, sérstaklega sjónvarpsmegin,
Ríkisútvarpið
við breyttar
aðstæður
í ríkjum þar sem einkastöðvar
vinna sífellt meira á í vinsældum
og markaðshlutdeild, þar á meðal
á íslandi, hafa ríkismiðlar snúist til
varnar með tvennum hætti: Með
því að laga dagskrá sína að því
markmiði að hámarka áhorf - og
þar með orðið beinir keppinautar
einkarekinna Ijósvakamiðla - og í
annan stað með því að halda í
vaxandi mæli á lofti lögbundnu
hlutverki sínu og skyldum og
standa fastar á fjárhagslegum sér-
réttindum, er tryggja þeim við-
spyrnu í harðnandi baráttu um
hylli hlustenda/áhorfenda. Þessar
breytingar hafa leitt til endurskoð-
unar á hlutverki og skyldum ríkis-
miðla í Evrópu á síðustu árum.
Breytingarnar hafa einnig leitt til
tilrauna til að marka skýrar sér-
stöðu þessara miðla á markaði og
hvernig forðast megi að tilvist
þeirra raski samkeppnisstöðu ann-
arra Ijósvakastöðva. Markviss end-
urskilgreining og afmörkun á sér-
stöðu RÚV virðist einnig tímabær í
Ijósi breyttra aðstæðna á íslenska
Ijósvakamarkaðnum. Tvennt virð-
ist mest áríðandi: Að hámarka
möguleika Ríkisútvarpsins til að
rækja menningarlegt hlutverk sitt
og stunda útsendingu innlends
dagskrárefnis en koma um leið í
veg fyrir að RÚV raski þeim leik-
reglum sem ættu að gilda á frjáls-
um markaði.
Úr skýrslu starfshóps menntamólaráðherra.
hversu innlenda dagskrárgerðin
hefur verið óburðug. Þar hefur
Rfkisútvarpið algerlega brugðist
skyldu sinni og ég vil meina að
ástæðan sé ekki bara peningaskort-
ur - menn verða bara að finna leið-
ir til að nota peningana betur. Það
er ekkert pólitískt andrúmsloft fyr-
ir því að tryggja Ríkisútvarpinu
tekjur og horfir náttúrlega í þver-
öfuga átt; Ríkisútvarpið verður að
læra að lifa við þann veruleika sem
það hefur í dag og útvega okkur
meira fyrir peningana.
Mér finnst þessar tillögur vera
ófullburða að mörgu leyti og skilja
eftir sig miklu fleiri spurningar en
er svarað: Stóra spurningin er
hvers konar Ríkisútvarp menn vilji
raunverulega hafa og hvernig
menn vilji fjármagna það. I því
dæmi er ekkert lykilatriði hvort
eru auglýsingar eða ekki...
Þórunn Sveinbjarnardóttir
varaþingmaður og fulltrúí í
útvarpsráði
Nær að
semja
skýrsluna
í Valhöll
Ég vil ekki tjá mig um innihald
skýrslunnar að svo komnu máli,
enda fékk ég hana ekki í hendur
fyrr en í gær þegar ég bar mig eftir
henni. Hins vegar finnst mér
vinnubrögðin slík að ég velti því
fyrir mér hvort ekki hefði verið
nær að semja skýrsluna í Valhöll
frekar en á kostnað íslenskra skatt-
borgara í menntamálaráðuneytinu;
einkum í ljósi þess að Framsóknar-
flokkurinn á náttúrlega ekkert í
þessum tillögum og ekki er um
sameiginlega skýrslu frá ríkis-
stjórninni að ræða.