Alþýðublaðið - 10.05.1996, Blaðsíða 7

FÖSTUDAGUR 10. MAÍ1996
ALÞÝÐUBLAÐID
7
bessastaðabardaginn
„Ég get varla hugsað mér leiðinlegra embætti á byggðu bóli og mér
finnst að Jón Baldvin sé alltof góður og nýtur maður í það. Hann er í
raun of stór fyrir þetta starf. Hins vegar er það rétt mátulegt á þjóðina
að fá Ólaf Ragnar yfir sig."
Getur Alþýðuflokkurinn
verið án Jóns?
Alþýðuflokksmenn eru nokkuð
milli skers og báru í afstöðunni til
þess hvort Jón Baldvin eigi að taka
af skarið og fara í framboð. Vita-
skuld munu þeir upp til hópa
greiða honum atkvæði, en margir
þó með nokkrum trega. Um þetta
segir dyggur stuðningsmaður Jóns
Baldvins í Alþýðuflokknum:
„í mínum huga er Jón Baldvin
Alþýðuflokkurinn. Flokkurinn get-
ur ekki verið án hans. Svo einfalt
er það. Það er enginn sem getur
tekið við flokknum ef hann fer.
Flokkurinn verður lamaður. Nú
hefur þessu máli verið hleypt of
langt og Jón getur vart annað en
farið fram, ef hann gerir það ekki
mun hann sífellt velta fyrir sér því
sem hefði getað orðið. Ef hann
tekur ákvörðun um að fara fram
munum við vitanlega styðja hann.
Best er vitanlega að hann fái gott
fylgi, en nái ekki kosningu. Þá
kemur hann aftur til okkar og þar á
hann að vera og hvergi annars
staðar."
Alþýðuflokksfólki þykir semsé
erfið tilhugsun að þurfa hugsan-
lega að sjá að baki Jóni sem er
óskoraður leiðtogi flokksins og á
vísa endurkosningu í formanns-
kjöri á flokksþingi í haust. Staða
Alþýðuflokksins er að sönnu ekki
sterk um þessar mundir og menn
vita sem er að mikilvægt er að tak-
ist að blása nýjuin lífsanda í flokk-
inn á flokksþinginu. Flokkurinn
þarf nauðsynlega á því að halda að
verða leiðandi afl í stjórnarand-
stöðu, makka með en gæta þess um
leið að marka sér slíka sérstöðu að
hann renni ekki of nálægt Alþýðu-
bandalaginu. Jón Baldvin er ekki
bara formaður flokksins, heldur
líka hugmyndasmiður hans og
mörgum þykir sýnt að flokkurinn
muni eiga í mestu brösum með að
ná þessu takmarki ef hans nýtur
ekki við.
Segir Jón af sér
formennsku?
Önnur spurning sem Alþýðu-
flokksmenn velta mjög fyrir sér er
hvernig Jón Baldvin ætti að sigla
inn í kosningabaráttuna: Á hann að
segja af sér formennsku í flokkn-
um fyrir fullt og allt eða nægir það
honum - og sætta kjósendur sig
við það - að hann segi einungis af
sér tímabundið og geti þá tekið aft-
ur við formannsembættinu eftir
kosningar?
Hvort heldur sem er blasir við
að Guðmundur Árni Stefánsson
varaformaður setjist í formanns-
sætið, annað hvort fram yfir kosn-
ingar eða fram að flokksþingi, en
þá er talið líklegt að mótframboð
kæmi gegn honum og eru þau þá
helst nefnd til sögunnar Sighvatur
Björgvinsson, Össur Skarphéðins-
son og Rannveig Guðmundsdóttir.
Þetta gæti leitt til illvígra innan-
flokksátaka sem Alþýðuflokkurinn
kærir sig varla um.
Eitt viðhorfið innan Alþýðu-
flokksins er reyndar það að Jón
Baldvin þurfi ekki skilyrðislaust
að sigra í forsetakosningunum.
Tap myndi ekki endilega tákna
pólitískan ætternisstapa, heldur
nægi það Jóni að fá góða kosn-
ingu, tuttugu til þrjátíu prósent at-
kvæða, eða vel ríflega fylgi Al-
þýðuflokksins. Svipuð hugmynd lá
reyndar upphaflega að baki for-
setaframboði Ólafs Ragnars, að
styrkja stöðu hans í pólitík, enda
óraði fæsta stuðningsmenn hans
fyrir því að hann ætti möguleika á
að sigra í forsetakosningum. Sumir
álíta að þrátt fyrir að Jón þyrfti að
lúta í gras yrðu honum allar leiðir
færar í pólitík með slíkan stuðn-
ing: „Þá gæti hann allt eins storm-
að inn á flokksþing í haust, verið
endurkjörinn formaður og styrkt
stöðu sína og flokksins verulega,"
segir samstarfsmaður Jóns til
margra ára.
Of stór fyrir Bessastaði?
„Ég mun ekki gera Jóni Baldvini
þann bjarnargreiða að kjósa hann á
Bessastaði," segir alþýðuflokks-
maður sem kveðst hafa fylgt Jóni
að málum alla tíð. Hann túlkar óef-
að skoðanir margra sem velta því
fyrir sér hvaða erindi Jón eigi á
Bessastaði. Viðmælendur Alþýðu-
blaðsins höfðu flestir allsterkar
skoðanir á þversögninni sem á óef-
að eftir að leita á hugi margra
kjósenda: „Mér finnst furðulegt að
Jón hafi áhuga á þessu embætti.
Hann er svo mikill stríðsmaður að
ég skil vel að hann langi að taka
þennan slag, en hins vegar finnst
mér erfitt að sjá hvað stjórnmála-
maður af lífi og sál eigi að gera á
Bessastöðum - þar sem er ekki
hægt að stunda stjórnmál,“ segir
sjálfstæðismaður sem þó kveðst
ætla að kjósa Jón Baldvin ef til
kastanna kemur. „Ég get varla
hugsað mér leiðinlegra embætti á
byggðu bóli og mér finnst að Jón
Baldvin sé alltof góður og nýtur
maður í það. Hann er í raun of stór
fyrir þetta starf. Hins vegar er það
rétt mátulegt á þjóðina að fá Ólaf
Ragnar yfir sig,“ segir blaðamaður
sem hefur fylgst grannt með kosn-
ingabaráttunni.
Margir af viðmælendum Al-
þýðublaðsins veltu einnig fyrir sér
þeirri spurningu hvernig sá maður
sem hefur haft einna mestar og
eindregnastar skoðanir af íslensk-
um stjórnmálamönnum eigi að
bera sig að múlbundinn á Bessa-
stöðum eða hvernig hann geti orð-
ið sameiningartákn þjóðarinnar.
„Eigum við allt í einu að fara að
búa með einhverri nýrri útgáfu af
Jóni Baldvini sem steinþegir um
skoðanir sínar á fiskveiðimálum,
landbúnaði og Evrópusambandinu.
Mér finnst óþægilegt að hugsa til
þess að hann þurfi kannski að láta
þessi stóru hugsjónamál sín lönd
og leið. Um Ólaf Ragnar gegnir að
vissu leyti öðru máli; hann hefur
alltaf verið tækifærissinni og í
raun aldrei haft djúpa sannfæringu
um eitt eða neitt,“ segir gamall
samherji Jóns í pólitíkinni.
Alþýðuflokksmaður sem er
fremur hvetjandi til þess að Jón
fari í framboð telur hins vegar að
þessi ótti sé ástæðulaus: „Það er
auðvitað spuming hversu vel það
fer honum að vera puntudúkka á
Bessastöður. Það mun hann heldur
ekki sætta sig við. Hann fer ekki
að breyta persónu sinni og sann-
færingu á einni nóttu, heldur er
hann líklegur til að setja eigin svip
á embættið og breyta áherslum."
Pólitíkusar af lífi og sál
Það væri gráglettni örlaganna ef
sú staða kæmi upp að Jón Baldvin
og Ólafur Ragnar, gömlu félagarn-
ir sem eitt sinn fóru um landið á
rauðu ljósi, lentu í einvígi um for-
setaembættið. Hvorugur er náttúr-
lega sú tegund af forseta sem fs-
lendingar vildu, eða töldu sig vilja,
á tíma Kristjáns Eldjárns og Vig-
dísar Finnbogadóttur. Hvorugur
hefur verið í pólitík sjálfum sér til
persónulegs ábata eða til að auðg-
ast; stjórnmálaferill þeirra hefur
snúist um að ná völdum og áhrif-
um og varla er það bílífið á Bessa-
stöðum sem togar í þá. Þeir eru
báðir pólitíkusar af lífi og sál -
pólitísk dýr - og tæplega fær mað-
ur varist þeirri tilhugsun að báðir
myndu þeir kjósa sér eitthvert ann-
að embætti sem færði þeim meiri
völd. Raunar sagði einn viðmæl-
andi Alþýðublaðsins, góður og
gegn sjálfstæðismaður, að Sjálf-
stæðisflokkurinn og Davíð gætu
unað vel við sinn hlut:
„Davíð ætti í raun að sitja skelli-
hlæjandi niður í Stjórnarráði í stað
þess að láta forsetakosningarnar
fara svona í skapið á sér. Hér eru
helstu leiðtogar vinstrimanna að
berjast um vita valdalaust embætti
meðan sjálfstæðismenn sitja þar
sem völdin eru raunveruleg og
ráða öllu.“
Nýir og breyttir menn?
Báðir eru þeir Jón Baldvin og
Ólafur Ragnar markaðir af löngu
lífi í pólitíkinni; á ferli þeirra
beggja má finna ósigra og mistök
og ýmislegt sem hæglega má núa
þeim um nasir í eftirsókninni eftir
starfi sem hefur jafn hreina áru og
forsetaembættið. Ólafur Ragnar
hefur tekið þann kostinn í kosn-
ingabaráttunni að þegja þunnu
hljóði - „láta eins og ekkert sé“,
voru óbreytt orð eins viðmælenda
Alþýðublaðsins. Það er vandséð að
Jón geti tekið sama kost - eða að
Ólafur geti haldið áfram að stein-
þegja ef kosningabaráttan harðnar.
Flestir þeir sem Alþýðublaðið leit-
aði álits hjá töldu þó að þeir myndu
forðast að lenda í einhverjum pól-
itískum hanaslag sem þeir þó
kunna báðir mæta vel. Eftir Ólafi
Ragnari er raunar haft að hann ætli
ekki út i neinn ófrið við Jón, held-
ur ætli hann að tala um hann sem
vin sinn í kosningabaráttunni. Það
yrðu auðvitað undur og stórmerki
ef þeir birtust báðir óforvarendis
eins og friðarhöfðingjar. Eða, líkt
og einn stuðningsmaður Guðrúnar
Pétursdóttur, orðaði það: „Það yrði
bara kjánalegt, og beinlínis óþægi-
legt, að sjá þá saman, Ólaf og Jón,
settlega og pena eins og þeir hafi
aldrei gert neitt af sér.“ ■