Alþýðublaðið - 15.05.1996, Síða 1

■ Kröfur hundsaðar um breytingar á frumvörpum um vinnumarkaðsmál
Ríkisstjórnin er að
breyta lyðræðisforminu
- segir Rannveig Guðmundsdóttir formaður þing-
flokks Alþýðuflokksins.
„Það er óhugnanlegt að finna að
það er enginn bilbugur á stjómarliðum
og ég efast um að þeir viti hvað það er
verið að brjóta stórt og slæmt blað í
sögunni," sagði Rannveig Guðmunds-
dóttir alþingismaður og fulltrúi í fé-
lagsmálanefnd í samtali við Alþýöu-
blaðið í gær. Ríkisstjómin hefur huns-
að kröfur verkalýðshreyftngarinnar og
stjómarandstöðunnar um gmndvallar-
breytingar á fmmvörpum um stéttar-
félög og vinnudeilur, og hyggst knýja
málið gegnum þingið. Verkalýðs-
hreyfmgin hefur bmgðist hart við, og
hótar verkföllum þegar samningar
losna.
„Annað hvort slá stjómarliðar höfð-
inu við steininn, hvað varðar íhlutun í
samningamál launþega, eða þeim er
nákvæmlega sama. Þeir ætla á þessu
afmælisári ASÍ að fara fram með full-
komnu valdi með vinnumarkaðsífum-
vörpin og beygja verkalýðshreyftng-
una með offorsi," sagði Rannveig og
telur að með fmmvarpinu sé verið að
víkja frá sáttavinnubrögðum, sem hafa
viðgengist síðustu sextíu ár. „Þetta er
miklu stærra mál en að flytja frum-
varp og vilja breytingar, vegna þess að
það er í raun og veru verið að ger-
breyta sameiginlegu lýðræðisformi á
Norðurlöndum. Og ég vil benda á að
við sem höfum unnið á norrænum
vettvangi höfum oft lent í að fara til
annarra landa sem fulltrúar Norður-
landa. Þá höfum við gjaman vakið at-
hygli á því sem kallað er norrænt
módel og hefur djúpa stoð í lýðræðis-
legum samskiptum stjórnvalda og
þegna. Á öðmm Norðurlöndum er far-
in sáttaleið að allri þróun í vinnumark-
aðsmálum og á flestum stöðum eru
lög, sem hafa verið sett í fullri sátt
milli aðila, eða það er hefð, sem hefur
þróast í sátt við alla, eins og í Dan-
mörku. Þetta mikla lýðræðisform er
ríkisstjórnin nú að brjóta,“ sagði
Rannveig.
Rannveig: Stjórnarliðar ætla á af-
mælisári ASÍ að fara fram með full-
komnu offorsi gegn verkalýös-
hreyfingunni.
■ Alþýðuflokkur og Sjálfstæð-
isflokkur mynda meirihluta í
ísafjarðarbæ
Kröfur Funk-
listans óað-
gengjlegar
- segir Björn Hafberg varabæjar-
fulltrúi Alþýðuflokksins um við-
ræður annarra flokka en Sjálfstæð-
isflokksins um myndun meirihluta.
„Það er búið að skrifa undir mál-
efnasamning með fyrirvara um sam-
þykki félagsmanna og ég mun meta
hann á fundinum eins og aðrir félags-
menn,“ segir Bjöm Hafberg en í gær-
kvöldi funduðu alþýðuflokksmenn í
ísafjarðarbæ um málefnasamning við
Sjálfstæðisflokkinn. Ástæður þess að
svo fljótt slitnaði upp úr viðræðum A,
B, F og E-lista segir Bjöm vera kröfur
E- listans. „Það var E-Ustinn sem sleit
þessum viðræðum með því að setja
kröfur sem menn gátu ekki sætt sig
við, kröfur um ákveðna skiptingu
embættanna sem um er að tefla. Þann-
ig strandaði á því. Alþýðuflokkurinn
hafði því ekki aðra kosti en annars
vegar að reyna að komast inní þetta
samstarf, sem hafði verið lagður
grunnur að, eða að draga sig út úr
þessu og sitja í minnihluta. Þetta eig-
um við eftir að ræða,“ sagði Bjöm.
A elleftu
stundu í Kaffi-
leikhúsinu
I kvöld klukkan 21 verða tveir
einleikir frumsýndir í Kaffileik-
húsinu í Hlaðvarpanum undir
heitinu „Á elleftu stundu". Sýn-
ingin er liður í einleikjaröð Kaffi-
leikhússins þar sem ungir leik-
arar flytja einleiki í leikstjórn
þekktra og reynda leikstjóra.
Leikstjóri að þessu sinni er Við-
ar Eggertsson og leikarar þau
Bergljót Arnalds og ValurFreyr
Einarsson. Einleikur Bergljótar
ber heitið „Hús hefndarþorst-
ans" og er leikgerð hennar
byggð á grískum goðsögnum.
Valur Freyr flytur einleikinn
„Heilt ár og þrír dagar" og er
það byggt á sannsögulegum at-
burðum. Bergljót og Valur Freyr
voru svo sannarlega á elleftu
stundu þegar Einar Ólason Ijós-
myndari leit við hjá þeim i gær.
■ Hver verður
næsti forseti ASÍ?
Engaryfir-
lýsingar
frá okkur
Benedikt Davíðsson: Við
Hervar Gunnarsson teljum
báðir að það sé ekki málið
að menn bjóði sig fram til
þessa embættis.
„Við Hervar Gunnarsson teljum
báðir að það sé ekki málið að menn
bjóði sig fram til þessa embættis,"
segir Benedikt Davíðsson aðspurður
hvort hann gefi áffam kost á sér sem
forseti ASÍ. Hervar Gunnarsson vara-
forseti hefur þráfaldlega verið orðaður
við embætti forseta, en hann hefur
ekki viljað segja af eða á um hvort
hann gefur kost á sér. Þegar Benedikt
var kjörinn forseti fyrir fjómm ámm
kvaðst hann ætla að sitja eitt kjörtíma-
bil, en nú útilokar hann ekki að hann
gefi kost á sér áífam.
„Það á að vera hlutverk forystu-
manna stóm félaganna eða samband-
anna að velja forystu ASÍ með tilliti til
málefnaundirbúningsins og þeirrar
stefnumörkunar, sem við erum að
vinna að fyrir komandi tímabil. Þeir
eiga að gera tillögur um nýja forystu
fyrir sambandið. Fyrr en þeirri vinnu
er lokið er engra yfirlýsinga að vænta
frá okkur,“ segir Benedikt en þing
ASÍ stendur frá 20. til 24. maí.
Kirkjurækinn áhuga-
maður um íþróttir
- Víkur-Skuggi bladsída 2
Fasisti á forsetastóli
- sjá leiðara blaðsíða 2
Afhverju eru kratar
alltaf að rífast?
- Þóra Arnórsdóttir blaðsíða 3
Strompur á
Þjóðleikhúsinu
- Snorri Freyr Hilmarsson
blaðsíða 6
Mandela
- Heimakær
og huggulegur
blaðsíða 7
■ Verður næsti forseti lýðveldisins kostaður af tveimur til þremur stórfyrirtækjum? ísland eitt af fáum
löndum þarsem engin lög eru um fjármál frambjóðenda eða stjórnmálaflokka
Engar reglur um fjármögnun kosningabaráttu
Herdís Þorgeirsdóttir stjórnmálafræðingur: Fyrirtæki
styðja stjórnmálaflokka og frambjóðendur án þess að
nokkur spyrji um upphæðir eða nöfn, hvað þá greiða-
semi pólitíkusa í staðinn.
„Hér á fslandi styðja fyrirtæki
flokka og frambjóðendur án þess að
nokkur spyrji um upphæðir eða nöfn,
hvað þá greiðasemi pólitíkusa í stað-
inn. Næsti forseti lýðveldisins gæti
hæglega verið kostaður af tveimur til
þremur stórfyrirtækjum - án þess að
almenningur hefði hugmynd um
það,“ segir Herdís Þorgeirsdóttir
stjómmálafræðingur meðal annars í
mjög athyglisverðu erindi sem Al-
þýðublaðið birtir í dag. Þar fjallar
Herdís um fjármál íslenskra stjóm-
málaflokka og þá staðreynd að engin
lög em til um þau efni. Þá ræðir hún
ítarlega um fjármögnun kosningabar-
áttu fyrir forsetakjör, og gerir saman-
burð á íslandi og öðrum löndum.
Herdís flutti erindið á fundi stjórn-
málafræðinga í síðustu viku og veitti
Alþýðublaðinu góðfúslegt leyfi til að
birta það.
Hún segir ennfremur: „Af hverju
eru flokkarnir svona óiýðræðislegir
að opna ekki bókhald sitt? Hér getur
verið um stórfelld fjárframlög að
ræða, þar af leiðandi óeðlilega mikil
áhrif ákveðinna fjársterkra aðila á
stóran hóp kjörinna fulltrúa - sem
geta ekki lengur staðið við stjómar-
skrárheit sitt um að vera bundnir
sannfæringu sinni, því þeir eru
bundnir einhveijum kaupsýslumönn-
um.
f flestum vestrænum ríkjum - fyrir
utan ísland og hið sorglega dæmi af
móðutjörð Magna Carta, Bretlandi -
eru víðast ákveðin lög, þó ekki sé
um heildarlöggjöf að ræða, sem lúta
að þessum málum. Ameríkanar tala
gjarnan um hin þroskuðu lýðræðis-
ríki Vestur-Evrópa enda byggja þeir
sína lýðræðishefð á Magna Carta og
merkilegu framlagi Englendinga í
þágu lýðræðis í gegnum aldimar, en
hvað sem öllu tali um þúsund ára Al-
þingi íslendinga líður flokkumst við
vart undir þroskað lýðræðisríki með
engin lög um fjárreiður flokkanna,
upplýsingaskyldu framlaga og svo
framvegis. Með þúsund ára sögu á
bakinu og aðeins komin þetta stutt,
er nær að segja að við séum þroska-
heft lýðræði."
Herdís nefnir mörg lönd þarsem
skýrar reglur um fjármál flokka og
frambjóðenda, og segir:
„Það er löngu tímabært að opna
umræðu um fjárreiður stjórnmála-
flokka og fjárstuðning við frambjóð-
endur - hvort sem er til þings eða
forseta. Það er hnekkir fyrir lýðræð-
ishugsjónina ef almenningur hefur
það á tilfinningunni að sumir eigi í
krafti fjármuna greiðari aðgang að
kjömum fulltrúum, jafnvel forsetinn,
og það sé aðeins fyrir sterkefnaða
einstaklinga að fara í framboð eða
fólk á framfæri fyrirtækja. Spuming-
in snýst ekki eingöngu um hvað er,
heldur einnig hvað virðist. Það er
nauðsyn á víðtækari kosningalög-
gjöf, þar sem sett em inn ákvæði um
fjárframlög einkaaðila og opinbera
styrki. Slík lagaákvæði eru óhjá-
kvæmileg í lýðræðisríki til að draga
úr áhrifum fjársterkra aðila, jafna
möguleika einstaklinga og samtaka,
efla heiðarleika í kosningabaráttu og
auka tiltrú almennings á kosninga-
fyrirkomulaginu."