Alþýðublaðið - 31.05.1996, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 3T.'MAÍ' 1996
s k o ð a n
ÍLMÍIUBL/IIIII
21119. tölublað
Hverfisgötu 8 -10 Reykjavík Sími 562 5566
Útgefandi Alprent
Ritstjóri Hrafn Jökulsson
Umbrot Gagarín hf.
Prentun ísafoldarprentsmiöjan hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Símboöi auglýsinga 846 3332
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Verö í lausasölu kr. 100 m/vsk
Pétur vann forvalið
Skoðanakönnun DV í vikunni gefur ótvírætt til kynna að bar-
áttan um Bessastaði standi milli Ólafs Ragnars Grímssonar og
Péturs Kr. Hafsteins: Hinir frambjóðendumir þurfa ekkert minna
en kraftaverk til að blanda sér í slaginn. Jafnframt em teikn á lofti
um að kosningabaráttan verði pólitískari og óvægnari en við-
gengist hefur í forsetakosningum.
Vart hefur nokkur maður reiknað með að Ólafur Ragnar hlyti
stuðning yfirgnæfandi meirihluta þjóðarinnar, til þess hefur hann
verið alltof umdeildur stjómmálamaður. í síðustu könnun DV
hafði Ólafur rúmlega 60 prósent fylgi - sex sinnum meira en Pét-
ur Kr. Hafstein. Nú hefur dregið vemlega saman með þeim, þótt
enn muni miklu: Ólafur hefur 52 prósent en Pétur 26. Kosninga-
barátta Péturs hefúr verið afar vel og fagmannlega rekin, en Ijóst
er að hún hefur þegar kostað gríðarlegt fé. A það hefur verið
bent, að enginn stjómmálaflokkur hefði bolmagn til þess, mörg-
um vikum fyrir kosningar, að leggja í svo umfangsmikla auglýs-
ingaherferð - náttúrlega að Sjálfstæðisflokknum undanskildum.
Ef Pétursmenn halda áfram að auglýsa í sama mæli eiga þeir
hreinlega á hættu að ofbjóða fólki. Og eins hljóta að vakna spum-
ingar um hvaðan allir peningamir koma.
Ólafur Ragnar Grímsson hefúr til þessa ekki lagt í dýra auglýs-
ingaherferð, en einbeitt sér að íúndahaldi á landsbyggðinni. Bar-
átta hans, líktog Péturs, er þrautskipulögð og hann er kominn
lengra en nokkur annar frambjóðandi við að ríða net stuðnings-
manna og sjálfboðaliða útum allt land. Hann hefur hinsvegar
haldið sig til hlés í opinberri umræðu, og virðist jafnvel þeirrar
skoðunar að sem minnst eigi að ræða forsetakosningamar eða
embættið. Þannig vakti athygli að Ólafur Ragnar var eini fram-
bjóðandinn sem ekki tók undir gagnrýni Guðrúnar Agnarsdóttur
á Ríkissjónvarpið. Það hefur til þessa ekki verið einkenni Ólafs
að víkja sér undan opinberri umræðu, og því kemur hann mörg-
um spánskt fyrir sjónir í hinu nýja hlutverki.
Umræða um forsetakosningamar hefur að mörgu leyti verið í
skötulíki, fyrst og fremst vegna undarlegrar þagnar stærstu fjöl-
miðlanna og málefnafæðar frambjóðendanna. Einhverra hluta
vegna fínnst yfirmönnum Rfldssjónvarpsins ekki mjög áhugavert
að þjóðin skuli eftir mánuð velja æðsta embættismann lýðveldis-
ins og Morgunblaðið er einvörðungu vettvangur skítkasts í les-
endabréfum. Frambjóðendumir hafa lítt gert grein fyrir hug-
myndum sínum um embættið, og endurspeglar kannski fyrst og
fremst hve innihaldslítið forsetaembættið er.
Össur Skarphéðinsson alþingismaður sagði í síðdegisþætti
Bylgjunnar í gær að allar líkur væm á því að forsetakosningamar
yrðu mjög pólitískar, menn myndu skipa sér í fylkingar eftir því
hvort þeir em hægrimenn eða vinstrimenn. Hann spáði því jafn-
framt að baráttan yrði mjög grimmileg og hörð. Því miður er útlit
fyrir að spádómur Össurar rætist og að framundan sé leðjuslagur,
menn skipi sér í fylkingar eftir pólitík og að öll alvöru umræða
fari fyrir ofan garð og neðan. ■
I hverju felst kjörþokki
Ólafs Ragnars?
Jón Steinar Gunnlaugsson virðist
kenna Ólafi Ragnari Grímssyni um öll
þau mál sem hann hefur tapað fyrir
Hæstarétti þótt nærtækara væri auðvit-
að að kenna Hæstaréttardómaranum
sjálfum, Pétri Kr. Hafstein, um það.
Eða jafnvel að líta í eigin barm: ein-
hvem veginn hefur honum tekist að
markaðssetja sjálfan hér sem súper-
lögfræðing að hætti Perry Mason og
Matlock en þó er sá reginmunur á
honum og þessum fyrirmyndum hans
að þótt allir taki þeir að sér að verja
málstað sem virðist vonlaus í byijun -
er sá málstaður jafn vonlaus í íokin
hjá Jóni Steinari. Hann tapar málun-
um alltaf. Og kennir Ólafi Ragnari
Nú má ef til vill segja að betra sé
seint en aldrei: að Jón Steinar komist
að því að hann er ófær um að gegna
opinberu trúnaðarstarfi á borð við for-
mennsku í yfirkjörstjóm, en hitt hlýtur
að vekja ugg að maður sem lætur
stjómast af þvílíkri óvild í garð með-
borgara skuli yfirleitt hafa komist í
þvflíka stöðu og að næsti maður á list-
anum sé einn helsti trúður hægri
manna, Haraldur Blöndal.
Vikupiltar |
■ Guðmundur
S Andri
Thorsson
^jl^knfa^
Hvað veldur þessu haríi? Jón Stein-
ar talar eins og Ólafur Ragnar hafi
verið staðinn einhvers staðar berrass-
aður að verki eða orðið uppvís að stór-
felldu misferli, en samt sýnist manni
að í öllum þeim þremur tilvikum sem
hinn hvatvísi lögmaður nefnir hafi
þingmaðurinn og ráðherrann ekki gert
annað en að standa vörð um almanna-
hagsmuni eins og honum bar skylda
til, hvað sem líður þeirri skringiiegu
vitnaleiðslu sem Jón Steinar stóð fyrir
sem veijandi Magnúsar Thoroddsens í
brennivínskaupamálum hans og vildi
helst diskútera við Ólaf Ragnar um
Guð. Það sem Ólafur Ragnar hins
vegar gerði, bæði í brennivínsmálinu
og eins í skattamálum Þýsk-íslenska,
var að hann braut óskráðar reglur í
hinu lögfræðingastýrða íslenska
valdakerfi. Hann þaggaði ekki niður
óþægileg mál, útkljáði þau ekki „á
réttum vettvangi" heldur vakti á þeim
athygli. Sjálfum sér til dýrðar? Að
sjálfsögðu - en hann var lflca ódeigur
að ráðast inn á svæði þar sem „við
strákamir afgreiðum málin sjálfir" og
um leið opnaði hann almenningi sýn
inn í bemska spillingu yfirstéttarinnar,
en eins og menn muna var helsta vöm
Magnúsar Thoroddsens fyrir hömlu-
lausum brennivínskaupum sínum í
fjarveru forseta sú að svona hefði
þetta alltaf verið - Vigdís væri bara
alltaf í útlöndum.
Af hverju er Ólafur Ragnar svona
vinsæll allt í einu? Eins og þekktur ís-
lenskur rithöfundur myndi segja: enn
spyrðu vel...
Ef ég væri Hrafn Jökulsson að
herma eftir Guðmundi Andra myndi
ég svara: það er.. .Eitthvað.
En því miður, je suis un autre. Hvað
er það? í hvetju felst kjörþokki ÓRG?
Gáfumar? Hér áður var alltaf talað um
að Ólafur Ragnar væri svo gáfaður og
vom óvinsældir hans sem stjómmála-
manns f réttu hlutfalli við það tal.
Ekkert virðist íslenskum stjórnmála-
manni skeinuhættara en að fá á sig orð
fyrir gáfur, því þá mun hann jafnan
grunaður um græsku, og ætti Jón
Baldvin að þekkja það manna best. Is-
lendingar kæra sig ekki um gáfaða
stjómmálamenn, og kannski vill þjóð-
in því planta Ólafi Ragnari á Bessa-
staði þar sem hún getur verið viss um
að gáfumar nýtist honum ekki. „Pól-
ítíska ófrjósemisaðgerð“ kallaði Kolla
þetta svo snilldarlega.
Ég veit það ekki.
Guðrúnamar tvær bjóða sig fram til
þess að vera landsmæður; Pétur Kr.
Hafstein býður sig fram sem landsfað-
ir; öll virðast þau ýmsum kostum búin
til að takast á við þess háttar hlutverk.
Gallinn er bara sá að þjóðin kærir sig
ekki lengur um foreldra. Hún vill ekki
handleiðslu, telur sig ekki þurfa leið-
sögn, henni fmnst að hún sé orðin full-
orðin núna og geti staðið á eigin fót-
um, þurfti ekki á áramótaávörpum að
halda. Og hvað þarf hún þá? Hvað er
það sem hún sér í Ólafi Ragnari? Það
eru umboðsmannshæfileikar hans,
dugnaður og þrautseigja, og ekki síst:
hentistefna hans. Fólk er ekki að kjósa
hann vegna þess að því líki svo vel við
hann, það býður ekki spennt eftir ræð-
unum hans sem það veit að munu
fjalla um að staðreyndin sé nefnilega
sú að það ánægjulega við þetta fyrir
hann og Guðrúnu Katrínu hafi verið
að finna þann mikla hlýhug um allt
land sem þau hefðu fundið. Viðskipta-
höldamir dá hann vegna þess að þeim
finnst hann einn af þeim, ófyrirleitinn
og töff. Fólk hefur trú á að hann muni
geta selt ísland. Komið draslinu í
verð. Þjóðin vill ekki foreldra á Bessa-
staði heldur umba. Það sér Ólaf fyrir
sér með Clinton: Well Bill now that
we’ve talked about Marel Iet me tell
you some really exiting things about
Sólhf...
Honum virðist ekki vemlega ógnað.
Guðrún Agnarsdóttir leikur hina
áhyggjufúllu móður sem vakir yf-
ir velferð okkar og tárast yfir sorg
okkar og gleði. Á henni bitnar
þreyta fólks á Kvennalistanum og
prókúra þess flokks á kvenleikan-
um. Eins hefur margt orðið til að
rýra álit fólks á femínistum, ekki
síst sá hjákátlegi heilaspuni sent
berst af og til ofan úr Háskóla og
er kenndur við Kvennafræði. Fólk
vill ekki forseta sem yrði einungis
forseti „á forsendum kvenna".
Ástþór Magnússon er vissulega
fulltrúi merkrar íslenskrar dul-
hyggjuhefðar sem snýst um að Is-
landi sé ætlað eitthvað alveg sér-
stakt hlutverk í heiminum og Is-
lendingar séu útvalin þjóð, hvort
sem það á nú að vera út af ein-
hveijum línum sem ná frá Pýram-
ídunum að JL-húsinu, eða af því
að við séum komin af Péttum eða
Krýsum eða hinni týndu ættkvísl. Við
framboð hans er eitthvað heillandi
óraunvemlegt, eiginlega skáldsögu-
legt... En sé Ástþór í einhverjum
skilningi arftaki Einars Ben og ann-
arra þjóðarmystíkera þá er Pétur Kr.
Hafstein frá Viðreisnarámnum. Hæg-
ur og festulegur talandinn með bresti í
röddinni minnir á hina málstirðu for-
ntenn Sjálfstæðisflokksins í gamla
daga, Geh, Bjama Ben, já og Þorstein
Pálsson. I sjónvarpsauglýsingunum
sem hann veit ekki hver borgar er allt
umvafið karlmennskutáknum - hest-
urinn, fjallið, hrífan - og öll miðar
kosningabaráttan að því að reyna að
endurvekja þá tíma þegar hér ríkti
patríarkí. Hið stöðuga tal um vamm-
leysi og traust, hin ríka áhersla á inn-
anlandsmál og formfestan öll: Pétur
Kr. Hafstein býður sig fram til að vera
óskeikull. Patríark. Nokkurs konar
Æjatolla nú þegar biskupsembættið er
í upplausn.
Valhöll valdi hann og nú loga þar
línurnar allar. Fólkið vill ekki sjá
meiri „uppreisn fólksins gegn flokka-
kerfinu" - þjóðin þráir gamla flokka-
kerfið. Og því hefur nú átt sér stað sú
pólun sem menn Davíðs stefndu að:
hægri-vinstri. Þetta bitnar fyrst og
fremst á Guðrúnu Pétursdóttur þrátt
fyrir ómælda persónutöfra, menntun
og víðsýni og þessa tilfinningu sem
hún skapar hjá manni um að hún sé
ærleg og væn manneskja úr okkar röð-
um. Hún er bæði í uppreisn gegn
flokka/valdakerfmu og úr því miðju.
Fyrir vikið fær framboð hennar á sig
blæ óánægjuafla úr Sjálfstæðisflokkn-
um sem utansveitarmönnum finnst
ekki koma sér neitt við. Sá djöfull sem
hún hefur að draga og reynist henni æ
þyngri er ekki eiginmaðurinn Ólafur
eins og illar tungur herma því hann
hefur allt til að bera til að geta orðið
farsæll og ástsæll eiginmaður forseta,
heldur er það árans Flokkurinn sem
hún losaði sig aldrei almennilega frá
og átti enda ekkert erindi í.
Og hvað á maður eiginlega að gera?
Situr maður uppi með að það sé Ólaf-
ur Ragnar sem standi best fyrir h'fsvið-
horf manns? Maðurinn sem taldi EES
vera landráð en stakk upp á að við
gengjum í Asíu? ■
Atburðir dagsins
1594 Feneyski listmálarinn
Tintoretto deyr. 1809 Austur-
ríska tónskáldið Franz Joseph
Haydn deyr. 1957 Bandaríski
rithöfundurinn Arthur Miller
fundinn sekur um að sýna
bandaríska þinginu óvirðingu.
Hann hafði neitað að nefna
kollega sína sem aðhylltust
kommúnisma. 1962 Nasistinn
Adolf Eichmann hengdur f
Israel. 1973 Nixon Bandaríkja-
forseti og Pompidou Frakk-
landsforseti hittust í Reykjavfk.
1991 Alþingi kom saman í
fyrsta sinn eftir að deildaskipt-
ing varafnumin.
Afmælisbörn dagsins
Walt Whitman 1819, banda-
rískt skáld. Walter Sickert
1860, breskur listmálari. Clint
Eastwood 1930, bandarfskur
leikari. Brooke Shields 1965,
bandarísk leikkona.
Annálsbrot dagsins
Frá Bessastöðum slapp úr
varðhaldi Jón Hreggviðsson;
þann mann héldu þeir sannan
að drápi Sigurðar Snorrasonar,
böðuls í Borgarfjarðarsýslu.
Jón strauk undan norður og
sigldi með Hollenzkum.
Grímsstaðaannáll 1684.
Kona dagsins
Ég veit það er hlægilegt, fyrir-
litlegt, svívirðilegt og byltíng-
arsinnað, að kvenmaður skuli
ekki vilja vera einhver tegund
ambáttar eða skækju. En ég er
nú svona gerð.
Ugla i Atómstöö Halldórs
Laxness.
Ihald dagsins
Ihaldsmaður er maður sem er
of huglaus til að berjast og of
feimr til að flýja.
E. Hubbard.
Málsháttur dagsins
Margur réttir við úr litlum von-
um.
Orð dagsins
Oft má afmáli þekkja
manninn, hver helst hann er.
Sig mun fyrst sjálfan þekkja,
sá með lastmœlgi fer.
Hallgrímur Pétursson.
Skák dagsins
Nú lítum við á skák sem tefld
var þarsem hét Leníngrad, en
nú Pétursborg. Ludolf stýrði
hvítu mönnunum og átti leik
gegn Koc; og nýtti sér álappa-
lega stöðu svarta kóngsins.
Hvítur leikur og vinnur.
1. Hd8+! Hxd8 2. Dc3+ og
hvítur mátar. Engu skiptir þótt
svartur hefði drepið hrókinn
með drottningunni.