Alþýðublaðið - 20.08.1996, Síða 5

ÞRIÐJUDAGUR 20. ÁGÚST 1996
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5
Stefán Jón Haf- Þórunn Svein- 1 Daviö Þór Jóns- •
stein: Víða er bjarnardóttir: 1 son: Ef Rás 2 fer :
pottur brotinn • Sjálf hlusta ég f ”ekki að giröa
hvað varðar meira á Rás 1 en - wB upp um sig i
1 If ^ % r - stjórnun Ríkis- Rás 2 - og ekk- 1 sinni dagskrár- 1
ír »1 M útvarpsins. M: ;■ i tíi ert á hinar B gerð er hún bet- 1
stöðvarnar. fl ur komin í j
S höndum einka-
1 ' ; lljfcill aðila.
Kristján Þor-
valdsson: Lík-
lega er síðasta
uppákoma út-
varpsráðs upp-
hugsað, mis-
heppnað
skemmdarverk.
Ólafur Örn Har-
aldsson: Ég
sakna þess að
ekki hefur borið
nægjanlega
mikið á nýjung-
um í dag-
skránni.
Gunnar Smári
Egilsson: Það er
engum manni
greiði gerður að
líta framhjá því
að Rás 2 er vont
útvarp.
Ólafur Örn Haraldsson
þingmaður Framsóknarflokksins
Ekki borið á
nýjungum í
dagskránni
„Ég er ekki fylgjandi því á þessu
stigi málsins að selja Rás 2. Mér
finnst að það þurfi að skoða mál-
efni Ríkisútvarpsins og reyndar
stendur stofnunin sjálf fyrir slfkri
endurskoðun. Ráðgjafaþjónustan
Verkfræðistofa Stefáns Olafssonar
er að gera úttekt á rekstrinum um
þessar mundir. Rfkisútvarpið þarf á
aðhaldi að halda frá hlustendum,
löggjafa og keppinautum. Ég er
hlynntur því að Ríkisútvarpið sé á
auglýsingamarkaðinum. Það á að
sitja við sama borð og alls ekki að
njóta einhverrar sérstakrar aðstöðu
en mér finnst jafnframt að það eigi
að geta sótt tekjur þangað eins og
aðrir. Ég lagði mig gegn því sem
fram kom í skýrslu vinnuhóps á
vorþingi að Ríkisútvarpið ætti að
hverfa af auglýsingamarkaði. Ég er
mikill áhugamaður um útvarp og
hef fylgistvel með útvarpsmálum
allt frá því að ég rak Gallup á sín-
um tíma. Mér finnst Rás 2 standa
sig vel að flestu leyti. Það mætti að
vísu huga að breytingum á sumum
efnisþáttum. Ég sakna þess að ekki
hefur borið nægjanlega mikið á
nýjungum í dagskránni.“
Gunnar Smári Egilsson
blaðamaður
Ríkisrekinn
fiskbúðingur
„Ef til er sá maður sem er svo
vitlaus að kaupa Rás 2 þá á auðvit-
að að selja honum hana. En hvað
væri sá maður að kaupa? Ráðning-
arsamning Sigurðar G. Tómasson-
ar? Þrátt fyrir að þau örlög hafi
legið á þjóðinni áratugum saman
að í útvarpsráð setjist það fólk sem
minnst vit og ánægju hefur af fjöl-
miðlum þá voru aðeins þrír af sjö
ráðsmönnum tilbúnir að kaupa
þennan samning um daginn. Meira
að segja Heimi Steinssyni leyst
ekki betur á hann en svo að hann
afsakaði sig með að ekkert skárra
væri í boði. Þetta er eins og þegar
maður áttar sig á að því klukkan
tuttugu mínútur yfir ellefu að mað-
ur hefur ekki borðað kvöldmat, rík-
ur út í sjoppu og verður að gera sér
Ora fiskbúðing að góðu. Það er
engum manni greiði gerður að líta
framhjá því að Rás 2 er vont út-
varp. Það var efnilegt útvarp þegar
Stefán Jón Hafstein sá um það,
einkum til að byrja með, en undan-
farin fimm ár hefur því hrakað svo
að það er miklu hreinlegra að
leggja það niður en að láta það litla
líf sem eftir er í því fjara út næstu
fimm árin. Menn eiga ekki að láta
siðferðislegar spurningar um lfkn-
ardauða rugla sig í ákvörðun um
lífslíkur dauðra hluta.
Ef Rás 2 hverfur úr loftinu gerist
ekkert. Auglýsingatekjur Ríkisút-
varpsins munu ekki minnka þar
sem það er fréttastofan sem aflar
þeirra. Það er meira að segja hugs-
anlegt að þeim fjölgi sem hlusta á
dagskrá Rásar 1 og það hlýtur að
vera óskaniðurstaða fyrir þá sem
vilja halda í lagalegt markmið Rík-
isútvarpsins, að halda íslensku
menningarefni að hlustendum.
Næsta skref í endurreisn Ríkisút-
varpsins væri síðan að hreinsa út úr
Útvarpshúsinu, losa það fólk af
launaskrá sem ekki bætir dag-
skránna með störfum sínum. Við
það myndi dagskrá Rásar 1
blómstra, hlustendum og lands-
mönnum öllum til farsældar og
gleði.
En fyrst þarf að leggja Rás 2 nið-
ur. Það er álíka gáfulegt að ríkið
reki svona útvarpsrás og að það
stofni sveitaballahljómsveit eða
sólbaðsstofu. Þegar sköttum hefur
verið létt af almenningi þannig að
hann geti varið fjármunum sínum
eftir eigin samvisku og smekk má
síðan gefa einhverjum áhugasöm-
um hópi manna Ríkisútvarpið, öðr-
um sinfóníuna, þriðja Þjóðleikhús-
ið, fjórða Þróunarsamvinnustofnun,
fimmta Bændaskólann á Hvann-
eyri, sjötta Starfslaunasjóð lista-
nianna, sjöunda Rannsóknarstofnun
byggingariðnaðarins, áttunda Þjóð-
kirkjuna, níunda Kvikmyndaeftir-
litið og tíunda Borgarspítalann.“ ■
Rás 2 hefur yfirburði samkvæmt nýjum hlustenda-
könnunum, segir Markús Örn.
það sem fram hefur komið í þessari uniræðu. Ég tek alltjenl
ekkert niark á því. Útvarpsráð er fulltrúi almannavaldsins,
fulltrúi almennings í gegnum það umboð sem útvarpsráð
hefur í gegnum Alþingi Islendinga og á að hafa eftirlit með
því sem verið er að vinna í þessari almannastofnun. Mér
finnst það býsna eðlilegt. Það er tekið skýrt fram að út-
varpsráð er umsagnaraðili um ráðningu fólks í veigamikil
störf hér, fólks sem hefur veruleg áhrif á alla dagskrár-
stefnu, framkvæmd dagskrár og kemur mikið fram í út-
varpinu. Aftur á móti er það útvarpsstjóra, æðsta embættis-
manns stofnunarinnar, að hafa með höndum lokaákvörðun-
arvald. Meira er ekki um það að segja. Mér finnst þetta af-
skaplega eðlileg skipan miðað við stöðu þessarar stofnunar
í samfélaginu."
Markús segir jafnframt að það hafi komið fram aðrar
hugmyndir um skipan útvarpsráðs. „Menn hafa talað um að
það mætti haga kosningu í útvarpsráð með öðrum hætti, að
fara að gera þetta að einhveijum þjóðfundi og einhver fé-
lagasamtök færu að tilnefna menn til setu þar. Þá væri það
alveg óstöðvandi og ég get alveg séð fyrir mér hveijir teidu
sig verðuga að eiga fulltrúa þar inni og hverjir teldu sig
standa úti í kuldanum. Hver einasti félagsskapur teldi sig
eiga tilkall til að eiga fulltrúa í útvarpsráði. Það myndi þýða
að minnsta kosti 20 til 30 manna útvarpsráð."
Óeðlilegt að fréttastjóri sé einvaldur
En nú hlýtur það að vera einkennileg staða fyrir til dœm-
is fre'ttastjóra, sem ber ábyrgð áfréttum og er þannig œð-
stráðandi, að geta ekki ráðið því hverjir starfa á fréttastof-
unni?
„Fréttastjóri hefur vissulega mikið um það að segja
hverjir vinna á fréttastofunni. Það er ákveðið ferli sem við-
gengst innan Ríkisútvarpsins. Það fara fram hæfnispróf og
stöður eru auglýstar samkvæmt reglum sem gilda um opin-
ber störf hér á landi. Síðan er það fréttastjórans að meta
niðurstöður af þessu og gerir gjaman tillögur eða mælir
með ákveðnum umsækjendum til framkvæmdastjóra út-
varps eða sjónvarps og síðan berst það inní útvarpsráð og
til útvarpsstjóra. Þetta er fjölskipað vald sem endanlega af-
ræður þetta. Ég hef ekki dregið dul á þá skoðun mína að
það er óeðlilegt að fréttastjóri sem hér situr í 40 ár sé ein-
hver alvaldur um það að ráða inn menn á fréttastofur í þeim
almenningsmiðlum sem útvarp og sjónvarp Ríkisútvarpsins
eru. Ég væri ekkert hlynntur slíku einræði. Ég þekki það af
góðum og ábyrgum blöðum, bæði hér og annarsstaðar, að
það er ágætt samstarf um ráðningar blaðamanna milli rit-
stjóra og framkvæmdastjóra þessara fyrirtækja."
Nú lét Lilja Á. Guðmundsdóttir þess getið að þú hafir
mœlt sérstaklega með Sigurði G. og það kynni að hafa haft
sitt að segja með ráðninguna?
„Það em væntanlega einhverjar heimildir sem hún hefur
fyrir því og ályktanir sem hún dregur af einhverju sem hún
hefur spurt út af útvarpsráðsfundi. Ég tel það mjög óviðeig-
andi að ég fjalli um slík atriði við blaðamenn þar sem ég tel
að það sé trúnaðarmál sem fram fer á útvarpsráðsfundum.
Þar verðum við að vera í aðstöðu til að ræða opinskátt um
umsækjendur og ég tel að það sem ég hef til málanna að
leggja eigi ekkert erindi lengra. Það er útvarpsráðsins og út-
varpsstjórans að meta það eftir atvikum sem þannig er lagt
til málanna."
IAIIir daðra við þunglyndið. í heimspekinni við Humboldt há-
skóla er enginn maður með mönnum nema hann hafi reynt
sjálfsmorð, og það helst oftar en einu sinni.
■ Börkur Gunnarsson skrifar um
breytingar í sameinuðu Þýskalandi og
hvernig sigurvegararnir má út öll um-
merki um sjálfstætt líf í gamla austur-
hlutanum
Þunglyndi í Berlín
s
i
i
i
I
IBerlín er þunglyndi nokkurskonar
þjóðaríþrótt. En fyrir þá sem ekki
þekkja til Berlínar má benda á að þó
íbúar borgarinnar séu í einhverjum
skilningi þýskir þá eru Berlínarbúar
engu að síður einsog þjóð innan þjóð-
ar. Á tímum Kalda stríðsins fékk
Vestur-Berlín sérstaka meðhöndlun
frá annars ströngum og vinnusömum
Vestur-Þjóðverjum. Þar var ódýr
leiga, engin herskylda, betra félagslegt
kerfi og margt fleira sem auðveldaði
fólki þar lífið. Borgin varð fljótt fræg
fyrir lýsingar Christine F. á hvernig
blómi berlínskar æsku kepptist við að
eitra sig til dauða við U-bahn stöðina
Zoologischer Garten í miðborg Vest-
ur-Berlínar. Þunglyndi Vestur-Berlín-
arbúa er því skiljanlegt sem eðlilegur
fylgifiskur eiturlyfja og félagslegra
vandamála. Þegar múrinn féll samein-
aðist Austur- Berlín síðan þessaii borg
liðhlaupanna og átti það vel við. Því
þó margir hugsjónamenn hafi vafa-
laust verið til í hinu kommúníska
Austur-Þýskalandi þá voru þeir örugg-
lega ekki margir, í Austur-Berlín, þar-
sem annar hver maður var á mála hjá
Stasi lögreglunni, tilbúinn að vera fá-
tækur og fastur í Austur-Berlín. Og nú
er þessi sameinaða borg, höfuðborg
þjóðar sem maður efast stundum um
að hún eigi mikið sameiginlegt með.
Enda tala sumir um flutning skrif-
stofuliðsins frá Bonn til Berlínar ein-
sog hverja aðra innrás útlensks hers.
Bonn er það ekki einhversstaðar í
Frakklandi? Nei, Bonn er nefnilega í
Vestur-Þýskalandi, svo hrein og falleg
að ekki sést bréfsnifsi eða kóktappi á
pússuðum götum þeirrar borgar eða
slegnum túnum. Og þaðan ætla búr-
ókratarnir að flytja í þessa ljótustu
borg Evrópu. Borg svartra lita, þarsern
húsin bera enn skotsár eftir hina ægi-
legu bardaga seinni heimsstyrjaldar-
innar þegar rússar og þjóðveijar börð-
ust hús úr húsi. Hér klæðast menn
svörtu og horfa illúðlega útundan sér,
þó steikjandi sólin valdi ímyndinni
vandræðum. Því hér er þunglyndi vin-
sælt sport. Þá er alveg sama hvort um
er að ræða fjölskylduhobbí hamingju-
samra hjóna með tvö böm eða vanda-
mál einmana atvinnuleysingja. Allir
daðra við þunglyndið. í heimspekinni
við Humboldt háskóla er enginn mað-
ur með mönnum nema hann hafi reynt
sjálfsmorð, og það helst oftar en einu
sinni. Patrick, til dæmis, nýtur tví-
mælalaust mestrar virðingar nemenda,
ekki vegna gáfulegra athugasemda í
tfmum og þaðan af síður vegna hárra
einkunna, heldur vegna margítrekaðra
sjálfsmorðstilrauna sinna. Sú síðasta
náði að bijóta flest bein í líkama hans,
þegar hann kastaði sér úr krana á Pots-
damer platz í byggingargrunninn sem
þar er. Ef sú sjálfsmorðstilraun hefði
tekist hefði það reyndar orðið afskap-
lega pínlegt fyrir Patrick sem er góður
og gildur kommúnisti, því hann hefði
þá endað sem góður og gildur bygg-
ingargrunnur fyrir hið kapítalíska fjöl-
þjóðafyrirtæki Sony. Menn eru eitt-
hvað svo týndir eftir að kommúnism-
inn féll, sem var hinn andstæði póll
kapítalismans. Menn keppast við að
finna sér einhvem nýjan pól en finna
ekkert nema þunglyndið. Nietzsche er
mjög vinsæll og að sjálfsögðu ekki
fyrir hina merkilegu gagnrýni hans á
þróun kristilegrar þjóðfélagsvitundar
eða fyrir kenningar hans um listræna
ffumspeki, heldur vegna þess að hann
boðaði enga siðferðiskennd. Ekkert
siðferði! Það fellur í góðan jarðveg hjá
þunglyndri og týndri berlínskri æsku.
Ef litið er til breytinganna sem hafa
orðið í Austur-Berlín er ekki hægt
annað en að skilja þetta þunglyndi.
Allt sem Austur-Berlín stóð fyrir er
rifið niður. Nær allt sem líf þeirra
snerist um hefur verið dæmt ómerkt af
nýjum valdhöfum. Og eins og hjá
sigraðri þjóð eru nýjar verslanir
byggðar, nöfnum gatna er breytt, sam-
göngukerfinu breytt, hús rifin og ný
byggð. Um árið 2000 mun þetta
verða, eins og skáldið sagði, allt fyrir
bí nema einstaka bakarí.
Börkur Gunnarsson er rithöfundur.