Alþýðublaðið - 20.11.1996, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 20. NÓVEMBER 1996
s k o d a n i r
MfflllBLÍÐU
21215. tölublað
Hverfisgötu 8 -10 Reykjavík Sími 562 5566
Útgefandi Alprent
Ritstjóri Hrafn Jökulsson
Fréttastjóri Jakob Bjarnar Grétarsson
Auglýsingastjóri Ámundi Ámundason
Umbrot Gagarín ehf.
Prentun ísafoldarprentsmiðjan hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Tölvupóstur alprent@itn.is
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 100 m/vsk
Tossabekkur Davíðs
Sjálfstæðisflokkurinn stóð fyrir mikilli leiksýningu í Laugardalshöll í
október, og kallaði landsfund. Davíð Oddsson, sem einmitt hefur getið
sér orð fyrir leikritasmíð, skrifaði handritið, leikstýrði og lék aðalhlut-
verkið. Fimmtán hundruð landsfundarfulltrúar voru í hlutverki klapp-
liðs, og þeir fengu í upphafi nákvæm fyrirmæli um hvaða málefni mætti
ræða og hverjar væru hinar kórréttu skoðanir á þeim. En þótt ekkert
væri til sparað að gera sjónarspil Sjálfstæðisflokksins sem tilkomumest,
dugðu skrautklæðin ekki til að dylja innihaldsleysið. Landsmenn hafa
nú fengið tækifæri til að kveða upp sinn leikdóm - og þeir gefa nýjasta
leikriti Davíðs ekki margar stjömur.
Það er alkunna að sú umfjöllun sem fylgir landssamkomum stjóm-
málaflokka eykur yfirleitt fylgi þeirra, sér í lagi ef sæmileg eining og
sóknarhugur virðist ríkja meðal flokksmanna. Því hlýtur það að vera
forystu Sjálfstæðisflokksins umhugsunarefni að stuðningur við flokkinn
minnkaði í kjölfar landsfundarins, samkvæmt nýrri skoðanakönnun
Gallups. Og ekki nóg með það: Anægja kjósenda með störf ráðherra
Sjálfstæðisflokksins hefur ekki í annan tíma verið minni.
Gallup spyr að jafnaði tvisvar á ári hvað fólki finnist um frammistöðu
einstakra ráðherra. Nú í vikjjnni vom kynntar nýjar tölur, og þar kom
sitthvað athyglisvert í ljós. Ánægja með störf forsætisráðherrans fer óð-
um minnkandi, og er hann þó sá ráðherra Sjálfstæðisflokksins sem
skásta útkomu fær. 54,8 prósent lýsa ánægju með störf hans, samanbor-
ið við tæplega 70 prósent í fyrrasumar. Og þótt Davíð sé ennþá næsta
óumdeildur meðal Sjálfstæðismanna hafa vinsældir formannsins
minnkað um heil tíu prósentustig á einu ári. Höfuðfjandi hans í flokkn-
um, Þorsteinn Pálsson, nýtur þess vafasama en verðskuldaða heiðurs að
vera í meiri hávegum hafður meðal Framsóknarmanna en eigin flokks-
manna. Það kemur ekki á óvart, enda hefur Þorsteinn þrásinnis sýnt að
hann er mesti Framsóknarmaður landsins af gamla skólanum, svo
kempur á borð við Pál frá Höllustöðum verða í samanburði næstum ein-
sog nútímamenn í pólitík.
Sýnu verst er þó útreið Bjöms Bjamasonar. Honum fylgdu góðar ósk-
ir og glæstar vonir þegar hann tók við lyklavöldum í menntamálaráðu-
neytinu. I vor lýstu þannig ríflega 60 prósent kjósenda Alþýðuflokksins
ánægju með störf Bjöms, og í fyrra var helmingur Alþýðubandalags-
manna sömu skoðunar. Nú er öldin önnur. Vinsældir Bjöms meðal Al-
þýðuflokksmanna hafa minnkað um heil 23 prósentustig á einu misseri,
og aðeins 13,6 prósent Alþýðubandalagsmanna lýsa nú ánægju með
störf hans. Þá kætir það tæpast geð Bjöms að á sex mánuðum hefur
ánægja stuðningsmanna Sjálfstæðisflokksins minnkað úr 73 prósentum
í 56. Þess ber að geta að könnunin var gerð áður en menntamálaráðherr-
ann lenti í eldlínunni vegna Lánasjóðs xslenskra námsmanna, og því
viðbúið að óvinsældir hans hafi enn aukist uppá síðkastið.
■ Arfleifd jafnadarstef nunnar
Grein eftir herra Sigurbjörn Einarsscn biskup,
sem birtistfyrir réttum fimmtíu árum
Maðurinn er dýrmætari
en gullið
Mér er þetta atvik minnisstætt. Maðurinn gullið -
morgungugginn, atvinnulaus púlsmaður með saggaþef-
inn úr kjallaraholunni á Grundarstíg innan undir snjáðri
olíukápu, marghryggbrotinn vonbiðill lítilla daglauna
við uppsprettuauga þjóðarauðsins.
Herra Sigurbjöm Einarsson, þáver-
andi prestur í Hallgrímssóbi, skipaði
4. sœti á lista Alþýðuflokksins í
Reykjavík fyrir þingkosningarnar
1946. Af því tilefni skrifaði Sigurbjöm
eftirfarandi grein í kosningabœkling
flokksins, og svaraði spurningunni
„Hversvegna kýs ég Alþýðujlokkinn?“
Fyrir allmörgum árum var ég stadd-
ur um dagmálabil niðri á uppíyllingu
hér í Reykjavík. Nöpur vorgola og
krapahreytingur öðru hvom. Ég var að
snapa eftir vinnu, nýskriðinn frá próf-
borði. Ekki er líklegt að körlunum hafi
þótt ég vera bústinn gemlingur, en
hins vegar hafði hver nóg með sig,
þeir voru allir að bíða þess í svölu
morgunsárinu, að þessi vordagur
kynni að veita þeim einhvem aðgang
að lífæð landsins, Reykjavíkurhöfn, til
dryginda búsins í kjallaraíbúðunum og
þakherbergjunum víðs vegar um bæ-
inn. Eftir alllanga bið og mikið eigur
aftur og fram með höfninni var ég
staddur í mikilli þröng í grennd kola-
hegrans. Þar var verið að skrá menn í
uppskipunarvinnu. Á að gizka fimmt-
ungur þeirra, sem nærstaddir voru,
hrepptu hnossið. Ég lenti auðvitað ut-
an við lukkupottinn. Við hlið mína
stóð annar vonsvikinn maður, roskinn
verkamaður. Hann ijálaði við hnútinn
á snærinu, sem hélt að honum tölu-
lausri, slitinni olíukápu, fór síðan að
beija úr sér hrollinn, og um leið taut-
aði hann fyrir munni sér þessar hend-
ingar:
Hvert hefðarstand er mótuð mynt,
en maðurinn gullið, þráttfyrir allt.
Mér er þetta atvik minnisstætt.
Maðurinn gullið - morgungugginn,
atvinnulaus púlsmaður með saggaþef-
inn úr kjallaraholunni á Grundarstíg
innan undir snjáðri olíukápu, marg-
hryggbrotinn vonbiðill lítilla daglauna
við uppsprettuauga þjóðarauðsins.
Hann var ekki í kröfugöngu, hann var
ekki að mæla fyrir minni, máske að-
eins að hamla á móti munnherkjum
með því að hafa yfir þessar hendingar
eða fróa sér á tómlegri stund. En hvort
sem það var sjálfrátt eða ósjálfrátt, þá
seildist hann djúpt undir yfirborð öm-
urlegs hversdagsleika, lýsti hlutdeild
sinni í menningararfi, sem er dýrmæt-
ari en öll hagkerfi og öll tækni, því án
hans verða hagkerfin og tæknin til
einskis eða verra en einskis.
Maðurinn gullið. Eftir þessari
grundvallarreglu þarf skipan mannfé-
lagsmálanna að mótast á komandi ár-
um. Við eygjum nú þá möguleika,
sem mannkynið hefur hingað til að-
eins séð í hillingum ævintýra sinna og
drauma. Svo er tækninni fyrir að
þakka. Fram til þessa hefur skortur
stafað af ónógri framleiðslu ltfsnauð-
synja. I þjóðfélagi nútímans er þeirri
orsök ekki til að dreifa lengur. Skortur
stafar þvert á móti nú af offramleiðslu
að jafnaði - vegna þess að gullið er
rétthærra en maðurinn. Verða mögu-
leikar tækninnar aðeins tækifæri fárra
manna - örfárra sérstakra útsjónar- og
dugnaðarmanna, nokkurra heppinna,
eða miður vandaðra einstaklinga - til
þess að velta peningum, eða verða
þeir tækifæri fjöldans til sæmilegra
kjara, til menningarlífs?
Ég er ekki flokksbundinn, þótt ég
hafi í þetta sinn tekið sæti á lista Al-
þýðuflokksins við væntanlegar þing-
kosningar. Enginn stjómmálaflokkur
er algóður og engum er alls vamað.
En reynt hefur Alþýðuflokkurinn að
starfa eftir leiðsögn orðanna; Maður-
inn gullið. Ég get ekki-annað-en verið
þeim flokki þakklátur fyrih-það,'!Seín
hann hefur gert lý'rir niéitnirra
und félaga míns á‘liafrtárbdjckahíim
forðum. Hver maður, sem dærhif óvifi
hallt, hlýtur að viðurkenna, að margt
væri öðmvísi í félagshyggju og félags-
háttum á íslandi, ef áhrifa þess flokks
hefði ekki gætt. Fyrir starl' hans hafa
mörg mannréttinda- og mannúðar-
sjónarmið síazt inn í meðvitund al-
mennings og þykja nú flestum jafn-
sjálfsögð og þau þóttu fjarstæð fyrir
fáeinum áratugum. Ég treysti flokkn-
um til þess að halda vel í þessu horfi á
komandi árum, að hann vinni ötult
vakningarstarf til þess að efla félags-
lega ábyrgðarvitund og farsælt skipu-
lagsstarf, sem miði að því að rótfesta
það í félagsháttum íslendinga, að
maðurinn er dýrmætari en gullið.
c
a g a t a 1 2 0 nóvember
Vitanlega munu ráðherrar Sjálfstæðisflokksins reyna að bera sig
mannalega, þrátt fyrir falleinkunn kjósenda, og munu eflaust halda því
fram að þeir séu ómaklega dæmdir vegna umdeildra aðgerða. En þótt
landsmenn séu sumpart að dæma ráðherra Sjálfstæðisflokksins af verk-
um þeirra, þá eru þeir þó miklu fremur að lýsa óánægju með aðgerða-
leysið og lognmolluna sem einkennir ráðherralið flokksins. Sjálfstæðis-
menn hafa að mestu látið Framsókn bera hita og þunga af óvinsælum
aðgerðum, en þakka sér góðæri og ýmis jákvæð teikn í efnahagslífinu.
Á sama tíma hefur Davíð Oddsson loks tekið af skarið í pólitískum
grundvallaratriðum, svo Sjálfstæðisflokkurinn er í nálega öllum málum
fulltrúi fortíðarinnar. Flokkur Davíðs hefur þannig leyst Framsókn af
hólmi sem höfuðból afturhaldsins í íslenskum stjómmálum.
Nú er svo komið að bæði þeir sem aðhyllast frjálslynda umbótastefnu
og sígilda jafnaðarstefnu líta á Sjálfstæðisflokkinn sem höfuðandstæð-
ing, enda hefur Morgunblaðið ekki aðra sálufélaga fyrir Davíð en
gömlu þjóðemissósíalistana í Alþýðubandalaginu. Þar finna Davíð og
hinir tossamir loksins einhverja sem em álíka mikið á móti framtíðinni
og þeir em sjálfir. ■
Atburðir dagsins
1763 Hóladómkirkja, sú sem
enn stendur, var vígð. 1772
Snjóflóð féll á tvo bæi á Látra-
strönd við Eyjafjörð. Fjórir fór-
ust. Manni var bjargað úr flóð-
inu tíu dögum eftir það féll.
1805 Ópera Beethovens, Fi-
delio, frumflutt í Vínarborg.
1818 Simon Bólívar lýsir yfir
sjálfstæði Venesúela frá Spáni.
1925 Mussolini bannar starf-
semi frímúrara og annarra
leynisamlaka. 1945 Réttarhöld
hefjast í Númberg í Þýskalandi
yfir foringjum nasista. 1959
Viðreisnarstjórnin, samstjórn
Alþýðuflokksins og Sjálfstæð-
isfiokksins, tók við völdum.
Hún sat í 11 ár og 236 daga.
1979 Sir Anthony Blunt, um-
sjónarmaður með listaverkum
Bretadrottningar, sviptur ridd-
aratign eftir að hafa játað
njósnir fyrir Sovétmenn.
Afmæiisbörn dagsins
Gene Tiemey 1920, bandarísk
leikkona. Nadinc Gordimer
1923, suður-afrísk skáldkona,
hlaut Nóbelsverðlaun 1991.
Robert F. Kennedy 1925,
bandarískur stjómmálamaður.
Annáisbrot dagsins
Á því ári varð úti Hamraenda-
Jón sýslumaður á Fróðárheiði
um miðgóuleyti, var með fiska-
lest og fannst eigi aptur. Var
mælt, að fjandinn hefði sótt
eign sína. Lézt og maður, sem
með honum var, hver strax
fannst, er afiétti hríðinni. Er
mælt, að Jón hafi hrapað fyrir
Knararhamra þar á heiðinni.
Mælifellsannáll 1705.
Röksemd dagsins
Dauð kona bítur ekki.
Gray lávaröur að krefjast aftöku
Maríu Skotadrottningar.
Málsháttur dagsins
Hinn seinasti er lausakonunni
hinn elskasti.
Frelsi dagsins
Þú getur haft mig fyrir því, að
frelsi er meira vert en lofthæðin
í bænum.
Bjartur í sjálfstaaSu fólki eftir Hall-
dór Laxness.
Orð dagsins
Mig við breyta munuð þið,
mín sú rœtist vonin,
einsog forðum faðirinn við
fortapaða soninn.
Sigvaldi Jónsson Skagfirðinga-
skáld; Konur.
Skák dagsins
Finnskinn Westerinen er lík-
lega einhver minnsti stórmeist-
ari heims, en strangur í fasi ein-
sog gamall bamaskólakennari.
Árangur hans er upp og ofan,
og kannski aðallega ofan, en
stundum nær hann sér vel á
strik. Hann hefur svart og á'leík
gegn Fedder. " “T *
Svartur leikur og vinnur.
1. ... Dg3! Hvíta staðan er töp-
uð. Samanber 2. Hxfl Dh2
mát, eða 2. R6g4 Dh2+! 3.
Rxh2 Rg3 mát.