Alþýðublaðið - 29.11.1996, Síða 5

FÖSTUDAGUR 29. NÓVEMBER 1996
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
a
5
I
ur ræðir við
n safnar biblíum
var einn af þeim sem átti þátt í upp-
þotinu gegn Halldóri Júlíussyni, sýslu-
manni fyrrum daga. Ólafur þótti nokk-
uð strangur, en ekki um of og átti
virðingu nemenda. A hverju hausti
sagði hann nemendum að reykingar
og neysla áfengis væru bönnuð í skól-
anum. Til þess að fylgja því banni eft-
ir, lét hann nemendur opna pakka ein-
stöku sinnum sem þeim voru sendir.
Þá skoðuðu skólastjóri og einn kenn-
ari innihaldið.
Var mikið um upptöku tóbaks og
áfengis?
Nei, ég varð aldrei var við það. En
mörgum árum síðar sagði kunningi
mirrn frá Búðardal hvernig hann hefði
sniðgengið bannið. Hann skrifaði vini
sínum í Reykjavík og bað hann að
senda sér rommflösku. Hugði hann,
ásamt félaga sínum, að gera sér glaðan
dag að loknu landsprófi. Síðan kom
stærðar pappakassi með áætlunarbíln-
um, vel merktur og líka var skrifað á
kassann: „Gangi þér vel í prófinu,
elsku Steini minn, þín mamma.“ Auð-
vitað var ekki hróflað við þessum
kassa.
Fluttir þú til Reykjavíkur þegar þú
hcettir kennslu við Héraðsskólann á
Reykjum?
Já, það var haustið 1973, en þá
kenndi ég næsta vetur á Kjalamesi, ég
var þar í forföllum skólastjórans á
Klébergi, en hann varð fyrir bíl og
slasaðist illa daginn áður en hann átti
að setja skólann.
Þú hefurþýtt eitthvað afbókum?
Já, ég hef þýtt 15 skáldsögur og eitt
leikrit. Aðeins tvær sögur hafa verið
gefnar út, hinar vom allar framhalds-
sögur í útvarpinu. Auk þessa hef ég
þýtt margar smásögur fyrir útvarp og
blöð.
Biblíusöfnun á stríðstfmum
En svo við víkjum að öðru, áttu þér
hugðarefni utan starfs og stjómmála?
Já, ég les allt sem ég kemst yfir um
náttúrufræði, hef lengi verið áskrif-
andi að ameríska tímaritinu National
Geographic. Ég hef líka mikinn áhuga
á ferðalögum erlendis. Ég held að ég
hafi heimsótt öll lönd í Evrópu nema
Sviss og Tékkóslovakíu, en auk þess
Marakkó í Afríku og Kína og Tyrk-
land t Asíu. Ég hef aldrei farið til vest-
urheims, en langar óneitanlega að
heimsækja Kúbu. Það var líka áhuga-
mál mitt lengi að safna bibh'um á ýms-
um tungumálum.
Sú söfnun hlýtur að krefjast mikils
ti'ma og umhirðu?
Já, það fórmikill tími í þetta og þær
tóku mikið pláss í bókahillum. Ég
flokkaði þær eftir skyldleika tungu-
mála og það tók mikinn tíma.
Hvenœr byrjaðir þú að safna biblí-
um?
Það var á stríðsárunum. Svo bar til
að ég gekk í amerískan bréfablúbb og
skrifaðist einkum á við fólk í fjarlæg-
um löndum, austur á Kyrrahafseyjum
og í Suður-Ameríku. Þeir sem ég
skrifaðist á við voru flestir safnarar.
Einkum frímerkjasafnarar. En það
vom ótrúlegustu hlutir sem fólk safh-
aði. Ein kona í Suður-Ameríku safn-
aði trjátegundum. Hún fékk senda
tijábúta víðsvegar að úr heiminum og
lét smíða úr þeim salt og piparbauka.
Hún átti slíka bauka úr tijátegundum
víða að úr heiminum. Hún kvaðst ekki
vita hvort nokkur tré væm til á íslandi,
en ef svo væri ekki bað hún mig að
senda sér spýtu úr skipi sem strandað
hefði við Island og best væri ef ég
gæti sagt sér sögu af strandinu. Ég
sendi henni dálítinn birkilurk og hún
varð mjög ánægð. Ég hafði engan
Biblíusaf narinn
Ragnar hefur safnað þúsundum eintaka af biblíunni
á ótal tungumálum. Hér handleikur hann biblíur frá
Nýju-Guineu, en þaðan hefur Ragnar fengið biblíur
á 200 málýskum.
áhuga á frímerkjum, en datt í hug að
biðja um sýni af móðurmáli penna-
vina minna, helst eintak af dagblaði.
En ég sá fljótt að það var fásinna, en
mér datt í hug að biblían hafði verið
þýdd á fleiri tungumál en nokkur önn-
ur bók í heiminum. Þá hafði maður
sama textann og hægt var að bera
tungumálin saman. Ég afréð því að
safna biblíum. Ég aflaði mér heimilis-
fanga nær allra biblíufélaga í heimin-
um, skrifaði þeim og fékk sendar bibl-
íur. Ég sendi svo greiðslu ýmist í doll-
urum eða pundum. Þessar bibh'ur voru
yfirleitt mjög ódýrar, því þær eru oft
seldar undir kostnaðarverði til þess að
útbreiða guðsorð meðal fátæklinga.
Þetta voru oft ekki heilar biblíur, held-
ur aðeins Nýja testamentið eða bara
eitt guðspjall, jafnvel brot úr guð-
spjalli. Ég gladdist við hvert nýtt mál
sem ég fékk. Eitt sinn pantaði ég sjö
málýskur indíána og eskimóa frá trú-
boðsstöð norður á Alaska. Ég fékk
nokkru síðar pakka þaðan, en mér brá
þegar ég opnaði hann. Þar voru efstar
tíu litlar grammófónplötur. Neðar í
pakkanum voru svo allar bækurnar
ásamt bréfi frá trúboðanum. Hann
sagðist senda mér plötumar sem gjöf.
Þær voru með söng og upplestri á
völdum köflum úr Nýja testamentinu.
Hann vildi aðeins biðja mig að spila
þær fyrir kristna eskimóa á íslandi.
Það hefur ekki tekist ennþá.
Biblíur á 200 málum í Nýju-
Guineu
Fékkstu margar biblíur á lítt kunn-
um mállýskum?
Já, fjölmörgum. Ég get nefnt sem
dæmi Nýju-Guineu. Þetta er stór hita-
beltiseyja, fjöllótt og skógi vaxin. Þar
eru talin vera um sjö hundruð tungu-
mál, sum ná jafnvel aðeins yfir eitt
þorp inni í frumskóginum og alls ólík
mállýska töluð í næsta þorpi. Ég náði í
biblíur og biblíuhluta á rúmlega tvö
hundruð tungumálum í Nýju-Guineu.
Þar var deild úr alþjóðlegu félagi mál-
ífæðinga. Þeir hafa bækistöð á suður-
hluta eyjarinnar og senda fólk um alla
eyjuna til að rannsaka tungumálin.
Venjulega fara tvær manneskjur, oft
ung hjón, inn í þorp í frumskóginum
og setjast þar að með leyfi þorpshöfð-
ingjans. Svo taka þau til við að læra
mál þorpsbúa af vörum
fólksins. Það tekur venju-
lega þrjú til fimm ár. Þá
verða þau að búa til rit-
mál, því þama kann eng-
inn að lesa eða skrifa.
Svo þýða þau einhvern
kafla úr bibltunni á þetta
mál og kenna krökkum
að lesa. Þetta félag rekur
litla prentsmiðju og þessi
brot úr biblíunni eru
prentuð í litlu upplagi og
miðað við tölu þorpsbúa
eða þeirra sem þessa mál-
lýsku tala. Minnsta kver-
ið sem ég hef fengið er
upphaf Markúsarguð-
spjalls, sextán blaðsíður.
A þessu kveri stóð að það
væri gefið út í 50 eintök-
um og að mælendur
þessa tungumáls væru
140. Ég má til að minnast
á furðulegasta málið sem
ég hef eignast, Baskamál-
ið á Norður-Spáni og
Suður-Frakklandi. Það
tala um það bil 3 milljón-
ir manna og er einstakt
meðal tungumála. Öll
tungumál í heimi eru
skyld einhverju öðru
tungumáli. ítalska,
spánska, portúgalska og
latína eru náskyld og
kallast rómönsk mál. I
Norður-Evrópu eru það
germönsk mál, í Austur-
Evrópu slavnesk mál.
Þannig eru öll tungumál
flokkuð eftir skyldleika.
Nema baskneska. Þar
finnst ekki vottur af
skyldleika við nokkuð
annað tungumál í heimin-
um og það er eina málið
sem svo er.
Hvar geymir þú þessar
biblíur?
Ég gaf Háskólabóka-
safninu þær. Þær eru
geymdar í Þjóðarbók-
hlöðunni.
Alltaf fundist Al-
þýðubandalagið
hálfgerður krata-
flokkur
Hvenœr hcettir þú
kennslu og hvað tók þá
við?
Ég vann við fræðslu-
myndasafnið í tvö ár, síð-
an hjá sakadómi og þegar
Rannsóknarlögregla rík-
isins var gerð að sérstakri
stofnun og fluttist í Kópa-
vog, varð ég næturvörður
þar. Ég bjóst við að þegar
ég yrði sjötugur yrði mér
sagt upp störfúm, en ekk-
ert varð úr því. Þegar ég
varð sjötíu og fimm ára
og ekkert bar á uppsögn
sagði ég upp störfum.
Hvemig féll þér við Rannsóknar-
lögregluna?
Rannsóknarlögreglumenn voru þá
ekki ýkjastór hópur og allir þekktust
vel. Eg átti þar marga ágæta vini.
Að lokum, gekkstu (Alþýðubanda-
lagið ?
Nei, mér fannst vanta allan kraft í
það, og það væri hálfgerður krata-
flokkur. Okkur vantaði kjarnakarla
eins og Einar Olgeirsson, Brynjólf
Bjamason eða Hannibal Valdimars-
son. Ég er eiginlega löngu hættur að
skipta mér af stjómmálum. Ég held að
við ættum að ljúka þessu spjalli okkar
með vísu sem ég gerði um sjálfan mig
þegar ég varð áttræður:
Ég er ennþá em og fær
ekki hrumur talinn,
ennþá rauður ofan í tær,
enn ég dái Stalín.