Alþýðublaðið - 07.02.1997, Blaðsíða 5

FÖSTUDAGUR 7. FEBRÚAR 1997
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5
lands. Hann fékk þar vinnustofu til
umráða sem var álíka stór og öll ný-
listadeildin hér heima,“ segir Hannes
Sigurðsson. „Þar mætti hann einnig
þeim skilningi á viðfangsefnum sínum
sem hann hefur sjálfsagt saknað hér
heima, þar sem unga kynslóðin var
líkt og úti á þekju. I Hollandi dvaldist
hann í tvö ár og sneri aftur árið 1985.
Eftir að hann sneri aftur til íslands tók
hinn íslenski realismi við stjórnar-
taumunum. Hann fór út á vinnumark-
aðinn og hefur allar götur síðan unnið
fulla vinnu jafnhliða listsköpun sinni
þar til núna en hann hlaut listamanna-
laun til þriggja ára í fyrra. Finnbogi er
í sambúð, með Kristínu Ragnarsdóttur
og faðir fjögurra bama og hefur ekki
haldið margar einkasýningar en allar
hafa þær þó hlotið
mikla og verðskuld-
aða athygli. Hann er
lengi að vinna að
hveiju verki, það má
segja sem svo að
meðaltalið sé urn eitt
verk á ári.“ Fyrsta
sýning hans var í Ný-
listasafninu árið
1988. „Það var verk
sem ég gerði 85, fyrst
í Hollandi fyrir gallerí
sem heitir Gelle Rij-
der, og þegar ég tók
það niður þar áttaði
ég mig á því að þetta
var raunverulega verk
sem ég hafði hugsað
fyrir Nýlistasafnið.
Þetta voru þrjár kop-
arstangir, fimm metra
langar, sem hengu lá-
rétt, lágu með annan
endann upp að
veggnum og það var
mótor undir þeim
sem snerist einn hring
á mínútu, tók í stang-
irnar og dró þær að-
eins frá veggnum og
sletti þeim í vegginn. Við þetta var
tengdur kontaktmíkrófmn, sem tók eitt
hljóð inn og tengdi þau í fjóra hátalara
fyrir hveija pípu. Þegar þú varst stað-
settur í miðju rýminu fannstu fyrir
hringformi. Hugmyndin var að taka
hljóðbylgjuna og koma áhorfandanum
inn í rörið. I gryfjunni neðri salnum
umlék það áhorfandann innan frá en í
efri salnum utanfrá.
Frá þeim tíma hefur hann sýnt á
hveiju ári og tekið þátt í mörgum sam-
sýningum. Halldór Bjöm Runólfsson
listfræðingur sem er einn spyrlanna á
Sjónþingi skrifaði ítarlega grein um
Finnboga og verk hans í katalóg sem
Listasafn íslands gaf út árið 1994, og
nefnist greinin, Hugleiðingar um
Finnboga Pétursson og listræna sam-
svömn í tímanna rás, þar segir meðal
annars að samþætting og samsvörun
séu orðin annað og meira en hugar-
burður í verkum Finnboga. Honum
hafi tekist með sannfærandi hætti að
bijóta múrana sem skilja að ólíkar list-
greinar.
Hefur hausavíxl á skyn-
færunum, menn heyra
með augunum og siá með
eyrunum
„Finnbogi er viðurkenndur lista-
maður, ekki bara að mínu mati heldur
almennt í listaheiminum. Hann er búin
að sanna sig og marka spor í íslenska
listasögu þótt hann sé ungur að árum,“
segir Hannes Sigurðsson.
„Hann hefur farið óvanalega leið í
listsköpun sinni, en enginn annar ís-
lenskur listamaðiu- hefur sérhæft sig í
hljóðskúlptúrum, en slangur af erlend-
um listamönnum. Verkin, hljóðskúlp-
túrar eða hljóðteikningar sem hann
laðar ífam, oft með aðstoð hátækninn-
ar, tölvum, örgjörvum, hátölurum, for-
riturum og tímastillum, hafa hausavíxl
á skynfærunum, áhorfandinn sér með
eyrunum og heyrir með augunum.
Hann hefur seilst út í gufuhvolfið og
sogað niður allskonar hljóð, til dæmis
AM, FM, GSM og sjónvarpsbylgjur
sem að fljóta um loftið, Finnbogi vill
ekki leggja merkingu í sín verk, held-
ur láta áhorfandum um að upphfa þau
og túlka á sína vegu. En það eru sterk-
ir trúarlegir yfirtónar í mörgum verk-
um hans, þó að hann hafni því sjálfur.
Þetta eru huglæg verk sem dáleiða
áhorfandann og óhjákvæmilega leiðir
hann áhorfendur inn á andlegar brautir
með aðstoð elektrónískra hjálpar-
tækja. Finnbogi sagði eitt sinn að til-
gangurinn væri að láta áhorfendur
detta í alfa svefn sem er grunnur svefn
og gleyma stund og stað. Það hefur
honum tekist.“
„Það væri vissulega verðugt verk að
kafa rækilega ofan í sögu samvirkrar
listar og listrænnar samsvörunar, þó
ekki væri til annars en að sýna mönn-
um fram á það að Finnbogi Péturs-
son- okkar fremsti listamaður á sviði
samfléttunar- er ekki dottinn til jarðar
þar sem einhver aðskoti utan úr
geimnum," skrifar Halldór B. Run-
ólfsson. „List hans byggir á grunni,
sem má auðveldlega rekja til upphafs
listrænna hugmynda í Grikklandi til
foma.“ Áfram heldur Halldór í grein-
inni og segir muninn á list Finnboga
og Orfeis ffemur tæknilegan en hug-
myndalegs eðhs. „Hér er orðið tækni
ffemur notað í íslenskri merkingu en
ekki grískri, þó svo skemmtilega vilji
til að orðið „tekhne" þýði ekkert
minna en list á tungu Orfeis. Það er
reyndar svo með verk Finnboga að
þau verða trauðla sundurgreind í
tæknilega og listræna parta án þess að
eitthvað týnist, sem tilheyrir báðum
sviðum."
Einskonar hljódteikningar
sem draga útlínur í loftlð
Á fyrsta Sjónþingi ársins í Gerðu-
bergi nú um helgina mun Finnbogi
ræða vítt og breitt um list sína fyrir
opnu húsi og sýna litskyggnur og
myndbandsbrot af verkum sínum.
Honum til aðstoðar verða spyrlarnir
Jón Óskar og Hulda Hákon myndlist-
armenn ásamt Halldóri Bimi Runólfs-
syni listffæðingi.
„Örfá verk eru til sýnis í Gerðu-
bergi en þar sem verk Finnboga eru
almennt gerð með hliðsjón af rýminu
hefur hann skeytt saman hlutum úr
eldri verkum í verk sem henta Gerðu-
bergi,“ segir Hamiesi Sigurðsson. ,,Þ;ir
verður þó aðaláherslan á myndbands-
spólu sem hefur að geyma sýnishom
af eldri verkum Finnboga frá Hol-
landsámnum og til dagsins í dag.“
í galleríiinu Sjónarhóli verður síð-
an sýning á nýjum verkum sem nefn-
ist Spor. „Yfir þeim verkum er hug-
leiðslublær, en þó er einnig að finna
hárfína og skemmtilega íróníu, ekki
ósvipaða þeirri og Finnbogi framkall-
aði á Mokkakaffi í fyrra,“ segir Harrn-
es. „Þá tók hann mótóra úr tólf fóta-
nuddtækjum og setti í marga kassa
sem hann hengdi í loftið og lét þá síð-
an ganga á mismunandi styrkleika,
mismarga í einu þannig að staðurinn
víbraði. Sýningin Spor á Sjónarhóli
hefur að geyma hljóðkort en þau fékk
hann hjá fyrirtæki hér í bæ sem hafði
hugsað sér fyrir nokkm að hefja dreif-
ingu gjafakorta með hljóðkubbum þar
sem fólk gat talað eða sungið inn
kveðjur. Finnbogi fékk danskennara
til að lesa inn dansleiðbeiningar, þann-
ig að þegar stutt er á hnappinn á kort-
inu fást leiðbeiningar um hvemig á að
bera sig að í dansinum. Þetta verða því
einskonar hljóðteikningar."
Sýningin í Gerðubergi stendur frá 9.
febrúar til 30. mars en þeirri á Sjónar-
hóli lýkur annan mars. Sjónarhóll er
sjálfstæður sýningarsalur sem starfar í
samvinnu við Gerðuberg og nýtur vel-
vilja atvinnulífsins. Hann er opinn
fimmtudaga til sunnudaga frá 14 til
18. Aðgangur á Sjónþingið í Gerðu-
bergi er kr. 300.
Finnbogi Pétursson hljóðlistamaður heldur
Sjónþing í Gerðubergi.
Nokkrir þingmenn úr þingflokki jafnaðarmanna leggja fram
á Alþingi tillögu um að gera úttekt á áhrifum Efnahags- og
myntbandalags Evrópu á íslenskt atvinnulíf
Tilraun til að fá
stjórnvöld til að vinna
heimavinnuna
-segir Jón Baldvin Hannibalsson sem ereinnflutningsmanna.
„Þetta er stórmál sem hefur djúp-
stæð áhrif, ekki aðeins innan Evr-
ópusambandsins heldur einnig á
samkeppnisstöðu þeirra ríkja utan
bandalagsins sem eiga mikil við-
skipti við bandalagið," segir Jón
Baldvin Hannibalsson um Efhahags-
og myntbandalag Evrópu sem talið
er að verði að veruleika í ársbyrjun
1999.
Jón Baldvin hefur ásamt Ágústi
Einarssyni (fyrsta flutningsmanni)
og Sighvati Björgvinssyni lagt fram
á Alþingi þingsályktunartillögu þess
efnis að fram fari á vegum stjóm-
valda úttekt á áhrifum peningasam-
mna og myntbandalags Evrópu á ís-
lenskt efnahagslíf.
Jón Baldvin segir viðbrögð ríkis-
stjórnarinnar einkennast af full-
komnu skilningsleysi á mikilvægi
þessa máls:
„Meðan ríkisstjómir allra aðildar-
ríkja Evrópusambandsins og EES-
ríkja eru nú að kanna til þrautar
hvaða áhrif þessar breytingar muni
hafa á viðskiptalega stöðu þeirra
svarar forsætisráðherra íslands því
aðspurður á Alþingi að myntbanda-
lag Evrópu yrði væntanlega til þæg-
indaauka fyrir íslenska ferðamenn í
útlöndum. Helst var á honum að
skilja að málið snerist einmitt um
það. Hann sagði að ekki kæmi til
greina að íslendingar gerðust aðilar
að þessu samstarfi - eins og þeim
standi það til boða. Svar forsætisráð-
herra lýsir með dæmigerðum hætti
hugsun núverandi stjómarforystu um
alvörumál af þessu tagi. Annars veg-
ar er gefið í skyn að það sé einhver
spuming um að við getum gerst aðil-
ar, þótt við stöndum utan Evrópu-
sambandsins. Hins vegar er málið
látið snúast um algjör aukaatriði,"
segir Jón Baldvin.
„Þjóðir utan Evrópusambandsins
eiga auðvitað engan kost á þessari
aðild nema menn gefi sér að um það
verði samið sérstaklega innan EES-
svæðisins. Það breytir engu um það
að þessi áform munu skipta sköpum
fyrir efnahagslíf ríkja sem utan Evr-
ópusambandsins standa, og það er
fyrir löngu orðið brýnt, ekki einasta
að fylgjast með málinu heldur rann-
saka ofan í kjölinn hver áhrif þess
verða.
Jón Baldvin:
Viðbrögð ríkis-
stjórnarinnar
einkennast af
fullkomnu
skilningsleysi
á mikilvægi
þessa máls.
Evrópusambandið er aðalvið-
skiptaaðili okkar íslendinga, 60 pró-
sent af vöruinnflutningi kemur það-
an og um 70 prósent af vöruútflutn-
ingi fer þangað. Sameiginleg rnynt-
og peningamálastefna Evrópusam-
bandsins mun því hafa mikil áhrif
hér á landi. Það sem þarf að rann-
saka er hvaða áhrif hún hefur á inn-
og útflutning til og frá ríkjum Evr-
ópusambandsins. Það þarf að kanna
samkeppnisstöðu íslenskra fyrir-
tækja, áhrif á önnur viðskiptalönd,
áhrif á vaxtastig hérlendis, áhrif á
vinnumarkað, atvinnuástand og svo
framvegis.
Eftir að áætlanir um myntbanda-
lag Evrópu er komnar að fullu í
framkvæmd verður erfiðara og
kostnaðarsamara fyrir önnur ríki, þar
með talið ísland að halda uppi sjálf-
stæðum gjaldmiðli. Það er hætt við
því að sá mikli vaxtarmunur sem
þegar er milli fslands og Evrópusam-
bandsins muni enn fara vaxandi og
samkeppnishæfni íslenskra fyrir-
tækja því versna. Það þarf að rann-
saka hvaða áhrif myntbandalagið
hefur á eignir og skuídir á hinu nýja
myntsvæði, hvemig flæði er á tekj-
um og útgjöldum, meta gengis-
áhættu þegar gjaldmiðlum fækkar og
skoða breytingar á tölvum og upp-
lýsingakerfum. Sérstaklega verður
að rannsaka hvemig EFTA-ríkin, ut-
an Evrópusambandsins en innan
EES- samstarfsins, verða fyrir áhrif-
um af þessu, til dæmis hvemig hugs-
anlegt væri að hátta aðild þeirra að
greiðslumiðlunarkerfmu (svokölluðu
TARGET kerfi), sem er snar þáttur í
því að hrinda peningamálastefnu
Evrópusambandsins í ffamkvæmd.
Af öllu þessu er því augljóst að
nauðsyn er á ítarlegri úttekt á áhrif-
um myntbandalagsins. Einu svörin
sem heyrst hafa frá forsætisráðherra
eru þau að með hugsanlegri aðild
EES- ríkjanna að myntbandalaginu
væri vopnið til gengisfellingar slegið
úr höndum okkar. Sumir myndu telja
það höfuðkost vegna þess að tilgang-
urinn með þessu samstarfi er að festa
í sessi stöðugleika á gjaldeyrismörk-
uðum og knýja ríkisstjómir þarmeð
til að viðhalda stöðugleikanum með
almennum efnahagslegum úrræðum
í stað þess að neyðast til örþrifaráða
eins og gengisfelíing er, eftir að önn-
ur úrræði hafa þrotið eða efnahags-
stefnan bmgðist.
Af hálfu okkar þingmanna jafnað-
armanna er þetta enn ein tilraunin til
að fá íslensk stjómvöld til að vinna
heimavinnuna sína að því er varðar
samskipti okkar við Evrópusam-
bandið og hina stöðugu þróun sem
þar er að verða."