Alþýðublaðið - 13.02.1997, Qupperneq 3

FIMMTUAGUR 13. FEBRÚAR 1997
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
Hitt kynið!
í haust birtist grein í tímaritinu The
Economist um ‘Tomorrow’s second
sex”. Leiðari sama blaðs hét “The
trouble with men”. Leiðarinn hefst á
eftirfarandi yfirlýsingu: “It may be a
man’s world now _ but tomorrow
belongs to women”. Þar er eftirfarandi
Pallborð |
. í#* y 1 Svanfríður
# 1 ~ | Jónasdóttir
■ ; I skrifar
fullyrðingum um karla varpað fram
“að auk þess að vera ofbeldisfyllri,
hættara við sjúkdómum, líklegri til að
ánetjast eiturlyfjum þar með talið
alkahóli, að neyta lélegrar fæðu og að
fremja sjálfsmorð; semsagt félagslega
óæskilegri að öllu leyti, séu þeir líka
heimskari en konur. Allavega gangi
drengjum verr í skólum en stelpum.”
Sama munstur
Greinin sjálf íjallar um þann vanda
í nútíma samfélögum að atvinnuhátta-
breytingar, ný tækni og aukin atvinnu-
þátttaka kvenna virðist hafa kippt fót-
unum undan körlum á Vesturlöndum
og er eftirfarandi sett ífam því til stað-
festingar:
- drengjum gengur verr í skólum
- konur vinna meirihluta þeirra nýju
starfa sem verða til
- karlar reyna ekki að vinna
svokölluð kvennastörf og þeim mun
síður sem þeir eru minna menntaðir
- atvinnuleysi rýrir gildi karla sem
maka
- karlar tileinka sé ekki viðurkennd
félagsleg gildi ef þeir eru ógiíitir og at-
vinnulausir. Þeir læra rétta félagslega
hegðun í gegnum vinnu og hjónaband
og líta á forsjá fjölskyldu sem kjam-
ann í karlmennskunni.
Vandi karla er talinn byija í skólun-
um þar sem stúlkur standi námslega
ffamar strax frá byijun. í Ameríku eru
drengir mun líklegri til að sitja eftir í
bekk og tvöfalt líklegri til að flosna
uppúr skólum en stúlkur. Og í þeim
hverfum London þar sem atvinnuleysi
er mikið er staða drengja miklum mun
verri en stúlkna. Sama þróun virðist
vera um alla Evrópu.
Hefðbundin, kynbundin viðhorf
Atvinnuháttabreytingar virðast
koma sérstaklega illa niður á körlum.
Þjónustustörfum fjölgar og erfiðis-
vinnustörfum fækkar. Konur eru lík-
legri til að taka láglaunastörf í ýmiss-
konar þjónustu þar sem vöxturinn er
mestur, á meðan karlar, bundnir þeirri
tilfmningu að þeirra laun þurfi að geta
framfleytt fjölskyldu, hafna slíkum
störfum. Kannanir sýna reyndar líka
að þeir hafna einnig betur launuðum
störfum ef þau flokkast sem kvenna-
störf og eru tilbúnir að taka láglauna-
störfm ef þau eru ekki kvennastörf.
Mér virðist að sama þróun
sé hér í gangi og á öðrum
Vesturlöndum. Konur
sækja sér frekar menntun,
eru sveigjanlegar og taka
nýju þjónustustörfin sem
eru láglaunastörf. Karlarn-
ir eru hinsvegar líklegri til
að frjósa í gamalli karl-
mennskuímynd.
Vandi karla vegna aukins atvinnu-
leysis ræðst því af efnahagslegum
ástæðum og félagslegum þar sem
karlar ekki vilja taka kvennastörf þó
þau bjóðist.
Samkvæmt greininni fer þessi blan-
da af hefðbundnum viðhorfum til star-
fa og atvinnuleysið verst með unga at-
vinnulausa karla. Hver er þeirra fram-
tíð? Hvemig er sú karlmennskufyrir-
mynd sem þeir alast upp við? Og
hvernig er þá staða kvennanna?
Hvemig geta þær náð jafnrétti; fengið
að njóta hæfileika sinna og getu ef
karlarnir eru án menntunar, starfs-
s k o ö a n i r
þjálfunar og atvinnu og því ekki
kræsilegir makar.
Hvernig er þetta hjá okkur?
Atvinnuþátttaka íslenskra kvenna
hefur aukist úr 63 prósent 1984 í 80
prósent 1995 og er sú mesta í ríkjum
OECD. Hlutfall atvinnutekna kvenna
af atvinnutekjum karla hefiir frá ámn-
um 1980 til 1995 farið úr 46,6 prósent
í 52 prósent. Giftum konum með at-
vinnutekjur fjölgar á síðustu ámm en
kvæntum körlum fækkar. Atvinnu-
þátttaka kvenna eykst þrátt fyrir að
fæðingartíðni hér, 2,2 prósent, sem er
mun hærri en í öðmm löndum sem við
bemm okkur gjaman saman við.
Frá 1991 hefur Hagstofan gert
kannanir á vinnumarkaði tvisvar á ári
og em 4.400 manns í úrtaki hverju
sinni. Þessar kannanir hafa leitt í Ijós
ákveðna tilhneigingu á vinnumarkaði
sem er ekki ósvipuð þeirri sem greint
er ffá í The Economist.
Konur taka nýju störfin -
karlar missa þau gömlu
Konum á vinnumarkaði íjölgaði um
3.900 ffá 1991 til 1995. 3000 af hin-
um nýju störfum kvennanna em skip^
uð konum með háskólamenntun. Á
sama tíma fjölgar störfum karla á
vinnumarkaði um 1.200 þar af 200
störf háskólamenntaðra karla. Frá
1992 til 1994 töpuðust hinsvegar af
vinnumarkaði 4000 störf ófaglærðra
karla.
Þessar tölur em athyglisverðar fyrir
margra hluta sakir. Hér hafa Konur átt
við meira atvinnuleysi að stríða en
karlar en ástæða atvinnuleysis hjá
konum virðist frekar vera sú að þær
eru nýjar á vinnumarkaði á meðan
karlamir em að missa vinnuna, úreld-
ast. Aukin menntun kvenna hefur ekki
enn aukið tekjur þeirra en er greini-
lega að verða lykillinn að vinnu.
Mér virðist að sama þróun sé hér í
gangi og á öðrum Vesturlöndum.
Konur sækja sér frekar menntun, em
sveigjanlegar og taka nýju þjónustu-
störfin sem em láglaunastörf. Karlam-
ir em hinsvegar líklegri til að fijósa í
gamalli karlmennskuímynd. Það sjá-
um við meðal annars af því að þó kon-
ur hafi breikkað starfsval sitt og aukið
atvinnuþátttöku em karlamir fastir við
hin svo kölluðu karlastörf. Og ef við
lítum til fleiri þátta þá virðist ná-
kvæmlega það sama vera uppi á ten-
ingnum. Stúlkur koma betur en dreng-
ir út úr öllum samræmdum prófum
hérlendis, hvort sem er í 4., 7. eða 10.
bekk.
Hvað er til ráða?
Hvemig á að breyta þessu eða þarf
að breyta því? Er ekki bara í lagi að
konur taki vinnumarkaðinn yfir og
karlamir verði smámsaman atvinnu-
lausir? Hverjar hafa félagslegar afleið-
ingar þessarar þróunar orðið annars-
staðar og er það staða sem við viljum
sjá? Mín tilfinning er sú að án þess að
ráðast að rótum þessa munum við
spóla á sama stað í jafnréttisbarátt-
unni. Við fáum ekki öðmvísi, sveigj-
anlega, opna og jafhréttissinnaða karla
nema við hjálpum strákunum til að
verða “betri” strákar strax í skóla og
uppeldi almennt. Það nægir greinilega
ekki að jafnréttissinnaðar konur hefji
uppeldið þegar í hjónabandið eða
sambúðina er komið.
Höfundur er þingmaöur I þing-
flokki jafnaöarmanna.
Aalþingi er margt góðra skál-
da, og líklega er á engan
hallað þegar sagt er að sá sem
þar fer fremstur í flokki jafningja
er fyrrum ritstjóri Tímans, Jón
kristjánsson. Um skeið hefur
hann setið í nefnd um málefni
þjóðkirkjunnar, raunar með öðrum
Ijóðasmið af þinginu, sem er af-
komandi sjálfs Bólu-Hjáimars en
það er séra Hjálmar Jónsson. I
vikunni var rætt á þinginu frum-
varp um stöðu þjóðkirkjunnar og
séra Hjálmar gekk þá hofmann-
lega í stólinn og kvað kirkjumála-
ráðherra nú hafa lagt til „mestu
breytingu í málefnum kirkjunnar
frá siðbót.” Þá rann upp úr hinu
lipra skáldi Framsóknar eftirfar-
andi kviðlingur:
Viö andligu málin er örðug glíma,
þó auka kirkjunnar veg,
siðbótarmenn hinna síðari tíma,
séra Hjálmar og ég.
Hinn orðslyngi þingmaður Al-
þýðubandalagsins Hjörleifur
Guttormsson er gangandi krafta-
verk þegar skjalavarsla úr löngu
liðinni pólitískri fortíð er annars
vegar. (gær var á það drepið í
þessum dálki að þegar deilt var
um frumvarp um arðgreiðslur
Landsvirkjunar hefði Stefán Guð-
mundsson úr Framsóknarflokki
náð sniðglímu á Alþýðubandalag-
ið með því að upplýsa að aðr-
greiðslurnar hefðu fyrst verið
teknar upp þegar Hjörleifur, Svav-
ar Gestsson og Ragnar Arnalds
hefðu setið í ríkisstjórn. Þegar leið
á kveldið hafði Hjörleifur kafað
lengi dags í ryki orpnar skjala-
hrúgur á skrifstofu sinni og um
miðnæturskeið kom hann sigri
hrósandi úr kafinu og skeiðaði
rakleiðis í ræðustól. Þar veifaði
hann skjali frá árinu 1979, sem
tók af öll tvímæli um að arð-
greiðslur voru ekki teknar upp í tíð
Alþýðubandalagsins. Stefán, sem
er gömul fótboltahetja af Króknum
og kappsfullur með afbrigðum var
hins vegar ekki af baki dottinn.
Þegar leið á nóttina var hann aftur
kominn í stólinn og sagði að þó
þeir þremenningar hefðu kanski
ekki byrjað arðgreiðslurnar hefðu
þeir setið í ríkisstjórn sem afnam
þær ekki. Við það stundi Svavar
mæðulega og sagði stundarhátt:
„Ég man það ekki. Ég er hvorteð-
er búinn að vera í svo mörgum
ríkisstjórnum...”
Kolkrabbinn býr sig nú undir að
launa Árna Sigfússyni rauð-
an belg fyrir gráan vegna stríðs
hans og FÍB á tryggingafélögin (
tengslum við bílatryggingar. Talið
er að ekkert verði til sparað að
koma honum á kné í prófkjöri, og
hyggjast liðsforingjar gömlu ættar-
veldanna styðja Vilhjálm Þ. Vil-
hjálmsson gegn Árna. Vera má
að Katrín Fjeldsted sjái sér leik á
borði og blandi sér aftur í slaginn
um borgarstjórnina í þeirri von um
að geta skotist upp ámilli þeirra
vinanna í harðvítugum átökum.
Hún hefur það á móti sér að vera
tiltölulega frjálslynd kona, en inn-
an Sjálfstæðisflokksins er hvorugt
talið stjórnmálamönnum til fram-
dráttar...
Halldóra Bragadótti arkitekt:
Nei, þær þurfa ekki að vera
umhverfisslys en það fer þó
eftir því hvemig að verkinu er
staðið.
Björn Karlsson
leiksviðsstjóri:
Ef það á að byggja þama á það
að vera íbúðarhverfi.
Eyjólfur Guðsteinsson
kaupmaður:
Nei, það held ég ekki. Það er
búin að vera verksmiðja þama
í mörg ár.
Elín Edda Árnadóttir
leikmyndahöfundur:
“Nei, ég get ekki séð það,
þetta er góð ákvörðum.”
Arnar Jónsson nemi:
“Já, ég tel það. Það er fárán-
legt að hafa annað en íbúða-
byggð þama.”
v i t i m g n n
“Það þykir skjóta nokkuð skökku
við að Ferðamálaráð skuli leggja
sér til munns hvalkjöt í því Ijósi
að á mánudag samþykkti ráðið
ályktun þar sem þeir telja ótíma-
bært að hefja hvalveiðar á ný og
slíkt geti skaðað ferðaþjónustu.”
Maðurinn er það sem hann étur. Úlfar Ey-
steinsson Ijóstraði upp um matseðilinn í veislu
hjá Ferðamálaráði. Baksíðufrétt ( DV í gær.
Dýrvitlausir fréttastjórar heimta
fréttir af kjaramálunum og fjöl-
miðlarnir skýra frá kröfum og lof-
orðum um bætur til handa þeim
lægstlaunuðu vikum og mánuðum
saman, og raunar áratugum ef út
í það er farið.
Oddur Ólafsson skrifar pistil eins og hann aö
eigin sögn er búinn aö gera í áratug eöa tvo,
um kjaradeilur en þær einkennast af marklaus-
um og slöppum vinnubrögöum, stefnulausum
og gagnslausum viöræðum, ófrjóu þrefi um
keisarans skegg. DT í gær.
Það var vissulega broslegt að
brotamaðurinn skildi vera það
mikill sælgætisgrfs að hann tímdi
ekki að henda namminu sem
leiddi tollverðina á rétta braut.
Þorsteinn G. Gunnarsson skrifar um steratöflur
og líkamsrækt. Mogginn í gær.
“Ég veit ekkert um kvennapólitík
Svanhlldar en Kolfinna hefur
lengi gefið sig út fyrir að vera
mikil kvenréttindakona ef ekki
femínisti. Þess gætir Iftt i störfum
hennar f Dagsljósi.
Ragnhildur Vigfúsdóttir skrifar greinina Ég -
um mig - frá mér - til mín. DT í gær.
“Ég leit niður til að vera viss um
að lenda ekki á neinum,” sagði
72 ára gamall Jerúsalembúi eftir
að hann hafði gert tilraun til
sjálfsvígs og stokkið fram af svöl-
um á 3. hæð með þeim afleiðing-
um að hann lenti á Max Dadas-
hvili 26 ára og hálsbraut hann.
Stökkvarinn slapp ómeiddur.”
Fórnarlambið sem liggur á spítala var að drek-
ka kaffi þegar hið lífsleiöa gamalmenni féll
neðan úr háloftunum eins og manna.
Mogginn í gær.
Hið opinbera stundar atvinnu-
starfsemi í beinni samkeppni við
einkaaðila á að minnsta kosti 23
sviðum, og búa einkaaðilar oft
við annað og kröfuharðara um-
hverfi en opinberir aðilar.
Baksíöufrétt. Mogginn í gær.
Það væri hægt að sætta sig við
miklu meiri launamun ef lægstu
launin væru ekki svona fáránleg.
Stefán Jón Hafstein í leiöara DT í gær.
Hvað gildirþó ríkur rambi,
reigist við og standi d þambi?
Enginn er svo digur í drambi,
að dauðinn nokkum hrœðist.
Hold er mold, hverju sem það klœðist.
Hallgrímur Pétursson sálmaskáld, úr
kvæöinu Hversu fánýt aö fordildin sé.