Alþýðublaðið - 19.03.1997, Page 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 19. MARS 1997
MPYDUBllDIÐ
Brautarholti 1 Reykjavík Sími 562 5566
Útgáfufélag Alþýðublaðsútgáfan ehf.
Ritstjóri Össur Skarphéðinsson
Auglýsingastjóri Ámundi Ámundason
Auglýsingasími 562 5576
Auglýsinga fax 562 5097
Dreifing og áskrift 562 5027
Umbrot Guðmundur Steinsson
Prentun ísafoldarprentsmiðja hf.
Ritstjórn Sími 562 5566
Fax 562 9244
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Sovét-ísland á
raðgreiðslum
Einkavæðingarstefna ríkisstjómar Davíðs Oddssonar hefur tek-
ið á sig hinar furðulegustu myndir síðustu vikur. Það er tiltölulega
skammt síðan að forsætisráðherra talaði til þjóðar sinnar í beinni
útsendingu frá Perlunni, þar sem hann tilkynnti mikil tíðindi: Rík-
isstjómin hygðist á næstunni einkavæða bankana!
Þjóðin er sennilega í mjög slöku meðallagi hvað greindarvísi-
tölu áhrærir, - miðað við gáfnabrekkur ríkisstjómarinnar. Hún átti
að minnsta kosti erfítt með að skilja forsætisráðherrann, þegar hann
útskýrði hróðugur hvemig hann ætlaði að einkavæða bankakerfið
uppá tékkneska móðinn. Forskrift hans að heppilegri einkavæðingu
ríkisbankanna fólst nefnilega í því að búa fyrst til þriðja ríkisbank-
ann!
Það er að sönnu rétt, að því fleiri sem ríkisbankamir em, þeim
mun fleiri er hægt að einkavæða. En svona hagfræði gengur ekki
upp nema í försum á borð við Deleríum Búbónis. Forsætisráðherra
er að sönnu fyndinn en utan Stjómarráðsins er vemleikinn ekki
farsi. Þegar menn byrja að einkavæða bankakerfið með því að búa
til fleiri ríkisbanka em þeir komnir á svipað spor og frægasti banka-
málaráðherra aldarinnar, Che Gueavara. Hagfræði Davíðs Odds-
sonar er nefnilega farin að líkjast skuggalega mikið þjóðnýtingar-
stefnu Fidel Kastró og félaga Che. Nýi ríkisbankinn er ekki eina til-
efnið til að menn dragi slíka ályktun.
Kaup Landsbankans á helmingi Vátryggingafélags íslands er
annað tilefni, sérílagi vegna þess að forsætisráðherra hefur sagt, að
hann hafi fylgst með málinu úr fjarlægð. Það þýðir á mannamáli að
Kjartan Gunnarsson, framkvæmdastjóri Sjálfstæðisflokksins og
formaður bankaráðs Landsbankans, hefur fengið forsætisráðherra
til að leggja blessun sína yfir málið.
Um leið hlýtur blessun Davíðs að fylgja eftirleiknum. Forsætis-
ráðherra hlýtur að hafa gert sér grein fyrir honum, þegar hann veitti
Kjartani leyfið til kaupanna. Þegar hann er skoðaður birtist nefni-
lega skyldleikinn við Kastró og Kúbu.
Landsbankinn er í eign ríkisins. Þarmeð er ríkið orðinn hálfur
eigandi að langstærsta vátryggingafélagi íslands. Dæmið er þó ekki
búið. Forvígismenn hins ríkisbankans, Búnaðarbankans, hafa lengi
haft hug á að styrkja sig með svipuðum kaupum á vátrygginga-
markaðnum. En þeir komust að þeirri niðurstöðu að það væri and-
stætt lögum. Nú blasir það hinsvegar við, að sú akróbatík með árs-
reikninga sem Landsbankanum er bersýnilega heimil, hlýtur að
vera leyfileg Búnaðarbankanum líka. Það er því ekki loku skotið
fyrir, að hann fari í kjölfarið af stað, og kaupi sér stóran hlut í stóru
vátryggingafélagi.
Hvað ef til dæmis Búnaðarbankinn keypti helminginn af Sjóvá-
Almennum? Þá væri komin upp sú sérkennilega staða, að ríkið
hefði í eigu sinni fast að meirihluta íslensku tryggingafélaganna,
með sérstakri blessun forsætisráðherra. Um leið blasir við, að
Kjartan Gunnarsson og Davíð Oddsson væru í sameiningu búnir að
hrinda í framkvæmd gömlu baráttumáli Alþýðubandalagsins, sem
það féll reyndar frá á síðasta áratug, um að þjóðnýta beri vátrygg-
ingafélögin! Er nema von að menn velti fyrir sér hvort Spaugstof-
an sé orðin verktaki í bankamálum ríkisstjórnarinnar?
Forystumenn annarra banka og tryggingafélaga hafa harðlega
gagnrýnt, að með kaupunum hafi Landsbankinn brotið reglur um
eiginfjárhlutfall. En hluti af því sem Davíð Oddsson og bankaeftir-
litið blessuðu hjá Kjartani Gunnarssyni var útfærsla á kaupunum,
þar sem einungis 12 prósent eignarhlutans í VÍS eru gjaldfærð á ári
hverju í formi einskonar raðgreiðslna. Fyrir tílstilli formanns og
framkvæmdastjóra Sjálfstæðisflokksins er því loksins verið að
byggja upp Sovét-ísland - óskalandið. Það á bara eftir að svara
einni spumingu: Skyldi það vera gert á raðgreiðslum frá Vísa?
skoðanir
Stefnufesta eða stjörnuhrap
Það hefur verið ánægjulegt að
fylgjast með vexti Alþýðuflokksins
og uppgangi jafnaðarstefnunnar að
undanfömu. Þetta fer að einhverju
leyti saman við þá umræðu sem á sér
stað um aukið samstarf og jafnvel
samruna hinna svokölluðu vinstri
flokka sem nú hafa sameinast undir
merkjum jafnaðarstefnunnar. Sam-
starf félagshyggjuflokkanna kallar á
aukna og djúpa umræðu um það hver
eigi að vera helstu stefnumál hinnar
nýju og öflugu jafnaðarmannahreyf-
ingar. Því miður hafa alltof margir
þingmenn jafnaðarmanna látið
blekkjast af dægurþrasi líðandi
stundar en gleymt þeirn grundvallar
stefnumálum sem Alþýðuflokkurinn
hefur innleitt í íslensk stjómmál á
síðustu ámm.
Umbótastefna
Alþýðuflokkurinn hefur gjaman
verið á undan sinni samtíð með sinni
róttæku umbótastefnu á flestum svið-
unt. Það þurfti því ekki miklar um-
Pqllborð |
Sigurður Tómas
Björgvinsson
skrifar
ræður um hugmyndafræði og gmnd-
vallar stefnumál á síðasta flokksþingi
Alþýðuflokksins. I raun var stefnu-
skrá frá því fyrir síðustu kosningar
staðfest og áréttuð með lítilsháttar
leiðréttingum. Þetta er sú stefna sem
einnig á að nota í næstu kosningum
og sú stefna sem jafnaðarmenn allra
flokka eiga að sameinast um. Þetta er
stefnan sem tekur á kerfisbreytingum
í þjóðfélaginu, á réttlátri skiptingu á
auðlindum landsins og á gmndvallar
mannréttindum.
I fyrsta lagi þarf að koma Evrópu-
málunum aftur á dagskrá. Ég spyr
þingmenn jafnaðarmanna: Hvar er
umræðan um matarkörfuna og afnám
innflutningshafta á landbúnaðarvör-
ur? Hvar er krafan um það að ísland
hafi áhrif á þær
ákvarðanir sem
teknar era um lög
og reglur sem
gilda á okkar
helstu mörkuðum
og þá rammalög-
gjöf sem gildir á
mörgum sviðum
hér á Islandi,
j hvort sem við
stöndum utan eða
innan ESB? Ein-
stakir áhrifamenn
í öllum hinum
félgshyggju-
flokkunum hafa
lýst yfir vilja til
j þess að standa
með okkur Al-
þýðuflokks-
mönnum í því að
berjast fyrir að teknar verði upp að-
ildarviðræður við ESB og að þjóðin
eigi síðan síðasta orðið í þjóðarat-
kvæðagreiðslu. Við jafnaðarmenn
höfum aldrei gefið okkur fyrirfram
að niðurstaðan verði jákvæð og aðild
að ESB sé markmið í sjálfu sér, en
við munum aldrei geta komist að því
hvað er í boði nema með því að taka
upp viðræður um málið.
I öðm lagi er það áhersla Alþýðu-
flokksins á sameign þjóðarinnar á
náttúruauðlindum, sem á að vera eitt
af aðalbaráttumálum sameinaðra
jafnaðarmanna. Alþýðuflokkurinn
hefur haldið þessu réttlætismáli á
lofti í nokkur ár, og núna fyrst er að
myndast skilningur á því og fylgis-
menn er að finna í öllum stjórnmála-
flokkum. Það em aðeins hagsmuna-
verðir sægreifanna í Sjálfstæðis-
fiokknunt og Framsóknarflokknum
sem streitast á móti - þetta er fá-
mennur hópur sem hefur slegið eign
sinni á sameign þjóðarinnar.
Þriðja stóra málið sem ég ætla að
nefna snýst um
gmndvallar-
mannréttindi. Al-
þýðuflokkurinn
var eini stjórn-
málaflokkurinn
sem setti fram
skýra stefnu
hvað varðar
breytingar á kjör-
dæma- og kosn-
ingaskipan fyrir
síðustu kosning-
ar. Stefnan er
einföld og skýr:
„Einn maður -
eitt atkvæði".
Þetta þýðir að
gera þarf landið
að einu kjördæmi
og er það í raun
mál sem flokkur-
inn hefur barist
fyrir í sjötíu ár. Hér er á ferðinni
gmndvallarspuming um mannrétt-
indi og lýðræði,
sem ávallt hefur
verið samofið
jafnaðarstefn-
unni og hlýtur
því að verða eitt
af baráttumálum
nýrrar hreyfing-
ar jafnaðar-
manna. Þessar
breytingar eru
einnig forsendan
fyrir því. að
sjóðasukk og
kjördæmapot
heyri sögunni
til.
Arfleifð
Jóns
Baldvins
Þessi stóru mál sem ég hef talið
upp hér að framan snúast öll um það
að taka upp nýjan hugsunarhátt og
framkvæma róttækar breytingar á því
kerfi sem við búum við í dag. Þessar
breytingar em forsendan fyrir því að
varanleg velferð verði fest í sessi, að
atvinnutækifæmm fjölgi, að lífskjör-
in batni og lýðræði og valddreifing
fái að njóta sín.
Höfundurinn að þessari framsýnu
stefnu íslenskra jafnaðarmanna er
Jón Baldvin Hannibalsson fyrrum
formaður Alþýðuflokksins. Það er
fyrst og fremst honum að þakka að
utanríkis- og viðskiptamál urðu að
meginviðfangsefni íslenskra stjóm-
niála á árunum 1989- 1994. Jón
Baldvin og nokkrir af hans sam-
starfsmönnum í Alþýðuflokknum
veltu við steinum á þessum ámm og
hlutu oft og tíðum harða gagnrýni
fyrir. Flestir vita í dag að EES samn-
ingurinn hefur komið sér vel fyrir al-
menning og atvinnulífið í landinu.
Flestir eru sam-
mála um það í
dag að Jón Bald-
vin hafi haldið
vel utan um
hagsmuni fs-
lands og að EES
samningurinn
hafi verið mjög
hagstæður fyrir
okkur íslend-
inga.
Sú stefnufesta
sem einkennt
hefur Jón Bald-
vin er sjaldgæfur
kostur hjá
stjómmála-
mönnum í dag.
Hann hefur til
dæmis ekki fall-
ið í þá gryfju að
breytast í
skrækróma kröfugerðarpólitíkus við
það hlutskipti að lenda í stjómarand-
stöðu. Jón Baldvin stendur ekki á
torgum, sveiflandi staðreyndum um
ofurlaun bankastjóra. Hann leggst
ekki í kröfugerð um milljarða viðbót-
arframlög til velferðar- og mennta-
mála. Jón Baldvin heldur sig við hina
ábyrgu fjármálastjóm, þrátt fyrír að
aðeins hafi rofað til í efnahagsmálum
þjóðarinnar. Hann hefur ekki gleymt
því að Alþýðuflokkurinn hlaut það
hlutskipti að taka til eftir eyðslu-
fylliríið sem einkenndi síðasta hag-
vaxtarskeið þjóðarinnar.
Framtíðarsýn
Því miður er ekki hægt að segja
hið sama um marga aðra þingmenn
jafnaðarmanna og þá sérstaklega þá
sem sitja í umboði Þjóðvaka. Kröfu-
gerðarpólitíkinn virðist þar vera alls-
ráðandi og flugeldasýningar þeirra
ná oftar en ekki athygli fjölmiðla. En
stjömurnar eru yfirleitt ekki lengi á
toppnum og erfitt að koma í veg fyr-
ir stjömuhrap. Þeir sem nú bera
ábyrgð á því að leiða samstarf jafn-
aðarmanna til frekari sigra ættu að
hafa stefnufestu Jóns Baldvins að
leiðarljósi, og varast ódýrar stundar-
vinsældir. Kannanir staðfesta þetta,
því þrátt fyrir að þingmenn Þjóðvaka
séu stöðugt í fjölmiðlum þá hefur
flokkurinn aðeins 0.5 prósent fylgi.
Alþýðuflokkurinn hefur fest sig í 17-
22 prósent fylgi og eru það hæstu töl-
ur sem við höfum séð í tíu ár. Það er
mín trú að til þess að halda þessu
fylgi og auka það enn frekar þá beri
að flagga þeirri stefnu sem Alþýðu-
flokkurinn mótaði fyrir síðustu kosn-
ingar. Þetta er róttæk umbótarstefna
með framtíðarsýn.
Því miður hafa alltof
margir þingmenn jafn-
aðarmanna látið
blekkjast af dægur-
þrasi líðandi stundar
en gleymt þeim grund-
vallar stefnumálum
sem Alþýðuflokkurinn
hefur innleitt í íslensk
stjórnmál á síðustu
árum.
Sú stefnufesta sem
einkennt hefur Jón
Baldvin er sjaldgæfur
kostur hjá stjórnmála-
mönnum í dag. Hann
hefur til dæmis ekki
fallið í þá gryfju að
breytast í skrækróma
kröfugerðarpólitíkus
við það hlutskipti að
lenda í stjórnarand-
stöðu.