Alþýðublaðið - 13.06.1997, Blaðsíða 6

6
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 13. JÚNÍ 1997
hvað cf???
jafnaðarmaðurinn málgagn íslandslistans 11. apríl
■ Róbert Þór Hreinsson blaðamaður sendi blaðinu eftirfarandi. Mesta breyting á pólitísku landslagi allra tíma á íslandi varð Ijós
við úrslit alþingiskosninganna á laugardag. Og að morgni sunnudagsins rann upp
Glæsileg dögun nýrrar aldar
Engan eða fáa hefði órað fyrir jafn
glæstum kosningasigri og stórkost-
legum vatnaskilum eins og þeim sem
áttu sér stað á laugardag. Þegar fyrstu
tölur birtust um ellefu leytið, var eins
og flóðgáttir hefðu opnast, fólk grét
af gleði og þyrptist út á götur og á
kosningavökur í - listans um allt
land. Segja má að besta myndbirting
þeirra stórtíðinda sem orðið hafa í ís-
lenskum stjómmálum hafi verið til-
finningaþrungið faðmlag Jóns Bald-
vins Hannibalssonar og Svavars
Gestssonar á kostningavöku I - list-
ans í Reykjavík sem haldin var í
Laugardalshöll.
Síðustu skoðanakannanir sem birt-
ar vom á föstudag sýndu fylgi f- list-
ans í 48,4 % á landsvísu og var ekki
viðbúið að sú staða myndi breytast
mikið enda skoðanakannanir verið
nokkuð svipaðar undanfamar vikur.
Sú fylgisaukning sem fram kom í
sjálfum kosningunum hlýtur að stóm
leyti að skrifast á reikning hinnar
svörtu kosningabaráttu Sjálfstæðis-
flokksins og síðast en ekki síst
„Bollakastsmáls" Bjöms Bjamason-
ar sem missti stjóm á skapi sínu á
kosningafundi í Háskólanum á föstu-
dag og fleygði fullum kaffibolla í
áheyrendur sem sumir hveijir fengu
sjóðheitt kaffið beint í andlitið, eins
og frægt er orðið. Sú svívirðilega
framkoma sem menntamálaráðherra
sýndi af sér á þeim fundi hefur vakið
upp reiðibylgju um allt land. Bimi
Bjamasyni, sem missti þingsæti sitt á
laugardag var refsað grimmilega af
kjósendum fyrir vikið.
Á landsvísu hlaut í-listinn alls
53,6% og 34 þingmenn kjöma. Sjálf-
stæðisflokkurinn var með 33,2% og
20 þingmenn. Framsóknarflokkurinn
vart er hægt að segja annað en að
sorg hafi ríkt í framsóknarfjósinu á
kosninganóttina. Sú spillingarum-
ræða sem átt hefur sér stað að undan-
fömu hefur vafalaust mikið að segja
og eftir að Siv Friðleifsdóttir var tek-
in fyrir ofsaakstur á vélfák sínum í
beinni útsendingu í útvarpi umferð-
arráðs var Ijóst að tapið í Reykjanes-
kjördæmi yrði stórt. Sérframboð
Kristínar Ástgeirsdóttur í Suður-
landskjördæmi fékk tæp 2% atkvæða
og kom þessi lélega kosning mönn-
um á óvart sérstaklega í ljósi þess að
Eggert Haukdal og Hjörleifur Gutt-
ormsson höfðu lýst yfir stuðningi við
framboðið
Eins og við var búist fékk framboð
Ástþórs Magnússonar Friður 2000
engan mann á þing en það vakti
kátínu manna þegar ljóst var að
framboðið hafði fengið nákvæmlega
2000 atkvæði og höfðu menn á orði
að þar með væri markmiðinu náð. Af
þessum tölum má ljóst vera að póli-
tískt landslag á íslandi er gerbreytt
og ljóst að margir stjómmálafræð-
ingar þyrftu nú að fara í endurmennt-
un í sínu fagi. En hver var skýringin
á þessum gífurlegu breytingum sem
nú em orðnar að vemleika ?
Langur aðdragandi og
undirbúningur
Erfitt er að staðsetja nákvæmlega
upphafspunktinn sem lá til þessarra
umskipta í íslenskum stjómmálum.
Menn era þó sammála um að auka-
flokksþing Alþýðuflokksins á Akra-
nesi í byijun júní 1997 hafi markað
ákveðin tímamót. Mæting var þar
með eindæmum góð og snerist þing-
ið að mestu um væntanlega samein-
ingu. Lokaákvörðunin var síðan tek-
Björn Bjarnason datt af þingi og
nagar sig líklega ævilangt í hand-
arbökin fyrir seinni kaffibollann á
fundinum fræga.
nóvember sama ár, þar sem 94, 4 %
fundarmanna samþykktu að ganga
sameinuð til kosninga. Reykjavíkur-
listinn hélt síðan borginni í borgar-
stjómarkosningum vorið 1998 eftir
ákaflega kvenlega kosningabaráttu
þar sem Inga Jóna Þórðardóttir gerði
oftar en einu sinni tilraun til að löðr-
unga Ingibjörgu Sólrúnu á hverfa-
fundi í Rimahverfi, en unglingagengi
kom borgarstjóra sínum til vamar. Er
þessi atburður talinn hafa haft gríðar-
leg áhrif á yngri kjósendur, enda jók
Reykjavíkurlistinn fylgi sitt um tæp
tíu prósent. Á flestum öðmm stöðum
á landinu þar sem jafnaðarmenn
gengu sameinaðir til kosninga náðist
góður árangur.
Greiðlega hafði gengið að stilla
upp listum fyrir sveitarstjómakosn-
ingar, en búist var við miklum erjum
er kæmi að landslistum. Það leystist
þó farsællega, eftir að ljóst varð að
Bryndís Schram tæki við borgar-
stjóraembættinu og Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir myndi leiða sameiginlegt
framboð á landsvísu. Virtist þá allt
falla í ljúfa löð, nema hvað að Krist-
ín Einarsdóttir og Hjörleifur Gutt-
ormsson lýstu sig fullkomlega ósátt
við sameiginlegar niðurstöður próf-
kjöra og uppstillinganefnda og
Græningjaframboðið varð að vem-
leika. Það er víst óhætt að fullyrða að
græningjar nagi sig í handarbörkinn
þessa dagana eftir snautleg 2,2 % á
landsvísu og engan þingmann kjör-
inn. Tilfærsla þungaviktarþingmanna
á milli kjördæma hafði líka sitt að
segja. Með því að Svavar Gestsson
bauð fram á Suðurlandi, Jóhanna
Sigurðardóttir á Austurlandi, Mar-
grét Frímannsdóttir á Reykjanesi og
Sighvatur Björgvinsson í Norður-
landskjördæmi vestra mátti raða
uppá sigurstranglega lista í öllum
kjördæmum. Þar með var áralöng
persónuleg þykkja á milli oddvita
gömlu flokkanna í kjördæmunum
leyst.
Vegurinn til sigurs hefur verið
langur og strangur. Jafnaðarmenn
uppskera þessa dagana árangur þess
gífulega erfiðis sem að baki er. Við
höfum náð hreinum meirihluta í
landinu og munum á næstu mánuð-
um hefja umbyltingu íslensks þjóðfé-
lags í anda jafnaðarstefnunnar.
Barátta í-listans bar af
Tilraunir Framsóknarflokksins til
að markaðsetja sig sem nútímalegan
og umbótasinnaðan miðjuflokk
mistókst herfilega. Evrópustefna
Framsóknarflokksins þótti heldur
ekki trúverðug. Kjósendur em engin
fífl og vita að engin framtíð er fólgin
í endurreisn EFTA. Þá þótti kosn-
ingaáróður Framsóknarflokksins
misheppnaður. Veggmyndimar af
Páli Pétursyni í hlýrabol em orðnar
frægar en verða að teljast með
ósmekklegri kosningaáróðri sem sést
hefur hérlendis fyrr og síðar. Einnig
má víst telja að myndimar af Hall-
dóri Ásgrímssyni blóðugum upp að
öxlum við seladráp hafi hlotið dræm-
ar undirtektir. Hætt er við að kosn-
ingastjóra Framsóknarmanna, Áma
Gunnarssyni fyrrverandi aðstoðar-
manns Páls Péturssonar verði seint
fyrirgefið innan Framsóknarflokks-
ins.
Sjálfstæðisflokknum tókst frekar
illa til í sinni baráttu. Stefna fyrir
sjálfstæða íslendingar þótti frekar
slakt slagorð og mörgum þótti það
bera furðumikin keim af matarsmekk
ffáfarandi forsætisráðherra, Davíðs
Oddssonar, sem upplýsti það á blaða-
mannafundi fyrir fjómm mánuðum
Fögnuðurinn var gífurlegur þegar
Ingibjörg Sólrún „kom niður úr
skýjunum" í loftbelgnum fræga.
að hann borðaði yfirleitt 1944-rétti
þrisvar sinnum á hverjum degi. Þá
þóttu stöðug skapvonskuupphlaup
Bjöms Bjamasonar, fráfarandi
menntamálaráðherra koma illa út og
ekki bætti „bollakastsmálið" úr sök.
Fmmvarp Áma Johnsen sem fól í sér
að bann yrði sett við bílnúmeraplöt-
um sem á stæði Johnsen féll í grýttan
jarðveg í Vestmannaeyjum. Ámi sem
leiddi lista Sjálfstæðisflokksins á
Suðurlandi, eftir trúarfrelsun Þor-
steins Pálssonar, hlaut alls 47 at-
kvæði í Vestmannaeyjum. Mun það
einmitt vera fjöldi félaga í
Hrekkjalómafélaginu. Hjólreiðatúr
Græningjaflokksins í kringum landið
undir yfirskriftinni „Hjólum í kerfið"
hlýtur þó að teljast eitthvað það öm-
urlegast kosningatrikk sem sögur
fara af. Ekki bara það að færðin hafi
verið það slæm að græningjar sátu
fastir í snjósköflum í Ártúns-
brekkunni tímunum saman heldur
tók engin eftir hjólreiðamönnunum
þegar þeir birtust í bæjarfélögum
landsbyggðarinnar.
Kosningabarátta I - listans reynd-
ist hins vegar afar vel heppnuð og er
talað um best heppnuðu kosninga-
barátta allra tíma á Islandi. Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir forsætisráðherr-
efni þótti bera af öðmm frambjóð-
endum í málflutningi og framkomu.
Einnig þótti það mikil nýbreytni að
bjóða upp á fullmótaða málefnaskrá
tilvonandi ríkisstjómar og enn
djarfara þótti það útspil að tilnefna
hveijir myndu skipa hina nýju ríkis-
stjóm ef I - listinn kæmist til valda.
Menn gleyma því einnig seint þegar
Ingibjörg Sólrún kom svífandi í loft-
belg á troðfullan Laugardalsvöllinn
þar sem baráttufundur í - listans stóð
sem hæst og segja má að þetta sé í
eina skiptið í kosningabaráttunni sem
Ingibjörg kom niður úr skýjunum.
Baráttulag f. listans Öldin er okkar
féll einnig í kramið á meðan Vér
erum sjálfstæð þjóð á klaka í þúsund
ár (gárangamir kölluðu það
„frystikistulagið") sem Ámi Sigfús-
son söng féll í grýttann jarðveg og og
þótti minna mjög á Þykkvabæjarbraj
Áma Johnsen. Segja má að allt frá
upphafi hafi örlögin gengið „I lið
með f „ listanum og varð sumum á
orði að Guð væri líklega jafnaðar-
maður.
Einstök kjördæmi
Sjálfstæðisflokkurinn galt afhroð í
Reykjavík og eins og áður sagði datt
Bjöm Bjarnason útaf þingi í kjölfar
Bollakastsmálsins. f viðtali í kosn-
ingavöku Stöðvar 4 á kosninganótt-
ina kvaðst Bjöm hættur afskiptum af
pólitík og hyggst hann ætla að hasla
sér völl sem margmiðlari. Davíð
Oddson missti algerlega stjóm á sér
þegar úrslit lágu fyrir og hefur hann
alfarið neitað því að ræða við fjöl-
miðla og dvelur nú í sumarbústað
Landsbankans í Skorradal ásamt
Friðrik Sófussyni bankastjóra. Vara-
formaður Sjálfstæðisflokksins Katrín
fékk 9,5% og 6 þingmenn kjöma og in á landsfundi Alþýðubandalagsins í
Húsbréf
Innlausn
húsbréfa
Frá og með 15. júní 1997 hefst innlausn á
útdregnum húsbréfum í eftirtöldum flokkum:
4. flokki 1992 - 14. útdráttur
4. flokki 1994 - 7. útdráttur
2. flokki 1995 - 5. útdráttur
Innlausnarverðið er að finna í Morgunblaðinu
föstudaginn 13. júní.
Upplýsingar um útdregin húsbréf liggja
frammi í Húsnæðisstofnun ríkisins, á
Húsnæðisskrifstofunni á Akureyri, í bönkum,
sparisjóðum og verðbréfafyrirtækjum.
Ú&2 HÚSNÆÐISSTOFNUN RÍKISINS
Lj HÚSBRÉFADEILD • SUÐURLANDSBRAUT 24 • 108 REYKJAVllC • SlMI 569 6900
Tilfinningaþrungið faðmiag Jóns Baldvins og Svavars var ein
magnaðasta stund í íslenskri pólitík. Gárungarnir höfðu á orði að
frekar hefði þurft handklæði en vasaklúta, siíkt var táraflóðið.