Alþýðublaðið - 02.07.1997, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 2. JÚLÍ1997
AimillllfDIB
Þverholti 14 Reykjavík Sími 562 5566
Útgáfufélag Alþýðublaðsútgáfan ehf.
Ritstjóri Össur Skarphéðinsson
Fréttastjóri Sigurjón M. Egilsson
Auglýsingastjóri Ámundi Ámundason
Auglýsingasími 562 5576
Auglýsinga fax 562 5097
Dreifing og áskrift 562 5027
Umbrot HBK
Prentun ísafoldarprentsmiðja hf.
Ritstjórn Sími 562 5566
Fax 562 9244
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Alþýðuflokkurinn og
frelsið í fluginu
Alþýðuflokkurinn barðist á sínum tíma flokka grimmast fyrir því að
Island yrði aðili að hinu evrópska efnahagssvæði. Það kostaði mikla
baráttu, og varð tilefni harðra árása á flokkinn og forystumenn hans á
vettvangi stjómmálanna. Alþýðuflokkurinn, með góðri liðveislu sam-
starfsflokksins í síðustu ríkisstjóm, kom aðildinni eigi að síður í höfn.
Astæðan fyrir því að jafnaðarmenn lögðu svo mikla áherslu á að
tengjast hinum innri markaði Evrópusambandsins var ekki síst hið
aukna frelsi í viðskiptum sem því fylgdi. Aukið viðskiptafrelsi færir
með sér aukna samkeppni, sem leiðir jafnan af sér lækkun á verði til
neytenda samhliða bættri þjónustu. Fyrir utan bættan og aukinn að-
gang að mörkuðum Evrópusambandslandanna fyrir afurðir úr íslensk-
um sjávarútvegi var því aðild að evrópska efnahagsssvæðinu ávísun á
kjarabætur sem ljóst var að myndu fylgja auknu viðskiptafrelsi.
í gær uppskám íslenskir neytendur af gróðursetningu jafnaðar-
manna. Þá urðu langþráð og ánægjuleg tímamót í sögu íslenskra sam-
gangna, sem ber einungis að rekja til aðildar landsins að evrópska
efnahagssvæðinu. Þá rann upp hinn fyrsti dagur algers frelsis í flug-
samgöngum innanlands. Eftir þessum kaflaskiftum höfðu íslenskri
neytendur lengi beðið, að sjálfsögðu í þeirri von að frelsið leiddi til
harðrar samkeppni, sem færði notendum flugþjónustunnar í senn lægri
fargjöld og betri þjónustu.
Ferðaglöðum Islendingum varð svo sannarlega að ósk sinni. Fyrir-
tækið Islandsflug hf greip tækifærið, og boðaði stórfelldar lækkanir á
fargjöldum til allra landshluta, og tilkynnti að auki fjölgun leiða.
Þannig hefur samkeppnin þegar leitt til bæði aukinnar hagkvæmni og
bættrar þjónustu við neytendur. Þetta er því lýsandi dæmi um hvemig
framsýni stjórnmálaflokks getur leitt til stórfelldra kjarabóta fyrir al-
menning.
Allt bendir til að fargjaldalækkunin verði varanleg. Flugleiðir hafa
svarað Islandsflugi með því að lækka stórlega sín eigin fargjöld innan-
lands. Það er út af fyrir sig merkilegt í ljósi þess, að samkvæmt upp-
lýsingum Flugleiða hefur rekstur innanlandsflugsins í besta falli stað-
ið í jámum, og jafnvel verið rekinn með tapi. Flugleiðir áttu hinsveg-
ar ekkert annað svar en lækka sig til móts við íslandsflug, en tapa ella
algerlega af lestinni.
Það verður sérlega eftirtektarvert að fylgjast með því hvemig Flug-
leiðum tekst upp í samkeppninni við íslandsflug hf. Millilandaflug fyr-
irtækisins hefur verið rekið frábærlega, og nú blasir við Flugleiðum
enn eitt blómaskeið á því sviði. Þjónustan hefur batnað, og verðið
einnig lækkað á síðustu ámm, þannig að ferðir milli landa em miklu
auðveldari en áður. Um leið hefur ferðafrelsi manna aukist stórlega, og
Flugleiðir eiga í senn hrós og þakklæti skilið fyrir það.
Flugleiðum hefur hinsvegar ekki tekist að ná svipuðum árangri í
fluginu innanlands. Það kann að stafa af því, að fyrirtækið hefur verið
svo upptekið af sókn sinni í millilandafluginu, að það er einsog innan-
landsflugið hafi setið á hakanum. Skipulagsbreytingar á þeirri grein
Flugleiða em hinsvegar að fæðast, og fyrir neytendur skiptir miklu
máli að innanlandsdeild Flugleiða dafni, og hörð samkeppni verði á
millum hennar og íslandsflugs.
fslandsflug hf vekur athygli fyrir þann einstaka frumkvöðulsanda
sem einkennir forystu félagsins og allan rekstur þess. Þessi andi kem-
ur mörgum kunnuglega fyrir sjónir, því satt best að segja minnir hann
helst á árdaga Loftleiða á sínum tíma, þegar framsýnir atorkumenn yf-
imnnu hverja hindrun á fætur annarri og lögðu gmndvöllinn að því
stórfyrirtæki sem Flugleiðir em í dag. Sömu viðhorf hinnar samstilltu
barátmgleði sem einkenndu framkvöðla íslenskra flugsögu svífa nú
yfir vötnum íslandsflugs.
Fyrirtækið er í rauninni íslenskur kolbítur, sem hefur risið úr
öskustónni. Því var naumt skorinn stakkurinn meðan einokun ríkti inn-
anlands, en notaði tímann til að eflast að reynslu og þrótti. Nú virðist
þessi uppsafnaða reynsla og innri styrkur blómstra í hinu nýja um-
hverfi flugfrelsisins. Vonandi tekst hinum samstillta hópi sem stýrir fé-
laginu að halda þessum anda, og viðhalda harðri samkeppni í þágu ís-
lenskra neytenda.
Jafnaðarmenn hafa sérstaka ástæðu til að gleðjast yfír þessum
áfanga. Hér er um enn eitt dæmið að ræða, sem sýnir fram á veruleg-
ar kjarabætur vegna pólitísks fmmkvæðis þeirra.
skoðanir
Ég reyki og það mikið
Ég er reykingamaður og ef ég skil
fréttir rétt á ég möguleika á að krefj-
ast bóta fyrir að hafa reykt eins og
strompur í þijátíu ár. Það geta kolleg-
ar mínir í Bandaríkjunum gert.
Kannski kemur að mér? Þó er ég ekki
viss, það er nefnilega ekki það sama
að vera Islendingur og Kani. Ég held
að Kanamir hafi sérstöðu um svo
margt, allavega halda þeir það sjálfir,
það er ég viss um.
Hitt er annað. Ég er strompur og
hef verið lengi, tveggjapakkamaður.
Þeir urðu stundum þrír eða fjórir
pakkamir þegar ég drakk. Ég hef
komist að því að ég, sem er rétt á
miðjum aldri, hef greitt hátt á fimmtu
milljón króna í reykingatrygginga-
bætur. Það eru ekki margir fslending-
amir sem borga í hinum og þessum
sjoppum, og það án þess að roðna,
hundraði króna á dag vegna hugsan-
legra veikinda. Ég hef þegar greitt
nóg til þess að veikjast illilega og fá
alla þá bestu þjónustu sem völ er á án
þess að skammast mín hætishót. Ég
er nybúinn að fara í Hjartavemd og
niðurstaðan var sú að þessar miklu
reykingar hafa varla náð að vinna
mér teljandi mein. Horfumar era góð-
ar, bæði fyrir mig og reykingaveik-
indatryggingasjóðinn minn.
Vtssulega era fimm milljónir króna
mikill peningur fyrir frekar blankan
miðaldra mann, en samt hef ég safn-
að þessum saman. Og greitt eins og
fyrr segir í Lukku Láka, Svarta svan-
inum, Texas Snack Bar, Fröken
Reykjavík og hvað þær heita allar
þessar sjoppur sem ég fer reglulega í
til að ná mér í sígarettur og greiða í
sjóðinn.
Þá kemur að því sem heijar hvað
mest á mig um þessar mundir. Það er
sá möguleiki að ég veikist aldrei
vegna reykinga, deyi í umferðinni til
dæmis. Eða bara af einhverri ástæðu
sem ekki er hægt að rekja til tóbaks-
nautnar minnar. Hvað verður þá urn
reykingaveikindatryggingasjóðinn
minn? Ég er búinn að borga og hef
staðið í skilum allt mitt líf við þennan
sjóð. Það segir ekki að sé reglumaður,
aldeilis ekki. Ég skulda til dæmis
meðlög, en ekki í reykingaveikinda-
tryggingasjóðinn minn. Því fer fjarri.
Já, deyi ég með þeim hætti sem
getur hent argasta bindindismann.
Ég hef komist að
því að ég, sem er
rétt á miðjum
aldri, hef greitt
hátt á fimmtu
milljón króna í
reykingatrygg-
ingabætur.
hvað þá? Fái ég einhverju ráðið þá vil
ég ráðstafa sjóðnum sjálfur. Það er
tíska að hver beri ábyrgð á sér og
sínu. Ég vil að bömin mín þrjú fái
sjóðinn, það er ekki ónýtur föðurarf-
ur. Það stefnir hvort eð er í að fátt
annað verði til skiptanna, það er jú
svo dýrt að reykja. Ef ég fæ einhveiju
um þetta ráðið þá fær hvert þriggja
bama minna hátt í tvær milljónir. Ég
get dáið sáttur og stoltur. Það er ef
það verður ekki af völdum reykinga
og ég neyðist til að tæma sjóðinn í
sjúkrakostnað. Þá á ég eftir að reikna
út öll gjöldin sem ég greiddi þegar ég
drakk, þau vora aldeilis til skiptanna.
En ég tók talsvert út af þeim sjóði
þegar ég fór-í meðferð og skil sáttur
við þá innistæðu og mun ekki gera
frekari kröfur í vínveikindatrygginga-
sjóðinn minn, sem þó var orðinn ansi
hár.
Þá kemur að því sem pirrar mig við
það að vera tóbaksfíkill. En það er
það frelsisleysi sem mér er boðið upp
á. Þrátt fyrir að ég eyði peningum
ótæpilega í nautnina hefur mér tekist
að ferðast til annarra landa. Þar er allt
annað upp á teningnum, nema nátt-
úrulega í Bandaríkjunum, enda era
þeir sér á parti, allavega telja þeir
sjálfir að svo sé. Ég ætla að taka eitt
dæmi. Ég var í banka á Spáni og
meðan gjaldkerinn, sem var virkilega
snotur kona, var að afgreiða mig tók
hún upp sígarettu og kveikti sér í. Ég
gerði það líka. Á Islandi myndi þetta
ekki líðast, og þó. Geir Andersen,
blaðamaður á DV, stóð í biðröð í
banka og var með bigsígar í munn-
vikinu. Ung kona sem starfaði í bank-
anum gekk að Geir og sagði: „Við
reykjum ekki hér“. Geir svaraði strax,
enda ekki þekktur fyrir að draga svör-
in: „Gott hjá ykkur“.