Alþýðublaðið - 04.07.1997, Blaðsíða 7

FÖSTUDAGUR 4. JÚLÍ1997
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
7
MINNING
Jóhann G. Möller
Mannlífið allt var ein iðandi kös
eins og spriklandi sfldartorfa,
sem veiðimaðurinn óttast að gangi
sér úr greipum í seinasta sporðakast-
inu.
Brækjan í vitum manns minnti
stöðugt á tilgang tilverunnar í „Klon-
dæk“ sfldarævintýrisins: Að mala
gullið sem sótt var í greipar Ægis
konungs. Sfldarhreistrið var límt á
hvem bryggjusporð sem breyttist í
glerhált dansgólf, þar sem mörgum
sakleysingjanum varð síðar hált á
svellinu.
Og allar þessar konur út um allar
þorpagrundir. Kvenblómi Islands
saman kominn á einum stað. Þær
vom háværar eins og heimaríkur
vargfugl í bjargi; hláturmildar í miðj-
um hamagangnum og með annarlegt
blik í auga af eftirvæntingu þessarar
náttlausu voraldar veraldar.
Og karlamir? Þeir vom veðurbarð-
ir og með saltið í skegginu, látalæti í
hverju spori, spígsporandi eins og
hanar á haug, sælir í þeirri sjálfs-
blekkingu að allt væri þetta þeim til
dýrðar.
Þvflíkt mannlíf! Þvflíkt kamíval
kynslóðanna! Þvflík tímasprengja
óhaminna tilfinninga í miðri grútar-
bræðslu okkar hversdagslega brauð-
strits. Þeir sem aldrei upplifðu Siglu-
íjörð sfldaráranna vita ekki hvað það
er að hafa lifað; svo að við hljótum
að samhryggjast þeim.
Það var þama, í sfldarbræðslunni
miðri, sem fundum okkar Jóhanns G.
Möller bar saman fyrst, fyrir um það
bil 40 ámm. Hann var verkstjórinn
sem pískaði okkur strákana áfram á
vöktum, en létti okkur leiðindin með
linnulausum pólitískum málfundi.
Hann var grjótharður vinstrikrati og
verkalýðssinni með lífsreynslu
kreppuáranna í blóðinu.
Ég var sautján ára og gallharður
bolsi og afneitaði honum og Hanni-
bal í annarri hvorri setningu. Eitt-
hvað varð maður að gera til að reka
af sér slyðruorð ráðherrasonarins á
þessu sfldarplani stéttabaráttunnar.
Við rifumst nefnilega undir vinstrist-
jóm, sem hvorki kunni á gengi né
þann gjaldeyri sem við lögðum nótt
við nýtan dag til að afla; og tórði í
einum andaslitmnum í önnur á for-
síðum blaðanna á þessu heita sumri
og beið þeirra örlaga að verða tekin
af á Alþýðusambandsþingi nokkrum
misserum síðar.
Að vísu tókst Jóhanni ekki betur til
við að píska okkur strákana út en svo
að eftir tólf tíma vaktir í bræðslunni
stóðum við frívaktir í löndun til þess
að komast nær pilsfaldaveldinu á
bryggjusporðunum. „Andvaka var
allt mitt líf‘, söng Sverrir konungur
Birkibeina, fyrir fréttir. Og svo hvarf
þessi hverfula draumadís, sfldin,
skyndilega og sporðlaust. Fremur en
að játa mig sigraðan smyglaði ég mér
í skipsrúm um borð í Elliða og þótt-
ist þar með eiginlega vera orðinn
innfæddur Siglfirðingur og maður
með mönnum.
Síðan er mikið vatn til sjávar
runnið. Við Jóhann tókum ekki aftur
upp þráðinn fyrr en rúmlega tuttugu
árum seinna. Þá var ég seztur í rit-
stjórastól á Alþýðublaðinu. Og Jó-
hann var þá, sem fyrr, öflugasti boð-
beri fagnaðarerindisins á Siglufirði
og sérlegur umboðsmaður Alþýðu-
blaðsins. Það var eins og við hefðum
slitið talinu deginum áður.
Jóhann var nefnilega samur við
sig. Hann lét sér ekki nægja að tala
um hlutina; hann gerði það sem aðrir
töluðu um. Hann fór sjálfur á hjólinu
sínu út um allan bæ til að safna
áskrifendum að blaðinu og aftur til
að rukka inn áskriftargjaldið. Á þess-
um árum var hann forseti bæjar-
stjómar í meirihlutasamstarfi undir
fomstu krata - og á kafi í ótal trúnað-
arstörfum fyrir flokk, verkalýðs-
hreyfingu og íþróttaæskuna í bæn-
um. En það breytti engu. Jóhann
hafði alltaf nægan tíma fyrir það sem
mestu máli skipti. Og upphefðin
steig honum seint til höfuðs. Hann
var jafn sporléttur fyrir því í þjónustu
við þann málstað, sem hann ungur
sór sína hollustueiða.
Á formannsárum mínum í Alþýðu-
flokknum kom ég oft til funda á
Siglufirði. Þar ríkir enn sérstök fund-
arhefð, sem ber með sér blæ Rauða
bæjarins og kreppuáranna. Fundirnir
em betur sóttir en í öðmm sóknum.
En það sem sker sig úr er að fulltrú-
ar allra flokka og sjónarmiða mæta
og taka til máls og kveða margir fast
að orði. En í fundarlok, um eða upp
úr miðnættinu, var það óbrigðult að
eldhugi siglfirzkra jafnaðarmanna,
gamli verkstjórinn minn úr Sfldar-
bræðslunni, kvaddi sér hljóðs. Hann
las framsögumönnum og fundargest-
um pistilinn um baráttuna fyrir rétt-
lætinu, um göfgi jafnaðarstefnunnar
og um skylduna og trúnaðinn við
hugsjónina; um frelsi, jafnrétti og
bræðralag. Að svo mæltu var fundi
slitið. Enda fundu allir innst inni að
nú hafði sá talað, sem bezt fór á að
hefði síðasta orðið.
Þær em margar eldmessumar sem
við jafnaðarmenn höfum heyrt af
vömm Jóhanns G. Möllers, á flokks-
stjórnarfundum og á flokksþingum.
Þar kom hann ávallt fram sem sá vin-
ur er til vamms segir. Og orðum
hans, sem mælt vom fram af heitu
geði hugsjónamannsins, fylgdi meiri
þungi en ella vegna þess að öll viss-
um við að Jóhann var jafnaðarmaður
af lífi og sál, jafnt í orði sem á borði.
Þess vegna var tónninn aldrei falsk-
ur.
Jóhann G. Möller á að baki langt
og farsælt ævistarf í þágu bemsku-
hugsjónar sinnar og heimabyggðar,
sem hann unni hugástum. Forsjónin
hefur líka kunnað að meta hann að
verðleikum því hún hefur fært hon-
um þá hamingju í einkalífi sem er
óforgengileg. Hamingja Jóhanns
heitir Helena Sigtryggsdóttir frá Ár-
skógsströnd, væn kona og mikil ætt-
móðir. Þeim varð sex bama auðið,
sem öll eru hvert öðra mannvæn-
legra. Þau eru því umvafin bamaláni,
sem heitir öðmm orðum guðsbless-
un. Þess vegna getum við nú að leið-
arlokum kvatt vin okkar með gleði
um leið og við jafnaðarmenn þökk-
um þessum félaga okkar eftirminni-
lega og ánægjulega samfylgd á síld-
arplani þessarar jarðvistar.
Jón Baldvin Hannibalsson
eir voru jafnaldrar, frændi minn
Jóhann G. Möller og Siglu-
fjarðarkaupstaður. Bærinn fagnar 80
ára afmæli í maí á næsta ári, en
Jóhann hefur nú kvatt okkur 79 ára
að aldri. Það er nauðsynlegt að
minnast hugsjónarmannsins Jóhanns
og Siglufjarðar í sömu setningunni
því allt hans líf var helgað upp-
byggingu sfldarbæjarins, bættum
kjömm og blómlegra félagslífi
bæjarbúa. Hann var sannarlega litrík
persóna sem setti svip sinn á bæinn
og óhætt að fullyrða að Siglufjörður
verður fátækari þegar Jóhanns nýtur
ekki lengur við.
Jóhann var ef til vill meira
áberandi á götum bæjarins en margur
annar sökum þess að hann ýmist
ferðaðist um á tveimur jafnfljótum
eða á reiðhjóli. Hann fór gjaman
hratt yfir og göngulagið var þannig
að maður vissi úr langri fjarlægð
hver þar var á ferð. Öllum var heilsað
og oftast fór hann ekki lagnt án þess
að spjall væri tekið á einhverju
götuhominu. Jóhann var einn af
þeim sem kom sér ávallt strax að
efninu þannig að sjaldnast stóð
stoppið lengi. Hraðinn var það mikill
að það var stundum eins og Jóhann
þyrfti að leysa öll mál bæjarins og
þjóðarinnar á einum degi. Það er
reyndar nokkuð til í þessu, um það
bera öll hans verkefni, trúnaðarstörf
og félagsstörf glöggt vitni.
Jóhann var hugsjónamaður og
gekk snemma til liðs við Alþýðu-
flokkinn og verkalýðshreyfinguna.
Mínar fyrstu minningar tengjast
einmitt stjómmálamanninum Jó-
hanni Möller. Ég var ekki hár í loft-
inu þegar Jóhann boðaði okkur
systkinin niður í Borgarkaffi til þess
að bijóta saman og bera út Neista —
málgagn Alþýðuflokksins á Siglu-
firði. Þetta þótti okkur sjálfsagt og
vomm í raun stolt af því að fá
einhverja „vinnu“. Störfin urði fleiri
og ábyrgðarmeiri í kjölfarið; sala á 1.
maí merkjum og útburður á Alþýðu-
blaðinu með tilheyrandi innheimtu-
aðgerðum. Þó ég muni það ekki nú
þá geri ég ráð fyrir að baráttumál
jafnaðarmanna og verkalýðshreyf-
ingarinnar hafi borið á góma strax á
þessum ámm. Ég get í það minnsta
þakkað þeim feðgum Jóhanni og
Kristjáni Möller fyrir að eiga stærst-
an þátt í að vekja áhuga minn á
stjómmálum og boðskap Alþýðu-
flokksins.
Ég minnist þess til dæmis hversu
fagnandi hann tók mér þegar ég
leitaði til hans eftir heimildum þegar
ég vann að lokaritgerð um átökin í
Alþýðuflokknum og verkalýðshreyf-
ingunni á kreppuáranum. í ljós kom
að hann lúrði á sínu eigin pólitíska
bókasafni sem innhélt m.a. fundar-
gerðarbækur flokksfélaga og verka-
lýðsfélaga jafnaðamtanna á Siglu-
firði frá upphafi. Þó Jóhann hafi vart
verið nema unglingur þegar átökin
stóðu sem hærst, þá var greinilegt að
þessir atburðir stóðu ljóslifandi í
minningu hans. Lýsingamar og
dramatíkin voru með þeim hætti að
maður sá fyrir sér sjóðheita átaka-
fundi og allt að því blóðug slagsmál
krata og kommúnista.
Jóhann var persónugervingur
Alþýðuflokksins á Siglufirði. í
áratugi gengdi hann öllum helstu
embættum og trúnaðarstöfum fyrir
flokkinn og verkalýðsfélögin, auk
þess að sinna öllum stómm og smá-
um verkum sem þurfti að vinna til
þess að halda úti öflugu flokksstarfi
og heyja kosningabaráttu. Þessu fékk
ég að kynnast mjög náið þau ár sem
ég var framkvæmdastjóri Alþýðu-
flokksins og ritstjóri Alþýðublaðsins.
Þ'að leið varla sú vika, þessi fjögur ár,
án þess að Jóhann hringdi á flokks-
skrifstofuna í Reykjavík. Oftast lá
honum mikið á hjarta, enda flokk-
urinn í erfiðum málum og bullandi
innanflokksátökum á þessum ámm.
Hann hikaði ekki við að segja mein-
ingu sína og gagnrýna það sem
honum þótti miður fara, en hann
hafði einnig ráðleggingar og lausnir
á reiðum höndum. Á opnum fundum
var gaman að sjá skömnginn Jóhann
flytja ræður af mikilli innlifun og
sannfæringakrafti. Mér er í fersku
minni fundur á Siglufriði fýrir
nokkmm áram þar sem Jóhann
gagnrýndi Jón Baldvin fyrir að fylgja
ekki jafnaðarstefnunni í verki. Jón
tók þessu vel, eins og hans var von
og vísa, og kvað upp þann úrskurð að
Jóhann væri samviska flokksins og
það væri hollt fyrir forystumenn hans
að koma öðra hvora norður til þess
að gleyma ekki homsteinum jafti-
aðarstefnunar.
Það er ekki ofsagt að Jóhann hafi
verið einn af dyggustu stuðnings-
mönnum og velgjörðarmönnum Al-
þýðublaðsins, og eins og nýleg dæmi
sanna þá hefur Alþýðublaðinu oft á
tíðum ekki veit af bandamönnum.
Hann var umboðsmaður og frétta-
ritari blaðsins í áratugi og allt fram á
áttræðisaldur hjólaði hann með
blaðið til allra áskrifeda á Siglufirði,
sem þá vora fleiri en margan granar.
Hann vildi gjaman halda þessum
starfa áfram á meðan heilsan leifði
og var þess vegna vonsvikinn þegar
blaðstjómin ákvað að leggja niður
umboðsmannakerfi sitt árið 1992.
Þrátt fyrir að heilsan hafi verið farin
að bila undir það síðasta þá var það
ætíð fastur liður hjá Jóhanni að sækja
sér eintak í Alþýðuhúsið þegar hann
var staddur í Reykjavík. Án Al-
þýðublaðsins gat hann ekki verið.
Á æskuáram mínum á Siglufirði
voram við nágrannar og það var ætíð
gott að vippa sér yfir girðinguna til
þeirra Jóhanns og Lenu enda eiga
þau góða og samheldna fjölskyldu og
oft var glatt á hjalla á Laugar-
veginum þegar dætumar og barna-
bömin komu í heimsókn að sunnan.
Ég þakka fyrir að hafa fengið að
kynnast hugsjónamanninum Jóhanni
Möller og ég mun sakna góðs frænda
og vinar. Við Jenný sendum Helenu,
börnum, bamabömum og eftirlifandi
systkinum innilegar samúðarkveðjur.
Sigurður Tómas Björgvinsson
ER SPILLIIMG INIMAIM
TRYGGIIMGASTOF(MUIMAR
RÍKISIIMS?
Að gefnu tilefni vilja samtökin Lífsvog auglýsa eftir fólki
sem farið hefur í læknisskoðun vegna örorkumats hjá
læknum innan veggja Tryggingastofnunar ríkisins og þurft
að greiða fyrir matið.
Upprætum spillingu innan heilbrigðiskerfisins!
Stjórn Lífsvogar.
Ásdís Frímannsdóttir, s: 566 6898
Guðrún M. Óskarsdóttir, s: 561 1587