Vísir - 14.03.1977, Blaðsíða 5

Stúdentar
í reiðiham
Lögregla var f jölmenn á
strætum Bologna á italíu i
morgun, eftir að gengu yf-
ir um helgina einhverjar
verstu óeirðir, sem orðið
hafa á Italíu síðustu árin.
Yfirvöld höföu mikinn viöbúnaö
vegna jaröarfarar ungs vinstri-
sinna stúdents i dag, en hann lést i
götuöeiröum i siöustu viku, skot-
inn til bana af lögreglunni. — Var
þaö kveikja aö öeiröum viöa á
ítaliu i vikulokin.
Fjölskylda hins látna stúdents
hefur skoraö á námsmenn
borgarinnar aö leyfa jaröarför-
inni aö fara fram i friöi I dag.
Hundruö námsmanna föru um
götur i gær og vörpuöu molotoff-
kokkteilum (ikveikjusprengjum)
aö lögreglunni sem hrakti þá á
undan sér. Lögreglan kom sér
fyrir i brynvöröum bifreiöum á
háskölalóöinni og varpaöi hverri
táragassprengjunni af annarri aö
óeiröarsegg junum.
I Róm, Milanó, Turin, Flo-
rence, Napóli og fleiri borgum
kom einnig til átaka i mótmæla-
aögeröum námsmanna. —
Óeiröirnar stóöu I sjö klukku-
stundir i Róm og voru f jórtán lög-
reglumenn lagðir slasaöir inn á
sjúkrahús eftir á. Yfirvöld hafa
bannað útifundi þar i borg i dag.
1 Bologna, þar sem kommúnist-
ar hafa verið i meirihluta frá
striðslokum, voru sömuleiöis
bannaöir útifundir i dag.
Allir helstu stjórnmálaflokkar
Italiu hafa fordæmt óeirðirnar, og
Giulio Andreotti, forsætisráö-
herra, hvatti fólk til þess aö ein-
angra „skemmdarverkaöflin” og
styöja yfirvöld. — Páll páfi skor-
aöi 1 sunnudagsávarpi sinu á St.
Péturstorgi i gær á itölsk ung-
menni aö halda lög og friö.
LURIE
„Pabbi minn er friðsamari en þinn!"

HNNLAND-
ISERING-
IN FER
EKKIIEYNT
Urho Kekkonen, finnlandsfor-
seti, lét á dögunum i ljós
áhyggjur sinar vegna aukins
samstarfs vestur-þjóöverja og
norömanna. Einkum óx honum
þaö I augum, aö þýsk hersveit
skyidi eiga aö taka þátt i
„brunaliösæfingum NATO” I
Noröur-Noregi.
Þaö kemur alls ekki út á eitt
fyrir Finnland, hverskonar
utanrikisstefnu Noregur rekur”
sagöi Kekkonen kviöafullur. —
Um leiö lét hann I ljós óánægju
slna meö, aö tilgangurinn meö
„einkaheimsókn” hans til
Noregs i fyrrahaust heföi veriö
geröur kunnur.
Fjærli, einn af leiöarahöfund-
um norska tfmaritsins
„Farmand”, gerir þessar
áhyggjur Kekkonens aö umtals-
efni fyrir nokkru. Hann segir,
aö þaö hafi ekki verið torskiliö
aö átta sig á því, hversvegna
Kekkonen heföi komiö „einka-
erinda” til Noregs. — 1 þessari
„einkaheimsókn” þáöi Kekkon-
en hádegisverö meö ólafi
noregskonungi og átti fundi meö
ráöherrum rikisstjórnarinnar,
svo aö þaö persónubundna
„einkabragö”, sem var á erindi
hans, hefur kannski veriö ámóta
einka- og utanrikiserindrekstur
Henry Kissingers, meöan hann
var og hét utanrikisráöherra
Bandarikjanna.
Skömmu fyrir för Kekkonens
til Noregs haföi komiö út i
Moskvu bók um samband Finn-
lands og Sovétrikjanna, þar sem
grimunni virtist alveg kastaö af
„finnlandiseringunni”. Þar stóö
hreinlega skrifaö, aö hlutleysi
Finnlands gilti einungis um
atburöi úti i hinum stóra
heimi, en tæki hinsvegar EKKI
til atvika I Noröur-Evrópu. Þar
gætu finnar ekki verið hlutlaus-
ir, þvi aö þeir væru bundnir af
finnsk-sovéska vináttusáttmál-
anum frá 1948.
Engum duldist, hvaö klukkan
sló. Þetta var bein viðvörun til
Finnlands og Norburlandanna
yfir höfuö. Finnar höföu nefni-
lega gælt viö hugmyndir um aö
fá oliu frá Nato-rikinu Noregi,
sem mundi gera þá minna háöa
oliu sovétmanna. A sama tima
var samstarf v-þjóöverja og
norömanna aö færast I aukana.
Ofan á þaö bættist siöan, aö
horföi til árekstra hagsmuna
sovétmanna og norömanna viö
Svalbaröa og i Barentshafi, þar
sem samningar höföu dregist úr
hömlu. Sænskir hernaöar-
sérfr. höföu svo aukiö á
kuldann meö þvi aö láta i ljós
áhyggjur sinar meö þróun mála
I Noröur-Evrópu og þá einkan-
lega hernaöaruppbyggingu
sovétmanna.
„Þetta var þaö, sem Kekkon-
en vildi ræöa um viö norska
ráðamenn I heimsókn sinni i
fyrrahaust” skrifar Fjærli.
„Þaö er afar athyglisvert fyrir
þær sakir, aö þaö sýnir aö „tafl-
ið um Noröurlönd, sem leiddi til
þess aö Noregur og Finnland
drógust inn i slðari heim-
styrjöldina, er byrjaö aftur.”
Hann telur nauösynlegt til
þess aö glöggva sig á þvi, sem
er aö gerast IN -Evrópu I dag, aö
llta aftur til áranna fyrir slöari
heimstyrjöldina. Þessi Noröur-
lönd komust á dagskrá stórveld-
anna af þrem ástæöum.
1. Mikilvægi Noregs I sjó-
hemaöi. Stóra-Bretland þarfn-
aöistaðstööu á Noregsströndum
til aö efla hafnbann sitt á
„Þú skalt vera hlutiaus þarna og þarna, vinur, en ekki f Noröur-Evrópu.’
iandsforseti, og Breshnev.
- Vinirnir Kekkonen, finn-
Þýskaland og siglingahömlur á
hafsvæöinu milli Orkneyja og
Rogalands. Þýskaland haföi'
fyrir sitt leyti augastaö á norsku
fjörðunum til bækistööva fyrir
kafbáta slna.
2.1 Sviþjóö var aö finna mikil-
vægt hráefni, sem var sænska
stálið, en vopnaframleiösla
þjóöverja var þvi mjög háö.
Vildu þjóöverjar tryggja sér, aö
unnt væri aö skipa þvl út frá
Narvik yfir vetrarmánuöina.
Þaö vildu bandamenn hindra.
3. Lega Finnlands var Sovét-
rlkjunum einkar mikilvæg. AÖ-
staöa á suöurströnd Finnlands
gat tryggt Eystrasaltsflota
Svovétmanna athafnafrelsi og
útvfkkun landamæranna á
Karelskaga var mikilvægt
öryggi herstöövarinnar I
Murmansk. Petsamo-svæöiö
var mikilvægt flota sovétmanna
og eins sem áfangi á frekari
sókn til vesturs.
Þetta mikilvægi Norðurlanda
hlaut aö leiða til þess aö þau
drægjust inn i uppgjör stórveld-
anna, nema ef Noröur-Evrópa
sameinuö réöi yfir nægum her-
styrk til þess aö bægja báöum
frá. Þaö var ekki fyrir hendi og
afleiöingin var árás rússa á
Finnland og ráöageröir þjóð-
verja og bandamanna um inn-
rás á Noreg, þar sem þjóöverjar
uröu á undan. Þaðan geröu svo
þjóöverjar árásir á sovétmenn I
Noröur-Finnlandi og gegn
skipalestum á leiöinni til og frá
Murmansk og Arkangelsk.
Siöan kom friöurinn og meö
honum kalda striöiö. Sovét-
menn neyddu upp á finna vin-
áttusáttmálann fræga, sem I og
meö varð höfuðástæöan til þess
aö danir, norömenn og islend-
ingar leituöu halds og trausts
hjá bandarikjamönnum og
gengu i NATO. Meö NATO-
stöövunum I Noröur-Noregi og
herstöövum sovétmanna I
Noröur-Finnlandi skapaöist slö-
an smámsaman það, sem kallaö
hefur veriö hernaðarlegt jafn-
vægi noröursins.
— Astandið I dag svipar I
mörgu þvi sem rikti skömmu
fyrir siöari heimstyrjöldina,
skrifar Fjærli. Noregur er enn
mikilvægari sjóhernaöinum en
áöur, og sovétmenn reiöa sig
alveg sérstaklega á Noröur--
Atlantshafsflota sinn. (Hann
ræöur yfir kjarnorkukafbátun-
um, sem rússar reiöa sig mest
á.) Af þeim ástæöum veröa
sovétmenn aö hafa á slnu valdi
hafsvæöiö milli Finnmerkur,
Tromsö og Svalbaröa, auk aö-
liggjandi landa, og kemur út á
eitt, hvort þaö er meö varnir I
huga eöa árás. Hráefnisspurn-
ingin er enn meira brennandi nú
heldur en þegar sænska stáliö
rann til vopnaverksmiöja þjóö-
verja. ÞaÖ gerir olian i Noröur-
sjónum, á landgrunni Noregs,
og I Barentshafi. Þaö hefur ver-
iö einn helsti Akkilesarhæll
Vesturlanda, hvaö þau hafa
verið háö oliunni frá MiÖ-
Austurlöndum, en þeir aö-
flutningarliggj^ersk^aldaöir^
Hernaöarsérfræöingar
Sovétríkjanna vildu helst, aö
þaö viöhéldist, meban Vestur-
lönd stefna aö þvi öllum árum
aö draga úr þeim veikleika.
Oliulindirnar I Noröursjónum
eru sagöar mundu duga
Vestur-Evrópu, ef þær væru vel
nýttar.
Þegar Kekkonen viörar á ný
áhyggjur sinar, vilja ýmsir
norömenn, eins og Fjærli, setja
þaö I samband viö kóínandi
sambúö Bandarikjanna og
Sovétrikjanna, eftir þvi sem
eykst órói Ibúa austantjalds.
Þeim eru ekki úr minni aö-
geröir sovétmanna og Var.jár-
bandalagsins I Ungverjalandi
og Tékkóslóvaklu, þegar stjórn-
ir þessara landa virtust ætla aö
smjúga þeim úr greipum. Sjá
menn i anda, ef andófiö eykst
austantjalds.aö kremlherrarnir
þættust tilknúnir til nýrrar inn-
rásar og þá undir þvl yfirskini
aö „verja sovésku tjaldbúö-
irnar fyrir árás hinna kapital-
isku, heimsvaldasinna,
hefnenda Vestur-Þýskalands”
—einsog þaöer oröaö I Breshn-
ev-yfirlýsingunni.
Til þess aö tryggja vlglinuna á
öörum stööum um leiö, lægi
beint viö aö gripa til svipaöra
„verndar-aðgerða” á norskum
og finnskum yfirráöasvæöum
og hefur stundum veriö notuö
minni tylliástæöa en sú, sem
vera vestur-þýskrar hersveitar
viö æfingar i Noröur-Noregi,
gæti veitt.