Tíminn - 03.11.1968, Side 9

SUNNUDAGUR 3. nóvember 1968.
9
— —|
Útgefancfi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Framkvaemdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Auglýs-
ingastjóri: Steingrímur Gíslason. Ritstjómarskrifstofur I Eddu-
húsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur: Bankastræti 7 Af-
greiðslusími: 12323. Auglýsingasími: 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Askriftargjald kr 130,00 á mán lnnanlands —
í lausasölu kr. 8.00 eint. — Prentsmiðjan Edda h. f.
Blaðamannafélagið
í gær minntist Blaðamannafélag íslands þess, að sjö-
tíu ár eru liðin frá stofnun þess, en það var stofnað
síðari hluta árs 1898. Blaðakostur íslendinga var ekki
mikill þá, og elzta dagblaðið, Vísir er ekki enn orðið
sextugt. En blöðin voru áhrifarík þá eins og nú, og þeir
sem rituðu þau og ritstýrðu voru margir skörungar,
sem settu ef til vill meiri svip á sína tíð, en þeir sem
nú skrifa blöðin.
Frumkvöðull og aðalstofnandi Blaðamannafélagsins,
enda fyrsti formaður, var Jón Ólafsson, ritstjóri og
skáld. Hann var enginn lognhattur eins og allir vita,
og stóðu jafnan um hann stormar, og svo varð einnig
um Blaðamannafélagið á fyrstu missirum þess. Aðrir
stofnfélagar voru engir aukvisar heldur, Björn Jónsson,
ritstjóri ísafoldar, Þorsteinn Gíslason skáld, Valdimar
Ásmundsson og Bríet Bjarnhéðinsdóttir. Tilgangur fé-
lagsins er vel orðaður í þessum stefnuskrárinngangi:
„Tilgangur félagsins er að styðja að heiðarleik og
ráðvendni í blaðamennsku og samvinnu í þeim málum
þar sem flokksafstaða eða sannfæring skiptir mönnum
ekki í andvigi“.
Eitt fyrsta verkefni félagsins var að beita sér fyrir
samræmingu stafsetningar og reyna að leiða til lykta
skaðlegar deilur og glundroða í þeim efnum. Varð af
styrr mikill, en blaðamannastafsetningin náði fylgi og
framgangi og helztu breytingar hennar eru enn í gildi.
Með ýmsum hætti vann félagið að hugðarefnum sinum
og varð til framdráttar góðum málum. Kom í ljós, að
góð samstaða gat tekizt milli blaðamanna, þótt harðar
deilur geisuðu milh þeirra 1 blöðunum hversdagslega.
Er svo raunar enn eftir sjötíu ár og ekki verra en fyrr,
hvað sem sagt verður um heiðarleikann og ráðvendn-
ina, þó að vonandi miði heldur í rétta átt þar með
hverju ári, en um það er annarra en blaðamanna að
dæma.
Blaðamannafélag íslands hefur starfað óslitið síðan
og eflzt á marga lund. Stéttin er þó ekki fjölmenn enn,
losar ef til vill hundraðið, en dagblöð eru fimm í land-
inu og einnig nokkur viku- eða hálfsmánaðarblöð bæði
í Reykjavík og úti á landi. Félagið hefur sett sér siða-
reglur blaðamanna, stofnað menningarsjóð, sem er
nokkurs megnugur, lífeyrissjóð, er aðili að norrænum
og alþjóðlegum samtökum blaðamanna og á hlut að
norrænum blaðamannaskóla í Árósum. Það er öðrum
þræði menningarfélag sem reynir eftir megni að bæta
blaðamennsku á marga lund, og að hinum stéttarfélag
blaðamanna, sem semur og fjallar um kjör þeirra við
útgefendur blaða.
Eitt mest áhugamál félagsins hin síðari ár er að hér
verði stofnað til kennslu í blaðamennsku, annað hvort
á vegum háskólans eða með sérstökum námskeiðum
fyrst í stað. Það mál hefur ekki enn komizt í höfn þrátt
fyrir nokkrar atrennur og flutning málsins á Alþingi.
Bréf Hannibals
Hannibal Valdimarsson, formaður Alþýðubandalags-
ins, sækir ekki aðalþing samtakanna, og hefur sagt af
sér formennsku og skilið við samtökin að öllu leyti.
Samstarf Hannibals við kommúnista hefur óneitanlega
haft veruleg áhrif í stjórnmálum síðasta áratugs. Nú
snýr hann vonsvikinn frá því reynslunni ríkari um það,
að þeir vildu ekki raunverulegt samstarf, heldur aðeins
öll ráð, og síðan þiggja atfylgi Hannibals og hans liðs.
Alþýðubandalagið er nú margklofið niður i grunn, en
kommúnistar tefla til sigurs.
TIMINN
Úr The Economist:
Júgóslavar óttast að Rússar
beini geiri sínum þangað næst
BROTTFLUTNINGUR nokk-
urs hluta hers Varsjárbanda-
lagsríkjanna frá Tékkóslóvak-
íu var Austur-Evrópumönnum
til lítils léttis. Fækkunin hef-
ur ekki fært Jugoslövum neina
fullvissu. Þar í landi trúa marg
ir, að Rússar hyggi á innrás
þar næst, ef til vill þegar að
vori. Satt er að vísu, að með
an Rússar eru að reyna að
breiða virðuleikablæju yfir inn
rás sína í Tékkóslóvakíu er ó-
líkiegt að þeir varpi sér út í
frekari hernaðarævintýri í suð-
austur Evrópu. Hættan yrði þó
miklu meira ógnandi og yfir-
vofandi ef þeir neyddust til
að þröngva upp á Tékka ódul-
búinni hernaðarstjórn eða
leppstjórn, sem væri að öllu
leyti uppá setuliðið komin.
Tæpast leikur á því efi, að
Rússar beri ugg í brjósti vegna
kraumandi ókyrrðar og óá-
nægju hvarvetna í Austur-Ev-
rópu. Möguleiki er á því, að
þeir ætli sér að koma á reglu
á í „sínu heima“, sem þeir svo
telja, og nota fyrstu uppreisn
armennina, Júgóslava, öðrum
til viðvörunar. Vera má að
þeir hugsi sem svo, að tortím-
ingin vofi yfir sovétkerfinu
þar til að smitunarhættan hef-
ur verið upprætt með því að
ráðast að rótum meinsins. Þeir
af Kremlarherrunum, sem
þessa leið vilja fara, geta vís-
að til hugsanlegra, alvarlegra
átaka á kínversku landmær-
unum í Síberíu sem ástæðu til
að hreinsa til á vesturjaðrin-
um þegar í stað.
EKKI fer hjá því, að Júgó-
slavar óttist hina nýju kenn-
ingu Rússa um „samveldi sós-
íalista“, sem gripið hefur verið
til, til skýringar og réttlæt-
ingar á innrásirmi ( Tékkósló-
vakíu). Þessari kenningu mætti
einnig beita til að réttlæta
innrás Rússa í önnur ríki, sem
Moskvumönnum kann að
þóknast að telja að hvikað
hafi af hinni þröngu braut sós-
íalismans. Júgóslavar vildu
gjarna vita vissu sína um,
hvort þessi kenning á við öll
sósíalistaríki, eða aðeins
aðildarríkin að Varsjárbanda
laginu.
Tító forseti fer ekki í nein-
ar grafgötur um hvað Rússar á-
líta um hans leið til sósíalism-
ans. Hann hélt hvassyrta ræðu í
Leskovac í síðari hluta októ
ber og sagði þá, að Rússum
„geðjaðist ekki að okkar sósíal
isma, okkar skipan, hugnast
ekki okkar leið til sósíalisma
og kommúnisma, fellur ekki
okkar lýðræði“ En svo hélt
hann áfram og tók til athug-
unar þá skoðun. „að fullveldi
sé smáþjóðum engin lífsnauð-
sin“, og átti þar við kenning-
una um „samveldi sósíalista“
Hann var þarna enn einu sinni
að leggja áherzlu á tröllatrú
sína á ágæti hlutleysisins.
EF Rússar réðust inn í Júgó
slavíu færu þeir ef til vill yfir
Rúmeníu. Tækist þeim að
þröngva Rúmenum til sam
þykkis yrðu þeir efalaust fegn
ir að losna við að gera hern-
aðarinnrás í torfært land, sem
>■■/ xTL
i^nna

O Miles t 2ýO
ÁUSTRIA'
r
|Budap®st /
i
----'i: H u nSg a r y J
< ... J3
TRA i\'S YLVANIA
J M A N
þeir yrðu svo að gæta með setu
liði. Eðlilegasta leiðin til inn-
rásar í Júgóslavíu liggur auðvit
að eftir ungversku sléttunni,
meðfram Dóná, þar sem hún
rennur frá norðri til suðurs,
og inn í Voivodina. Skeð gæti,
að sneið af Transylvaníu, sem
tekin væri af hinum kúguðu
Rúmenum, sætti Kadar við að-
farir, sem honum væru áreið-
anlega ógeðfelldar, en brysti
hvort sem væri mátt til að
koma í veg fyrir.
Ekki er neinum vafa undir
orpið, að Júgóslavar verðust
innrás og færu að því leyti öðru
vísi að en Tékkar. Talsmenn
Júgóslava hafa hvað eftir ann
að lýst þessu yfir. Tito forseti
gerði það einnig um daginn,
þegar hann sagði: „Hver sem
reynir að stofna sjálfstæði okk
ar og fullveldi í hættu hlýtur
að hitta fyrir járnharðan vegg
þjóðarinnar“. Þetta var ekkert
grobb út í loftið Búið er að
undirbúa skæruhernað gegn
hugsanlegum innrásarher.
Varalið hefur verið kvatt sam-
an og heita má, að búið sé að
vopna hvern einasta vígfæran
mann. Sú staðreynd, að vara-
liðsmönnum er leyft að geyma
vopn siín og einkennisbúning
heima, gefur til kynna, að yfir
völdum landsins er eins
farið og yfirvöldunum í Sviss
að því leyti, að þau bera fyllsta
traust til einingar þjóðarinn-
ar gegn innrás. Engin ástæða
er til að ætla, að þetta traust
reyndist óverðskuldað.
JÚGÓSLAVAR geta ekki
gert sér vonir um mikla að
stoð úr vestri þó að innrás
yrði gerð, fremur en Tékkar
í ágúst í sumar. Þetta hefur
þó ekki komið í veg fyrir að
þeir leituðu hófanna um það
með allri gát, bæði hjá Sam
einuðu þjéðunum og annars
staðar, hver viðbrögð vestur
veldanna yröu, ef Rússar ré.ð
ust með skriðdreka sína inn í
Júgóslavíu Júgóslavar eru
engu áfjáðari i opinbera yfir
lýsingu um ábyrgð en Atlants
hafsveldin væru í að láta slíka
yfirlýsingu í té Hún ómerkti
hina hugumkæru hlutleysis-
stefnu Títós og gæfi Rússum
átyllu til að saka vesturveld-
in um innrásarásetning. Þetta
þarf þó ekki að koma í veg
fyrir að Júgóslövum væri kær
komin fullvissa um, að Banda
ríkjunum væri umhugað að
sjálfstæði Júgóslava héldist.
Johnson forseti lét vilja sinn í
þessu efni ótvírætt í ljós um
daginn, og síöar sendi hann
Nicholas Katzenbach aðstoðar
utanríkisráðherra til Belgrad
til þess að gera þetta enn ljós
ara.
í augum forráðamanna Atl
antshafsbandalagsins stendur
öðru vísi á um Júgóslavíu en
Tékkóslóvakíu þegar betur er
að gætt. Júgóslavar eru ekki
aðilar að Varsjái-bandalaginu
og hugsanlegur sigurvegari
fengi aðgang að Miðjarðarhaf
inu með því að leggja landið
undir sig. Sannfærist Moskvu
menn um að Atlantshafsveld
unum „gæti ekki staðið á sama
og myndi ekki standa á sama“
um rússneska innrás í Júgó
slavíu, felst nokkur hindrun í
því, jafnvel þó að óákveðið og
afsleppt sé. Þá er og álitiö,
að Katzenbach hafi sagt Júgó
slövum, að sérhver beiðni um
efnahagsaðstoð eða hergagna
sendingar yrði tekin til „vel
viljaðrar“ athugunar hjá ríkis
stjórn Bandaríkianna. Sagt er
að Júgóslavar hafi þegar feng
ið nokkurn búnað frá Vestur
Þjóðverjum og kunni að fara
á fjörurnar vestra í kyrrþey.
Þeir kvíða því, að efnahagslíf
ið bíði alvarlegt tjón við að
halda landinu til langframa
reiðubúnu til að veita viðnám
í hernaði. Þeir eru einnig
hvíðnir vegna þess, að mikill
hluti hergagna þeirra er feng
inn frá Rússum.
SUMIR Júgóslavar halda, að
hernaðarinnrás í Júgóslavíu sé
ólíklegri en yfirvarpsátök
milli yfirvaldanna í Belgrad og
Sofíu um hinn júgóslavneska
hluta Makedoníu en það gæti
aftur leitt til þess, að Búlgar
ar færu fram á hernaðarað
stoð Rússa gegn Júgóslövum.
Sífelldar ádeilur í búlgörskum
blöðum út af Makedoníu renna
stoðum undir þessa kenmngu.
Uppi eru önnur kenning um,
að Rússar hyggi alls ekki á inn
rás að svo stoddu Þeir séu
reiðubúnir að bíða og ala á ó
Framhaid á 12. síðu.
*l*SF»?íflRrsr 1