Tíminn - 12.11.1968, Blaðsíða 9

ÞRIÐJUDAGUR 12. nóvember 1968.
TIMINN
9
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og tndriöi
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Auglýs-
ingastjóri: Steingrímur Gíslason. Ritstjórnarskrifstofur I Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur: Bankastrætj 7 Af.
greiðslusími: 12323. Auglýsingasimi: 19523 AÖrar skrifstofur,
simi 18300. Áskriftargjald kr 130,00 á mán Innanlands. —
! lausasölu kr. 8.00 eint. — Prentsmiöjan Edda h. f.
Hrunstjórnin að verki
Það tveirnt hefur gerzt um þessa helgi, að viðtöl
fulltrua stjórnmálaflokkanna um hugsanlega þjóðstjórn
hafa runnið út í sandinn, og þjóðin hefur fengið að sjá
„bjargráð“ hrunstjómarinnar, sem enn lafir við völd,
nýja, hrikalega gengislækkun, sem hækkar gjaldeyri í
verði um 54,5%. Eins og fram kemur í viðtali við Ólaf
Jóhannesson, formann Framsóknarflokksins, á öðrum
stað hér í blaðinu, var ríkisstjómin ófáanleg til þess að
skapa nokkur já'kvæð skilyrði til viðræðna um allra
flokka stjórn og virti ekki viðlits neinar þær ábendingar
sem fulltrúar Framsóknarflokksins báru fram um
breytta grundvallarstefnu. __
Jafnskjótt og þessum viðtölum lauk skellti ríkis-
stjórnin fram sínum ráðstöfunum, sem er hrikaleg geng-
isfelbng, hin fjórða á átta ára ferli „viðreisnar" og sú
mesta. Nemur hún 54,5% hækkun erlends gjaldeyris.
Eins og kunnugt er hófu núverandi stjórnarflokkar
„viðreisn“ sína með því að fella ísl. krónuna tvisvar
árin 1960 og 1961 úr kr. 16,32 miðað við Bandaríkja-
dollar í kr. 43,06. Það gengi stóð til 24. nóv. 1967, en þá
fellt í kr. 57,07, og nú áður en ár er liðið frá síðustu
gengislækkun, er gengið fellt í 88 kr. miðað við dollar.
Þannig hefur gengi ísl. krónu fallið á átta ára
stjórnartímabili, sem kennt hefur verið við „viðreisn",
um 441,3%, en slík skriðuföll hvert eftir annað verða
ekki nefnd öðru nafni en gengishrun, og sú ríkisstjórn,
sem farið hefur með völd þetta tímabil, hefur með því
tryggt sér sannnefnið hrunstjórn í íslenzkri stjórnmála-
sögu. Og eftir þessar fjórar gengisfellingar, sem aldrei
fylgir nein grundvallarbreyting, byrjar hún að safna
í fimmtu gengislækkunina með meiri hraða en áður og
enn stærri hinum fyrri. íslenzka þjóðin er nú stödd á
háskalegri stigum en nokkru sinni íyfr í sjálfstæðissög-
unni, og það hrap er hafið, sem ekki verður stöðvað,
nema hún taki sjálf í taumana og komi fram grundvall-
arstefnubreytingu og setji sér nýja stjórn, sem hverfi
af hrapandi felli núverandi stjórnarstefnu, sem leitt hef-
ur af sér 441% fall gjaldmiðils þjóðarinnar á átta árum.
Hins vegar er jafnljóst, að þetta hrap verður að
stöðva, og frumskilyrði þess er, að ríkisstjórnin segi af
sér og leggi málin í dóm þjóðarinnar.
Gengislækkunin í fyrra var sögð sérlega „vandlega
undirbúin“ og miðuð við að varanlegt ástand næðist.
Framsóknarmenn sögðu þá að hún kæmi ekki að haldi,
því að stjórnarstefnunni væri í engu breytt, og stjórnin
mundi þegar byrja að safna í fjórðu gengislækkunina.
Það er nú komið fram með ógnvekjandi hætti. Þó hefur
ekkert nýtt gerzt, sem þá var ekki fyrir séð. Stjómin
hefur aðeins haldið áfram að blekkja þjóðina. Hún
flaut yfir síðustu kosningar á slíkri blekkingu. En henni
bar s.l. vor að segja af sér, þegar blekkingin var orðin
opinber, og láta þjóðina dæma í nýjum kosningum, fyrst
hún var ófáanleg tö stefnubreytingar í allra flokka
stjórn, eins og nú er komið á daginn.
Við engar efnahagsráðstafanir hefur það verið aug-
ljósara en nú, að þær fá með engu móti staðizt, veita
ekkert vi'ðnám í hrapinu. Það sést bezt á því, hve litlar
og lítt mildandi ráðstafanir fylgja til þess að bera högg
gengishrrtpsins af almenningi. Þess vegna er nú aðeins
hafið nýtt tilhlaup og enn hraðara að fimmta „viðreisn-
ar“-gengisfallinu. Dans hrunstjórnarinnar hefir aðeins orð
ið enn trlltari og hásku þjóðarinnar að sama skapi meiri.
Hrunstjórnin, sem ekki vill læra að neinu víti sínu,
verður því að fara frá, áður en hús þjóðarinnar hrynur
í fjörbrotum hennar.
Stefán Jónsson, prentsmiðjustjórl:
Var viðreisnarleiðin í átt
til skuldafanselsis?
1
í hugum flestra hafa hin svo
kölluðu efnahagsmál skipað
öndvegi um nokkurt skeið. Er
slíkt að vonum, því að segja
má, að svipljót vofa þessa máls
standi nú við matborð flestra.
Ríkisstjórnin viðurkennir
vandann í efnahagsmálum þjóð
arinnar, en telur sig enga sök
eiga á honum. Frásögn hennar
um efnahagsvandann er því
grugguð og blandin sjálfshóli,
samanber t.d. blekkinguna um
eiginvarasjóð þjóðarinnar í
gjaldeyri o.fl. af slíku tagi.
Sagt er að „hálfur sannleik-
ur geti verið bein lygi“. Hið
sama má segja, þegar reynt
er að leyna þýðingar miklum
atriðum með algjörri þögn. í
þessu sambandi vaknar t.d. sú
spuming, af hvaða ástæðu
nefnir nú enginn ráðherra og
enginn sérfræðingur ríkisstjórn
arinnar hinar erlendu skuldir
þjóðarinnar í sambandi við
vanda efnahagsmálanna. Er
það af því, að slíkar skuldir
séu nú aukaatriði, eða máske
svo litlar að ekki taki þvi að
nefna fjárhæðina. Annað hljóð
var í strokknum 1958. Þá var
þvi haldið fram af þessum
sömu aðilum, að þjóðin væri
að tapa sínu efnahagslega sjálf-
stæði vegna erlendra skulda.
Hún væri á brún hengiflugs í
þessu efni, og færi fram af ef
ekki yrði spyrnt við fæti.
Ég mun nú reyna að upplýsa
hér á eftir, hverjar skuldir
þjóðarinnar voru við útlönd í
árslok 1958 og í árslok 1967,
hvorttveggja miðað við gengi
er gilti fyrir 24. nóvember
1967.
I.
í árslok 1958 voru fastar er-
lendar skuldir kr. 1.924,6
miljónir. Stutt vörukaupalán
voru þá ekki leyfð, og slíkar
skuldir því ekki fyrir hendi.
Gjaldeyriseign banltanna var
þá 228,5 milljónir. Heildar
skuldir því netto 1.696,1 milj.
Allar eru þessar tölur miðaðar
við gengi fyrir 24. nóvember
1967.
í árslok 1967 voru fastar er-
lendar skuldir kr. 5.111,7 milj.
Þar við bætast stuttar vöru-
kaupaskuldir kr. 743 miljónir.
Erlendar skuldir því samtals
kr. 5.854,7 miljónir. Frá þessu
má draga gjaldeyriseign bank
anna. kr. 844,9 milljónir.
Netto upphæð erlendra
skulda í árslok 1967 var því kr
5.009,8 mijlj. Höfðu erlendu
skuldirnar því hækkað á 9 við
reisnarárum um kr. 3.313.7
milljónir, eða um 195%. Allar
eru þessar samanburðartölui
miðaðar við sama gengi eða
þá gengisskráningu sem gilti
fyrir 24. nóvember 1967.
Vegna gengisfellingarinnar
24. nóvember 1967, hækkuðu
erlendar skuldir að meðaltali i
ísl. krónum um 28,6%. Nefnd
skuld í árslok 1967 var því þa
í ísl. kr. 6.442,6 miljónir.
í árslok s.l. 10 ár voru hinar
erlendu skuldir sem héi segir.
miðað við gengi fjrir 24. aov.
i—^_aE-:a3g3m_8 iii wiiwm
Stefán Jónsson.
1967, og eru þá skuldirnar í
árslok 1958 og 1967 miðaðar
við netto tölur, en hin árin
aðeins taldar fastar skuldir:
Skuldirnar:
1958 . . . kr. 1.696,1 millj.
1959 . . . kr. 2.491,5 millj.
1960 . . . kr. 2.871,9 millj.
1961 . . . kr. 2.853,1 millj.
1962 . . . kr. 2.774,7 millj.
1963 . . . kr. 3.172,6 millj.
1964 . . . kr. 3.695,2 millj.
1965 . . . kr. 3.941,5 millj.
1966 . . . kr. 4.570,0 miUj.
1967 . . . kr. 5.009,8 millj.
AUar eru þessar upphæðir
miðaðar við innborguð lán, og
eru lánin í árslok 1958 og 1967
öll notuð, þar sem skuldatölur
þeirra ára eru nettó tölu, sam
anber áður sagt.
Þegar erlendu skuldirnar
í árslok 1958 og 1967 eru born
ar saman, vekur það furðu, að
enginn ráðherra né efnahaös-
sérfræðingur ríkisstjórnarinnar
skuli nú nefna hættuna og
vandann, sem hinar gífurlegu
erlendu skuldir í árslok 1967
hljóta að skapa, en í árslok
1958 töldu þessir sömu aðilar
þjóðfélagið á leið í erlent
skuldafangelsi vegna skuld-
anna.
Eins og áður er tekið fram
eru erlendu skuldirnar í árslok
1967 kr. 6.442,6 milljónir, mið-
að við gengisskráninguna um
s.l. áramót. Samkvæmt áætlun
ríkisstjórnarinnar um viðskipta
halla ársins 1968, ættu binar
erlendu skuldir að nálgast
9.000 milljónir í lok þessa árs.
Ef til vill kemur innflutningur
á erlendu einkafjármagni
vegna Álsins til að mæta ein-
hverjum hluta viðskiptahall-
ans á þessu ári, en engar opin-
berar upplýsingar liggja fyrir
um skkl.
II.
Til að gera sér grein fyrir,
hvers vegna var þörf á því. að
hækka hinar erlendu skuldir
um 195% á 9 viðreisiiar árun:
sem flest voru áður óþekkt
góðæri, er nauðsynlegt að at-
huga viðskiptahallann á um-
ræddum árum, því að erlenda
skuldaaukningin hefir að sjálf-
sögðu farið í að jafna þann
halla. Tekjurnar og gjöldin i
gjaldeyri fyrir vöru og þjón-
ustu, voru sem hér segir á
umræddum 9 viðreisnarárum.
Gjöldin:
1959 . . kr. 4.693,2 millj.
1960 . . kr. 4.751,1 millj.
1961 . . kr. 4.373,6 millj.
1962 . . kr. 5.248,2 millj.
1963 . . kr. 6.341,1 millj.
1964 . . kr. 7.369,0 millj.
1965 . . kr. 8.095,6 millj.
1966 . . kr. 9.411,8 millj.
1967 . . kr. 10.150,0 millj.
Samtals kr. 60.433,6 millj.
Tekjurnar:
1959 . . . kr. 4.109,3 millj.
1960 . . . kr. 4.282,9 millj.
1961 . . . kr. 4.598,6 millj.
1962 . . . kr. 5.611,5 millj.
1963 . . kr. 6.137,2 millj.
1964 . . . kr. 7.045,2 millj.
1965 . . . kr. 8.342,0 millj.
1966 . . . kr. 9.090,4 millj.
1967 • . . kr. 7.800.0 millj.
57.017,1 millj.
Viðskiptahalli 3.416,5 millj.
Samtals kr. 60.433,6 millj.
Gjaldeyristekjur ársins 1967
eru áætlaðar af Seðlahankan
um. Einnig gjöldin það ár, því
að. endanlegar tölur liggja enn
ekki fyrir um tekjur og gjöld
þess árs í gjaldeyri.
Eins og að framan greinir er
viðskiptahallinn á umræddum
9 árum 3.416,5 milljónir en
skuldaaukningin sem farið hef-
ir til að jafna hann er ekki tal
in nema 3.313,7 milljónir. Mun
sá mismunur sem hér um ræð
ir aðallega stafa af tvennu: í
fyrsta lagi af því að tölurnar
yfir tekjur og gjöld 1967 eru
áætlaðar, og i öðru lagi af
því, að ávallt koma fram í þjóð
hagsreikningum einhverjar
skekkjur, sem leiðrétta þarf
síðar. Umræddur mismunur
skiptir heldur ekki máli í þeim
samanburði, sem hér er gerð
ur, sakir þess hve lítill hann
er.
Aðalatriðin eru þessi: Tekju
hallinn á nefndum viðreisnarár
um er gífurlega hár, og var
hann allur jafnaður með erlend
um lántökum. eða skuldaaukn
ingu. Stórkostlegur viðskipta-
halli verðúr á yfirstandandi ári
og af þeim sökum hækka er-
lendu skuldirnar enn í stórum
stfl. Talið er að þær muni
nálgast kr. 9.000 milljónir í
lok þessa árs. miðað við nú-
verandi gengi.
III.
1958 voru gjaldpyristekjur
þjóðarinnar í beíld kr.4.056,5
Framhaio a 15 síðu
ÞRIÐJUDAGSGREININ
$