Tíminn - 21.06.1969, Blaðsíða 7

LAUGARDACfUR 21. Jfiní 1969. TIMINN
7
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvaemdastjórl: Kristján Benediktsson Rltstjórar Þórartnn
Þórartnsson (áb). Andrés Krlstjánsson. Jón Helgason og Indri®
G. Þorsteinsson PuUtrúj ritstjómar' Tómas Karlsson Auglý*
tngastjóri: Stetngrimur Gislason Ritstjóraarsfcrifstofur l Eddu-
húsinu. simai 18300—18306 Sfcrifstofur: BankastrætJ 7 Af
greiöslusiml: 12323 Auglýsingasimi: 10523 Aðrar skrifstofur
sími 18300 Áskrtftargjald fcr 150.00 á mán Innanlands —
f lausasölu fcr 10,00 elnt — PrentsmiSjan Edda hj
Hin sjálfstæða utan-
ríkisstefna Kanada
íslendingar rengu ánsegjulega heimsókn, þar sem var
Sharp utanríkismálaráðherra Kanada og fylgdarlið hans.
Heimsókn þessi var að sönnu stutt, en næg til þess, að
íslendingar fengu nokkuð aukna hugmynd um kanadísk
málefni og þó einkum um hina frjálslyndu og sjálfstæðu
utanríkisstefnu Kanada.
Kanada er næsti nágranni mesta stórveldis heims um
þessar mundir. Þótt Kanada sé mikið land, er þjóðin
Þkki sérlega fjölmenn. Bandaríkin eru 10 sinnum fjöl-
mennari og hafa mikla yfirburði á sviði fjármagns og
framleiðslu. Það er á margan hátt örðug staða að eiga
svo voldugan nábúa, en það er jafnt Bandaríkjunum og
Kanada til lofs, að þetta nábýli hefur aldrei sett teljandi
svip á utanríkisstefnu Kanada. Stjómir Kanada hafa yfir-
leitt fylgt sjálfstæðri utnríkisstefnu, mótaðri af hags-
munum landsins og sérstöðu, og Bandaríkin hafa ekki
beitt Kanada þvingunum til að fylgja sér að málum, eins
og voldug stórveldi hafa oft gert við nábúa sína.
Um þessar mundir kemur þetta í ljós á margan hátt.
Stjóm Kanada hefur eftir vandlega athugun komizt að
þeirri niðurstöðu, að halda áfram þátttöku í Atlantshafs-
bandalaginu, því að „úrsögn getur ekki samrýmzt, hvorki
eigin öryggismálum né vömum þeirra verðmæta, sem
vér eigum með vinum voram,“ eins og Shárp utanríkis-
ráðherra komst að orði í þeirri ræðu, sem hann flutti
hér. En Kanadastjóm hefur ákveðið að draga úr kana-
díska herliðinu í Vestur-Þýzkalandi, þótt það sé Banda-
ríkjunum og fleiri Nato-ríkjum ekki að skapi að sinni.
Þetta gerir Kanadastjóm sökum þess, að hún telur
þetta lið betur staðsett annars staðar.
Kanadastjóm hefur jafnan lagt mikla áherzlu á það
verkefni Atlantshafsbandalagsins að vinna að bættri sam-
búð austurs og vesturs, jafnhliða og hemaðarlegt jafn-
vægi er tryggt. f áðumefndri ræðu sinni, lýsti Sharp
ánægju stjómar sinnar yfir því frumkvæði ríkja Varsjár-
bandalagsins að hvetja til ráðstefnu um öryggismál
Evrópu. Hún áliti þó ekki hægt að taka endanlega ákvörð-
un um það mál fyrr en betur hefði verið kannað hvemig
slíkum viðræðum yrði bezt hagað og hvort einhvers ár-
angurs mætti vænta. í því sambandi lýsti ráðherrann
ánægju Kanadastjómar yfir því tilboði Finna að bjóð-
ast til að verða gestgjafar umræddrar ráðstefnu, ef til
kæmi.
Sjálfstæð utanríkisstefna Kanada sézt þó hvergi betur
en í viðleitni kanadísku stjórnarinnar til að taka upp
beint stjómmálasamband við Kína, enda þótt því geti
fylgt, að hún verði að rjúfa sambandið við Formósu-
stjómina, sem telur sig einnig stjóm Kínaveldis. Þessi
og önnur framganga kanadísku stjómarinnar hnekkir
fullkomlega þeirri staðhæfingu, að þátttaka 1 Nato hindri
þátttökuríkin 1 því að fylgja sjálfstæðri utanríkisstefnu.
Mörg fleiri dæmi mætti nefna um sjálfstæða utanríkis-
stefnu Kanada, þar sem það kemur glöggt í Ijós, að
Kanadamenn láta ekki nábýlið við Bandaríkin móta
afstöðu sína, og að Bandaríkjamenn era nógu viðsýnir
til að krefjast ekki einhliða fylgis af þeim bandamönn-
um sínum, sem hafa sjálfstæðar skoðanir.
ísland og Kanada hafa jafnan átt gott samstarf og mun
það vafalítið haldast í framtíðinni. Fyrir íslendinga er
slíkt samstarf ekki sízt mikilvægt sökum þess, að for-
dæm. Kanada sýnir vel, hvernig þjóð getur fylgt sjálf-
stæðri utanríldsstefnu, þótt hún taki þátt í vaxandi al-
þjóðlegu samstarfi. ÞÞ
r—
JAMES RESTON:
Róstur stúdenta og svertingja
auka hægrihneigö almennings
Hægri stefnan er að vinna á meðal Bandaríkjamanna
HVER sá, sem etfaist uim
hægri þróumdima í bandarískmn
stjórmmáliuim, ætti a0 lítha bettir
í tanirtg uim ríg. Hennar verður
vart hvarvetnia alllit frá Kallliiforn
íu til New York, og þaS eitt er ■
efauniál, hve l>angt verSuir haldið
á þesisairi briaiut.
Siigur Yorty borgiarstjóra í
Los Anged.es í kosniinigaibairáitt-
umni giegm negranuim Thomas
Bradley er nýjaista daamiið um
þessa þróum. Negrarmir í borg-
imrti eru aðeinis 18 af bumdnaði,
en Bradley hlaiut 47% aitkvæða.
Yority borgairstjóri ól ó óttan-
um við hina herskáu blökku-
menm og miJdaði þábt stjórn-
leyisimgja í óláttimum við Kali-
formíuhásíkóla fyirir skömmiu.
Þetta nægði honium til þeisis að
tryigigja sér örugigan og álkiveð-
inm íhaldsmeiirihluiba að lokum.
FR AMB J ÓÐENDUR við
borgarstj ómarkosninigar í New
Yorfk eru sýnfflegia vitsisir um
hima sömiu hægiri hneigð þar í
borg. Ibúar New York eru
firjállislymdiairi em fliestór aðrdr
íbúar landsinis og við vemjuiieg
ar aðsræðuir hryfckju kröfur
negnaimnia og fáitæklingiammia til
þess að róða únslittim hjá öll-
um sitjórnimáiamönmium, mema
rétt þeim afflra Qiaiidsisömustu.
En nú uirðu óeirðir í háskól
um borgiarimmar fyrár skömmu
og negrarndr kröfðust þess, að
þeir yrðu iátaidr sæta öðrum
inngönguskilyrðum en hvíitir
menn. Þá brá svo við, að flest
ir firambjóðendiur við borgiar-
stjórakosndmg'aimar snerust
gegm tffllöiguinmi um tvenrns kon
ar inmitökuiskiiyrði í hásfcöLatma.
FYRIRSAGNIR dagblaðammia
gefa góða mymd af hægri-
hneigðinni um þessar muedir.
Þetta er dáWtið sérstætt og
9anmariegia eftirtektarvert, því
a® venjuiega leggja blaðamemm
innir megimáiherzlu á það
óvenjulega en ekki það venju-
lega. En nú verður ekki ammað
sagt, en að fýTdrsagmiir dagbiað
aena sýni ágæfilega, hvernlg
andúðim gegn afli og ofbeidi
eylcst.
Ledðtogamir í Pemtaigon hafa
tffl diæmiis verdð yfír afflia gaigm-
rýni hafndr að hedifia miá síðam
að styrjöttidimmd Lauk, em nú
sæta þeir álkúrum, jafmvei
meðai æðistu vaidamianma.
Ýmsar stofnamir hafa not-
fært sér au'ðsöfnum eimistaMimga
umdir auðvai'dsberfinu til margs
konar féLagsiegma umbóta, og
af þeim ástæðum hefur verið
á þær ldtið sem tábn um ágæti
hiims frjálsa kerfis. Nú sæta
þeir ákúrum og eiga efcki að-
eims á hættu að verða af afli,
siem þær þurfa ef til vili ebki
á að háida í naum og veru, held
ur eimnig áhrif'amæbbi, sem
þær hafa greimiiilega beitt þjóð
innd til heil'la.
SENNILEGA er fátt jafm auig
ljóst og órækt merki um hægri
hnieigðima og það, að Nixon
forseti skyldi skipa Warren
John J. Marchi Mario A. Procaccino
Efitir að meðlfylgjandi grein var skrifuð, fór fram prófkjör í
samhandi við borgarstjórakosninigar, sem fara fram í New Yonk
í haust. Þar gerðust þau óvæmtu tíðiindi, að hægird iwaður, John
J. Marchi, sigraði LLndsaiy borgiarstjóra í prófkjörimu hjá repu-
blikönum, og hægri maður, Mario A. Prooaccimo, sáignaði Waigmier
fyrrv. borgarstjóra í prófkjördtnu hjá demokrötuiin.
Burger fra Mimnesota forseta
hæstaréttar Biamdaríkjamma.
Fögnuðuriirim, sem skipum Burg
ers vabtd hjá fhalidssömustu
Súðurríkja-þimgmönnuinum, er
mjög ótvirætt einkenmd.
Þessi hneigð hefiur verið að
aukast alla tíð síðan að kröfu
gamigan var farim til Pentagom,
löngu áður en Nichard Nixon
var kjörimm foreetd. Sœfit að
segja er hægt að styðja þá futl
yrðingu góðum og ffildum rök-
um, að harðfylgni vLnstri manma
vd® Penitagom og á flokksþingi
Demókraitaflokksiins í Chicago,
ásamt háværum kröfum hirnna
hersHíáu negra, hafi átt mikinm
ef ekki drýgstan þátfcimm í að
korna Republibamaiflokknum tál
valda í Hvíta húsinu á nýjan
Iieik.
Ekki verður þó sagt að mikl-
ar lílkur bemidli tffl ,að þessi
hægri-þróuin sé f þanm vegimm
að Leiða yfir okkur tímabii
stjórnmálaþjökumar eða lög-
reglu'kúgumiar. Að vísu verður
tæpast í efia dregið, að forset
inm hefiur ridijað skdpa nýjam
forseta hæstaréttar, sem væri
þymigrd á bárummi gagnvairt sak-
bormingum en tíðkast hefiur
em enginm ástæða er tffl að ætiLa
að hamm bafi óslba® eifitir hegm-
imgardómara, hva® þá að Butg-
er dómari yr®i við slíkuim ósk
uim, jafnvel þó að Nixon forseti
hefði alið þær í brjósti.
SATT að segija er hreyfdmigim
tdi hægiri sennilega drjúgum
meiri en Nixon forseti helzt
kysd. Að mimmsta kosti er lítil
ástæða tffl að áiiífca. að hann
hafi fagnað endurkjöri Yortys
borgarstióra í Los Angeles.
Því er ekki til a® dreifa, @ð
st j órnimá’ amenmirnir séu að
smiaJla fólkinu
er _fólkið sjádfft að teyrnia stjórm
málamemndma í þá áfct, jafmvel
hirnia frjáLsiynduistu. Uppi er
veruíiegiuir ótti um óeirðir og
jafnved stjórndieysi í landdmu.
Þebba táknar ekki að bamda-
rísba þjóðim sé yfirleitt an-d-
sitæð auknum rébbarbótum
negrurn tffl handa eða auknu
áhrifavaldi stúdenta í háskól-
urnum. Hitt virðiist þjóðim umd
irstrika greimiilega, að of Langt
hafi -verið gengd® í beitimgu of-
beldis, — svo i VLetnam sem
í stórborguinuim og háskólumuim
— og þessa ofbeldishneigð
verði að kveða niður áður en
umnt sé a@ snúa sér a@ Lausn
aninarra verkefna.
SENNILEGA ræður það
miestu um hve laogt þessi
hægiri hmeiigð gengur, hvernig
hindr hemskáu meðad negra og
stúdenta bregðast við afbur-
hýarfimu. Ef þeir herða róður-
inn og reynaist staðráðndr í að
fjölgia árekstrunum við meiri-
hlutamm og aufca ofbeldið, er
verudieg hætta á a® af því Leiði
rauinverulega þrúgun. sem kem
ur mður á öfflum aðiHum.
Mifcið veltur á þyí. hvað hin-
ir frjálislyndari háskóLakenmar-
ar hafast a® í nádimni framtíB.
Margir þeiirra hafa láti® edí
nægja a@ sitja um kyrrt í símu
virki og þræta um aðferðir, og
áramtgu'rin'n af þeLrri i®ju hef-
ui; yfdrLeittt orðið: sá eimn ,að
alia á hinium herskáu. Eo nú a
er komið í Ijós, að etjórnmála- |
hneigðin í Lamdiinu er efclki hilið I
hoffl þeim hersfcáu. heldur aod
smúin þeim. Sé þessi stjórn-
málaihneigð ekk' könmuð niðuir
kjö' .(iin o? vi? m 'ð'ZJt á sétt
an hátt. getuf auðveidiegá svo
fiirið, að við ekkert verði
U
til hægrj, heldur -ráðið.