Tíminn - 15.07.1969, Blaðsíða 8

8
TIMINN
ÞRIÐJUDAGUR 15. júlí 1969.
Á VETTVANGI DAGSINS
Jónas Jónsson frá Brekknakoti:
H»er ber nú ábyrgóina?
í ,, R eyk j avík u rbréfi ‘ ‘ Morg-
unblaðsins þ. 29. júní s.l. fcr
bréfiritarinn, sem saigður er
sjáMur forsætisráðherrann, svo
felldum orðum um þjóðfélags-
vandamáílin og „Viðreisnar-
stjórnina11.: „Á síðustu misser-
um hefur flokknum verið mik
ifll vandi á höndum, og sumir
á stundum borið kvíðboga fyrir
hvernig fara mundi. Ýmsar
st j ó r nar.rá ðstaf a nir hafa að
sjáifsögðu verið gagnrýndaa-, en
nú getur enginn efast lengur
um, að rétt hefuir verið stefnt
og betur hafi tiil tekizt en fliest
ir þorðu að vona.“
Jæja, var það verra en þebta
sem þeir voniuðust eftir, for-
inigjarnir, þegar þeir í upphafi
lofuðu miklu í sambandi við
minrakun rikisskutda, verð-
bólgu, framíkvæmdir, atvinmu-
tryggingu, mienntamál og altt
hitt?
Hvað láður verðtoóiigubni?
Hvaða foritigi sagði, að ef verð
bólgiam yrði ekki stöðvun, væri
alf anmiað ummið fyrir gýg.
Hver var stefmian í mienniba- og
heiibrigðiismiálum? Víða í strjál
býli er alger vönitun á viðhlát-
anidi aðistöðu til að framfylgja
logskipaðri fræðslu. Mörg hér
uð eru án lækniis, tugir vel
lærðra islenzkra lækna starf-
andi eriendiis, en stórdeila uppi
um takmörkun lœknanema í
Háskóla ísiands, hvar miennta
málaráðherra er m.a- sakaður
um óorðheldni og ábyrgðar-
leysi. Háskólamenntun er viissu
liega mikilsiverð, ef hún notast
þjóðinni. En þegar mikill hluti
háskólaiærðra hverfur úr landi
að því námi loknti, aðrir setj-
ast að í eimhverri lúxus banka-
höllinni okkar tl þess að segja
dugandi athafnamönnium að
engir séu — því miður •— pen-
imgar fáaniiegir, og bændafólk-
ið fær að deyja drottni sínum
vegna þess, að himir lœrðu
læknar neita að starfa úti á
landi. — Þá er stefnan þar án
vafa mjög hæpin — ef hún
er þá nokkur!
Hér er vissulega um mikið
vandamál að ræða, sem sízt af
öilu mun farsælega ráðið til
lykta með vafasömum Loforð-
um. En samræmd úrlausn verð
ur að fást
Gætir ekki ábyrgðarleysi
hvar vetna í íslenzku þjóði’ífi?
Ekki yrði slíkt aiiveg skrifað
á reikning „Viðreisnar" en til
forustuiiðsimis er eðllegt að
fyriirmyndar sé lieitað. Hver
ber ábyrgðina í „Húsameistara
málinu", „Gufiunie9hneyksidnu“?
Hverniig er það með bflastyrk
ina gjaldþrotin, Msanirmar/
sk attsviki n, I andh elgisbiotin ?
Jú, það er þagað, hilmað yfir,
þaiggað niður, fyriirgefið, verð-
liaiunað! Hváð líður dómsmaálun
um? Gerðardómur — Hæsti-
réttur — hverjum má treysta.
um réttvisi?
Hvað sem segir í tilvitnun-
imni í uppbafi greimar, blýt ég
að efast um rétitmæti og ágœti
, ,st jórnarstef nunnar". í rit-
stjórnargrein Tímiams s.l. summu
dag er bent á eitt og annað,
sem öllum sjáamdi hlýtur að
vera ljóst að mistekizt hefur
af höfuðverkefnum „Viðreien-
arstjórnarinnar“, og skal hér
liltlu við það bætt. En mér of-
býður alveg það ábyrgöarleysi
sem fram kemur í þessum til-
vitnuðu orðum. Þegar svona er
komið hjá þeim „stóru“, hjá
þeám sem liitið „er upp tl“ er
engin furða þótt börn og ung-
limigar leiti í sömu áttina, reyni
að hverfa frá ábyrgðinni?
Nýlega fengum við að heyra
í útvarpinu viðræður mætra
manna — þó niðurstöðulitlar
— um unga fólkið og áfengið,
aðaMiega í sambandi við
drykkju og ólæti ungMnga, og
jafnvel barrna á heigasta sögu
stað þjóðarinnar og á þjóðhá-
tíðardegi í höfuðborginni.
Margt hefur verið rætt og ritað
um þessa atburði ,og sennilega
fordæmir almennimgsálitið
þetta, þótt því virðist annars
margt viöumandi í okkar áfeng
ismálum. Það mun almennt tal
ið og viðuricenmt, að börnum
og unglimgum imnan 16 ára sé
ekki hollit og á engian hátt
heppleigt að hafa áfengi um
hönd eða neyta þess. Um hima,
á aldrinum 16—20 ára, mun
áli'tið efcki edns einróma —
mieðal þeirra, sem á annað
borð telja áfengið ómissandi
íslenzkri þjóð — til eflimgar
gleði, menningu, ríkiskassa!!
En lög landsims ætila engum
íslendingi innam tvítugs áfengi,
> en þau eru ekfci eins auðvéM
í framkvæmd sem á pappírm-
um, þ.e. að koma í Ýeg' fyrir
brotirn. Nú virðist vandin'n miest
ur að komiast eftir því hvar
börn og ungiimgar fá áfemgið.
Ledðirnar eru sjálfsagt rnangar
og breytilegar. Ábyrgðarleysið
gerir margt auðvelt. Og þetta
unga fólk hefur reynsiLuna af
því, að það þarf ekkert að
segja. Þegar lögre'giam spyr:
Man það ekM. þekMi ekki
mianninn, vii ekkert segja —
þar með búið, — þ.e. engin
ábyrgð, memia þá samábyrgð
hinrna brotiiegu. Það er í senn
Mtlmótl-egt og stórhættulegt
hinum brotlegu eimstaiklinigum
og þjóðarheill að saetta sig við
sl'íka af’greiðslu, slíka botn-
lieysu! — „Með lögum skal
land byggja, en ólögum eyða“,
og ef börnin og uniglingarnir
lieifca sér að lögbrotunum, þá
er framtíð þeiira og þjóðarinn
ar í hættu. AMavega væri þedm
betra að Mjóta l'æknimgiu nú,
þótt no’kkur sárindi fyl’gi — en
leiðast æ lengra af réttri leið,
e.t.v. til óregiu, heilsutjóns, ör-
birgðar eða giœpa. Þem verð-
ur að lærast að bera ábyrgð
á orðum sínum og gjörðum.
Vissul’ega reynir í þessu efni
á uppalendur fyrst og fremst.
Foreidrar verða að vera ábyrg
ir gagmvart og með börnum
sínum. O'g þetita gdldir ekki
bara í sambandi við áfengi og
bein lögbrot. Sfcemmdafýsn
barna og unglimga getur verið
sjúMeg, en mun þó oftar fram
komim vegma vamrækslu í upp-
eldimu. Ábyrgðartilfinningin
vanrækt eða hundsuð.
Foreddirar, sem verja greini-
leg afbrot (hrekki, skemmdar
verk), barna sinna og svara
ábendingium með iilyrðum, segá
andi aðra kraikka engu betri,
Mrti ' aúmkv unarverðir og um
leið hættuiegár S’ínum eigin
bornuéi og þjóðarhell.
Áfengislöggjöf þarf eðllega
endrskoðunar og breytinga við
í samræmi við tíðaranda og við
horf. Öl-drauigurinn sæbir hér
að öðru hverju, en mógu miargir
sjá enm, að hanm myndl sízt
úr bæta. Ölið þykir gott, en
reynist ailí of fáum nógu
sterkt- Flieira er nú vist á döf-
inni eða í athuigun í þessu
efnár
Mér virðist, að hver sá, barn
eða umgMngur, sem tekinn er
tl yfiriieyrslu vegna ölvumar,
eða meðferðar á áfengi eigi að
vera skyldugur að gera girein
fyrir þvf, hvaðan vínið er feng
ið, eða gireiða sekt ella. Sé
hinn brotiegi ekM f jár síns ráð
andi, skuii foreldrar eða for-
ráðamenn sæta ábyrgð og sjá
uim greiðsiu sektarf jár. Og sekt
fyrdr siiík brot æfctd að vera svo
Jónas Jónsson frá Brekknakoti
að nokikru memii, — ekki bara
tl að henda frá sér og
hlœgja að, eins og nú
gerist við ýmis brot. Hér
er bent á einfalQt ráð til
únbóta og yrðu þessi ákvæði
að löigum og vel kynnt fyrir öll
f um, væri hér bama um uppeldis
legia viðireisnarstairfsemi að
ræða og mér sjáaiflega ekki
nein harðmieskja eða fanta-
brögð, miklu fremur sem hjálp
í erfiðieikum.
En með þessu ynnist annað
tveggja — eða tvort tveggja
— að veruilega tæM fyrir
drykkju barma og ungiMnga eða
(og) upp kæmist um þá ábyrg®
arlausu óþofcka, sem „hjálpa“
börmum og umiglimigum tl að
fá áfemgi, hrjóta lög og drekka
frá sér vit og S’kyn á mannlegri
hegðun. Og þeir óþokkar eiga
að guggna fyrir margföldum
sektum.
Það má nú efHaust með saeni
segja, að ekki sé von að „Við-
reisnamstjórnim“ ráði við ailt,
enda dettur víst fláum það í
hug. En hér er nnenníun, þjóð-
mienmimg og drengiund í hætbu,
og oft bara hiiegið að lögregilu-
og dómsvaidi, svo að þeir, herr
amir, Bjarni, Gylfi og Jóhanm,
eiga hér viðreisnarstarf að
vimna (oft fljótir við bráða-
birgðaiögin!). Og þjóðim verð-
ur að geta treyst sínum æðstu
ráðamönnum; hún verður líka
þaðan að ofan að eflast til
fullrar ábyrgðar í orðum og
gjörðum.
Akureyri 7. júlí 1969
Jónas í Brekknakoti.
Mikilvægt hjálparrit við garöræktun
A nýliðnum vetri kom út mikið
rit og vandað á vegum ísafoldar-
prentsmiðju, eftir þá Ingólf
Davíðsson og Ingimiar Óskarsson
og nefndist Garðagróður — aðal-
lega í Reykjavík, Hafnarfiirði og
á Abureyri. Þetta var önmur út-
gáfla þessarar nauðsyniiegu hamd-
bókar allra garðrækitenda, mikið
aukin og endurbætt, bæði að máli
og myndum. Rit þetta er hið
bezta úr garði gert af hemdi höf-
unda og útgefenda, prýtt nofckur
hundruð myndum úr íslenzkum
skrautgörðum, sumum í liitum,
vamdað að banidi, preotun og
pappir og hátt á fimrnta hundrað
blaðsíður að stærð í vænu broti.
HBfundar riitsims eru báðkr þjóð
fcunnir grasafræðingar og búa
yfir meiri þekkingu en fitastÉr aðr
ir á íslenzkri gairðaifflóru, eftir
athugamir á grösum, biómum og
trjám um allit land í miarga ára-
fcugi. BóMn er ekM aðeims hald-
góð leiðsögn um skrúðgarðarækt-
un og meðferð garðjurta, heldur
lýsing á görðum, blómum og vinnu
brögðum öiium. Flestir, sem Ilíba
í þessa bók, munu undrazt það
mest, hve fjöldi þeirra jurba, sem
vex og dafrnar í falenzku'm skrúð-
görðum, er mi'kil, og eiga þar
samtoýh aiiísieuzk blóm og miargar
tegumdir langt sumnan úr Evrópu,
vaniasbar miklu nflldara og Mýrra
lofbslagi. Þar eru einmig margir
fuilltrúar au&tam frá Kina, sunnan
úr Afrfleu, austan úr Asíu og
jafnwel frá Suður-Amierlku.
1 bókínmi er iýst 572 tegundum
og auk þess mörgum afbrigðum
Iugólfur Davíðsson
Ingimar Oskarsson
og langoftast myndir tl fyMri
| sfcýrimigar.
Bókm hefst á imntgamgi og garða
spjaili, sern er raunar sögulegur
imingangur, en síðam eru kafflar
um garðstæði, gerð garða og
slMpulag, girðimigar og ýmislegt
garðskraut auk blóma laufsfcála,
sólreiti, Mmigerði og skjólbelti,
steinahæðir og síðan himar ýmsu
garðjurtategundir, lífsskilyrði
þeirra og aðbúnað.
Þá er eimniig kafli um piönitu-
sjúkdóma og varmir gegn þeim.
Síðari Muti bóbarinn'ár og himn
meiri er um fflokkun og greiningu
ætta, tegundaiýsingar og ræktun.
Loks er stutt samantekt um efni
bófcarinnar á ensbu og að síðustu
Iömig og viðamikl nafnaskrá, sem
er Mnm bezti leiðarvísir.
Höfumdarnir gera góða grein
fyrir verM sínu í ítarlegum for-
mála. Þessi bók er þarfaþing
hverjum þeim, sem ræktar garð
simn, og þeir eru sem betur fer
mangir á ÍsJandi — en eJdM nögu
margir.
— AK.