Vísir - 15.07.1978, Qupperneq 13

vism Laugardagur 15. júli 1978
13
í
köflóttum, gjarnan fjórlitum bux-
um, bleikum skóm, grænum
sokkum, skyrtu i fánalitunum,
heiðgulum jakka, og finnst hann
ofsa smart. Nú er þetta auövitaö
ýkt og afbökuð mynd og þar af
leiðandi ósanngjörn. En sundur-
gerð, samsull æpandi andstæðna
virðistengu að siður vera umtals-
verteinkenni Ameriku. Þannig er
matsalurinn á Sheraton
LaGuardia, þar sem fyrrnefnd
menningarumræða fer fram, að
reyna að vera allt i senn —
gamaldags aristókratiskur
dinnerstaður með enskum blæ,
nútimalegur straumlinustaður,
eftirlikifig á heimilislegri borð-
stofu meö bókaskápum og þvium-
liku, ameriskur bjálkakofi, og
vafalaust sitthvað fleira. Mesta
furða hvað maturinn smakkast
vel. Einhvern veginn svona verk-
ar Amerika á mann i ófullkomn-
um skyndikynnum. Þar ægir öllu
saman, en samt er mesta furða
hve útkoman er góð.
Morguninn eftir kveikir maður
auðvitað á litativiinu. Þar
streymir sjónvarpsefni eftir nán-
ast ótal rásum allan sólarhring-
inn. Þar er ekkert fri á fimmtu-
dögum svo saumklúbbar fái séns
og ekkert sumarfri i júli svo þjóð-
in komist i sólbað. Mönnum er
vist treyst til að kunna sjálfir að
nota takkann til að slökkva og
kveikja. Með morgunkaffinu
horfa amerikanar gjarnan á
skringileg blönduprógröm, þar
sem teflt er saman fréttum,
skemmtiatriðum, auglýsingum
og eiginlega hverju sem vera
skal. Ég staðnæmist t.d. við þátt
rmr
sem heitir „Góðan daginn
Amerika” á meðan ég bursta
tennurnar. Þar er fyrst sagt frá
réttarhöldunum yfir Syni Sáms,
David Berkowitz, þá kemur
stjarnan Elliott Gould og greinir
frá þvi hversu honum hafi fundist
gaman að fá nú einu sinni að leika
i mynd fyrir alla fjölskylduna, og
svo er fólki leiðbeint um hvernig
megi losna við of háan blóðþrýst-
ing. Alveg er það furðulegt hvað
svona kokkteill kemur vel út.
Vérna dæmi um skrýtilega
samsett hugmyndaflug Amerík-
ana er omelettan sem ég fæ i
Washington siðar i ferðinni. Hún
heitir rúsinuomeletta. Hugsa sér
Rúsinuomeletta! Mesta furða að
hún var ekki verri en hún var.
Um Pusa
Þar sem ég er að virða fyrir
mér manninn sem er svo likur
séra Dave Allen við morgun-
verðarborðið kemur til okkar
vörpulegur ungur maður sem
heilsar hress i bragöi. Þetta er
James C. Botticelli, pé-err-maður
fyrir Pusa Mórris, sem veröur
fararstjóri okkar i ferðinni. Hann
er ungur maður á uppleið.
Og nú er lagt i hann. Ekki skal
langlundargeð lesenda þreytt
með nákvæmri feröalýsingu,
enda ástæðulaust. Þetta er hrað-
ferð: Frá LaGuardia til Rich-
mond i Virginiufylki að skoöa
risasigarettuverksmiðjur Pusa
þar; daginn eftir frá Richmond til
Washington að ræða við forsvars-
mann Tóbaksstofnunarinnar,
sem tóbaksiðnaðurinn starfrækir
málstað sinum til stuðnings og
kynningar’, og daginn eftir til New
York á ný að hitta yfirmenn Pusa
i aðalstöðvunum þar.
Pusi Morris Incorporated er
móðurskip sex undirfyrirtækja,
sem eru i ýmsum rekstri, en um
70% veltunnar velta á framleiðslu
Pusafólk og islensk pressa á rölti I New York: f.v. Jim Botticelii, ungur maður á uppieift, Axel Doileris,
ágætu fulltrúi Glistrups, Ómar Vald. og Viggibjörn (Ljósm H.E.)
Svona maskinur, sem púa sigarettur á vift tugi manns, hefur Pusi
Morris til aft tékka á aft varan sé i lagi.
eðas Sá dé í
reyk sem
reykinn seldi
(fslenskt spakmeeli)
— Punktar wr hraðferð
til Ameríku
Textis Árni Þérarinsson
og sölu sigarettna um allan heim
og starfsmenn eru um 53.000 tals-
ins. Það er dælt i okkur endalaus-
um tölum, fróöleik og áróðri um
þetta ágæta fyrirtæki. 1 verk-
smiðjunum i Richmond sem
kváðu vera til fyrirmyndar hvað
varðar tæknilega fullkomnun og
aðbúnað starfsfólks fáum við að
sjá ferli tóbaks frá mold aö munni
neytandans. Við sjáum rannsókn-
arstarfsemi sem beinist t,d. að
gæðaeftirliti og tilraunum með
sigarettur með lægra tjöruinni-
hald. I Washington ræða tóbaks-
stofnunarmenn um andróðurinn
gegn sigarettureykingum, og það
kemur islenskri pressu mest á
óvart að i Ameriku eru menn enn
að deila um skaðsemi reykinga. A
íslandi, og trúlega viðast i
Evrópu, er þessum deilum eigin-
lega lokið og reykingamaðurinn
vart talinn með fúlle femm.
Tóbaksiðnaðarmenn i Ameriku
berjast afturámóti með kjafti og
klóm gegn yfirgangi andreyk-
ingasinna með sjálfan heil-
brigðisráðherránn Joseph Cali-
fano i broddi fylkingar. Og full-
trúar Pusa eru stoltir af sér og
velgengni sinni, þvi þrátt fyrir
allt og allt vex sigarettusalan,
bæði i Ameriku og annars staðar,
þ.á.m. á íslandi. En aukningin
verður minni frá ári til árs. Á
meðan unnt er að græða á þvi að
fólk hagar sér eins og gufuskip af
einhverjum óútskýrðum ástæð-
um,(og Pusi Morris er með her-
sveit sálfræðinga og annarra
fræðinga á sinum snærum til að
reyna að komast að þvi, af hverju
iósköpunum mennreykja) þá eru
tóbaksmenn kátir.
Peningar
Sigarettur, tóbak, sigarettur....
Við stöndum á blistri af öllum
upplýsingunum um þetta fáfengi-
lega fyrirbæri sem samt er jafn
stór partur af lifi mannkynsins og
raun ber vitni. Þær veröa ekki
endurprentaðar hér‘,allt er þetta
hið þekkilegasta fólk sem fer
ósköp pent og þægilega i að reyna
að heilaþvo okkur. Og það má
Pusafólk eiga, að okkur er hjálp-
að til að rétta okkur af milli
fræðslufunda með munaðarmikl-
um aðbúnaði, sem fyrr er vikið að
i þessum punktum.
Amerikumenn eru, eins og allir
vita, heimsmeistarar i þeirri
iþrótt að græða peninga;i þvi efni
er þeim fátt heilagt. Það kemur
okkur þvi á óvart á hótelinu okkar
i Washington, sem heitir Water-
gatehótelið og er i þeirri nafn-
kunnu risabyggingu, að ekki er
búið að ramma inn staðinn þar
sem innbrotsþjófar Nixons gerðu
garðinn frægan og setja þar upp
minjagripasölu. Þar er bara
skrifstofa núna. En á skoðunar-
ferð okkar milli minnismerkja, —
á meðan ömiVald fer að sjá Cart-
er forseta á blaðamannafundi, og
hyggst spyrja hann hvort hann
hafi orðið fyrir áhrifum af Njálu,
— veitum við þvi athygli að vart
er svo byggt hýsi yfir lik einhvers
stórmennisins aft ekki sé þess
gætt aö þar sé litill gluggi sem
hægt er að selja aðgang að. Þetta
heitir að hafa bissnisvit.
Háir og lágir á Plaza
A hóteli okkar I New York, sem
heitir Plaza og á vist að vera
svakalega fint, er hins vegar
grætt á því að alls kyns stjörnur
úr poppi og biói sækja i að búa
þar. Þannig eigra þar um ganga
innanum lúða úr isl. blaða-
mannastétt frægar stjórnur eins
og Keith Richard úr Rolling
Stones, Chuck Berr; , Peter
Frampton og Olivia Newton-
John. Og nú getur maður sagt:
Gvöð og jeminn, ég hef gengið á
sama teppi og hún Olivia Newton-
John.
Svoerþaðá tröppunum á Plaza
sem Dracula stendur um mið-
næturbilið. En Dracula heitir
öðru nafni George Hamilton,
súkkulaðisætt Hollywood- smá-
stirni sem á frægð sina einkum
þvi að þakka að hann bauð dóttur
Johnsons sáluga Bandarikjafor-
seta út að borða nokkrum sinn-
um. Það er sumsé verið að kvik-
mynda þarna þegar við komum
heim á hótel. Myndin er enn eitt
guðlastið um Dracula, — gaman-
mynd sem heitir „Ast viö fyrsta
bit” (Love at First Bite). Nógu
fróðlegt er að fylgjast með þvi
hvernig amerisk biómynd verður
til. Og það er ekki seldur aðgang-
ur.
Mest gaman hef ég þó af þvi að
lesa viðtal við ungfrú Olivia New-
ton-John i blaði daginn eftir. Við-
talið er tekið við stjörnuna i her-
bergi hennar á þessu fina hóteli.
Þar kvartar hún sáran yfir þvi að
hún sé búin að biða I þrjú korter
eftir að fá ismola upp á herberg-
ið. Ég buríti aðeins að biða einu
k.orteri lengur eftirmorjunmatn-
um minum. Þetta sýnir glöggt
hversu sterktameriskt lýðræði og
jafnrétti stendur, þrátt fyrir allt.
Hér er sko látið eitt yfir alla
ganga.
Island
Amerika er sifellt að koma
mafmi á óvart. A þessum fáu dög-
um ber margt fyrir augu sem
geymist en gleymist ekki. En
þessir sundurlausu ferðapunktar
eru þegar orðnir of margir. Þegar
við ökum i litlu, sætu limósinun-
um okkar um rikmannleg hverfi
og áfram um fátækleg og subbu-
leg stræti til Kennedyflugvallar
er ljóst að þessi margsamsetti
ameriski kokkteill er blanda sem
er svo áfeng i smáskammti aö
hún kallar á framhald. Þótt siðar
verði.
I flugVélinni finnum við strax
tsland. Við höfðum verið aö lesa
New York Times og dáðumst að
vinnubrögðum ameriskra koll-
ega. Svo fáum við islensku blöðin
og horfum i spegil. Þar er glóru-
laust kosningamoldviðri upp um
allar siður. Vika til alþingiskosn-
inga. Einkaitlega eru flokksblöðin
tryllt. Og elsku hjartans Mogg-
■inn, sem á góðum stundum gælir
við þá fmynd að hann sé New
York Times tslands, hefur slitiö
af sér öll óhlutdrægnistaumhöld
og gengur berserksgang i póli-
tisku hýsterii.
Á kaffiteriu i Washington
(þeirri sem bauð upp á rúsinu-
omelettuna) var mikill fjöldi
manns að snæöingi. Við tökum
eftir þvi að við eitt borðið situr
gömul spönsk kerling, ásamt
fleira fólki, og ryður út úr sér ægi-
legri romsu, auðheyrilega óbóta-
skömmum. Skömmu siðar stend-
ur hitt fólkið upp og fer. Eftir
situr kellingin og bölsótast hátt og
snjallt. Leiðsögumaður okkar
skilur spænsku og segir okkur að
hún sé að bölva bandariskum
þjóðmálum, veröbólgunni, spill-
ingunni, pólitikusunum og svo
framvegis. Hún komi þarna á
hverjum degi og haldi sömu ræð-
una. Og þegar við förum situr
kellingin eftir og fér með bölbæn-
ir yfir Bandarfkjunum.
„Svei mér þá”, segir Ómi Vald,
óháður og frjáls, þar sem við er-
um að velta fyrir okkur Moggan-
um og islensku pólitikinni i flug-
vélinni á leiðinni heim, „svei mér
þá. Mogginn minnir mann á
kellinguna i Washington. Bölsót-
ast og skammast, þótt allir séu
farnir”.
Svo komum við heim frá
Ameriku.
—AÞ
Atrifti kvikmyndaft I „Love at First Bite”: t.v. Stan Dragoti, leikstjóri (fyrir miftju i ljósri skyrtu) ræftir vift aftstoftarmann, og förftunarmeistari bregftur biýanti aft börtum
Richard Benjamin, sem fer meft hlutverk gófta mannsins,tii þess afthann takisig veiút. Tilhægri er svo allt komift i„aksjón”.
s