Tíminn - 25.09.1969, Side 11

FEVIMTUDAGVR 25. september 1969.
í DAG
TIMINN
I DAG
11
ÁRNAÐ HEILLA
er fimmtudagur 25. sept.
— Firminus
Tungl í hásuðri kl. 0.40
Ardegisháflæði í Rvík kl. 5.53
HEILSUGÆZLA
SlökkvlHSra 0« slúkrablfrelðlr. —
Slml 11100.
Næfurvarzlan I StórholH or opln frá
mánudegl tll föstudags kl 21 á
kvöldln tll kl. 9 á morgnana
Laugardaga og helgldaga frá kl
16 á daglnn til kl 10 á morgnana
SlúkrablfrelS I HafnarflrSI I slma
S1336
SlysavarSstofan l Borgarspltalanum
er opln allan sólarhrlnglnn ft8.
elns móttaka slasaSra Slml 81212.
Kvöld og helgidagavarzla lækna
hefst hvern vtrkan dag kl. 1? og
stendur til kl 8 aB morgnl. um
helgar fré kl 17 á föstudags-
kvöldl tll kl. 8 á mánudagsmorgnl
Simi 21230
I neySarfllfellum (et ekkl næst tll
helmllislæknls) er teklS á mótl
vltfanabelSnum á skrlfstofu lækna
félaganna i slma 11510 frá kl.
8—17 alla vlrka daga nema laug
ardaga. en þá er opln læknlnga
stofa a? GarSastrætl 13. á hornl
GarSastrætls og Flschersunds)
fré kl 9—11 f.h slml 16195 Þar
er elngöngu teklS á móti belSn.
um um lyfseSla og Þess háttar
A8 ðSru leytl vlsast tll kvöld- og
helgldagavörzlu
Læknavakt i HafnarflrSI og Garða
hreppl Upplýslngar . lögreglu
varSstofu.nnl slmi $0131. og
slökkvlstöSlnni. slmi 51100
Skolphrelnsun allan sólarhrlnglnn.
SvaraS I slma 81617 og 33744.
Hltaveitubilanlr tilkynnlst I slma
15359
Btlanasimi Rafmagnsveltu Reyk|a.
vlkur á skrifstofutlma er 18222
Nætur. og helgldagaverzla 18230
Blóðbanklnn tekur á mótl blóS-
glöfum daglega kl. 2—4.
Kópavogsapótek opfS vlrka daga frá
kl. 9—7. laugardaga frá kl. 9—14,
helga daga frá kl 13—15-
Næturvörzlu apóteka I Reykjavík
vikuna 20.—27. sept. annast
Garðsapótek og Lyfjabúðin Iðunn.
Næturvörzlu í Keflavík, 24. sept.
annast Guðjón Klemensson.
ÁttræSur er í dag 25. 9., Ivar
Ivarsson, kauipfélagsstjóri í Kirkju
hvammi, Rauðasandi. ívar hefur
stundað búska-p í Kirkjuhvamimi
í meira en 40 ár. Grein um ívar
birtist í íslendingaþáttum bráð-
lega.
Heill þér áttræðum,
heiðursmaður.
Sómi ávaiit
sveitar þin.nar.
Gleðji þig hraun
og grænar lendur,
nœturhiminn
norðiurljósa.
V.F.
ORÐSENDING
Kvennaskólinn í Reykjavík
nemendur komi til viðtais í skól-
ann, laugardaginn 27. sept. 3. og
4. bekkur kL 10. 1. og 2. bekkur
ki. 11. Skólastjóri
Steindór Gunnlaugsson, lögfræð
inigur frá Kiðjabergi, er áttræður
£ dag. Hans verður siðar getið í
íslendingaþáttum. Blaðið flytur
honum beztu árnaðaróskir.
Kópavogsbúar.
Stofnfundur Skógræktarfélags
Kópavogs verður haldinn í Fé-
lagsheimilmu í Kópavogi, fimmtu-
dagimn 25. sept. og hefst kiL 8.30
síðd. — Fjölmennið á fundinn og
gerizt félagar.
Undirbúningsnefnd.
Kvenfélag Háteigssóknar.
Kvenfélag Háteigssóknar heldur
bazar, mánudaginn 3. nóv. í Al-
þýðuhúisinu við Hverfisgötu. Fé-
lagskonur og aðrir velunnarar sem
styrkja vilja bazarinn eru vin-
samiega minnt á hann. Nánari
upppL í sdmum 82959 og 17365.
Lárétt: 1 Ki’ókur 5 Leiði 7 Utast
9 Svik 11 Líta 12 ^agður 13 Sjó
15 Trémylsoa 16 Ekki marg: 18
Eldar mat.
Krossgáta
Nr. 386
Lóðrétt: 1 Trygging 2 Op
3 Varðandi 4 Farða 6 Mý 8
Andi 10 Mann 14 Þjálfa 15
Stóra stofu 17 Fisk.
Ráðning á gátu nr. 383.
Lárétt: 1 Æðurinn 5 Lón 7
Ili 9 Not 11 Ná 12 Ku 13
Gný 15 Bil 16 Sói 18 Vaskra.
Lóðrátt: 1 Æringi 2 Ull 3
Ró 4 Inn 6 Stúlka 8 Lán
10 Oki 14 Ýsa 15 Bik 17 Ós.
aði að fcorna inn í herbergi Georgs
nema Popka hefði verið fijarlægð-
ur.“
Þau lærðu dans, rússnesku og
teikninigu. „Dansinn var eitt af
mikilvæguistu „verkum“ okkar Mi-
sja. Troitski var danskennarinn
okkar, listrænn og virðulegar
herramaður með 'hivítt vangaskegg
og stóð teinréttur eins og gamall
liðsforingi. Hann bar alitaf hvíta
hanzba og krafðist þess, að stór
sbál með nýafsfcornum blómum
stæði alltaf á piánóinu.
„Við Misja urðum að hneigja
okfcur hrvort fyrir öðru áður en
við byrjuðum að dansa skauta-
dansinn, vals eða polfca, sem ég
hataði. Okkur fannst þetta svo
kjánalegt að við vorum feimin,
sérstakiega vegna þess að við viss-
um a ð Kósakkarnir, sem stóðu
vörð fyrir utan danssalinn, kíktu
gegnum skráargötin þrátt fyr>r
skipanir okkar. Þeir heiisuðu okk-
ur alltaf með breiðu brosi að lok-
inni kennslustund, og þá urðum
við enn vandræðalegri.“
En liöa stórhertogaynjan virð-
ist aðeins hafa haft áhuga á mann
kynssögu og t eikningu. Hvorki
hún né Míkael voru óþæg í mann-
kynssö'gutímunum. Hún sagði: —
Saga Rússlands var eins og hluti
af lífi okkar sjálfra — hún var
fjölskyldu'mjál okkar og við skild-
u,m hana fyrirfi'afnarlaust.
Morgunheiimsóknirnar í vinnu-
herbergj keisarans s'tyttust mcð
tímanum. Samt urðu þær æ eftir-
minnilegr. og skemmtilegri. Olga
var orðin nógu gömul til þess að
hlusta á sögur frá liðnum tímum
— frá döguim Krímistríðsins: af
fögnuðinum, þegar bændaánauð-
inni var aflétt: um hinar miklu
endurbætur, sem afi hennar hafði
komið á þrátt fyrir sterka and-
stöðu: um styrjöld Rússa gegn
Tyrkjum 1877, þegar oki Tyrkja
var létt af Balkanlöndunum.
En hún fékk löng frí firá nám-j
inu. Eins og síðar verður skýrr |
frá, fylgdist Olga með fjölskyldu I
sinni frá einni höllinni ti! ann
arrar f landinu norðanverðu. hún |
kynntist Krím og einnig Dan-
mörfcu, þvi þangað fór hún á
hverju ári í heimsókn til afa síns
og ömrnu, Kristjáns IX Danakon-
ungs og Lovísu drottningar. Hall-
irnar í' Peterhof, Tsarskoje Selo
og Gatsjínia voru í þeim hluta
landsins, sem Pétur mikli hafð:
unnið frá Svíum. Hvorki Olga néj
aðrir í fjölskyldunni vissu neitt
að ráði um líf fóiksins, sem itti!
heima um miðbik landsins. Var |
úðarráðstafanirnar urðu til þess j
að þrengja sjóndeiidarhring í
þeirra jafnvel enn meira en hirð-
siðirnir. Þau ferðuðust yfir Rúss-
land þvert og endilangt á leið
sinni frá St. Pétursborg tii Krím
i vandlega vörðum, keisaralegum
lestum en Járnbrautarhersveit
in hélt uppi reglu meðfram allri
járnbrautarlínunni. Þau fengu satt
að segja efckert tækifæri til þess
að kynnast föðurlandi sínu. Það
er undrunarefni, að stórhertoga
ynjan byrjaði svo snemma að fá
áhuga fyrir alþýðufólki. Hún
þekkti marga, vegna þess að hún
notaði hvert tækifærj til þess að
kynnast fólkinu.
„Sumir kölluðu föður minn
bóndakurf. vegna þess að hann
síkildi hugsunarháitt bændanna.
Eins og Pétur mikli, hafði hann
andstyggð á allri viðhöfn og tíldri
Hann kaus einfaldleika og nann
sagði okkur, að sér liði aldrei eins
vel og þegar hann í einrúmi gæti
klæðzt venj uiegum bændakufh. Og
ég veit, að hann var elskaður
gagnstætt öllu því, sem sagt hefur
verið. Þú hefðir átt að sjá andlit
hermannanna, þegar þeir horfðu
upp til hans við beræfingar eða
að lokinni liðsfcönnun. Sá svipur
var ekki settur upp samkvæmt
skipun einhrvers liðsforingja.
Jafnvel sem bam sfcynjaði ég
þessa ást.“
Eiftir 1889 borðaði Olga efcki
lengur daglega í sánum eigin her-
bergjum. Við mörg tækifæri
borðaði Mn hádegisverð með for-
eldrum sínum og ýmsum gestum.
í Gatsjína borðaði keisaraf j ölsky 1 d
an í stóru baðherbergi á fyrstu
hæð, gluggarnir opnuðust út í
rósagarðinn, en við hátíðleg tæki-
færi var borðað í stóra veizlusaln-
uim í nánd við hásætissalinn. Alcx-
andra keisaraynja, eiginkora
Nikulásar I, hafði f raun og veru
notað þetta herbergi sem baðher-
bergi og geysistórt, hvítt mar-
marabaðker með fjórum stórum
speglum á bak við, stóð upp við
einn vegginn. Móðir Olgu lét fylla
það með mislitum azalíium.
Stórhertogaynjan sagði: „Ég
var ekkert feimin, en þessar mál-
tiðir með fjölskyldunni urðu brátt
þolraun. Við Míkael bróðir vorum
alltaf svöng, og ungfrú Franklin
leyfði ekkert át á miilli mála.“
„Svöng?“ sagði ég undrandi.
„Já, þarna var nógur matur, og
þótt hann væri fremur fábrotton,
var hann miklu girni-legri en rétt-
irnir, „setp. ég. yar, vö.n að fá. En
sjáðu til, það var þjónað til borðs
eftir tign: foreldruim mínum var
boðið fyrst, sfðan gestunum og
svo framivegis. Þar sem við Míkaal
vorum yngst, var okkur borið síð-
ast. Á þessum tímum var tal'n
ókurteisi að gleypa í sig
matinn og tæana diskinn sinn.
Þegar röðin kom loks að okkur.
var aðeins tírni til að borða einn
eða tvo bita. Jafnvel Nikki var
einu sinni svo hungraður, að
hann framidi helgispjölL“
Hún sagði mér að öll börn ðf
Romanovættinni hefðu átt gull-
kross, sem þau höfðu fengið í
skfrnargjöf. Krossinn var holur
innan og fylitur hunangi. Öilítil
fiis úr krossi Krists var geymd í
hunanginu.
„Einu sinni var Nifcki svo svang
ur, að hann opnaði krossinn og
át innihaldið — helga dóminn og
allt hitt. Seinna skammaðist hann j
sín, en viðurkenndi, að þetta hefði I
yerið „óguðlega" gott á bragð'ð. j
Ég var sú eina, sem vissi um {
þetta. Nifcki vildi jafnvel ekki j
segja Georg og Xeníu frá þessu.
Þetta hefðj aiveg gengið fram af
forefldrúm okkar. Eins og þú veizt
fengum við mjög strangt trúar-
iegt uppeldi. Það voru haldnar
guðsþjónustur vikulega og mariíar
föstur á ári, og á hverjum þjóð
legum merkisdegi var sungin há-
tíðarmessa. Ég hneykslaðist samt
ekkert á h elgispjöllum bróður
miíns. Ég hló bara, og eftir þetta
bvísluð'um við hvort að oðru þeg-
ar við fengum eitthvað gott að
borða: „Þetta er óguðiega gort,"
og enginn þekkti leyndarmál okk
ar.“
Ég sagði. að mér virtist ótrú-
legt, að elztí sonur keisarans
hefði verið svangur höli, þar sem
eldhús, búi og geymstu- hefðu
verið fuH af góðmeti.
„Já, en allt var í svo ströngum
skorðum,' úrtskýrði stórhertoga-
ynjan. „Við fengum murgunverð.
hádegisverð te. miðdegisve'-ft og
kvöldte - allt samkvæmt ströng
um fyrinmælum hailaír'fytans,
og sum þessara fyrirmæla höfðú
ekfcert breytzt síðan á dögum
Katrínar miklu. Tii að mynda voru
litlar saframbollur ailtaf bornar
fram með fcvöldteinu árið 1889.
Sams konar bollur höfðu verið
bornar fram við hirðina árið 1788.
Við Mikael bróðir vorum sífelilt
að gera hin verstu prakkarasívifc,
en við hefðum samt alls ekki
getað laumazt inn í búr og beðið
um samloku eða bollu. Slífct hefði
verið ðhugsandi." ;
En þrátt fyrir mat af skornum
skammti við borð foreidranna,
voru þessar miáltíðir gagnleg-
ar fyrir litlu stóilhertogaynjuna.
Að visu tók hún ekki þátt í sam-
ræðunum, en hlustað gat hún, og
Mn hlustoði á allar samræður
með ákefð. Þarna var fjö'skyldan,
erlent kóngafólk, ráðherrar föður
hennar, diplómatar — sjóndeildar-
hringur hennar stækkaði með
hverri vibunni sem leið. Sumar
af þeim skýru mannlýsiogum sem
hún dró upp fyrir mér voru alls
ólfkar því, sem seinni tíma sagn-
fræðingar bafa lýst. Engu að síð-
HLJÖÐVARP
FIMMTUDAGUR 25. sept.
7.00 Morgunútvarp
Veðurfregnir. Tónleikar 7,30
Fréttir. Tónleikar 7,30 Bæn
8.00 Morgunleikfimi. Tónleik
ar 8,30 Fréttir og veðurfregn
ir. Tónleikar 8.55 Frétta-
ágrip og útdráttur úr for
ustugreinum dagblaðanna.
Tónleikar 9.15 Morgun-
stund barnanna:
12.00 Hádegisútvarp
Dagskráin. Tónleikar. Til-
kynningar. 12.25 Fréttir og
veðurfregnir. Tilkynningar.
12.50 Á frívaktinni.
Eydís Eyþórsdóttir kynnir
óska'ög sjómanna.
14.40 Við. sem heima sitjum
15.00 Miðdegisútvarp
Fréttir. Tilkynningar. Létt
iög
16.15 Veðurfregnir.
Tónlist eftir Robert Schu-
mann
17.00 Fréttir.
Nútfmatónlist
17.55 Lög úr kvikmyndum.
Tilkvnningar.
18.45 Veðnrfregnir.
Dagskrá kvnldsins.
19.00 Fréttir, Tilkvnningar.
19.30 Dafflegt mál
Böðvar Gnðmtmdsson cand.
mae flvtur þáttinn.
19.35 Víðsjá
Þáttur í umsjá Ólafs Jóns
sonar og Haralds Ólafssonar.
20.00 Gnðtnnndnr góði
Séra Gunnar Árnason flytur
þriðia erindi sitt og hið síð
asta.
20.30 Kirkian að starfi
21.00 Fvrstn hansthljómleikar
Sinfónínhljómsveitar fs-
lands í Háskóiabíói, fyrri
hlnti.
Stiórnandi- Alfred Walter
21.50 I iAW eftír H'itimi Kristjóns
dórtnr Nina Björk Árna
dnrtií ies
22.00 Fréttir
22.15 Veðnrfregnir.
Kvöldsagan: Ævi H.itlers“
eftir Konrad Heiden
Sverrir Kristjánsson sagn-
fræð'nffnr les (20)
22.35 Við ailra hæfi
On'nl níwtm, off JÓn ÞÖJ
«».,—»—■> ->na þjóðlög Of
létta tónlist.
23.15 Frértit í stuttu máli.
Dagskrárlok.