Vísir - 14.11.1978, Blaðsíða 16

16
ÞriOjudagur 14. nóvember 1978
VXSIK
LÍF OG LIST LÍF OG LIST LIF OG LIST LIF OG LIST LIF OG LIST
Myndlistarsýning
hefur verið opnuð í
anddyri Borgar-
spítalans. Hér sjáum
við Elinu Sandström
hjá nokkrum af
myndunum, en hún
sýnir þarna ásamt
hjónunum Lisu og
Johan Daivajavli.
Þau eru öll búsett í
Finnlgndi en Elina og
Johan hafa alls sýnt
10 sinnum hér á landi.
Sýningin verður op-
in til 19. nóvember, en
þar eru um 80 verk,
bæði oliumálverk og
rissmyndir.
MYNDrJA
Tónabíó: Carrie ★ ★ ★
SÁÐKORN HARMLEIKS
í SJOKKSÚPUNNI
Carrie.
Tónabíó. Bandarisk.
Argerð 1976. Aðal-
hlutverk: Sissy
Spacek, Piper
Laurie, Amy Irving,
William Katt, John
Travolta, Betty
Cuckley, Nancy All-
en. Handrit: Lawr-
ence D. Cohen,
byggt á ská Idsögu
Stephen King. Leik-
stjóri: Brian de
Palma.
Sjaldan hef ég heyrt og
fundiB fullan sal af bió-
gestum hrökkva viö jafn
rækilega og samtaka og í
lok sýningar á Carrie I
Tónabiói á sunnudaginn.
baö versta var aö manni
fannst þessi siöbúni
sjokkpunktur eingöngu
vera þarna til þess aö
sjokkera. Hann bar meö
sér keim af billegu fiffi.
En sannarlega var hann
vel heppnaöur.
Þaö hefur löngum veriö
gallinn viö myndir Brian
de Palma, aö þær eru
morandi 1 smekkleysum
og billegum fiffum innan
um alveg glampandi fina
spretti, sem viröast bera
Encounters I Stjörnu-
biói). Þeir eiga þaö allir
sameiginlegt aö bera
mikla viröingu fyrir
bandarisku braut-
ryöjendunum I kvik-
myndalist og eru ófeimn-
ir aö taka þá sér til fyrir-
myndar I meira eöa
minna augljósum eftiröp-
unum/
Brian de Palma hefur
alla tlö veriö ófeimnastur
viö aö fara út I hreinar
stælingar, — einkanlega á
myndum og aöferöum
Alfred Hitchcocks. Bestu
myndir hans til þessa,
Sisters (sýnd I Hafnarblói
og nýlega endursýnd I
Regnboganum) og
Obsession, sem enn er
ósýnd hérlendis, slá
blygöunarlaust listræn
antekning er leikfimi-
kennari hennar) og þann
hæfileika sem gerir henni
kleift aö berjast viö þetta
fjandsamlega umhverfi
með hugsun sinni einni.
Þetta efni býöur heim
ýmsum heföbundnum
minnum hrollvekjunnar,
en de Palma hefur tekiö
þann skynsama kost aö
stilla þau lágt, halda
þeim I skefjum, laöa
fremur fram innbyggöan
óhugnaö kringumstæön-
anna, uns hann i loka-
martrööinni opnar allar
flóögáttir. Þaö atriöi, sem
geristá lokadansleik skól-
ans, þar sem hrollvekjan
stekkur fram alsköpuö, er
vissulega' einhver magn-
aöasta æfing I hryllingi
sem ég hef séö frá hendi
legum harmleik sem tap-
ast niöur I seinni hluta
myndarinnar I yfirgengi-
legum hrollvekjulátum.
Nú situr sist á mér aö
vanþakka góöar hroll-
vekjur. Og Carrie hefur
til aö bera flest þaö sem
prýöir góöar hrollvekjur.
Mér fannst bara aö ég
greindi sáökorn miklu
merkilegri myndar fljóta
I blóöbaöinu. Leikur de
Palma meö bibllulegar
hliöstæöur, þar sem
krossfesting og fleiri
kristin tákn skjóta upp
kolli I myndrænni
úrvinnslu og I sjálfum
örlögum Carrie fá ekki
fullnægjandi efnislega
afgreiöslu vegna einblin-
ingar á sjokkáhrif.
En þarna eru glimrandi
hlutir, t.d. er upphafs-
kaflinn, þar sem Carrie
hefur blæöingar I fyrsta
skipti I sturtunni innan
um kynferöislega þrosk-
Kvikmyndir
Brian de Palma, t.v.,viö töku atriösins á lokadansleiknum,t.h.,þar sem krýning
Carrie (Sissy Spacek) breytist I hálfgildings dómsdagsmartröö.
vitni ótvíræöum hæfileik-
um. De Palma er I hópi
ungu kvikmyndasénlanna
I Hollywood, — klíku
Steven Spielbergs,
George Lucas, Francis
Ford Coppola og nokk-
urra annarra og er þaö út
af fyrir sig skemmtileg
tilviljun að viö eigum
þess kost aö sjá um þess-
ar mundir myndir
þriggja þeirra hér I
Reykjavik (Lucas er meö
Stjörnustrlö I Nýja blói og
Spielberg meö Close
lán I banka Hitchcocks
gamla. Báöar bera þaö þó
meö sér aö de Palma er
alveg borgunarmaöur
fyrir þessum lántökum
þegar hann beitir sér og
reynir aö hafa hemil á
prakkaraskap og til-
hneigingu til aö fara yfir
strikiö I tæknilegum
brellum.
Carrie hefur bestu kosti
og verstu galla de Palma,
og eru þó kostirnir yfir-
gnæfandi lengi framan af.
Söguþráöur fjallar um
einsemd og einangrun
menntaskólastúlkunnar
Carrie (Sissy Spacek),
baráttu hennar viö hina
kynferöislega bældu og
trúarofstækisfullu móöur
slna, viö hroöalega fjand-
samíegt umhverfi (und-
kvikmy ndageröarmanns.
Þar nýtur sin sá áberandi
hæfileiki de Palma til aö
finna myndrænan
sprengikraft I efni slnu,
tilfinning fyrir makalaust
sterku samspili myndar,
hljóös og tónlistar. Samt
óskar maöur þess aö sú
mannlýsing sem er I miö-
punkti myndarinnar og
Sissy Spacek túlkar aödá-
anlega vel, heföi fengiö
annan farveg en hroll-
vekjuna. I persónu Carrie
eru drög aö manneskju-
aöar bekkjarsystur slnar,
lltiö meistaraverk. Llka
eru þarna dæmigeröar de
Palma-smekkleysur, t.d.
tilgangslaus notkun split-
screentækni (sem de
Palma notar oftar en
flestir aörir og stundum
meö góöum árangri, eins
og I Sisters). Leikhópur-
inn er stórgóöur, undan-
tekningarlaust, og kvik-
myndun Mario Tosi,
klipping Paul Hirsch og
tónlist Pino Donaggio eru
til hjálpar.
Framúrskarandi ★ ★ ★ ★
Ágœt ★ ★ ★ Lala ★ ★
Sœmileg ★ Afleit 0
Kvenmynd
eilífðarinnar
Hafliöi Vilhelmsson:
Helgalok.
Samverkandi saga, 191 bls.
útg. örn og örlygur.
Fyrir einum tveim öldum
Goethe sálugi mjög upp-
tekinn viö aö skrifa um
gáfumanninn Fást og
stúlkuna sem bjargaöi hon-
um, Margréti eöa Grétu.
Komst hann þá aö þeirri
gagnmerku niðurstöðu að
það sem kynni aö verða
karlkyninu til bjargar væri
það sem hann nefndi ,,das
ewig weibliche” og margir
hafa spreytt sig á aö þýða.
Einna næst held ég Halldór
Laxness hafi komist með
orðunum „kvenmynd
eilifðarinnar”, sem eru
næstum jafn-óskiljanleg og
frumtextinn. Það er
skemmst frá þessari kven-
ímynd að segja, aö hún er I
flestu öllu gersamlega haf-
in yfir allar jaröneskar
takmarkanir. Hún er tíma-
laus, afturgengin (t.d. Úa I
Kristnihaldi undir Jökli)
sem nýkviknuð. En hún
hefur eitthvað iskilgreint
við sig til að sjarmera karl-
menn upp úr skónum.
Hafliöi Vilhelmson er
ungur rithöfundur, sem nú
hefur tekiB sér fyrir hendur
Bókmenntir
aö skrifa enn eina söguna
um kvenmynd eilfföarinn-
ar. Hann kallar hana Lilju
(sbr. liljur vallarins) og
gefur henni þýskt ættar-
nafn sem ég veit varla
hvort nokkur manneskja
getur heitiö: Ohnesorg
(áhyggjuleysingi). Og eins
og Goethe sálugi og margir
slðan lætur Hafliöi konu
þessa veröa til þess aö
bjarga óstjórnlegu gáfu-
menni og rithöfundarefni,
Helga Hallssyni, meö þvi
aðlátahonum sldljast fyrir
tilverknaö og návist henn-
ar, aö rithöfundarstarf
hans muni ekki leiða til
mannkynsfrelsunar.
Ég er of vondur heim-
spekingur til þess aö geta
gert mér grein fyrir hvort
heQ brú er í þessari hug-
mynd um kvenmynd
eillföarinnar. En ég þykist
Af nýjum bókum
— fró Ægisútgófunni
Afburöamenn og örlaga-
valdarV. bindi, 20 æviþætt-
ir heimsþekktra manna.
Hafa þá birst I ritsafni
þessu 100 slíkir þættir.
Þrjár fyrstu bækurnar eru
þýddar, en tvö siöustu
bindin hefur Báröur
Jakobsson samiö uppúr
ýmsum heimildum. 1 röst-
inninefnist skáldsaga eftir
Óskar Aöalstein. Persónu-
og afhafnasaga, sem gerist
I sjávarplássi. Alllangt er
umliöiö slöan komiö hefur
skáldsaga frá Óskari.
Sviföu seglum þöndum —
Ishafsævintýrieftir Jóhann
J.E. Kúld, eru endurprent-
uö og aö nokkru uppstokk-
uö og koma I einu bindi nú.
Dalamaöur segir frá.
Agúst Vigfússon rekur I 26
þáttum ýmsar minningar
frá æsku til fulloröinsára
og kennir þar margra
grasa. Orö og ákall eftir
Pál Hallbjörnsson, kom út
fyrr á árinu.
Þýddar bækur eru: Ný
bók eftir Sven Hazel, Mar-
tröö undanhaldsins en auk
þess hafa verið endur-
prentaöar þrjár fyrstu
bækur hans, sem lengi hafa
verið ófaanlegar. Allar
bækur Hazels hafa selst
upp á útgáfuári. Þessar
eru: Hersveit hinna for-
dæmdu, Striösfélagar og
Dauöinn á skriöbeltum.
Flóknir forlagaþræöir
ne&ijst ný bók eftir Denise
Robins, en sá höfundur
hefur notíö vaxandi vin-
sælda undanfarin ár. Þá er
og endurprentuö fyrsta bók
þessa höfundar á Islensku,
Fiona sem hefur veriö
ófáanleg I 15 ár. Einnig
hefur veriö endurprentuö
Sjö rit-
gerðir
i Sögu
Saga, timarit Sögufé-
lagsins, XVI, er komiö út,
272 bls. aö stærö. 1 tima-
ritinu eru sjö ritgeröir:
Stjórnarmyndun og deil-
ur um þingræöi 1911 eftir
Jón Guönason, Sendiförin
og viöræöurnar 1918 eftir
Óiaf R. Einarsson, MQli-
þinganefndin I fátækra-
málum 1902-1905 eftir
Gfsla Agdst Gunnlaugs-
son, Vöxtur og myndun
þéttbýiis á íslandi
1890-1915 eftir Helga
Skúla Kjartansson,
Aform um lýöveldisstofn-
un 1941 og 1942 cftir Sól-
rúnu Jensdóttur, Sagn-
fræöi og félagsfræöi, fyrri
hluti, eftir Loft Guttorms-
son, Gengiö á hönd nú-
timahlutverkum nyröra
eftir Björn Sigfússon. Þá
eru ritfregnir og ritauka-
skrá um sagnfræöi og
ævisögur 1977, sem Ingi
Sigurösson tók saman.
Einnig er komin út Bóka-
skrá Sögufélagsins 1978.
LÍF OG LIST LÍF OG LIST LÍF OG LIST LÍF OG LIST LÍF OG LIST