Vísir - 25.11.1978, Page 13

13
VISIR
Laugardagur 25. nóvember 1978
Vala kemur til veislu I Cristians-
borgarhöil
Þessi mynd er tekin eftir aö Asgeir varö forseti og meöan Gunnar
var borgarstjóri: Vala, Gunnar, Asgeir og Dóra Þórhallsdóttir
Meö litilli frænku i sumarbústaönum viö Þingvaliavatn
Meö börnum og barnabörnum I stiganum á Oddagötunni
verki sem lögöust á eitt. I fyrsta
lagi voru rikisstjórnin og
stjórnarflokkarnir i algerum
öldudal. Þaö voru byrjaöir veru-
legir efnahagsöröugleikar, og
fylgi Sjálfstæöisflokksins var i
lágmarki. Þó aö ég heföi veriö
utan. stjórnmálanna i þrjii ár,
virtist þaö hafa litil áhrif, þvi ég
var i hugum fólks tengdur viö
þessa stjórn sem ég haföi setiö i
áöur og flokkinn.
1 ööru lagi, þá var komin upp
hin magnaöa uppreisnaralda um
alla Evrópu, mótmæli stúdenta
og æskulýös gegn rikjandi þjóö-
félagsstofnunum. Þetta geröi þaö
aö verkum aö þarna var kjöriö
tækifæri til aö mótmæla gegn
þeim sem réöu.
Viö þetta bættist svo aö
allmargt fólk hugöi nú á hefndir
frá 1952, sextán árum siöar, þvi
íslendingar eru langminnugir. —
Aö minnsta kosti á mótgeröir,
siöur á hitt.
Varöandi kosningabaráttuna aö
ööru leyti þá er hún sú andstyggi-
legasta sem ég hef upplifáö,
vegna hins taumlausa rógburöar
um mig og fjölskyldu mina og var
Asgeiri foreta ekki hlift.”
— Hvenær geröiröu þér grein
fyrir þvi að þú myndir tapa
kosningunum?
„Undir lokin”
Heima aftur
„Þar sem þaö er ekki venja aö
sendiherrar séu lengur en fjögur
til fimm ár á sama staö, fór ég á
árinu 1969 aö huga aö breytingu á
starfi. Utanfikisráöherra bauö
mér sendiherrastarf á öörum
stööum ef ég óskaöi eftir þvi, en
viö hjónin kusum heldur áö snúa
heim i árslok 1969.
Svo stóö á, aö Jónatan
Hallvarösson hæstaréttardómari
sagöi af sér störfum um þessar
mundir og var ég skipaöur hæsta-
réttardómari I hans staö. Ég
haföi oft áöur sem lagaprófessor
gegnt dómarastörfum I hæsta-
rétti.
— Nú er staöa hæstaréttar-
dómara eitt af viröulegustu
embættum landsins, og þeir halda
-fullum launum til æviloka. Hvers
vegna segirðu þvi lausu og ferö
aftur út i pólitik?
„Mér féll starfiö I hæstarétti
mjög vel. En haustiö 1970 var efnt
til prófkjörs i Sjálfstæöis-
flokknum fyrir Alþingiskosningar
sem áttu aö fara fram 1971. Þetta
sumar og haust bárust mér
áskoranir frá sjálfstæöisfólki
bæöi úr Reykjavik og utan af
landi, um aö koma aftur inn i
stjórnmálin.
Þótt mér félli vel störf og sam-
starf I hæstarétti fann ég hiö
innra meö mér aö ég áttti fjöl-
mörg áhugamál á sviöi þjóö-
málanna sem kölluðu og þrýstu á
og niðurstaöan varö sú, aö ég
sagði af mér starfi hæstaréttar-
dómara og fór i prófkjöriö. Ég
varö i þriöja sæti, næstur á eftir
forsætisráöherranum og borgar-
stjóranum.
1 þessari kosningabaráttu
kynntist ég þvi, aö ákveöinn
hópur manna beitti sér ekki ein-
göngu fyrir þvi aö tilteknir menn
kæmus'. inn, heldur af ekki minna
kappi geignþvi, aö einn frambjóö-
andinn, þaö er aö segja Gunnar
Thoroddsen, kæmist inn. Þaö
var merkileg upplifun.
— Kanntu einhverja skýringu á
þessari andúö og þvi, hvaö
margir viröast taka tilfinninga-
lega afstööu til þin hvort sem þeir
eru meö þér eöa móti?
„Sumpart valdatafl, en fleira
kemur til. Siguröur Nordal sagöi
mér einu sinni athyglisveröa
sögu. Hann var staddur úti á landi
þar sem kosningar stóöu fyrir
dyrum. Hann vék sér aö gamalli
konu sem hann þekkti aö greind
og yfirsýn og spuröi hana hvort
hún teldi aö tiltekinn fram-
bjóöandi næöi kosningu. „Já hann
á mikla möguleika” svaraöi
gamla konan. „Hversvegna?”
spuröi Siguröur. „Vegna þess aö
hann er fyrir neöan öfundina” var
svariö.
Siguröur var vitur maöur og
frábær fræöimaöur og rit-
höfundur. Ég flutti frumvarp um
þaö á alþingi aö hann yröi leystur
frá kennsluskyldu til aö hann gæti
alfariö helgaö sig ritstörfum, en
héldi öilum réttindum viö háskbl-
ann og fullum launum. Þetta var
samþykkt'og skömmu seinna
sendi hannmérþessa bók'Gunnar
sýndi mér eintak af „Aföngum”
Siguröar Nordals, sem sýnilega
haföi ekki staöiö óhreyft I bóka-
skápnum. 1 bókina var skrifaö
„Prófessor Gunnar Thoroddsen,
meö þakklæti fyrir aö hafa viljaö
setja gamlan sauö á vetur. —
Siguröur Nordal.'l
Morgunblaöið
— í viötali sem Helgarblaöiö
átti viö Matthias Johannessen rit-
stjóra Morgunblaösins i fyrra,
gerir hann aö umtalsefni viöskipti
þin og blaösins. Þar segir hann
meöal annars aö Morgunblaöiö
hafi stutt þig i for-
setakosningunum, en aö þú heföir
ekki kunnaö aö meta þaö aö
kosningum loknum.
„Ég hef aldrei gagnrýnt þátt
Morgunblaðsins i þvi máli.
Matthias er skáld og hann er
snillingur i samtölum, en þarna
rennur saman raunveruleiki og
hugmyndaflug.
1 þessu viötali ræöir Matthias
um innanflokksmál og samband
Morgunblaðsins viö flokkinn. Ég
hef gagnrýnt þaö aö blaöiö hafi i
kosningunum I sumar og alveg
sérstaklega i borgarstjórnar-
kosningunum, ekki veitt Sjálf-
stæöisflokknum eins mikinn
stuöning og það geröi áöur, ára-
tugum saman. Matthias segir I
þessu samtali viö Helgarblaö
VIsis, aö eftir fráfall Bjarna
Benediktssonar hafi oröiö
breyting á: „Ég held aö mér sé
óhætt aö fullyröa aö upp úr þvi
uröu mun lausari tengsl milli
Sjálfstæöisflokksins og blaðsins”
segir þar.
Morgunblaöiö styöur Sjálf-
stæöisflokkinn, en það gerir
þingmönrium flokksins og þeirra
málum mishátt undir höföi. Skrif-
um og ummælum sumra, en siöur
annarra,er fylgt eftir i ritstjórn-
argreinum, en leiöarar blaöanna
eru lesnir I útvarp þannig aö þeir
hafa margföld áhrif
Ágreiningur innan
f lokksins
— Þaö hefur lengi veriö talaö
um ágreining I forystuliöi Sjálf-
stæöisflokksins. Er þessi
ágreiningur pexsónulegur eöa
málefnalegur?
„Hvorttveggja, — persónulegur
og málefnalegur. Ég hef áöur
drepiö á aö ég haföi ásamt öörum
ungum mönnum mikinn áhuga á
aö gera flokkinn frjálslyndari og
snúa honum meira aö umbóta-
málum. Þá strax myndaöist viss
andstaöa hjá sumum hinna
ihaldssamari flokksmanna sem
töldu mig of vinstri sinnaöan,
vegna áhuga ú þessum
málum. Sem betur fer tókst
smám saman aö þoka flokknum 1
þessa átt, enda er þaö I samræmi
viö stefnuskrá hans, „aö berjast
fyrir viösýnni og þjóölegri
umbótastefnu.
— Matthias Johannessen segir
i umræddu samtali aö þú hafir
veriö mjög umdeildur maöur eftir
að þú studdir Asgeir i
forsetakosningunum. —
„Já ýmsir flokksmenn hafa
variö til þess orku og tima aö
viöhalda þeirri villukenningu, aö
ég hafi brugöist Sjálfstæöis-
flokknum áriö 1952. En hafi ein-
hver brugöisteinhverjum 1952, þá
var þaö flokkurinn sem brást
sjálfum sér.
Ef viö vikjum enn aö samtalinu
viö Matthias, þá veröur aö skilja
orö hans svo aö Sjálfstæöis-
flokkurinn heföi klofnaö ef
Gunnar Thoroddsen heföi oröiö
formaöur hans. Þetta finnst mér
merkileg upplýsing. Lengi var
þeim áróöri haldiö uppi, aö Gunn-
ar ætlaöi aö kljúfa flokkinn og
stofna nýjan, en nú kemur þaö i
ljós, aö þaö voru hinir sem ætluöu
aö fara úr flokknum og kljúfa
hann ef Gunnar yröi formaöur!
Hver er Alberts þáttur
Guömundssonar i innanflokks-
deilunum? V.
„Albert er einaröur og bersögull,
meö sjálfstæðar- skoöanir og litt
fyrir þaö gefinn aö láta hlut sinn.
Hann hefur unniö mikiö og mark-
vert starf, sem borgarfulltrúi.
Lengi mun gæta áhrifa af tillögu
hans i borgarstjórn fyrir nokkr-
um árum, um aö verja tiltekinni
prósentu af tekjum borgarsjóös á
hverjum tima til bygginga fyrir
aldraöa. Hann hefur haft yfir-
stjórn þessara framkvæmda af
forsjá og atorku.
Þótt fjöldi sjálfstæöismanna
hafi lagt fram vinnu og fé til
byggingar Sjálfstæöishússins, er
þaö ótvirætt, aö húsiö er fyrst og
fremst verk Alberts.
pegar stjórn var mynduö fyrir
fjórum árum var Albert mjög
gagnrýninn á þá stjórnarmyndun
og hefur fariö I mörgum málum
sinar eigin götur. Staöa hans er
þvi ekki sterk i þingflokknum nú,
gagnstætt þvi sem hún er hjá
kjósendum.
Albert er fyrsti þingmaður
Reykvikinga. Ég lagöi til aö
hann yröi kosinn i þær tvær
nefndir sem hann haföi sérstakan
áhuga á. Ég harma aö ekki tókst
aö ná samkomulagi um þá lausn,
en I stjórnmálum er stundum
heppilegra aö fara samninga-
leiöina, heldur en gripa tafarlaust
til atkvæöagreiöslu.
— Attu stuöningsmannahóp
sem þú hittir reglulega eöa
vinnur meö?
„Ég hef auðvitaö samband viö
vini mina og stuöningsmenn en
ekki reglubundna fundi.
— Er óvild milli þin og Geirs
Hallgrimssonar?
„Nei”.
— Ætlaröu aö gefa kost á þér
sem varaformaöur á næsta lands-
fundi?
„Ýmsar hugmyndir eru uppi
um breytingar á skipulagi flokks-
ins á Landsfundi. Svar viö spurn-
ingu þinni getur mótast af niður-
stööunni I þvi máli”, sagöi Gunn-
ar
Þegar viö slitum talinu lá ævi-
saga Moshe Dayan enn opin á
boröinu, eins og hún væri að biöa
eftir þvi a'b lesandinn lyki við
hana. Hún á sér lika óskrifaöa
kafla. Viöburöarik ævisaga
stjórnmálamannsins Gunnars
Thoroddsen hefur heldur ekki
veriö skráö meö þessu samtali.
Henni er enn ólokiö.
—JM