Morgunblaðið - 09.02.2001, Blaðsíða 4

DAGLEGT LÍF
4 D FÖSTUDAGUR 9. FEBRÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Jónas R. Halldórsson, fornmunasali í
Antikbúðinni, er skeggáhugamaður
mikill og ekki þarf að ganga lengi á
eftir honum til þess að fá að vita deili
á skeggi hans.
„Ég er með skegg sem tekur
breytingum eftir
árstíðum. Á vorin,
þegar sólin hækk-
ar á lofti, raka ég
hökutoppinn af –
ekki síst vegna
hita. Að sumri
loknu kem ég mér
upp spánskum,
litlum hökutopp
og þá veit fólk að haustið er komið.
Þegar líða fer að jólum er ég kominn
með ítalska rönd sem gengur frá
hökutoppnum niður á undirhökuna.
Og um leið og jólasveinarnir koma til
byggða er ég svo kominn með svo-
nefnt keisaraskegg sem felst í rönd-
um sem ná út frá hökuskegginu og út
á miðja kjálka. Keisaraskeggið finnst
mér sjálfum flottast og ekki spillir að
slíkt skegg grennir menn í andliti.
Úfið og mikið skegg vill hins vegar
gera menn kringluleitari.“
Yfirskeggið er annars það sem
einna sterkast einkennir svip Jón-
asar og er hvað eftirminnilegast í
augum vegfarenda. Hann fer helst
ekki út á meðal fólks án þess að vera
með yfirskeggið vandlega vaxborið
og snúið og hefur jafnvel þurft að
grípa til örþrifaráða til þess að halda
ímyndinni óskaddaðri. „Einu sinni
gleymdi ég vaxinu á leið norður í land
og hljóp í ofboði inn í Kaupfélagið á
Blönduósi á leiðinni. Fólkið var ekki
lítið undrandi að sjá mann með hang-
andi yfirskegg birtast í dyrunum, en
ég vatt mér þarna inn í kvendeildina
og fann eitthvert gel sem ég gat not-
ast við. Það er ótækt að láta svona
skegg afskiptalaust og jafnvel konan,
sem sýndi þessu takmarkaðan áhuga
í upphafi, er nú eindregið þeirrar
skoðunar að ekki skuli út farið nema
skeggið sé í lagi.“
Jónas segir nauðsynlegt fyrir
hvern skeggbera að sinna skeggi
sínu, þrífa það og passa vel. „Það
verður mikið að ganga á til þess að
það gleymist. Ég man eftir kostu-
legri frásögn í einni af Agötu Chris-
tie-bókunum, þegar Hercules Poirot
var á kafi í morðmáli sem gekk mjög
nærri honum. Lýsingin á ástandi
hans var þannig að „meira að segja
skeggið lafði“ sem sagði býsna mikið
um hversu mikið gekk á.“
Hér vantar skeggklúbb
Jónast hefur skartað skeggi sínu í
framangreindum afbrigðum í ein sjö
ár og hefur orðið mörgum til fyr-
irmyndar í skeggræktinni. „Það er
orðinn heilmikill hópur af mönnum
sem hefur tekið þetta upp eftir
manni,“ segir hann og brosir dálítið
drýgindalega. Bætir því svo við að
Skjöldur herrafatakaupmaður hafi
reyndar byrjað ræktina á svipuðum
tíma og eigi eflaust sinn þátt í vin-
sældunum. „Mér finnst ég alla vega
taka eftir því sjálfur að þetta sé orðin
ákveðin bylgja. Að vera með skegg er
nefnilega eins og að eignast grænan
Skoda. Þá fer maður ósjálfrátt að
taka eftir öllum grænum Skodum í
Reykjavík sem maður veitti aldrei at-
hygli áður. Ég fylgist sem sagt með
skeggi manna, enda áhugamaður um
þessi mál, og svo les ég allt sem ég
kemst í um skegg.“ En tilheyrir Jón-
as þá ekki einhverjum klúbbi manna
sem hefur skegg að áhugamáli?
„Nei, það er einmitt það sem mér
finnst vanta hérna, klúbbur eða
kannski hagsmunasamtök skegg-
ræktarmanna. Það væri líka hægt að
halda skeggsýningar, svona eins og
hundasýningar. Það gæti verið mjög
fyndið, að sjá menn með mismunandi
skegg ganga í röð fram á svið.“
Þegar Jónas er spurður um áhrif
skeggsins út á við, minnist hann sér-
staklega á viðbrögð erlendis. „Þar
snýr fólk sér yfirleitt í hálfhring á
götu þegar það mætir mér. Og ekki
er laust við að ég fái talsvert betri þjón-
ustu í verslunum út á skeggið – það er
eins og fólki þyki sem maður sé einhver
sérstakur, ef maður skartar svona
skeggi. Ef maður leggur sig fram um að
vera sérstaklega kurteis á móti, gengur
þetta líka enn betur, þannig að segja má
að sitthvað vinnist með góðu skeggi.“
Keisara-
skeggið
flottast
ÞAÐ er kannski ekki beint hægt að segja
að skegg sé í tísku. Alla vega ekki eins og
hlaupahjól og heimasíður. En skeggrækt
er þó engu að síður áhugamál margra
sem fyrir vikið njóta víða athygli og jafn-
vel aðdáunar. Menn reyta hár sitt og
skegg til þess að finna upp á einhverju
frumlegu í skeggræktinni og gæta þess
vandlega á almannafæri að sítt hár, háir
kragar eða þykkir treflar skyggi ekki á
útfærslu skeggsins.
Sumir halda skeggi sínu í horfinu og
leggja sig fram við að hafa útlínur and-
litsháranna ævinlega eins. Aðrir reyna
ýmsar útfærslur og færa sig úr yfirskeggi
í hökutopp, frá alskeggi til vangabrúska,
allt eftir eigin duttlungum hverju sinni.
Svo eru það þeir sem láta skegg sitt ein-
faldlega vaxa villt án þess að skerða það
svo mánuðum skiptir.
Fyrirmyndir hinna skeggjuðu eru
margar; Jesús Kristur, Salvador Dalí,
Fidel Castro, William Shakespeare, Hall-
grímur Pétursson, Gáttaþefur, Róbinson
Krúsó... Jafnvel Sveinbjörn allsherjargoði
eða Sólon Íslandus.
Aðeins helmingur mannkyns getur með
góðu móti og eðlilegum hætti safnað
skeggi, svo sem kunnugt er. Af þeim sök-
um þykir sumum skeggrækt eins konar
þegnskylda allra karlmanna; að þeim beri
skylda til þess að rækta þetta síðasta vígi
karlmennskunnar og eina (!) svið þar sem
karlmenn njóta enn óskoraðrar forystu og
frægðar. En svo er ekkert endilega víst
að þetta sé meginástæða þess að ungir
menn hins nýja árþúsunds safna skeggi.
Eina ráðið til þess að fá skorið úr um
ástæðurnar er að svífa á nokkra skeggj-
aða menn og spyrja þá hreint út. Það hef-
ur nú verið gert og fylgja hér svörin
ásamt myndum til sönnunar.
skegg
Skeggrætt
Smekklegir brúskar í andliti, sem skegg kallast,
njóta breytilegra vinsælda í takt við tíðaranda.
Um þessar mundir er skegg tæpast í kringum
hvers manns varir, en þess meira áberandi eru
þeir sem það bera. Sigurbjörg Þrastardóttir
sveif á andlitshærða menn og spurði um sögu
fúlskeggs, alskeggs og hýjunga.
Skjöldur Sigurjónsson, sem allt þar til í
þessari viku rak við annan mann Herra-
fataverslun Kormáks og Skjaldar, var á
kaupmennskuferlinum löngum greindur
frá meðeiganda sínum með hjálp ógleym-
anlegs yfirvaraskeggs. Þeir sem lítið
þekktu til þeirra
félaga lögðu á minnið
að Skjöldur væri sá
með skeggið...
Í búðinni seldu
þeir félagar einnig
margt sem tengdist
skeggrækt; rakhnífa,
vax, bursta og jafnvel antík-skeggsnyrt-
isett, þannig að beint lá við að spyrja
Skjöld um skeggáhugann.
Hann segist aldrei hafa lagt upp með
úthugsaða áætlun í skeggmálum.
„Málið var það að mér óx ekki grön og
var alltaf í framan eins og ber barnsrass,“
byrjar hann. „Einhvern tíma prófaði ég
svo í eitt skipti fyrir öll að safna skeggi,
og þá kom það nákvæmlega svona. Yf-
irskegg og hökutoppur en kalblettir ann-
ars staðar.“
Hann kímir. „Með tímanum fór ég svo
að reyna að vefja skeggið upp og komst
neinum skaða með oddmjóu yfirskeggi
sínu, svo sem með því að reka það óvart í
augu fólks. „Sumir fá hræðslublik í augun
þegar ég ætla að kyssa þá á kinnina, en
engin hætta er á ferðum því skeggið er
alls ekki svo hvasst til endanna,“ útskýrir
hann.
Minna skegg, minni hugsun
Að safna skeggi sem dugar til þess að
vefja tekur Skjöld um tvo mánuði, byrji
hann frá byrjun. Og hann segir um-
hirðuna alls ekki eins tímafreka og marg-
ir virðist halda.
„Ég bursta skeggið einu sinni til tvisv-
ar á dag. Fyrst með hörðum bursta til
þess að strjúka úr því og svo með linum
bursta, en þá tekur það lagið sem það vill
hafa áður en ég vaxber það.“
Þótt skeggið leiti sjálft í ákveðnar áttir
eftir atvikum, telur Skjöldur það ekki
vera gætt spádómsgáfu. Til að mynda sé
það ekki ávísun á austanátt að skeggið
leiti í austur þegar hann stendur við bað-
spegilinn að morgni. Hins vegar komi
skeggið að öðrum notum hversdags.
„Það er til dæmis voðalega gott að fikta
í skegginu þegar maður er að hugsa. En
ef ég er skegglaus, get ég ekki annað gert
en klóra í strjála broddana – og hugsa
kannski minna fyrir vikið.“
Hann rakar yfirleitt skeggið af á sumr-
in, án þess þó að á því sé föst regla. „Það
er eiginlega ekkert útpælt við þetta
skegg. Á meðan við nennum að vera sam-
an, ég og skeggið, þá erum við saman.
Annars ekki.“
Einu sinni reyndi hann að lita yf-
irskeggið sem honum þótti heldur fölt og
lítið áberandi. Átti svo leið um Þjóðleik-
húskjallarann og var samstundis spurður
hvort hann væri að leika í leikriti. Hann
neitaði. „Af hverju ertu þá með málað
skegg?“ var spurt um hæl og síðan hefur
að því að ég gat það. Þá fór ég að leita að
vaxi en fann ekkert almennilegt – það var
hvergi til neitt nema einhver fita. Á tíma-
bili notaði ég Grand Marnier-líkjör því í
honum er talsverður sykur sem heldur
vel.“ Síðar tók Skjöldur sjálfur að selja al-
vöru vax í verslun sinni og hyggst jafnvel
halda áfram að bjarga dyggustu „áskrif-
endunum“ um vax þótt verslunin sé hætt.
Ekki gekk þó alltaf jafnvel að vefja
skeggið á upphafsárunum og Skjöldur
segir frá athugasemd sem að honum var
beint, kvöld eitt á skemmtistað í bænum.
„Á staðnum var Gunnar Þorsteinsson,
þýðandi, sem komið hafði sér upp drjúgu
skyttuskeggi. Þegar hann sér mig stend-
ur hann skyndilega upp og spyr: „Spon-
sorar Íslandsbanki skeggið á þér?“ Þá
hafði yfirskeggið á mér fallið niður öðrum
megin þannig að það leit út eins og lógó
Íslandsbanka,“ segir Skjöldur og hristir
höfuðið raunalega.
Hann bætir því við að Gunnar hafi ef-
laust talið sig vera á leið í alþjóðlega
skeggkeppni, með styrktaraðilum og öllu,
en slíkar keppnir séu í alvöru haldnar, til
að mynda í Osló. „Endilega láttu líta út
fyrir að ég sé mikið inni í alþjóðlegu
skeggmenningunni; að ég kunni skil á
mótum í útlöndum,“ hvíslar hann í
framhjáhlaupi. Hinu er ekki að leyna að
Skjöldur hefur starfs síns vegna sogast
dálítið inn á vettvang skeggáhugamanna,
til dæmis með því að selja vaxið góða.
„Þegar maður er með skegg eins og
þetta, er það líka oft þannig að fólk vill
endilega tala við mann um skegg. Jafnvel
oftar en maður kærir sig um. Drukknar
konur eru líka skæðar með það að þær
vilja sífellt vera að tosa í skeggið eða
koma við það, sem getur verið ofsalega
pirrandi – sérstaklega ef það er að mér
forspurðum.“
Skjöldur kveðst þó aldrei hafa valdið
Ég var alltaf
eins og ber
barnsrass í
framan
Yfirskegg
með líkjör
Að vera
með skegg
er eins og
að eignast
grænan
Skoda
NJÁLL bjó að Bergþórshvoli í
Landeyjum; annað bú átti
hann í Þórólfsfelli. Hann var
vel auðugur að fé og vænn að
áliti, en sá hlutur var á ráði
hans, að honum óx eigi
skegg.“
Njáll Þorgeirsson er kynnt-
ur til sögunnar í 20. kafla
Brennu-Njáls sögu og þar er
útliti hans ekki lýst að öðru
leyti en því að honum „óx eigi
skegg“. Það er engin tilviljun
að þessi „galli“ er nefndur
strax, enda á hann eftir að
koma við söguna síðar.
Í 44. kafla gerist þetta:
Eftir ýfingar og mannvíg
milli húsfreyjanna á Berg-
þórshvoli og Hlíðarenda kem-
ur þar, að Hallgerður lang-
brók uppnefnir Njálssyni og
lætur kveða um þá níð í eyru
lausmæltra förukvenna. Þær
flytja Bergþóru fregnirnar á
laun og reiðist hún svo að hún
eggjar syni sína til þess að
hefna:
„Bergþóra mælti, er menn
sátu yfir borðum: „Gjafir eru
yður gefnar feðgum, og verð-
ið þér litlir drengir af, nema
þér launið.“
„Hvernig eru gjafir þær?“
segir Skarphéðinn.
„Þér synir mínir eigið allir
eina gjöf saman; þér eruð kall
aðir taðskegglingar, en bóndi
minn karl hinn skegglausi.“
„Ekki höfum vér kvenna
skap,“ segir Skarphéðinn, „að
vér reiðumst við öllu.““
Taka þeir þó um síðir
áskoruninni og halda af stað
til þess að drepa Sigmund,
þann er níðvísurnar hafði
kveðið. Til þess dráps stóðu þó
reyndar fleiri ástæður –
skömmu áður hafði téður Sig-
mundur við annan mann drep-
ið Þórð Leysingjason, fóstra
Njálssona.
„[Njáll] mælti til Bergþóru:
„Úti voru synir þínir með
vopnum allir, og munt þú nú
hafa eggjað þá til nokkurs.“
„Allvel skal ég þakka þeim,
ef þeir segja mér víg Sig-
mundar,“ segir Bergþóra.“
Uppnefni Njáls
Karl hinn
skegglausi
og sona hans
um