Morgunblaðið - 29.09.2001, Blaðsíða 10

10 D LAUGARDAGUR 29. SEPTEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
bjuggu þar læknanemarnir Inga Björnsdóttir,
síðar læknir, og Ragnhildur Ingibergsdóttir,
síðar yfirlæknir á Kópavogshæli. Tvær aðrar
bjuggu á Garði: Eva Ragnarsdóttir og Margrét
Indriðadóttir, síðar fréttastjóri. (Jón Ólafur Ís-
berg, bls. 116.)
1944 Verkfræðideild stofnuð. Verk-fræðideild skiptist nú á dögum í
fjórar skorir; umhverfis- og byggingarverk-
fræðiskor, véla- og iðnaðarverkfræðiskor, raf-
magns- og tölvuverkfræðiskor og tölvunar-
fræðiskor. http://verk.hi.is/
1945 Kennsla hefst í tannlækningum við
læknadeild. Heitir nú tannlæknadeild, sjá ár-
talið 1972. http://www.hi.is/nam/tann
1948 Íþróttahús Háskólans opnað. Gísli Hall-
dórsson og Sigvaldi Thordarson teiknuðu það.
1951 Aukið á fjölbreytni BA-námsins með regl-
urgerðarbreytingu. Við bættist Íslandssaga,
mannkynssaga, landafræði og jarðfræði,
stærðfræði, eðlisfræði, efnafræði, náttúru-
fræði, og uppeldisfræði. Aðsókn í heimspeki-
deild jókst verulega. (Guðni Jónsson, bls. 142.)
1957 Kennsla hefst í lyfjafræði, nú lyfjafræði-
deild. Aðgang að lyfjafræðinámi við HÍ hafa
þeir sem lokið hafa stúdentsprófi frá stærð-
fræði-, náttúrufræði- og eðlisfræðideildum
framhaldsskóla. Námið er metið til 150 ein-
inga og við lokapróf er veitt kandídatsgráða í
lyfjafræði. http://www.hi.is/nam/lyfjafr/
1959 Stúdentaráð tekur við bóksölu fyrir stúd-
enta. Af henni sprettur síðar Bóksala stúdenta
en meginmarkmið hennar er að útvega stúd-
entum við Háskóla Íslands kennslubækur og
önnur námsgögn á sanngjörnu verði. Þá sinnir
Bóksalan fleirum en stúdentum við Háskóla
Íslands og þjónustar í raun allan hinn akadem-
íska heim á Íslandi. http://www.boksala.is/
1961Háskólabíó reist og er vígt á 60 áraafmæli Háskóla Íslands. Alexand-
er Jóhanneson prófessor barðist fyrir byggingu
þessa stórhýsis með sama krafti og sömu hug-
kvæmni og hann hafði beitt sér fyrir Aðalbygg-
1881 Benedikt Sveinsson ber framfyrsta frumvarpið um stofnun
háskóla á Íslandi.
1894 Hið Íslenska kvenfélag er stofnað til
styrktar háskóla á Íslandi.
1909 Frumvarp lagt fram, sem Hannes Haf-
stein ráðherra lét gera um íslenskan háskóla.
„Dálítið húrra fyrir okkur Hannesi Hafstein!“
skrifaði Bríet Bjarnhéðinsdóttir þegar annað
frumvarp Hannesar um réttindi og embætti
kvenna var samþykkt árið 1911.
1911Háskóli Íslands stofnaður 17. júníá aldarafmæli Jóns Sigurðssonar.
Prestaskólinn, Lagaskólinn og Læknaskólinn
sameinast og mynda hver eina deild auk þess
sem heimspekideild er bætt við. Fyrstu 29 árin
fór kennsla fram í Alþingishúsinu. Fyrsta vet-
urinn voru nemendur við HÍ einungis 45, þar
af ein kona, Kristín Ólafsdóttir í læknadeild.
Björn M. Ólsen er fyrsti rektor Háskólans.
Hann óskaði í ræðu að Háskólinn yrði „að
stóru tré, er veiti skjól íslenskri menningu og
sjálfstæðri vísindarannsókn hér á norðurhjara
heimsins.“ www.hi.is
1911 Læknadeild, guðfræðideild, lagadeild og
heimspekideild stofnaðar við Háskóla Íslands.
Í lagadeild voru 17 stúdentar árið 1911, í
læknadeild 23 og í guðfræði voru 5. Enginn var
skráður í heimspekideild fyrsta árið. Eina ný-
mælið í kennslugreinum Háskólans voru ís-
lensk fræði í heimspekideild. Fyrstu stúdent-
arnir sem luku meistaraprófi við
heimspekideild gerðu það árið 1923 og voru
það Pétur Sigurðsson síðar háskólaritari og
Vilhjálmur Þ. Gíslason, síðar útvarpsstjóri.
Heimspekideild skiptist nú í 7 skorir; bók-
mennta- og málfræðivísindi, ensku, heim-
speki, íslensku, sagnfræði, rómönsk og slav-
nesk mál, þýsku og Norðurlandamál og auk
þess í miðaldafærði annars vegar og kynja-
fræði, í samstarfi við Félagsvísindadeild, hins
vegar sem aukagreinar til BA-prófs. http://
www.hi.is/nam/heim/
1917 Rannsóknarstofa í
sýkla- og meinafræðum
stofnuð. Hún var elsta rann-
sóknarstofnun HÍ, síðar hef-
ur fjölmörgum slíkum stofn-
um verið komið á fót. 15.
febrúar 1917 veitti Kristín
Ólafsdóttir viðtölu prófskír-
teini í læknisfræði, fyrst
kvenna til að útskrifast frá
HÍ. (Einar Laxness, bls. 124).
1920 Stúdentaráð HÍstofnað. Vilhjálm-
ur Þ. Gíslason hafði forgöngu
um stofnun Stúdentaráðs árið
1920 eftir að hafa fengið til þess
formleg leyfi frá Háskólaráði.
Ólafur Lárusson lagaprófessor
samdi með honum fyrstu lög
ráðsins. http://www.stud-
ent.is/
1924 Stúdentablaðið hefur göngu sína. Stúd-
entaráð er útgefandi Stúdentablaðsins sem
kemur út einu sinni í mánuði yfir vetrartím-
ann. Stúdentablaðið er metnaðarfullur frétta-,
skemmti- og upplýsingamiðill sem prentaður
er núna í 8.000 eintökum og dreift til allra
stúdenta Háskóla Íslands og starfsfólks hans.
Blaðinu er einnig dreift í framhaldsskóla, á
kaffihús, á mannmarga vinnustaði, til fjöl-
miðla og á bókasöfn. http://www.student.is/
1934 Happdrætti Háskóla Íslandsstofnað og með stuðningi lands-
manna fara hús Háskóla Íslands að rísa. Fram-
lag HHÍ til Háskóla Íslands fyrstu sex mánuði
ársins 2001 voru um 185 milljónir króna, eða
ríflega 30 milljónir
króna í hverjum
mánuði. Þeim fjár-
munum er varið til
kaupa á tækjum og
búnaði til rann-
sókna og kennslu,
til nýbygginga auk
viðhalds á húsakosti Háskóla Íslands. Alexand-
er Jóhannesson rektor beitti sér fyrir stofnun
HHÍ. http://www.hhi.is/
1934 Gamli Garður reistur. Sigurður Guð-
mundsson húsameistari teiknaði stúdenta-
garðinn við Hringbraut. Stúdentagarðurinn
kostaði mikla baráttu og erfiðleika, en komst
upp fyrir stórgjafir, dugnað og drenglund. (Páll
Sigurðsson I, 166.)
1937 „Grjótgarður“, atvinnudeild Háskólans,
byggður fyrir happdrættisfé, nú jarðfræðihús,
var tekið í notkun og telst fyrsta hús Háskól-
ans. Þar voru fiskideild, landbúnaðardeild og
iðnaðardeild. (Jón Ólafur Ísberg, bls. 111.)
1940 Aðalbygging Háskólans við Suð-urgötu vígð. Guðjón Samúelsson
húsameistari ríkisins teiknaði háskólabygg-
ingu á Melunum og hafði yfirumsjón með
byggingunni. Hann notaði margvíslegar ís-
lenskar bergtegundir í háskólabyggingunni.
Loftið í forsalnum er t.d. klætt af Guðmundi
Einarssyni frá Miðal með silfurbergi. Margir
stúdentar unnu við bygginguna. Hún var vígð
17. júní 1940. (Páll Sigurðsson, bls. 179. I.),
http://www.hi.is/
1940 Nemendur við Háskóla Íslands voru 289.
1940 Háskólabókasafn stofnað. Enda þótt Há-
skólabókasafn hafi ekki verið stofnað fyrr en
1940 teygir forsaga þess sig nær öld aftur í tím-
ann, eða allt til þess er stofnaður var Presta-
skóli árið 1847, en bæði hann og Læknaskól-
inn, stofnaður 1876, og Lagaskólinn, stofnaður
1908, höfðu komið sér upp dálitlum bókasöfn-
um sem síðar urðu a.n.l. eign viðkomandi há-
skóladeilda eftir að háskólinn var stofnaður
1911. Landsbókasafn Íslands-Háskólabókasafn
varð til við samruna Landsbókasafns Íslands
og Háskólabókasafns, árið 1994 og er nú í Þjóð-
arbókhlöðunni við Arngrímsgötu. http://
www.bok.hi.is/
1940 Kennsla hefst í verkfræði því stríðið kom í
veg fyrir ferðir til útlanda.
1941 Kennsla hefst í viðskiptafræði við laga-
deildina. Stjórnvöld stofnuðu hér Viðskiptahá-
skóla Íslands árið 1938. Þessi skóli varð 1941
hluti af laga- og hagfræðideild Háskólans. Árið
1957 voru þessar deildir skildar að og síðan
1962 hefur viðskipta- og hagfræðideildin verið
sjálfstæð deild innan Háskóla Íslands. http://
www.vidskipti.hi.is/
1943 Nýi Garður reistur. Arkitektarnir Sigurður
Guðmundsson og Eiríkur Einarsson hönnuðu
bygginguna og gáfu vinnu sinna við verkið.
Byggingarnefnd stóð fyrir fjársöfnun og safnaði
fyrir rúmlega 80% af byggingakostnaði. Her-
bergi nr. 54 var gefið af Kvenstúdentafélagi Ís-
lands, og hlaut nafnið Dyngja. Fyrsta veturinn
ingunni á sínum tíma. Arkitektarnir Guð-
mundur Kr. Kristinsson og Gunnlaugur
Halldórsson hönnuðu bygginguna. Árið 1990
er viðbygging vígð og skapaðist þar einnig auk-
ið kennslurými fyrir Háskólann. (Páll Sigurðs-
son II, bls. 546.)
1962 Viðskiptafræðideild stofnuð. Heitir nú
viðskipta- og hagfræðideild
og skiptist í tvær skorir, við-
skiptaskor og hagfræðiskor.
Stjórn deildarinnar er í
höndum deildarforseta,
skorarformanna, skorar-
funda, og deildarfunda.
Stjórn skora er í höndum
skorarformanna og skorar-
funda. Hún er nú ein fjöl-
mennasta deild háskólans.
MBA nám var tekið upp við deildina árið 2000.
http://www.vidskipti.hi.is/
1964 Háskólanemar 1.049.
1966 Hús Raunvísindastofnunar vígt. Ármann
Snævarr rektor sagði við vígsluna: „Eftir að
mér var falið rektorsembættið í nóvember
1961, taldi ég það vera
meðal höfuðverkefna
minna að beita mér
fyrir eflingu að raun-
vísindarannsóknum
innan háskólans.
Skarphéðinn Jó-
hannsson teiknaði hús-
ið ásamt Sigvalda Thordarsyni. (Páll Sigurðs-
son II, bls. 275.)
1968 Félagsstofnun stúdenta tekur tilstarfa. Hún er sjálfseignarstofnun
í eigu stúdenta, og tók yfir ýmis þjónustuhlut-
verk sem Stúdentaráð hafði annast fram að
þeim tíma. Fyrsti fundur stjórnar FS var hald-
inn 26. júní 1968 en stjórnina skipuðu af hálfu
Stúdentaráðs Björn Bjarnason stud. jur. síðar
ráðherra, Valur Valsson stud. oecon. síðar
bankastjóri, og Þorvaldur Búason eðlisfræð-
ingur sem kosinn var formaður stjórnar.
Fulltúi Háskólaráðs var Guðlaugur Þorvalds-
son prófessor og Stefán Hilmarsson banka-
stjóri frá menntamálaráðuneytinu. FS tók yfir
meginhluta af starfsemi Stúdentaráðs og réð
framkvæmdastjóra, Þorvarð Örnólfsson lög-
fræðing og aðra starfsmenn. http://www.fs.is/
skrifstofa/
1969 Árnagarður tekinn í notkun. Bygg-ing heimspekideildar. Þar er Stofn-
un Árna Magnússonar á Íslandi www.am.hi.is
og starfar samkvæmt lögum frá 29. maí 1972
og reglugerð frá 1978. Hún er háskólastofnun
innan vébanda Háskóla Ís-
lands. Þar er einnig Hugvís-
indastofnun www.hug-
vis.hi.is en félagar hennar
eru allir fastir kennarar
heimspekideildar, fram-
haldsnemar deildarinnar
og fastir stundakennarar.
Magnús Már Lárusson há-
skólarektor og Einar Ólafur
Sveinsson forstöðumaður
Handritastofnunar (síðar
Stofnunar Árna Magnússonar á Íslandi) stóðu
fyrir vígslu Árnagarðs sunnudaginn 21. desem-
ber. (Páll Sigurðsson II, bls. 307.)
1971 Sálfræði hefur verið kennd við Háskóla
Íslands frá stofnun hans og árin 1918–1924 var
prófessor í hagnýtri sálfræði starfandi við skól-
ann. Frá 1971 hefur sálfræði verið kennd sem
aðalgrein til BA-prófs. Hugur og hátterni eru
viðfangsefni sálfræðinnar. Hún skiptist í marg-
ar undirgreinar sem eiga það einkum sameig-
inlegt að beita tilraunum við rannsóknir.
http://www.hi.is/nam/fel/salar.htm
1971 Lögberg, hús lagadeildar, tekið í notkun,
Garðar Halldórsson teiknaði það. Lögberg hef-
ur fyrst og
fremst verið
hugsað fyrir
lagadeild HÍ.
Lagaskóli tók
til starfa á Ís-
landi 1. októ-
ber 1908, eftir
rúmlega hálfr-
ar aldar bar-
áttu Íslendinga
fyrir því að lagakennsla flyttist frá Danmörku
til Íslands. Hann starfaði í 3 ár, kennarar voru 3
SAGAN „ ... að hann
verði að
stóru tré“
S
aga Háskóla Íslands er
margþætt og umfangs-
mikil eins og starfsemin. Í
aðdraganda er hægt að nema
staðar við sterka áhugamenn um
skólamál; Baldvin Einarsson, Tómas Sæmunds-
son, Jón Sigurðsson, Benedikt Sveinsson, Þor-
björgu Sveinsdóttur og Ólafíu Jóhannsdóttur.
Baldvin skrifaði ritgerðir í tímarit (1832), Tómas
einnig (1842), Jón samdi m.a. bænaskrá um þjóð-
skóla (1845), Benedikt flutti frumvörp á Alþingi
(1881), Þorbjörg boðaði til kvennafundar til
styrktar háskóla á Íslandi (1894) og Ólafía sagði
háskólamálið grundvöll andlegra og líkamlegra
framfara á Íslandi (1895). Eftir stofnun Háskólans
er erfiðara að draga út einstök nöfn, og viðburði,
því svo margir koma við sögu. GUNNAR HERSVEINN
gerir hér tilraun, út frá nokkrum heimildum, til
að segja sögu Háskólans í völdum ártölum. Há-
skóli Íslands hefur verið æðsta menntastofnun
landsins bæði í kennslu og rannsóknum í 90 ár.
GYLFI Þ. GÍSLASON
VILHJÁLMUR Þ.
GÍSLASON
EINAR ÓLAFUR
SVEINSSON
KRISTÍN
ÓLAFSDÓTTIR
ÁRMANN SNÆVARR
S