Vísir - 03.12.1979, Qupperneq 8

vtsm
/
Mánudagur 3. desember 1979
UMDOÐSMENN
Óskast o
SEYÐISFIRÐL
SÁNDGERÐI
og í
GRINDAVÍK
Upplýsingor ó ofgreiðslu
í símo Ö-66-1 i
ÞÞ Þ. ÞORGRÍMSSON & CO
’Armúla 16 sími 38640
Ingólfsstræti i
lUiXtLt
Jólodúkar
jólolöberor
jólogordínuefni
AIIoí jólovöruf í smyrno ofl.
Gjofovörur
Jólo- og tækifærisgjofir
Prjónogorn
í Úfvoli
oð sjólfsögðu
nú sem endronær
í ÚROFA
FYLKINGU
ÁRIÐ 1981
Viö sjáum stundum fólk sem á
erfitt um hreyfingar eöa situr i
hjdlastóium og okkur dettur ó-
sjálfrátt i hug: Þarna er fatlaö
fólk á ferö.
Þettagamla og einhliöa mat á
fötlun er auövitaö alrangt. I
daglegri umgengni okkar viö
annaö fólk getum viö varla
þverfótað fyrir einstaklingum,
sem kallaöir eru llkamlega heil-
brigöir, en reynast þegar til
kemur biia viö sérstaklega
skerta andlega starfsemi. Þetta
andlega ástand birtist oft i þvi
að þetta fólk hefur svo þröng
sjónarmið gagnvart meöbræör-
um sinum aö engu er likara en
heimurinn hafi staöiö i staö um
aldir i sálarlifi þess.
Égdrep á þessar staöreyndir
hérna vegna þess aö margir Is-
lendingar viröast nú loksins
vera aö vakna og margir eru
neöcmmals
Hrafn Sæmundsson
prentari skrifar um
málefni fatlaðs fólks
og segir m.a.:
,, Mannréttindamál
eiga að hafa forgang
i þjóðfélagi okkar.
Við erum öll á sama
báti hvað þetta varð-
ar. t»ó að við göngum
kannski heil til skóg-
ar i dag, þá skipast
stundum skjótt
veður i lofti og á
morgun gætum við
þurft að sækja rétt
okkar sem fatlað
fólk”.
byrjaöir aö sjá út úr þvi niöa-
myrkri sem grúft hefur yfir þvi
fólki sem býr viö skerta starfs-
orku, ef miöað er viö þá formúlu
aö vinna sé eingöngu fram-
kvæmd með haka og skóflu.
En þegar nú tekur aö birta upp
i þessum málefnum, hvað er
það þá sem fyrst sést við sjón-
deildarhringinn. Þaö sem kem-
ur i ljós er svo ótrúlegt að marg-
ir trúa ekki sinum eigin augum.
Þaökemur til aö mynda iljós,
að Islendingar eru hálfdrætting-
ar á við nágrannaþjóöirnar,
hvaö varöar fjármagn sem
samfélagiö leggur al mörkum
til þess aö bæta ytri skilyrði
fatlaöra. Hér á ég viö þaö f jár-
magn sem á að gera fötluöum
kleift aö nota sér þau einföld-
ustu mannréttindi sem lög
landsins og stjórnarskrá gera
ráö fyrir til handa fótluöu fólki.
Þó að þetta sé geigvænleg
staðreynd þá eru aörir hlutir
mun alvarlegri. Þaö er staö-
reynd að fatlaöir þurfa aö heyja
linnulausa styrjöld til aö ná
þeim litla og ófullkomna rétti
sem þeireiga samkvæmt lögum
landsins. I þessari styrjöld
brotna margir.
Það fatlaöa fólk sem les þess-
ar linur, veit örugglega hvaö ég
er aö fara. Þeireru margir sem
þurft hafa aö ganga i gengum
mikla niöurlægingu og andlegar
pinslir I hinu margumtalaða
kerfi okkar. Þeir hafa ekki ein-
ungis rekiö sig á þrö6kuldana i
húsakynnum hins opinbera,
heldur hafa þeir engu siður
þurft aö glima viö manneskjur.
Og oft á tiðum „menntaöar”
manneskjur, sem virðast telja
þaðhlutverksittaö liggja á rétti
fatlaöra eins og ormur á gullinu.
Það er meðal annars þetta fólk
semégáttiviðþegarégsagði að
engu væri likara en aö heimur-
inn hefði staöið i staö i sálarlifi
þess um aldaraðir.
En nú þyöir ekki aö gráta
Björn bónda. Heldur safna liöi.
Og það er einmitt þaö sem verið
er að gera þessa dagana.
Fatlaöir eru ekki aö biöja um
nein forréttindi. Þeir vilja aö-
eins búa viö mannréttindi til
móts viö aðra. Barátta þeirra
fyrir þessum mannréttindum
hefur öll veriö á brattann. Fatl-
aðir vita af napurri reynslu aö
forráöamenn þjóöarinnar og
forstöðumenn sumra stofnana
koma ekki með rétt þeirra á
silfurfati. En fatlaöir vita einnig
aö þó mörg dæmi séu þess aö
þröngsyni og illskilj anlegt
skilningsleysi stjórni gerðum
ýmissaaöilasem um mál þeirra
fjalla, þá eru hinir margir og
liklega fleiri, sem hafa gengið
með lokuö augun án þess aö
hafa meö þvi viljaö leggja stein
i götu þessarar baráttu aö yfir-
lögöu ráöi. Þaö eru augu þesara
aöila sem þarf aö opna.
Þaö er staöreynd, aö i stjórn-
málunum ræöst þaö I höfuö-
dráttum, hvernig samfélagið
býr aö þegnum sinum hvaö fé-
lagsleg málefni varöar. Þaö er
þessvegna sem nú er veriö aö
vekja athygli á málefnum fatl-
aöra. Þaö er þess vegna sem
stjórnm álamenn eru spuröir um
afstööu sina til þessa stóra hóps
iþjóðfélaginu, sem á undir högg
aö sadija. Og fatlaö fólk biöur
aðeins um mannréttindi til jafns
viö aöra. Fatlaö fólk veit’það
nefnilega best sjálft að starfs-
orka þess er oftar en hitt jafn
mikils viröi og starfsorka þeirra
sem ganga heilir til skógar þó
að fatlaö fólk geti ekki i öllum
tilfellum fariö niöuri skurð meö
haka og skóflu. Ónotuð starfs-
orka fatlaöra er mikil auöæfi
sem á aö nýta eins og aörar auö-
lindir þjóðarinnar.
Ariö 1981 veröur helgaö mál-
efnum fatlaðra. Viö höfum sett
okkur þaö mark aö fylkja liöi i
órofa heild til þeirrar baráttu
aöheimtamannréttindiog reisn
til handa fótluðu fólki
Ég vil að lokum vekja athygli
þeirra sem þetta lesa á þvi að
viö eigum aö sýna drengskap og
viösýni í þessu máli. Mannrétt-
indamál eiga að hafa forgang i
þjóöfélaginu okkar. Viö erum öll
á sama báti hvað þetta varöar.
Þó aö viö göngum kannski heil
til skógar I dag, þá skipast
stundum skjótt veöur ilofti og á
morgún gætum viö þurft aö
sækja rétt okkar sem fatlaö
fólk. Viö skulum einnig huga aö
þessari staöreynd.
— HrafnSæmundsson.
8
KKIMISX B. A.Nl>RÉSStíN

ttitgorftir il
M»I «»>{ nicniii»j»
RltgerDir
um
bókmenntir
Siöara bindi ritgerðasafns
Kristins E. Andréssonar, Um Is-
ienskar bókmenntir II, er komið
út hjá Máli og menningu. Sigfús
Daðason annaðist útgáfuna.
1 þessu bindi er úrval ritgerða
og greina, sem samdar voru á
tlmabilinu 1949-1973. Þar á meöal
eru nokkrar mestu ritgerðir
Kristins, þar sem hann leitast
m.a. við aö skýra og greina stööu
og veröandi islenskra bókmennta
á þessum aldarf jóröungi og tekur
til athugunar suma þá höfunda
sem hann mat mest.
Kristinn E. Andrésson var einn
fremsti bókmenntafræöingur og
bókmenntafrömuður þessarar
aldar. Ritgerðasafn hans Um Is-
lenskar bókmenntirer þvf mikill
fengur öllum þeim sem leggja
stund á bókmenntir og hafa yndi
af þeim. Um Islenskar bdk-
menntir II er 335 bls. og i bókar-
lok er nafnaskrá beggja bind-
anna. Bókin er prentuö i Prent-
smiðjunni Hólum hf.
ÁRIN OKKAR
GUNNLAUGS
GRETE LINCK GRÖNBECH
Eiginkonan
segir frá
Almenna bókafélagið hefur
sent frá sér minninabók frá Is-
landi eftir danska listmálarann
Grete Linck Grönbeck — konuna
sem gift var Gunnlaugi Scheving
listmálara. Bókin ber titiilinn
Arin okkar Gunnlaugs.
„Þau kynntust á listaakademl-
unni I Kaupmannahöfn 1928-31,”
segir aftan á kápu bókarinnar,
„fluttust siöan til Islands og sett-
ust að í heimabæ Gunnlaugs,
Seyðisfirði, þar sem þau bjuggu
og unnuaðlistsinnitil 1936 að þau
fluttust til Reykjavikur. Grete
Linck fór utan til Danmerkur
sumariö 1938 til nokkurra mán-
aöa dvalar hjá fjölskyldu sinni.
En hún kom ekki aftur og þau
Gunnlaugur sáustekki eftir þaö.”
Grete Linck Grönbeck kom
ekki aftur til Islands fyrr en sum-
arið 1977 og þá var Gunnlaugur
látinni Haföi hún þá með sér
handrit þessara minninga. 1 lok
bókarinnar er greinargerö um
norræna listamenn sem á er
minnst I bókinni.
Arin okkar Gunnlaugs er 200
bls. að stærö og unnin I Prent-
smiöju Árna Valdemarssonar og
Bókbandsstofunni örkinni.