Vísir - 10.12.1979, Qupperneq 9

vism
Mánudagur
10. desember 1979
STETTARFELAO KJOSEHDA
Siðastliðin tíu ár hefur ekki
gengið á ööru meir en stórfelld-
um kjarasamningum, styttingu
vinnutlma og félagsmálapökk-
um, og gætu eflaust einhverjir
sagt, að allt væri það til fyrir-
myndar. Fólk hefur keppst við
að byggja yfir sig, stofaa til
stdrfelldra skulda, krefja um
hærri laun til að geta greitt
þessar skuldir og spá I verð-
bólgu meira en bankainnistæð-
ur. Þótt ekki sé farið lengra aft-
ur I tlmann en nemur þrjátlu ár-
um, er svo komið, miðað við
þann tima, að nú eru velflestir
landsmenn orðnir stóreigna-
menn að brunabótamati eða
fasteignamati, eftir þvi hvort er
hærra þessa stundina, og telja
fram miklar tekjur að enduðu
hverju umbrotaárinu á fætur
öðru.
Brauð og leikir
Jafnhliða hinum miklu eign-
um á pappirnum, förlast okkur
um menningu og tungu I þeim
mæli, að jafnvel er farið að tala
um það fullum fetum að óþarfi
sé að verja tunguna lengur fyrir
utanaðkomandi áhrifum. Er-
lend tökuorð fá lærða meðferð I
málbullstlmum rikisfjölmiðla
og listsköpunin snýst að mest-
um hluta um barnalega flat-
neskju undir stjörnumerkjum
dagvistunar og félagsfræði. Allt
hefur þetta vaxið i hlutfalli við
auknar opinberar innspýtingar,
þar sem skólarannsóknardeildir
eru farnar að skyggja á heilu
ráðuneytin I mannafla og allri
fyrirtekt. Opinbert leikhúsllf
kostar varla undir einum millj-
arði á ári I rikisfé, og leiklistar-
áhuginn er sllkur, að við liggur
að tve.ir tugir manna útskrifist á
hverju ári, annað tveggja til að
stofna ný leikfélög á opinberu
framfæri, eða ganga I innmúruð
leikvirki, sem fyrir eru með
hlutdeild I nefndum milljarði.
Kenningin um brauð og leiki
hefur á ný öðlast fornt gildi, og
framundan eru enn meiri fjár-
framlög til félagsmála, skóla-
rannsókna og þeirrar leiklistar,
sem sprottin er beint upp úr
jarðvegi barnaleikvalla þjóð-
félagsins. Og til að halda öllu
firverkinu gangandi þarf enn
meiri álögur, þvl alltaf eru allir
varasjóðir tómir vegna fjár-
festinga I steinsteypu, jafnt at-
vinnuleysistryggingarsjóður
sem bjargráöasjóður.
Kjósandinn og skyn-
semin
í þessu andrúmslofti voru
haldnar kosningar I landinu, þar
sem einnflokkurinnkvað upp Ur
með, að nú yrði að fara að huga
að verðbólgunni og það I snatri.
Annar flokkur taldi, að auðvitað
þyrfti að huga að henni, en lof-
aði að fara hægt I sakirnar; sá
þriðji lofaði að athuga eitthvaö
um hana á næstu tveimur árum
og sá f jórði kvaðst játa að verð-
bólga kæmi illa við láglauna- -
fólk, en hafði annars ekkert um
málið að segja. Sýnilegt var á
þeim flokki, sem mestan við-
búnaðhafði uppi gegn verðbólg-
unni, að hann bjóst við tölu-
verðufylgi I kosningunum. Hins
vegar fóru leikar svo, að flokk-
urinn sem lofaði að athuga
verðbólguna á næstu tveimur
árum (hún er nú sögð I 80%)
vann umtalsverðan kosninga-
sigur. Þótt nær eingöngu væri
talaðum verðbólgu I kosninga-
baráttunni varð sú raunin, aö
það umtal hafði ekki Urslitaþýð-
ingu I kjörklefanum, heldur hin-
ir margvislegu hagsmunir, sem
tengdir eru verðbólgunni, og
standa ofar skynseminni. Þegar
svo er komið á hættulegum tlm-
um, að langflestir frambjóðend-
ur tala eins og kjósandinn vill
heyra, I stað þess að freista að
leiða þjóðfélagið út úr þrenging-
um, verður kjósandinn varla
krafinn um skynsemi.
Hin heilaga móðir
í efnahagsumræðum á Al-
þingi hefur löngum verið ljóst,
að um stéttaþing er að ræða en
ekki löggjafarþing fullvalda
þjóðar. Þingmenn mótast þar ár
eftir ár af viðhorfum til þess,
hvort eigi að láta bændur hafa
þrjá milljarða I ár, hvort
sjávarútvegurinn þurfi ekki
meiri styrki, hvort iðnaðurinn
verði ekki að hafa sina vernd
fyrir innflutningi, og hvort
menningin I landinu þurfi
kannski meira en milljarð.
Sumir þingmenn eru orðnir svo
undirlagöir af hinni sifelldu
kjarabaráttu og kjaraumræðu I
sölum Alþingis, að þeir geta
hvergi komið fram öðru vlsi en
þylja tölur, sem almenning
varðar auðvitað ekkert um,
bara ef ekki er farið að krukka I
hina heilögu móður — rlkis-
framlagið til allra hlusta — og
verðbólguna. Hvergi örlar á þvl
að þessum fulltrúum markaðs-
þjóðfélagsins finnist, að Island
þurfi einhvern hlut af tíma
þeirra. Jafnvel hiö gamla kjör-
orð „Islandi allt” er nú að-
hlátursefni. Istaðinn hafa harð-
snúnir pólitlkusar haslað sér
þröngan völl Ut af stöðu landsins
I vestrænni samvinnu. Meö þvl
móti telja þeir sig vera að sinna
föðurlandinu — erlendis, og
frekar þarf ekki aö föðurlands-
málum að vinna.
Fasteignir greiðist með
verðbólgu
Hin langa kjaraumræða á Al-
þingi hefur loksins menntað
kjósendur svo I viðhorfum, aö
þótt þeir játi einum eða öðrum
flokki fylgi sitt, koma þeir þó
fyrst og fremst fram sem
stéttarfélag kjósenda. Þar skýr-
ist að nokkru sá miklu fjöldi,
eða 30%, sem lýsti sig óákveð-
inn fyrir kosningar. Þetta er
eðlileg þróun, sem stjórnmála-
mennog landsfeður hafa sjálfir
kallað yfir sig. Fái bændur ekki
sina þrjá milljarða, kjósa þeir
ftokkinn, sem vill borga þeim
þessa peninga. Sé orðaö, að nú
þurfi að hægja á skattheimt-
unni, llka hjá þeim verslunar-
mannahræðum, sem þurfa
vegna verðbólgu að greiða
hærra fyrir irinkeypta vöru en
þá, sem þeirvoruaðselja,-hvað
sem það gengur nú lengi, hugsa
opinberir starfsmenn, félags-
málapakkarnir og skólarann-
sóknadeildirnar sem svo, að
aldrei fari þeir að kjósa yfir sig
atvinnuleysi. Fólk i sjávarút-
vegi sér á augabragði, að sam-
dráttur verðbólgu getur hæg-
lega þýtt að minna verði gert Ut.
Crtgerðin gæti hreinlega fariö á
hausinn, og þeir sem eru orðnir
stóreignamenn I steinsteypu,
samkvæmt fasteignamati eða
brunabótamati — eða eru um
það bil að verða milljóna-
mæringar, sjá glöggt, að eigi að
minnka verðbólguna þyngist
skuldabyrðin. Þeim finnst, aö
þeir eigi rétt á þvl að verðbólg-
an greiði fasteignirnar I fram-
tlðinni, eins og hún hefur gert.
Þannig sameinast stéttarfélag
kjósenda um að tryggja að laun-
in haldi áfram að hækka á
þriggja mánaða fresti, að bænd-
ur fái sína þrjá milljarða, þegar
þeir biðja um þá, leikhúsum
haldi áfram að fjölga og hinir
néðanmcíls
Indriði G. Þorsteinsson veitir
her fyrir sér úrslitum nýliöinna
kosninga og kemst að þeirri
niðurstöðu að „Stéttarfélag
kjósenda” hafisigrað I kosning-
unum fyrir miiligöngu Fram-
fóknarftokks. Hann segir að
félagsmenn sameinist um að
tryggja að launin haldi áfram
að hækka á þriggja mánaða
fresti að bændur fái sína þrjá
milljarða, þegar þeir biðja um
þá, leikhdsum haidi áfram að
fjölga og hinir „rUcu” stein-
stey pueigendur I fasteignum og
brunabótam ati geti borgað
skuidir sinar.
„rlku” steinsteypueigendur I
fasteigna- og brunabótamati
geti borgað skuldir sinar.
Þeir hétu fólki vinstri
stjórn
Og svo vill til að þessu var
raunar öllu lofað fyrir
kosningarnar. Ekki veit undir-
ritaður, hvort Framsóknar-
flokkurinn lofaði þessu sérstak-
lega frekar en t.d. Alþýðu-
bandalagið. En Framsóknar-
flokkurinn hafði uppi eina
stefnu, sem stéttarfélag kjós-
enda leit svo á að væri fullnægj-
andi,og hún var, að hann ætlaði
að mynda vinstri stjórn. Það
var I raun og veru óvenjulegt,
og sérstaklega fyrir Fram-
sóknarflokkinn, að lýsasliku yf-
ir. Flokkar fara sér yfirleitt
hægti sllkum yfirlýsingum fyrir
kosningar. En sú breyting er
orðin á Framsóknarflokknum
frá þv! hann liföi góða daga sem
félagslega sinnaður milliflokk-
ur, að nú hefur hann ákveðið að
gerast forustuafl fyrir vinstri
stefnu I landinu. Hann naut þess
I nýliðnum kosningum að vera
fyrsti flokkurinn sem skilur, að
við stéttarfélag kjósenda dugir
engin tæpitunga. Það verður að
segja skýrt og skorinort, að
hagsmuna þess skuli gætt i
hvlvetna. Allir sem vilja pen-
inga, skulu fá þá, og þeir sem
eruað verða rlkir I steinsteypu,
en skulda kannski þrjátiu
milljónir, eiga aftur að fá svefn-
frið fyrir áhyggjum. Verðbólg-
an verðurlátinsjáum skuldina.
Þannig hefur stéttarfélag kjós-
enda sigrað I þessum kosning-
um fyrir milligöngu Fram-
sóknarflokksins, sem m.a. bjó
um langan aldur aö forustu-
manni á borð við Eystein Jóns-
son, sem þótti harður og glöggur
fjármálaráðherra fyrir rlkisins
hönd, oghéltþviað mönnum, aö
ekki mætti segja það fyrir
kosningar, sem ekki væri hægt
að standa við eftir þær. Leik-
húsið Framsókn fær svo sem
engan milljarð til starfsemi
sinnar, hvorki frá rlkinu eða
öðrum. En það hlaut umtals-
verðan kosningasigur. Útaf fyr-
ir sig er það hamingjuefni bæði
fyrir undirritaðan og ftokkinn.
En undirritaður hélt I einfeldni
sinni hér á dögum áður, að ann-
að mál væri hvort flokkur vildi
tryggja sanngjarnt llf I landinu
byggt á nokkrum félagsþroska,
og hitt að verða fyrstur til aö
hagnast á blindum kröfum kjós-
enda, sem búið er aö ala þannig
upp af skammsýnum efnahags-
málapostulum, að ekkert kemst
lengur að nema umhugsun um
viðvarandi verðbólgu og prent-
un peningaseðla.
og sá fjórði kvaðst játa, að veröbólga kæmi illa við láglaunafólk, en hafði annars
ekkert um málið að segja......