Morgunblaðið - 12.06.2002, Blaðsíða 4

4 C MIÐVIKUDAGUR 12. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI Kínverja og Íslendinga
hafa í gegnum tíðina verið meira og
minna einhliða, þ.e. verðmæti inn-
flutnings okkar frá Kína hefur verið
margfalt meira en verðmæti útflutn-
ings okkar til Kína. Þetta hefur þó
breyst hröðum skrefum á allra síð-
ustu árum þrátt fyrir að enn halli
mikið á Íslendinga í viðskiptum þjóð-
anna.
Innflutningur frá Kína byggist að
mestu leyti á unnum vörum á borð við
fatnað, skó og ýmiss konar iðnaðar-
vörur. Einnig á fjarskipta-, rafeinda-
og tölvubúnaði, auk þess sem fram-
leiðsluvörur, þ.á m. vefnaðarvörur,
skipa sinn sess. Aukning hefur orðið á
þessum innflutningi ár frá ári en
heildarverðmæti innflutnings frá
Kína nam 6,4 milljörðum króna á
árinu 2001, sem er tæplega 70% aukn-
ing frá árinu áður. Mest munar þar
um aukningu í innflutningi flutn-
ingatækja, þ.e. skipa sem smíðuð eru í
Kína.
Sjávarafurðir, tækni og
hitaveita flutt út
Uppistaðan í útflutningi Íslendinga
til Kína hefur verið sjávarafurðir og
nemur sá hluti yfir 80% af útflutn-
ingsverðmæti hvers árs að jafnaði.
Helstu tegundirnar sem seldar eru til
Kína eru kaldsjávarrækja, loðna,
loðnulýsi, fiskiolía, karfi og grálúða.
Þá hefur verið lögð aukin áhersla á
sölu ýmiss konar tækjabúnaðar og
þekkingar auk þess sem Íslendingar
vinna nú með Kínverjum að verkefni
um nýtingu jarðvarma.
Flestar útflutningsvörurnar eru
seldar sem hráefni til vinnslu eða
samsetningar í Kína enda leggja Kín-
verjar mikið upp úr samstarfi um að
fullvinna afurðir. Vörur sem fluttar
eru frá Íslandi til Kína fara því að
jafnaði til vinnslu hjá fyrirtækjum og
þar eru þær seldar, jafnvel úr landi,
en án þess að neytendur geri sér
grein fyrir uppruna vörunnar. Sala á
lýsi til manneldis er eitt fárra ís-
lenskra dæma, ef ekki eina dæmið,
um sölu innfluttrar íslenskrar vöru
beint á neytendamarkað.
Samstarfsverkefni Íslendinga og
Kínverja á sviði jarðhitanýtingar í
Peking hefur lofað góðu en að því hef-
ur verið unnið um tveggja ára skeið
að byggja og reka þar hitaveitu. Til
stendur að Ólympíuleikarnir í Kína
árið 2008 verði haldnir skammt þar
frá og ólympíuþorpið verði rekið á
umhverfisvænan hátt. Verið er að at-
huga möguleika Íslendinga á að kom-
ast í tengsl við það verkefni hvað
varðar jarðvarma til orkunotkunar.
Tollar fara lækkandi
Frá þeim tíma að Kínverjar opnuðu
landið fyrir utanríkisviðskiptum árið
1978 hefur verslun við önnur lönd
margfaldast. Lagst var í miklar um-
bætur með endurskipulagningu efna-
hagskerfisins og leiddi það til betri
efnahags og umtalsverðs hagvaxtar í
landinu. Viðhorfin til utanríkis-
viðskipta hafa því breyst mikið á síð-
ustu árum og mikið er lagt upp úr því
að auka erlendar fjárfestingar og inn-
streymi á erlendum gjaldeyri. Þess
vegna vilja Kínverjar gjarnan flytja
inn vöru til vinnslu og flytja hana svo
út.
Sem fyrr segir byggist útflutningur
Íslendinga til Kína að langmestu leyti
á sjávarafurðum en helstu hömlur á
þeirri sölu hafa verið háir tollar í
Kína. Ísland hefur þó um nokkurra
ára skeið verið í hópi þeirra landa sem
greiða hvað lægsta tolla inn í landið.
Þar sem Kínverjar hafa nú gerst að-
ilar að Heimsviðskiptastofnuninni eru
enn frekari tollalækkanir á döfinni
þegar til lengri tíma er litið.
Útflutningsráð og VUR
Íslensk fyrirtæki hafa flest nýtt sér
sérfræðiaðstoð við útflutning til Kína.
Útflutningsráð hefur komið mörgum
þeirra til aðstoðar í tengslum við
markaðsstarf, kynningar og vörusýn-
ingar. Ráðið hóf að kynna markaðs-
setningu sjávarafurða í Kína á ár-
unum 1994–5 og síðar véltækni í
tengslum við vinnslu og veiðar. Nú er
áherslan í Kína sett á markaðs-
setningu íslenskra hugbúnaðarfyr-
irtækja.
Einnig hefur viðskiptaþjónusta ut-
anríkisráðuneytisins aðstoðað íslensk
fyrirtæki við úrlausn ýmissa verkefna
í Kína. Í sendiráðinu í Kína er við-
skiptafulltrúi sem aðstoðar fyrir-
tækin við úrlausn vandamála og
hindrana auk þess að koma á við-
skiptasamböndum við Kínverja.
Dæmi um úrlausnarefni er útvegun
túlka og sambönd við yfirvöld en fyr-
irtæki í Kína eru flest enn í eigu hins
opinbera eða starfrækt á vegum yf-
irvalda í einstökum fylkjum landsins.
Með miklum vexti beinna erlendra
fjárfestinga er þetta að breytast en
viðmælendur voru sammála um að
mönnum yrði lítt ágengt í viðskiptum
við einkaaðila eingöngu.
Sjávarafurðir uppistaðan
í útflutningi til Kína
Í s lend ingar e iga í
s ívaxand i v iðsk iptum
við K ínver ja . Soff ía
Haraldsdótt ir kannaði
hver þróun in hefur
ver ið í v iðsk iptunum.
Morgunblaðið/Einar Falur
Á fisk- og kjötmarkaði í gömlu borginni í Shanghai.

 


















 














 





 












 


 
   
   

  
 

 
  


















  






  










 





 
       
     


 
soffia@mbl.is
 
!"
 
#

$#


% 
&'( 



')

##*
* +'!

#



























 !
"#
#





$

 
,-

#

$
 "

%&

.!"

#





 

    
/
'(
)*'
(+

,-*+
,-.
/,'
,0(
',+

(+
%

/



 /
..
)*/
/,

),)-
.00
'(/
-.
)0-
/.+

/
,-
/


 

 /
*0)
,#//'0
*).
,+
/#-0(-
,#-,*.
**./
-+('
,)(0
'0)(

%

/


01 

 /
-)
.,,
0*
()
)'..
,,.'
,,*-
-,(
,00
-./

%

 /


 



 
 


!
   
SJÁVARAFURÐIR eru langstærsti
hluti útflutnings Íslendinga til Kína,
voru um 91,3% heildarútflutningsins
þangað á síðasta ári. Lítill hluti út-
flutningsins fer þó til neyslu í Kína,
heldur fer mest til vinnslu þar í landi.
Kínverjar eru ein mesta fiskveiði-
þjóð heims, veiddu um 17 milljónir
tonna af sjávarfangi árið 2000 sam-
kvæmt upplýsingum Matvæla- og
landbúnaðarstofnunar Sameinuðu
þjóðanna (FAO). Það eru um 18% af
heildarfiskafla heimsins á árinu. Til
samanburðar má nefna að samkvæmt
sömu upplýsingum veiddu Íslendingar
tæpar 2 milljónir tonna það sama ár.
Auk þess er stundað gríðarlega um-
fangsmikið fiskeldi í Kína, fram-
leiðslan nam tæpum 25 milljónum
tonna árið 2000 og er hvergi meiri.
Framleiðsla sjávarafurða í Kína nam
því samtals tæpum 42 milljónum tonna
árið 2000.
Fram til þessa hefur ekki þótt mikið
svigrúm til sölu sjávarafurða til Kína,
bæði vegna hárra innflutningstolla
sem og vegna hinna miklu veiða og eld-
is þar í landi og því tekur langan tíma
og mikla vinnu að vinna nýjum afurð-
um sess á þessum markaði. Stað-
reyndin er sú að megnið af innfluttum
sjávarafurðum í Kína, að fiskimjöli
undanskildu, er endurunnið og flutt út
á ný í samkeppni við önnur fram-
leiðslulönd. Ætla má að Kínverjar
flytji út helmingi meira af sjávaraf-
urðum en þeir flytja inn. Þannig má
vera að möguleikarnir liggi fremur í
útflutningi á búnaði og hugviti tengd-
um sjávarútvegi og fiskvinnslu en í
sölu fiskafurðanna sjálfra.
Þó þykir nú vera að rofa til í þessum
efnum. Kínverjar gerðust nýverið að-
ilar að Heimsviðskiptastofnuninni, í
kjölfarið hafa tollar lækkað og sjávar-
afurðamarkaðurinn þykir óðum vera
að opnast og eflast. Norðmönnum hef-
ur til að mynda tekist að skapa ágætan
markað fyrir eldislax í Kína, reyndar
með ærnum tilkostnaði, en það þykir
engu að síður vísbending um að tæki-
færin eru fyrir hendi.
Sem dæmi má nefna að í Kína hefur
verið haldin vegleg sjávarútvegssýn-
ing árlega allt frá árinu 1995. Sýningin
hefur stækkað ár frá ári og skipað sér
á bekk með mikilvægustu og merkustu
viðburðunum á sjávarútvegssviði
heimsins á hverju ári.
Alls búa nærri 1.300 milljón manns í
Kína og þar af teljast um 5% íbúanna
efnaðir eða um 60–70 milljónir manna.
Efnuðu fólki er að fjölga í Kína og það
er tilbúið að borga fyrir vöruna, auk
þess sem neysluvenjur fólksins eru að
breytast. Kínverjar eru mesta fisk-
veiðiþjóð heims og í raun sjálfum sér
nógir hvað fisk varðar. Þeir leita hins-
vegar í síauknum mæli í nýjar vörur,
sérstaklega efnameira fólk, og Íslend-
ingar kunna að njóta góðs af því.
Alls voru flutt út um 7.538 tonn af
sjávarafurðum frá Íslandi til Kína á
síðasta ári, fyrir um 827 milljónir
króna og jókst útflutningurinn talsvert
frá árinu á undan. Hins vegar ber að
geta þess að lítill hluti þess sjávar-
fangs sem Íslendingar selja til Kína fer
til neyslu þar í landi. Stærsti hlutinn er
sendur til Kína til framhaldsvinnslu en
síðan seldur áfram á aðra markaði,
einkum til Japans og Evrópu.
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna
seldi á síðasta ári sjávarafurðir fyrir
um 450 milljónir króna til Kína og veg-
ur þar þyngst sala á grálúðuhausum.
Söluskrifstofa SH í Japan annast við-
skipti félagsins í Kína og segir Jón
Magnús Kristjánsson, framkvæmda-
stjóri hennar, að SH hafi fyrst látið til
sín taka að marki í Kína frá árinu 1993,
þegar þangað hófst sala á sjófrystri
rækju. „Rækjueldi er umfangsmikið í
Kína en framleiðslan hrundi í kjölfar
eitrunar sem kom upp í eldinu þar í
landi, og reyndar fleiri Asíulöndum.
Í kjölfarið þróaðist í Kína góður
markaður fyrir suðurækju. Á þessum
tíma var góð rækjuveiði við Ísland og
því gerðust hlutirnir hratt og salan
jókst ár frá ári allt fram til ársins 1996
en eftir það dró mjög úr rækjuveiðum
hér heima og þar af leiðandi þessum
viðskiptum.“
Sólgnir í grálúðu
Fyrir þremur árum hófst sala á grá-
lúðuhausum til Kína og hefur hún vax-
ið ár frá ári að sögn Jóns Magnúsar.
„Þessi markaður var nánast ekki til en
hefur vaxið hratt síðustu ár og nú eru
viðskiptin orðin umtalsverð. Þessi
markaður er því ánægjuleg viðbót.
Kínverjar eru, líkt og fleiri Asíuþjóðir,
sólgnir í feitan fisk og þeim fellur því
grálúðan vel í geð.
SH hefur einnig unnið að markaðs-
setningu annarra afurða í Kína. Það
hefur þó ekki gengið að þróa þar stór-
an markað fyrir til dæmis loðnu, líkt og
er í Japan, einfaldlega vegna þess að í
Kína er ekki hefð fyrir neyslu smárra
fiska. Þeir vilja helst ekki borða fisk
sem er minni en 300 grömm.“
Jón Magnús segir að þó Kínamark-
aður verði enn að kallast vanþróaður í
alþjóðaviðskiptum, hafi hann þróast
hratt á síðustu árum. „Það er töluvert
ólíkt að stunda viðskipti í Kína í sam-
anburði við til dæmis Japan og Taívan.
Viðskiptaumhverfið í Kína hefur hins
vegar batnað á þessum tíma sem við
höfum stundað þar viðskipti. Kínverjar
hafa verið fljótir að tileinka sér alþjóð-
legar viðskiptareglur og ég er sann-
færður um að markaðurinn á eftir að
styrkjast á komandi árum. Í dag geta
þeir ekki greitt jafnhátt verð fyrir ís-
lenskar sjávarafurðir og til dæmis Jap-
anir og Taívanir. En um leið og kaup-
geta Kínverja eykst þá opnast ótal
möguleikar og þá ekki síst á sjávaraf-
urðamarkaðnum,“ segir Jón Magnús.
Kína er vaxandi sjávarafurðamarkaður
L í t i l l h lut i þe i r ra s jáv-
arafurða sem Ís lend-
ingar f ly t ja út t i l K ína
fer t i l neys lu þar í l and i .
Helg i Mar Árnason seg-
i r að það kunn i þó að
breytast með vaxand i
kaupmætt i í K ína .
hema@mbl.is