Morgunblaðið - 12.06.2002, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 12. JÚNÍ 2002 C 7
held ég 2 sýningar á myndum, sem ég hef tekið í Kína
Ljósmyndasýning í Húsi málarans, Bankastræti 7a.
15. júní kl. 16.00 - 24.00
16. júní kl. 20.00 - 24.00
17., 18., 19., 20., og 21. júní kl. 12.00 - 24.00
Skyggnur í Tjarnarsal Ráðhúss Reykjavíkur. Einnig sýni ég
kínverskan sverðsdans.
25. júní kl. 18.00 - 19.00
Á 10 árum, hef ég og farþegar Kínaklúbbsins, notið gestristni
Kínverja á heimaslóðum þeirra og óska ég nú
Jiang Zemin, forseta Kína, og fylgdarliði hans,
sömu ánægju af dvöl þeirra hér á Íslandi og við
höfum haft af dvöl okkar í Kína.
Unnur Guðjónsdóttir
Kínaklúbbi Unnar
Í tilefni 10 ára afmælis
KÍNAKLÚBBS UNNAR
Ármúla 17a - 108 Reykjavík - Sími 553 8282
Heilsumeðferð - Nálastungur og nudd
Hugar-teygjuleikfimi
Grenningarmeðferð
Alhliða snyrtistofa
Betri heilsa - betra útlit
Gjafakort frá kínverskri heilsulind
EGILL Ólafsson tónlistarmaður segir
að það hafi verið kínverskur verslunar-
fulltrúi í Kaupmannahöfn sem hafi átt
upptökin að því að hljómsveitinni Strax
var boðið í opinbera heimsókn til Kína
1986.
„Þessi maður sá kvikmyndina Með
allt á hreinu og ku víst hafa skemmt sér
konunglega. Við höfðum reyndar verið
með umsókn í kínverska sendiráðinu í
einhvern tíma um það að við hefðum
áhuga á að heimsækja kommúnistaríki.
Einhverra hluta vegna small þetta sam-
an og varð að okkur var boðið til Kína af
kínverskum stjórnvöldum og vorum
þess vegna opinberir gestir og fengum
móttökur sem slíkir. Það voru tveir til
þrír menn sem fylgdu okkur alla ferð-
ina, en við fórum út í byrjun maí ’86 og
komum heim viku af júní. Mig minnir
að við höfum heimsótt fjórtán borgir og
við ferðuðumst frá Kanton og upp til
Peking og fórum svo bæði eins langt í
vestur og austur og við komumst. Í
austur fórum við lengst til Nanjing sem
nankin-efnið er kennt við.
Að hlýða og vera kurteis
Það var nú svolítið að slakna á öllu,
því ég minnist þess að Kínverjarnir
voru farnir að tala afskaplega vel um
Sjang Kai Sjek, og við gistum meðal
annars í sumarhúsi hans nærri Peking,
afskaplega fallegri byggingu. Ég man
líka að á þessum tíma kom yfirlýsing
um það að nú ættu menn að leggja það
af að klæðast litföróttum klæðum og
það var eins og hendi væri veifað, og
daginn eftir voru allir komnir með
skræpótt bindi og öll ásýnd manna
breyttist bara á einni nóttu. Þá skildi
maður hvernig menn halda móralinn í
svona stórum samfélögum. Það er nátt-
úrlega með því að vera hlýðnir og temja
sér kurteisi. Það var til dæmis gaman
að sjá strætó pakkfullan af fólki sem
snertist ekki, það þótti okkur alveg
makalaust. Þetta voru merkilegir tímar,
það var að hlána heilmikið og Kínverjar
litu mikið til vesturs.
Okkur var tekið með kostum og
kynjum og við spiluðum í öllum stærstu
tónleikahúsum borganna sem við heim-
sóttum, þetta voru allt upp í átta þúsund
manna hús. Í sumum tilfellum vorum
við fyrstu vestrænu músíkantarnir sem
höfðu komið á þessa staði. Við spiluðum
alls staðar í beinni útsendingu í útvarp
og það voru viðtöl við okkur í öllum
blöðum. Það sem meira var, var að mið-
ar á tónleikana voru seldir á svörtum
markaði, og við fréttum af því að mið-
arnir hefðu verið að fara á allt að fjórð-
ungi mánaðarlauna verkamanns. Þeir
litu á okkur eins og hverja aðra vest-
ræna músíkanta og þótt það sé ekki
langt síðan var það ótrúlega sjaldgæft
að slíkir menn spiluðu í Kína. Okkur
stóðu allar dyr opnar og við sátum
kvöldverði í öllum borgunum sem við
komum í, með helstu skáldum og tón-
skáldum hvers héraðs, og allir þeir sem
höfðu fengið tónlistarverðlaun voru
með. Okkur þótti að þessu mikil veg-
semd.
Áætlunarbíll með þreifianga
Að stórum hluta vorum við með efni
sem við ætluðum okkur að fara með til
Evrópu. Við vorum með mann frá BBC
með okkur og gerðum heimildamynd
um ferðina. En þetta var fyrst og
fremst prógramm Strax, – kannski með
eitt eða tvö Stuðmannalög með. En við
vorum auðvitað með kínversk lög líka,
sem við sungum á kínversku – Múrinn
mikli hét eitt þeirra, og þá voru alltaf
mikil fagnaðarlæti og fólk stóð upp og
klappaði fyrir okkur. Annars var þeim
alveg bannað að standa upp. Þeir gerðu
það á nokkrum tónleikum, en eftir það
var lögregluvörður á tónleikunum til að
passa upp á þetta. Í Peking var okkur
svo bannað að fara nær sviðsbrúninni
en sjö metra.
Við vorum með heilmikið af bún-
ingum með okkur og alls konar tilstand,
eins og uppblásnar leikmyndir. Við vor-
um meðal annars með uppblásna leik-
mynd sem við fengum í Englandi og átti
að vera eldfjall. Við höfðum aldrei séð
leikmyndina, og þegar hún var blásin
upp í fyrstu borginni, Kanton, þá kom í
ljós að þetta leit út eins og áætlunarbíll,
og það sem áttu að vera grýlukerti var
eins og einhverjir undarlegir þreifiang-
ar í allar áttir. Við ákváðum, þótt þetta
líktist ekki eldfjalli, að blása þetta upp
okkur til skemmtunar.
Sjö tíma samsæti með
karamellum og límonaði
Okkur var boðið í skóla og í leikhús
og alls staðar var tekið á móti okkur
með pompi og pragt. Ég minnist einnar
móttökuveislu, í leikhúsinu í Nanjing.
Það var móttökunefnd sem tók á móti
okkur – þetta var fjölleikahús á einum
sjö, átta hæðum, og risastórt leikhús við
hliðina á því. Staða leikaranna var mæld
eftir því hversu nálægt sviðinu þeir
bjuggu. Leikhússtjórinn í leikhúsinu
sjálfu og lægra settir fjær – og þeir
lægst settu þurftu jafnvel að eiga reið-
hljól til að komast í vinnuna. Til marks
um tímaskyn þeirra, komum við í þessa
móttöku klukkan tíu um morgun, og
áttum að spila um kvöldið. Okkur var
tekið með kostum og kynjum, stór og
mikill borði og allt leikhúsfólkið, um
þrjú hundruð manns var mætt, sumir
úr óperunni, aðrir úr fjöllistahópnum,
dansarar og sjötíu manna hljómsveit.
Þessi móttökuveisla stóð í sjö tíma. Við
sátum þarna með karamellur og lím-
onaði við háborð mikið og urðum að úða
í okkur karamellunum og brosa í allar
áttir, meðan þeir sýndu okkur hvað
hver einasta deild í húsinu var að gera,
og það tók sjö tíma. Þegar það var búið
þurftum við að spila með hljómsveitinni
og kenna henni Hani, krummi, hundur,
svín, eða eitthvað álíka. Við rétt mörð-
um það svo á tónleikana. Þetta fannst
þeim ekkert óeðlilegt. Þetta voru bara
hjartanlegar móttökur, og hlýlegt fólk.
Hápunktur ferðalagsins var sá að
okkur var hverju fyrir sig boðið inn á
heimili þessa fólks. Okkur var boðið upp
á veitingar, og maður sá að fólk bjó á
sautján, átján fermetrum, og við ofboðs-
lega þröngan kost. Þetta voru kannski
foreldrar með tvær dætur – því ef fólk
eignaðist dóttur mátti það eignast ann-
að barn. Ég lenti hjá leikhússtjóranum
og hann bjó á á að giska þrjátíu og fjór-
um fermetrum með konu og tveim
dætrum. Salernið var þannig að þegar
maður sat á því var svona hengi sem
náði niður að lærunum þegar maður
sat. Fæturnir stóðu hins vegar inn í
dagstofuna, plássið var svona naumt
skammtað. Það merkilega við þetta hús
var það að þetta var eina setklósettið,
annars höfðu menn bara standklósett.
Með á nótunum
En ferðin var mikið ævintýri, sem
maður gleymir aldrei. Málsverðirnir
sem þeir buðu okkur til – þar voru yf-
irleitt hundrað og tuttugu, þrjátíu, fjör-
tíu gestir og allir topparnir í því sam-
félagi mættir. Svo voru þeir með lítil
skemmtiatriði, kínverskt par kom og
söng Tie a yellow ribbon ’round the old
oak tree – þeir voru að sýna okkur að
þeir væru vel með á nótunum. Þetta var
afskaplega hlýlegt og gott fólk.
Það háttaði þannig til í borginni
Nanjing að þar var engin lýsing og al-
myrkvað á nóttu. Eina lýsingin var í
hótelinu sem við bjuggum í, enda var
það nýbyggt af Kanadamönnum. Þetta
var á þeim tíma sem erlendir peningar
voru rétt að byrja að koma inn í landið.
Í Peking voru tvö evrópsk hótel á þess-
um tíma – í dag er mér sagt að þau séu
orðin þrjúhundruð. Þar var þá heldur
enginn næturklúbbur. Við vorum með
mann með frá Hong Kong sem fór með
okkur í ópíumgreni, þar sem sátu háir
sem lágir og reyktu saman ópíum; allt
karlmenn. Annað var ekki í boði þá, en í
dag eru meira en fjögur hundruð næt-
urklúbbar í Peking. Þannig að margt
hefur breyst frá því þetta var.
Okkur var boðið í skóla fyrir afburða-
nemendur. Þar sáum við drengi spila
Rakhmaninov með öllum stælunum og
án nótna. Þetta var lyginni líkast. Þeir
hafa ekki verið eldri en sex til sjö ára
þeir elstu. Þeim hafði verið kennt frá
fjögurra ára aldri, og á þessum þrem til
fjórum árum höfðu þeir náð þvílíkum
árangri. Við sáum líka afburðafólk í tón-
listarskólum. Því fólki var bara haldið
við tónlistina og annað nám var bara til
hliðar við tónlistarnámið.
Hvað er í kassanum?
Með okkur í ferðinni allan tímann var
afskaplega góður maður sem hafði verið
menningarfulltrúi í kínverska sendi-
ráðinu í New York, og búinn að vera í
utanríkisþjónustunni frá því hann var
rúmlega tvítugur. Þetta var maður und-
ir sjötugt og afskaplega skemmtilegur.
Hann hafði séð Duke Ellington og var
mikill aðdáandi hans. Hann vildi endi-
lega að við spiluðum Ellington lag fyrir
hann og á endanum gátum við rifjað
upp eitt lag, og hann var svo hrifinn að
við vorum meðhöndlaðir eins og höfð-
ingjar. Þessi maður er mér svo minnis-
stæður vegna þess að alveg frá því að
við hittum hann í Kanton var hann með
lítinn pappakassa meðferðis sem hann
hélt alltaf á og passaði mikið uppá. Við
vorum alltaf jafnforvitnir að vita hvað
væri í pappakassanum, en hann gaf
aldrei neitt út á það. Alltaf var pappa-
kassinn með og að þvælast fyrir okkur í
þessum löngu lestarferðum milli staða.
Þegar við komum til Peking tók konan
hans á móti honum. Hann rétti konunni
kassann strax á járnbrautarstöðinni og
hún varð óskaplega glöð. Þetta var þá
hraðsuðupottur og fyrsta rafmagns-
tækið sem þau eignuðust, komin undir
sjötugt. Mér er sem ég sæi íslenska
diplómata fagna einum hraðsuðupotti
með þessum hætti. Svona var það. Þessi
maður hafði heldur aldrei átt bíl og
sagði að sennilega myndi það aldrei
verða. Ég held að við höfum náð í skott-
ið á mjög merkum tíma í Kína.“
Hljómsveitin Strax: „Eftir nokkur skipti var lögregluvörður á tónleikunum til að passa
upp á að fólk stæði ekki upp. Það var alveg bannað. Í Peking var okkur svo bannað að
fara nær sviðsbrúninni en sjö metra“
Hljómsveitin Strax upplifði margt skrýtið
og skemmtilegt í Kínaför 1986
Litförótt vék
fyrir skræpóttu
ÍSLENSKIR esperantistar fóru í
heimsókn til Kína árið 1952. Um
haustið stofnuðu þeir Kínanefnd, og
formaður hennar var kjörinn dr. Jak-
ob Benediktsson, forstöðumaður
Orðabókar Háskóla Íslands. Vetur-
inn eftir efndi Kínanefndin til kín-
verskrar listmunasýningar í Lista-
mannaskálanum. Kínversk-íslenska
menningarfélagið var svo stofnað
formlega haustið 1953. Formaður
Kínversk-íslenska menningarfélags-
ins í dag er Arnþór Helgason.
„Félagið beitti sér fyrir marg-
víslegum uppákomum í samvinnu við
kínversk stjórnvöld. Meðal hópa sem
hingað komu var Pekingóperan sem
kom hingað 1955. Kínversk-íslenska
menningarfélaginu var boðið að
senda nefndir til Kína. Það varð til
þess að árið 1956 fór nefnd skipuð
fulltrúum allra stjórmálaflokka undir
forystu dr. Jakobs til Kína.“
Á þessum árum beitti félagið sér
fyrir því að koma á samskiptum milli
íslenskra fræði- og vísindamanna og
kínverskra starfsbræðra þeirra. Árið
1966 fóru Stefán Jónsson fréttamað-
ur og Sigurður Róbertsson rithöf-
undur til Kína.
„Þeir fylgdust með upphafi menn-
ingarbyltingarinnar og Stefán sendi
fréttir heim um þau mál. Eftir að
sendiráð Kínverja á Íslandi tók til
starfa árið 1972 kom fjörkippur í
samstarfið. Kínversk-íslenska menn-
ingarfélagið var þá sá farvegur sem
bæði stjórnvöld í Kína og jafnvel hér
á landi beindu samskiptum um. Ég
get nefnt sem dæmi að 1975 kom
hingað fjöllistahópur frá Tianjin og
hélt sýningar í Laugardalshöll sem
milli tólf og sextán þúsund manns
sáu.“ Arnþór segir að Kínversk-
íslenska menningarfélagið hafi lengi
haft það á stefnuskrá sinni að íslensk
stjórnvöld viðurkenndu Kínverska al-
þýðulýðveldið. Það gerðist þó ekki
fyrr en 1971. „Félagið átti frumkvæði
að því að efna til almennra ferða til
Kína, og fyrstu hóparnir fóru héðan á
þeirra vegum árið 1977. Félagið hef-
ur samskipti við Kínversku vináttu-
samtökin, þá stofnun í Kína sem ann-
ast alþjóðleg samskipti sveitarstjórna
í Kína við umheiminn. Þar höfum við
komið á tengslum við Samband ís-
lenskra sveitarfélaga. Félagið hefur í
nokkrum mæli verið að taka á móti
hópum á vegum kínverskra fylkis-
stjórna, sem koma hingað í þeim til-
gangi að kynna sér bæði efnahagslegt
og menningarlegt umhverfi.“
Kínversk-íslenska menningar-
félagið átti hugmyndina að því að
gerður var gagnkvæmur samningur
um menningartengsl Íslands og Kína.
Í honum felst að stjórnvöld taka við
listamannahópum þjóðanna sam-
kvæmt nánara samkomulagi. „Það er
talsvert til félagsins leitað frá Kína
um ráðgjöf um íslensk málefni, en Ís-
lendingar leita einnig til okkar með
margvísleg verkefni sem þá langar að
takast á hendur í Kína.“
Um 200 félagsmenn eru í Kín-
versk-íslenska menningarfélaginu.
Það er óháð kínverskum stjórnvöld-
um og segir Arnþór það sjálfstæð
menningarsamtök sem blandi sér
ekki í pólitísk málefni.
Ópólitísk samskipti
Hinn þjóðlegi tónlistarhópur Kínversku kvikmyndahljómsveitarinnar í Peking lék hér á
landi í janúar á þessu ári til að fagna þrjátíu ára stjórnmálasambandi þjóðanna.