Morgunblaðið - 12.06.2002, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 12. JÚNÍ 2002 C 5
ÍSLENDINGAR og Kínverjar hafa
ekki átt mikil samskipti á íþróttasvið-
inu. Þau eru fyrst og fremst á þá leið
að kínverskir þjálfarar hafa verið
fengnir hingað til lands til starfa í
íþróttagreinum þar sem þeir eru í
fremstu röð. Handknattleikur er eina
greinin þar sem landslið Íslands og
Kína hafa háð alþjóðlega keppni sín á
milli og eini íslenski íþróttaflokkurinn
sem þangað hefur farið er stúlkna-
landslið í handknattleik sem tók þátt í
heimsmeistarakeppni í Kína fyrir
þremur árum.
Þrír kínverskir íþróttaþjálfarar
starfa á Íslandi
Um 20 þjálfarar frá Kína hafa
starfað hér á landi á undanförnum 15
árum og þjálfað íslenskt íþróttafólk í
blaki, badminton, borðtennis, fim-
leikum og kínverskri leikfimi. Sá
fyrsti sem hingað kom, árið 1986, Jó-
hannes Karl Jia, er hér enn og er orð-
inn íslenskur ríkisborgari fyrir
nokkru. Hann var atvinnumaður og
landsliðsmaður í blaki í heimalandi
sínu og síðan þjálfari, m.a. stúlkna-
landsliðs Kína. Fyrir milligöngu hans
hafa flestir aðrir kínverskir íþrótta-
þjálfarar komið hingað til lands, en
yfirleitt hafa þeir horfið aftur til síns
heima eftir eitt til þrjú ár. Nú eru
þeir aðeins þrír, auk Jóhannesar hef-
ur Jónas Huang badmintonþjálfari
sest hér að og einn kínverskur borð-
tennisþjálfari, Hu Dao Ben, starfar
hjá Víkingi um þessar mundir.
Ánægjan í fyrirrúmi á
Íslandi fremur en aginn
Jóhannes Karl sagði við Morg-
unblaðið að hann væri sannfærður
um að kínverskir þjálfarar hafi haft
góð áhrif á íslenskt íþróttalíf. „Ég tel
að þeir hafi fyrst og fremst skilið eftir
sig mikla þekkingu, sem þeir hafi
komið áleiðis til íslenskra íþrótta-
manna og þjálfara og þannig komið
fjölmörgum til góða. Á meðan ég
þjálfaði blak á fullu, hjá mörgum fé-
lögum hér á landi, þjálfaði ég samtals
um tvö þúsund manns. En það er gíf-
urlegur munur á því að þjálfa í Kína
og á Íslandi og það var erfitt að laga
sig að því til að byrja með. Umhverfið
er svo gjörólíkt og áherslurnar allt
aðrar. Í Kína byggist allt upp á aga
og harðri keppni en hér á Íslandi er
ánægjan af íþróttaiðkuninni í fyrir-
rúmi. Íslendingar hafa gaman af því
að stunda íþróttir og keppnin sem
slík er númer tvö.“
Kínverskir þjálfarar sem komið
hafa til Íslands eru mikið menntaðir.
Jóhannes Karl segir að læknisfræði
og sjúkraþjálfun séu hluti af námi
íþróttaþjálfara í Kína, því sú krafa sé
gerð til þeirra að geta meðhöndlað
sjálfir strax þá sem verða fyrir
meiðslum í æfingum og keppni undir
þeirra stjórn, og kennt hvað hægt sé
að leggja á sig og hvað ekki. Heildar-
menntun þeirra sé því mun meiri en
gengur og gerist hjá þjálfurum ann-
ars staðar.
Höfðu mikil áhrif
á borðtennisáhuga
Sá kínverski íþróttaflokkur sem
mesta athygli hefur vakið hér á landi
er án efa landslið þjóðarinnar í borð-
tennis sem kom hingað í sýning-
arheimsókn árið 1973. „Kínverjarnir
léku listir sínar í troðfullri Laug-
ardalshöllinni og sýndu víðar á suð-
vesturhorninu. Áhrifin sem þetta
hafði á borðtennisíþróttina á þessum
tíma voru gífurleg og hún blómstraði
í kjölfarið,“ sagði Stefán Konráðsson,
framkvæmdastjóri ÍSÍ og keppnis-
maður í borðtennis um árabil.
Forystumenn íþróttamála í Íslandi
og Kína hafa einu sinni hist opin-
berlega. Það var árið 1999 þegar for-
seti kínversku ólympíunefndarinnar
kom hingað til lands í þriggja daga
heimsókn ásamt mörgum hátt sett-
um fulltrúum. Þeir funduðu með for-
ystumönnum Íþrótta- og ólympíu-
sambands Íslands, héldu blaða-
mannafund og skoðuðu íslensk
íþróttamannvirki og kynntu umsókn
Peking um Ólympíuleikana árið 2008.
Í öðrum greinum hafa samskipti
þjóðanna ekki verið mikil. Helst í
handknattleik þar sem Íslendingar
og Kínverjar hafa nokkrum sinnum
tekist á í landsleikjum og hafa Íslend-
ingar ætíð haft betur. Síðast áttust
þjóðirnar við á alþjóðlegu móti í Hiro-
shima í Japan fyrir fjórum árum og
þá sigraði Ísland, 29:19. Þar á undan
komu Kínverjar í heimsókn til Ís-
lands í aprílbyrjun 1997 og mættu ís-
lenska liðinu tvisvar í vináttuleikjum,
á Ísafirði og á Selfossi. Íslendingar
sýndu litla gestrisni og unnu tvo
stóra sigra. Sá síðari, á Selfossi, var
sögulegur að því leyti að þá setti
Gústaf Bjarnason markamet sem
enn stendur en hann skoraði þá 21
mark gegn Kínverjunum.
Stúlknalandsliðið í handknattleik
sem heimsótti Kína í ágúst 1999
dvaldi í tvær vikur í suðurhluta lands-
ins, í nágrenni Hong Kong, og tók
þar þátt í úrslitakeppni heimsmeist-
aramóts 20 ára og yngri. „Kínverj-
arnir voru mjög góðir heim að sækja,
hugsuðu vel um okkur og allt skipu-
lag var eins og best verður á kosið.
Þetta var afar skemmtileg ferð í alla
staði,“ segir Helga Magnúsdóttir,
sem var fararstjóri í ferðinni.
Knattspyrnumenn spiluðu
með kínversku liði
Einu íslensku íþróttamennirnir
sem hafa verið búsettir í Kína og
stundað þar íþrótt sína eru knatt-
spyrnumennirnir Eysteinn Hauks-
son og Vilhjálmur R. Vilhjálmsson.
Þeir fóru í byrjun þessa árs til borg-
arinnar Zhaoqing í Guangdong-
héraði í suðurhluta Kína og léku þar
með liðinu Xiang Xue í úrvalsdeild-
inni í Hong Kong í nokkra mánuði.
Morgunblaðið/Arnaldur
Jóhannes Karl Jia við vinnu sína á Kínversku nuddstofunni, sem hann rekur á
Skólavörðustígnum. Hann hefur haft milligöngu um komu fleiri þjálfara til Íslands.
Íþróttasamskipti Íslands og Kína
Kínverskir þjálfarar
hafa haft góð áhrif
„ÞAÐ ER tvennt sem vert er að hafa í huga í við-
skiptum í Kína. Í fyrsta lagi veit Kínverji ekkert verra
en að missa andlitið. Verði hann uppvís að því að segja
ósatt eða hafa ekki gefið réttar upplýsingar þá lætur
maður vera að skella því á hann. Þeir eru í viðskiptum
allir af vilja gerðir og vilja þóknast manni, segja hluti
jafnvel vera í lagi sem ekki eru í lagi. Þá þarf að fara í
kringum málið eins og köttur fari kringum heitan graut
til að fá hlutina lagfærða.
Svo er annað: Aldrei að verða reiður, aldrei að sýna
illsku eða hækka röddina. Það sendir þau skilaboð að
maður meti hina manneskjuna ekki sérlega mikils.
Þetta tel ég vera mikilvægast í viðskiptum við Kín-
verja,“ segir Unnur Guðjónsdóttir hjá Kínaklúbbi Unn-
ar. Hún hefur skipulagt 16 ferðir fyrir 15 manna hópa
að jafnaði til Kína á sl. tíu árum og lætur vel af við-
skiptum sínum við Kínverja. „Mér hefur gengið vel í
samskiptum við Kínverja og kínverska kerfið er ekki
erfiðara en svo að komi eitthvað óvænt upp á þá getur
maður tekið sjálfur í taumana. Fólk er í raun alls staðar
eins.“
Unnur skiptir við ferðaskrifstofu kínverska ríkisins
en skipuleggur samt ferðir sínar sjálf. Hún segir mik-
ilvægt að vera í viðskiptum við ríkið og þrátt fyrir að
einkareknar ferðaskrifstofur hafi verið að vinna sér sess
í Kína þá hefur hún ekki mikla trú á að þær geti enn
sem komið er veitt aðgang að sömu þjónustu og upplýs-
ingum.
Hvernig er að eiga viðskipti við Kínverja?
Vita ekkert verra en að missa andlitið
ÞEGAR farið er í viðskipti við Kínverja
er mikilvægt að hafa kynnt sér siði
þeirra og taka tillit til þeirra. Reyndar
hafa þeir margs konar siði og venjur í
viðskiptum og hafa ber í huga að sið-
irnir geta verið mjög mismunandi eftir
landsvæðum.
Æskilegt er að menn skiptist á nafn-
spjöldum á fyrsta fundi. Mikilvægt er
að vera formlegur og kurteis og nota
báðar hendur við afhendingu og mót-
töku á nafnspjaldi.
Hið sama á við þegar gefnar eru
gjafir, sem er mjög algengt í við-
skiptum í Kína, nota skal báðar hendur.
Ekki er ætlast til þess að gefnar séu
gjafir í hvert sinn sem menn hittast og
þær mega ekki vera of verðmætar, slíkt
getur orðið vandræðalegt. Gjafirnar
eiga ekki að vera í formi peninga.
Þegar fólk er kynnt hvað fyrir öðru
skal kynna karla fyrir konum og þá
yngri fyrir þeim eldri. Ekki benda.
Munið að sýna Kínverjum virðingu,
hvað sem á dynur. Þó svo að harka og
ákveðni færist í samninga þá skal ekki
sýna reiði. Hótanir eru talin argasta
ókurteisi og hroki er túlkaður sem
móðgun. Þá ætti að forðast beinar að-
finnslur af sömu ástæðu.
Margir Kínverjar kjósa að fara í
kringum hlutina og ræða þá óbeint og í
tillögustíl. Þannig gætu slæmar fréttir
verið ósagðar, einungis gefnar í skyn.
Nokkur
heilræði „KÍNA er eitt af erfiðari löndum fyrir okkur að eiga viðskipti við.Það er mín reynsla. Það er að hluta til vegna þess að oft fara mennþangað með röngu hugarfari, halda að auðvelt sé að komast inn á
þennan stóra markað og um skjótfenginn gróða sé að ræða. Sú er
alls ekki raunin,“ segir Baldur Hjaltason, sem starfar hjá Pronova
Biocare, dótturfyrirtæki Norsk Hydro í Noregi. Þar sér hann m.a.
um viðskipti við Kína en Baldur hóf að stunda viðskipti við Kín-
verja þegar hann starfaði sem tæknilegur framkvæmdastjóri hjá
Lýsi hf.
„Þegar farið er út í viðskipti við Kínverja þarf að læra nokkuð
inn á hvernig þeir hugsa. Frá mínum bæjardyrum séð er viðmót
þeirra í viðskiptum allt annað en maður á að venjast, t.d. eru þeir
miklu harðari og ákveðnari í samningum og viðskiptum en við.
Þeir eru harðir í horn að taka en það er ekkert að því. Við þurfum
kannski að læra að bregðast við því.“
Baldur segir í sjálfu sér ekki erfitt að sameina vinnubrögð
manna af þessum tveimur menningarheimum. „Kínverjum er um-
hugað um að eiga viðskipti og græða peninga. Það er leiðarljós
beggja aðila og leiðir þá saman. Hins vegar er mikilvægt að kynna
sér trú þeirra og menningu til þess að vera sér meira meðvitandi
um lífsviðhorf þeirra. Sérstaklega ef menn ætla að selja neytenda-
vörur, þá er mikilvægt að skilja samfélag þeirra.
Annað er sláandi í öllum viðskiptum við Kína, að flestöll fyrir-
tækin eru ennþá í eigu hins opinbera. Því er mikilvægt, samhliða
hreinum viðskiptum, að hafa pólitísku hliðina í lagi, þ.e. að skapa
traust meðal valdamanna í stofnunum og ráðuneytum og sjá til þess
að þeir viti hver þú ert. Það hafa margir farið flatt á því að fara út
í viðskipti í Kína án þess að vera búnir að vinna heimalandið.“
Baldur segir að bestu lýsingarnar á viðskiptum við Kína hafi
hann frá erlendum stórfyrirtækjum sem hafi fjárfest þar í landi.
Þau séu flest komin á þá skoðun að ekki verði mikill ágóði af fjár-
festingum þeirra í Kína á næstu árum. Hins vegar telja þau sig
ekki hafa efni á því að sleppa þeim enda liggi þarna óhemjumikil
viðskipti í framtíðinni. Þá geti orðið þeim dýrkeypt að hafa ekki
ekki komið sér fyrir og lært á markaðinn. „Menn verða að koma
sér fyrir, læra og vera þolinmóðir áður en þeir fara að sjá árang-
ur.“
Harðir í horn að taka
EIN MESTA endurnýjun íslenska
fiskiskipaflotans á seinni tímum fór
fram í Kína. Á síðustu fjórum árum
hafa bæst í fiskiskipaflotann samtals
16 ný skip sem sem smíðuð voru í
Kína.
Í upphafi síðasta áratugar var ljóst
að fiskiskipafloti landsmanna var
mjög kominn til ára sinna og þurfti
endurnýjunar við. Varla var hægt að
tala um nýsmíði í flotanum að gagni
síðan Japanstogararnir svokölluð
komu til landsins árið 1973, alls tíu
stykki. Einkum þótti uppsjávar-
fiskiflotinn úr sér genginn og einnig
var aðkallandi að endurnýja hinn
hefðbundna vertíðarbátaflota. Með
breyttum reglum um úreldingu fiski-
skipa, aðallega breytingum á rúm-
metrareglunni svokölluðu, jókst svig-
rúm útgerðarmanna til endurnýjunar.
Þeir fóru því að horfa í kringum sig
eftir möguleikum til nýsmíða. Eftir
nokkra eftirgrennslan kom í ljós að að
skipasmíðastöðvar í Kína og í Chile
gátu boðið íslenskum útgerðar-
mönnum vönduð skip á hagstæðara
verði en í helstu samkeppnislöndum.
Kínverskur skipasmíðaiðnaður hef-
ur vaxið og þróast hratt frá árinu
1980 og Kínverjar eru nú þriðja mesta
skipasmíðaþjóð í heimi, næst á eftir
Japönum og Kóreumönnum. Kínversk
stjórnvöld hafa stutt vel við bakið á
skipasmíðaiðnaðinum í Kína til að
hvetja til aukins útflutnings og er
skipasmíðaiðnaðurinn á góðri leið með
að verða ein mikilvægasta atvinnu-
grein landsins. Útflutningur nýsmíða
eykst jafnt og þétt og öll helstu vott-
unarfélög í heimi hafa viðurkennt há-
gæðaframleiðslu í kínverskum skipa-
smíðaiðnaði. Það sem Kínverjar hafa
hins vegar að bjóða fram yfir aðrar
skipsmíðastöðvar er ódýrt vinnuafl í
Kína.
Það var Örn Erlingsson, útgerðar-
maður og skipstjóri, sem reið á vaðið
árið 1998 og samdi við skipasmíða-
stöðina Huangpu í borginni Guanzhou
í Suður-Kína um smíði á öflugu nóta-
og togveiðiskipi, Guðrúnu Gísladóttur
KE. Í kjölfarið fylgdu fleiri útgerðir
og nú eru öll skipin komin til heima-
hafnar á Íslandi, nú síðast túnfisk-
veiðiskipið Stígandi VE sem kom til
Vestmannaeyja í mars sl.
Vestrænar þjóðir höfðu fram að
þessu ekki leitað mjög til kínverskra
skipasmíðastöðva til að láta smíða fyr-
ir sig fiskiskip og því má kalla Íslend-
inga brautryðjendur í þessum efnum.
Auk tveggja áðurnefndra skipa voru í
Kína smíðaðir tveir 29 metra ísfisk-
togarar fyrir útgerðir í Reykjavík,
Björn RE og Helga RE, netabáturinn
Happasæll KE frá Keflavík, kúfisk-
skipið Fossá ÞH frá Þórshöfn og tún-
fiskskipið Guðni Ólafsson VE frá
Vestmannaeyjum. Þá voru smíðaðir
níu sams konar vertíðarbátar í skipa-
smíðastöðinni í Dalian í Norður-Kína
en þeir eru Ársæll Sigurðsson HF frá
Hafnarfirði, Eyvindur KE frá Kefla-
vík, Garðar BA frá Patreksfirði, Ólaf-
ur GK frá Grindavík, Rúna RE frá
Reykjavík, Sigurbjörg ST frá Hólma-
vík, Sæljón RE frá Reykjavík, Vestri
BA frá Patreksfirði og Ýmir BA frá
Bíldudal.
Raðsmíðaskipin níu sem smíðuð voru fyrir íslenskar útgerðir í Kína voru flutt hingað til
lands samtímis á flutningaskipi og sjósett í Hafnarfirði.
Mesta endurnýjun íslenska fiskiskipaflotans fór fram í Kína
16 skip smíðuð á 4 árum
Morgunblaðið/Sigurður Jökull