Morgunblaðið - 22.05.2003, Blaðsíða 4

4 B FIMMTUDAGUR 22. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ










































































































NVIÐSKIPTI ÞAÐ SEM erlendis er kallað
„mezzanine finance“, en á íslensku
millilagsfjármögnun, fer fram á
öðrum markaði en hefðbundin
lánastarfsemi. Hefðbundin lána-
starfsemi er yfirleitt fyrir fremur
lítið skuldsett fyrirtæki sem eru í
rekstri. Þá er lánið nýtt til að fjár-
festa í rekstrinum sjálfum; til að
mynda kaupa nýtt tæki. Millilags-
fjármögnun fer fram þegar kaup-
andi fyrirtækis skuldsetur sig mik-
ið við kaupin. Þá er talað um
skuldsett kaup (e. „leveraged buy-
out“), eða uppkaup.
„Við erum að lána erlendum fag-
fjárfestum til að kaupa fyrirtæki.
Peningarnir fara ekki inn í félagið,
heldur til eiganda þess. Þessi
markaður er í raun algjörlega að-
skilinn frá hefðbundinni lánastarf-
semi,“ segir Auðun.
Hvernig er gangverkið á mark-
aðnum?
Jóhann: „Í stórum dráttum ger-
ist þetta þannig að fjárfestar, eig-
infjáraðilar, sem erlendis eru oft
eiginfjármögnunarsjóðir (e. „priv-
ate equity funds“), finna vænlegt
fyrirtæki og gera tilboð í það. Svo
þegar samningar nást um verð
bjóða þeir út fjármögnunina. Þeir
fara til banka og fá ef til vill lán
fyrir 40–60% af kaupverðinu. Þeir
eru hins vegar ekki tilbúnir til að
fjármagna sjálfir nema 30–35%
vegna arðsemiskröfu eiginfjár,
þannig að einhvern vantar þarna á
milli. Þess vegna er þetta kallað
millilagsfjármögnun. „Mezzanine“
þýðir millisvalir í óperuhúsi eða
leikhúsi. Þannig er nafnið komið
til. Rétt er að geta þess að 30–40%
eiginfjárhlutfall, fjármagnað af
mjög traustum fagfjárfestum,
myndi líklega ekki flokkast undir
mjög „skuldsett“ kaup á íslenskan
mælikvarða. Auk þess fjárfestum
við einungis í fyrirtækjum þar sem
fyrir hendi er traust rekstrarsaga,
gott sjóðsflæði og gott stjórnenda-
teymi með reynslu í viðkomandi
starfsemi en forðumst fyrirtæki
sem við teljum áhættusöm.“
Hvers vegna stofnuðuð þið
Carta Capital?
Auðun: „Ástæðan fyrir því að
við ákváðum að fara út í þennan
rekstur er að hér heima hefur fjár-
festum ekki boðist þessi kostur,
heldur hafa þeir orðið að velja á
milli erlendra hlutabréfa og
skuldabréfa. Erlend skuldabréf
hafa ekki verið áhugaverð fyrir ís-
lenska fjárfesta, vegna þess að
ávöxtun íslenskra skuldabréfa hef-
ur verið verðtryggð og afar há.
Það má að vissu leyti segja að við
séum gluggi fyrir íslenska fjár-
festa inn á þennan uppkaupamark-
að.
Fjárfesting í millilagssjóðum
gefur ekki eins mikið öryggi og í
ýmsum skuldabréfum, en meira en
í hlutabréfum. Auk fastrar ávöxt-
unar bjóða millilagslán oft upp á
áskriftarrétt til hlutafjár í félag-
inu. Því er heildarávöxtun oft á
bilinu 15–20% á ári og við teljum
að þessi leið sé mjög skynsam-
legur kostur fyrir íslenska fagfjár-
festa.
Þá fylgir þessari fjárfestingar-
leið að búið er að kanna fyrirtækið
alveg í þaula. Samningarnir byggj-
ast á ítarlegum áreiðanleikakönn-
unum, yfirleitt upp á mörg hundr-
uð blaðsíður. Við skoðum þessi
gögn fyrir fjárfestana og teljum
okkur oft hafa töluvert betri mynd
af fyrirtækjunum en fjárfestarnir
myndu til dæmis hafa af fyrirtækj-
um á hlutabréfamarkaði, eða jafn-
vel íslenskum fyrirtækjum.
Við teljum að þetta sé gott tæki-
færi fyrir íslenska fjárfesta og
sjáum það kristallast í þátttökunni
í sjóðnum. Sjóðurinn er kominn yf-
ir 50 milljónir evra, þar af eru
tveir fjárfestar mjög stórir; Bún-
aðarbankinn er langstærstur og
Sparisjóðabankinn næststærstur.
Við sjáum að áhuginn er fyrir
hendi og að við höfum vonandi
metið aðstæður rétt þegar við hóf-
um þessa vinnu.“
Getið þið sagt mér frá tilurð fyr-
irtækisins?
Jóhann: „Ég var framkvæmda-
stjóri Fyrirtækjaþróunar í Ís-
landsbanka og var búinn að hafa
áhuga á þessari tegund fjármögn-
unar lengi. Ég hafði unnið sem
rekstrarráðgjafi nokkuð lengi,
þannig að ég gerði mér grein fyrir
sveigjanleika þessa millilagsfyrir-
komulags.
Árið 2000 kynnti ég fyrst grófar
hugmyndir um að Íslandsbanki
fjárfesti á þessum markaði. Það
gekk ekki þá, en svo fengum við
stórt verkefni, sem við hefðum
ekki getað fjármagnað öðruvísi en
með því að fara inn á millilags-
markaðinn erlendis. Þar með
kynntumst við markaðinum betur,
sem varð til þess að Íslandsbanki
ákvað að fara út í þetta. Þetta var
byggt upp innan Fyrirtækjaþróun-
ar, þar sem Auðun var fjárfesting-
arstjóri. Hann stýrði uppbyggingu
starfseminnar og flutti fljótlega til
London. Þannig komumst við í
tengsl við þennan markað og
kynntumst honum.
Við vorum reyndar þeirrar skoð-
unar að rétt hefði verið fyrir bank-
ann að mynda sjóð eins og þann
sem við erum að gera núna. Í
fyrsta lagi eru fjárfestingarnar til
langs tíma, og eru þess eðlis að
það er æskilegt að sama fólkið
fylgi þeim sem mest eftir. Í öðru
lagi er nauðsynlegt að hafa kjöl-
festu í þróun og uppbyggingu sér-
þekkingar innan félagsins. Reynsl-
an erlendis sýnir að sjóðum með
sömu uppbyggingu og Carta Capi-
tal hefur haldist mjög vel á hæfu
starfsfólki. Mannabreytingar og
skipulagsbreytingar í bönkum eru
almennt mun örari eins og nýleg
dæmi eru um hérlendis. Þess má
geta að við höfum nánast gengið
frá ráðningu erlends samstarfs-
manns með mikla reynslu og þekk-
ingu á þessu sviði, en hann kemur
frá stórum banka.“
Auðun: „Í Bretlandi hefur
reynslan verið sú að þessi starf-
semi hefur verið að miklu leyti
flutt úr bönkunum og sett í sér-
staka sjóði, eins og þann sem við
erum með. Starfsemin fellur ein-
faldlega ekki nógu vel að skipulagi
banka, hvort sem menn vilja við-
urkenna það eða ekki.“
Hefur þetta lánaform tíðkast
hér á landi?
Auðun: „Það á eftir að ryðja sér
til rúms, en ég tel að það eigi eftir
að gerast á næstunni, ekki síst í
ljósi einkavæðingar bankanna. Við
sjáum að þrýstingur á bankana um
að fá betri ávöxtun á útlánum sín-
um hefur aukist mikið. Í fortíðinni
var ef til vill meira lánað út á nöfn
fyrirtækjanna, ekki horft eins mik-
ið á skuldsetningu þeirra, en sum
þeirra hafa verið töluvert skuld-
settari en fyrirtæki sem við fjár-
festum í.
Þetta mun breytast mikið. Við
munum sennilega sjá vaxtakjör
sumra þekktra fyrirtækja á Ís-
landi versna í framtíðinni. Önnur
fyrirtæki, sem eru lítið skuldsett,
munu ef til vill fá hagstæðari kjör.
Vissulega hafa skuldsett kaup á
fyrirtækjum þekkst hér á undan-
förnum misserum, en uppbygging
þeirra hefur ekkert verið í líkingu
við það sem tíðkast erlendis. “
Hefur fyrirtækið formlega hafið
starfsemi?
Auðun: „Við opnum fyrirtækið
formlega á morgun, föstudag, hér
heima á Íslandi. Þá eigum við von
á 30 breskum bankamönnum til
landsins í tilefni af því. Þeir fá þá
tækifæri til að kynnast okkar fjár-
festum og okkar menningu; hvað-
an við komum inn á markaðinn. Þá
munum við bjóða 70–80 gestum úr
íslensku fjármálalífi.
Við erum búnir að taka ákvörð-
un um fyrstu fjárfestinguna; fyr-
irtæki í Skotlandi, sem ekki er
hægt að nefna að svo stöddu.
Fleiri fjárfestingatækifæri eru í
skoðun.
Það er nóg af spennandi verk-
efnum. Vinna okkar á þessum
markaði erlendis er að skila sér
vel. Þessi markaður byggist mikið
á persónulegum tengslum og við
höfum byggt þau upp á þessum
tíma. Það er óhætt að segja að
Carta Capital hafi mjög góð tengsl
inn á „skuldsetta lánamarkaðinn“ í
Evrópu.“
Gluggi fyrir fjárfesta inn
á uppkaupamarkaðinn
Nú hafa Íslendingar í fyrsta sinn stofnað
fyrirtæki um millilagsfjármögnun, sem er
almennt hugsuð fyrir skuldsett kaup á fyr-
irtækjum. Fyrirtækið ber heitið Carta
Capital. Ívar Páll Jónsson ræddi við stofnend-
urna, Auðun Guðmundsson og Jóhann
Magnússon.
Morgunblaðið/Jim Smart
Auðun Guðmundsson og Jóhann Magnússon hafa stofnað fyrirtækið Carta Capital,
um svokallaða millilagsfjármögnun.
ivarpall@mbl.is
Mörkinni 3, sími 588 0640.
Opið mán-fös kl.11-18 - lau kl. 11-15
Brúðkaupsgjafir
Br
úð
ar
gj
af
al
is
ta
r