Morgunblaðið - 22.05.2003, Blaðsíða 6

Á
Íslandi hefur jafnan þótt sjálf-
sagt að fyrirtæki eigi það hús-
næði sem notað er undir starf-
semi þess. Vissulega hefur
þrifist hér leigumarkaður
með atvinnuhúsnæði í gegnum tíðina en
stærri fyrirtæki og stofnanir, ekki síst sem
þurfa á mjög sérhæfðu húsnæði að halda
fyrir rekstur á borð við hótel eða skóla,
hafa með afar fáum undantekningum átt
og rekið sitt húsnæði.
Síðastliðin örfá ár hefur hins vegar orðið
mikil breyting á þessu. Fasteignafélög
hafa sprottið hér upp að erlendri fyrir-
mynd og sérhæfa sig í rekstri, þróun og
uppbyggingu atvinnuhúsnæðis. Og stóru
fyrirtækin hafa í vaxandi mæli gripið tæki-
færið sem slík félög skapa. Þau kjósa að
leigja af þeim húsnæði. Þau jafnvel selja
fasteignafélögunum fasteignir sínar og
leigja svo húsnæðið aftur af þeim og stund-
um með forkaups- eða forleigurétti.
Rökin fyrir slíku samræmast nútíma
stjórnunarháttum, nefnilega að stjórnend-
ur fyrirtækis einbeiti sér að kjarnastarf-
semi þess og láti öðrum eftir þá þætti
rekstursins sem ekki heyra til kjarnans.
Þannig er fagaðilum falið að sjá um eign-
arhald, rekstur og viðhald húsnæðisins og
fyrir það greiðist leigugjald en stjórnendur
fyrirtækisins þurfa ekki að eyða tíma sín-
um og orku í nokkuð sem hefur ekki beint
með rekstur fyrirtækis þeirra að gera.
Vel þekkt í nágrannalöndunum
Fasteignafélög eru vel þekkt fyrirbæri í
nágrannalöndum okkar. Oftar en ekki hafa
slík félög, risastór á okkar mælikvarða,
skapað sér sess á markaði og fyrirtækjum
þykir sjálfsagt og eðlilegt að skipta við þau
fremur en að íhuga að fjárfesta í eigin hús-
næði. Jafnvel þykir fráleitt að fyrirtæki
bindi fjármuni í fasteignum eða noti til
þess lánafyrirgreiðslur sem það gæti ann-
ars notað til uppbyggingar í fyrirtækinu.
Fasteignafélögin fjármagna sig jafnan
með eigin fé, sölu skuldabréfa á markaði og
lánsfé. Fjármálastofnanir munu vera
áhugasamar um að eiga í félögum sem
Leigumarkaður fyrir atvinnuhúsnæði, líkur þeim sem þekkist
löndum okkar, hefur verið að þróast hérlendis
Oft hagkvæ
að leigja e
Íslensk fyrirtæki eru í vaxandi mæli farin að leigja húsnæði af
um fasteignafélögum undir rekstur sinn í stað þess að kaupa o
eins og tíðkast hefur til þessa hér á landi. Soffía Haraldsdóttir sk
fang nokkurra stórra fasteignafélaga og ástæður þessarar þró
'(&)*%$+ %#$$,-
 %.

%/01 $2

%/01 $2
314%"$1 +5$
6"7%$2879#

:
9/
&(1
9$;&%/;
<=
9 ;314%"$1 ,28$%
 %.,-
</2/
&)#$ 
%#%,-
</2/
,-
<7  9"$&6/. ,-

1$2/
,-
>?1$;@A.
1 &' 0,-
B 
9

12$

)C
<5-98%%&3
<, 2
9
&3
/9/
$; 8
&3

7
&3
6
, #/ &314%"$8
(5/ 12 &, -1 8
$,

8
/  &3
"
9
25 /&<-$
-
<, 012&3
<0$$05/
&%
<9


&6#.
/ /
012&<0, 01

7&3
/9/
$; 8
 &3

  

    






 
 9$9
D,2 %
- +7 $
05
/+7 ,2 %
- +7 $
*%$9 ,2 %
- +7 $
05
/+7 ,2 %
- +7 $*9
-"5$, E
# $$0
%
9$9
+7 $*9
%
- ,-/+7 $*9
%
- ,-/+7 $*9
05
/+7
%
- ,-/+7 $*9
%
- ,-/+7 $*9
01
/$
+7 $*9
%
- ,-/+7 $*9
%
- ,-/+7 $*9
"  
   
 
- 1 <0
1
 )12 
- 1

D

01
/$

D

01
/$
?,D)*%$0
?,D)*%$0
$F&C$1 ,-
G/2/

G#$/

01
&  01 
-
<"
9
+2&3
/
/05/&%
%1-/$$
&3
%- +9 &3
%7 /0,2D&3
01
$
& 01 
-







 

01
/$
+7 $*9
01
/$
D,2 %
- +7 $
01
/$
+7 $*9
01
/$
D,2 %
- +7 $
%
- ,-/+7 $*9
05
/+7 ,2 %
- ,-/

01
/$
+7 $*9
(
   
 
- 1 <0
1
 )12 
- 1
G#$/ 0;1#
G)01
/$
,$,
,$,
(7 2-/-=
 %01
%/$
H1
)7)7
H
 8*
I

<2%/.
<2%/.
<# 1C,- 19
<# 1,
;?
>6@
'879
$ "
6/.E$2
6
$2$
? ,$;
,$,01

J1$$$$
J3 J3 J3 .5$2$
)=%%D6
 
K
-E$201
)C
(  
- 1
þessum og erlendis tíðk
og fjárfestingarfélög e
fasteignafélögum.
Umfangsmikil uppb
Fasteignafélagið Stoðir
fasteignafélaga með eig
nú rúmum 25 milljörðu
eignir þess nema rúml
króna en það á um 170
húsnæðis að flatarmáli í
Stærsta eign félagsin
verslunarmiðstöðvarinn
Aðrar stórar fasteignir e
Nordica og Hótels Loft
unarinnar í Holtagörðu
og lagerhúsnæðis Bau
Borgartúns 21, þar sem
Útflutningsráð og ýmsa
anir eru til húsa. Einni
fasteignir um verslanir
Stærstur hluti fasteigna
verslunarhúsnæði.
Stoðir standa ennfre
mikilli uppbyggingu bæ
arhúsnæðis á höfuðbor
þátt í byggingu hótels á
og Túngötu, svokallaðs
við Skúlagötu, Norðurb
firði og stækkun Gríms
Bústaðaveg.
Sameining við
Þyrpingu
Baugur stofnaði Stoðir
1999 í þeim tilgangi
að annast fast-
eignarekstur
6 B FIMMTUDAGUR 22. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
























































































NVIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
Kolmunnastofninn virðist aldrei hafa verið sterkari síðan mæl-
ingar hófust. Hins vegar á eftir að koma í ljós hvor verður sterk-
ari, auðugi piparsveinninn eða sá snauði, í sjónvarpinu.
Sterkur kolmunnastofn og enn
ein raunveruleikaþáttaröðin
FRÉTTIR um rannsóknir Rússa og Norð-
manna á kolmunnastofninum í vor hafa vakið
mikla athygli. Í ljós hefur komið að stofninn
virðist aldrei hafa verið sterkari síðan mæl-
ingar á stærð hans hófust. Í frásögn frétta-
vefsins skip.is sagði meðal annars svo um kol-
munnann og norsk-íslensku síldina, sem
einnig hefur verið í fréttum.
„Kolmunnastofninn í Norður-Atlantshafi
sýndi metstyrkleika í mælingum sem nýlega
er lokið. Stærð hrygningarstofnsins er u.b.b.
hin sama og á árinu 2002. Á sl. þremur árum
hafa verið veidd um 5 milljón tonn af kol-
munna í Norður-Atlantshafi en samkvæmt
ráðgjöf Alþjóðahafrannsóknaráðsins hefði
alls ekki mátt veiða meira en 600 þúsund tonn
á ári og algjört veiðibann var lagt til sum árin.
Niðurstöður mælinga norsku hafrann-
sóknastofnunarinnar sýna svo ekki verður
um villst að Alþjóðahafrannsóknaráðið hefur
verið á algjörum villigötum í tillögum sínum á
undanförnum árum. Í Fiskeribladet kemur
fram að kolmunnaárgangurinn frá árinu 2000
er metstór og að nýliðunin á árunum 1995 til
2000 hafi verið með besta móti. Hins vegar
benda rannsóknirnar einnig til þess að lakari
árgangar séu að koma inn í veiðina og geti
það haft áhrif á aflamagnið strax á næsta ári.
Það er fróðlegt að fylgjast með því hvernig
Norðmenn og einnig Rússar leggja áherslu á
að stunda kolmunnarannsóknir á alþjóðlegu
hafsvæði og víðar á meðan t.d. Íslendingar
hyggjast aðeins stunda afmarkaðar rann-
sóknir innan eigin landhelgi. Með þessum
rannsóknum geta bæði Norðmenn og Rússar
styrkt kröfu sína til aukins kolmunnakvóta.“
Um síldina segir meðal annars svo á
skip.is:
„Lækkun sjávarhita í Norður-Atlantshafi
stuðlaði að hruni norsk-íslenska síldarstofns-
ins í lok sjöunda áratugarins. Ofveiði hafði
þar vissulega áhrif en ekki er hægt að horfa
framhjá því að loftslagsbreytingar og lækkun
sjávarhita höfðu greinileg áhrif á hrygning-
arstofn síldarinnar.
Þetta er niðurstaða Svein Sundby fiski-
fræðings hjá norsku hafrannsóknastofnun-
inni en að sögn Fiskaren hefur hann sýnt
fram á að stærð hrygningarstofns síldarinnar
hafi nákvæmlega fylgt sama ferli og lækkun
sjávarhitans. Eftir því sem hitinn hafi lækkað
hafi hrygningarstofninn minnkað. Samspil
ofveiði og lækkandi sjávarhita lagði síldar-
stofninn nánast í gröfina.
Norðmenn hafa lengi legið undir ámæli, og
þá ekki síst frá Íslandi, um að hafa stundað
rányrkju á síldinni úr norsk-íslenska síldar-
stofninum í nokkur ár eftir að síldin hvarf af
úthafinu og af Íslandsmiðum. Var ungsíldin
veidd í miklum mæli inni á norskum fjörðum
og flóum. Hefur þessi framkoma norskra sjó-
manna og útgerðarmanna lengi verið
skammarblettur á norskum sjávarútvegi.
Með því að tengja fall stofnsins við lækkandi
sjávarhita má segja að norskur sjávarút-
vegur fái uppreisn, a.m.k. að hluta til.“
Það er afar athyglivert að sjá að kolmunn-
astofninn stækkar og stækkar þrátt fyrir
veiði langt umfram ráðleggingar Alþjóðahaf-
rannsóknaráðsins. Getur það verið að ráðið
sé á algjörum villigötum og að alls ekki sé
nægilega mikið mið tekið af umhverfisað-
stæðum við mat á vexti og viðgangi fiski-
stofna?
ll FISKIFRÆÐI Hjörtur Gíslason
Stofninn stækkar
við aukna veiði
hjgi@mbl.is
MARGT hefur verið skrafað og skrifað um
raunveruleikaþætti í sjónvarpi. Sýnist sitt
hverjum, margir hneykslast en þegar allt
kemur til alls þá hafa nú eflaust flestir lúmskt
gaman af.
Trista úr Piparmeynni fann hinn eina
sanna að lokum, þriðja þáttaröðin um Pip-
arsveininn er á enda runnin vestra og sú
fjórða, með Bob í aðalhlutverki eins og fram
kom í þessum dálki fyrir viku, er í bígerð.
Framleiðendur þáttanna vinsælu ætla ekki
að láta við þetta sitja heldur hafa tilkynnt um
enn eina raunveruleikaþáttaröðina.
Hugmyndin að Auðugur-snauður, eða Rich
Guy-Poor Guy eins og nýjasta afsprengið
heitir á frummálinu, er lík þeirri sem þætt-
irnir um Piparsveininn og -meyna byggjast á.
Ástarleitin – og ástleitnin – eru í brennidepli.
En í þessum þætti kemur ný breyta inn í
dæmið; peningar.
Tveir piparsveinar verða í aðalhlutverkum.
Í sjö þáttum leita þeir báðir í einu að róm-
antík og hinni einu réttu, úr sama hópi
kvenna. Valdir verða til leiks frambærilegir
piparsveinar sem fyrr. Annar hinna heppnu
sveina, sem nú er lýst sérstaklega eftir á vef
ABC, á að vera ofboðslega auðugur (e.filthy
rich) en hinn á að vera sorglega snauður (e.
dirt poor). Þeir sem telja sig uppfylla þessi
skilyrði, auk annarra kosta eins og hafa sjón-
varpsvæn andlit, góða framkomu og leiftr-
andi húmor, geta sótt um að taka þátt og
freistað þess að heilla að minnsta kosti eina
úr kvennahópnum.
Undirrituð getur ekki skilið hugmyndina
að þáttunum öðru vísi en svo að hvorki kon-
unum né áhorfendum verði greint frá því
hvor hinna frambærilegu piparsveina er
slyppur og snauður og hvor á nóga peninga.
Spennandi verður að fylgjast með hversu
heppin sú yngismey telur sig vera sem að lok-
um hreppir snauða sveininn. Áhorfendur
koma eflaust til með að vona að hún sýni sínar
verstu hliðar, hafni hinum snauða og geri
þáttinn að raunverulegu raunveruleikasjón-
varpi. Jafnspennandi verður að fylgjast með
því hvernig sú sem krækir í vellauðuga kauð-
ann fer með sinn feng.
Þeir sem sækjast eftir að komast að í þætt-
inum þurfa að gefa framleiðendum upplýs-
ingar um tekjur sínar og eignir. Enginn á að
komast upp með að falsa slíkar upplýsingar
og þess vegna áskilja framleiðendur sér rétt
til að athuga sannleiksgildi upplýsinganna
með því að setja hvern umsækjanda í nokk-
urs konar greiðslumat. Útkoman úr matinu
ræður því svo í hvorn hópinn umsækjandinn
fellur, þann auðuga eða snauða.
ll RAUNVERULEIKASJÓNVARP Eyrún Magnúsdóttir
Auðugur – snauður
eyrun@mbl.is